Kerkinformatie nr. 164, november 2008 - Kerk in Actie

Kerkinformatie
nummer 132 164
november December 2005 2008
Pro Deo-vrijwilligers
Werk in de wijngaard
Godsdienst op de basisschool

Inhoud
Colofon
Kerkinformatie berichten December 2005
Vooraanstaand bericht met goedgevulde kop
Intro
Eerste tekstregel
3 Eeuwigheidszondag ‘Rond de dood’: nieuw boekje bij laatste zondag kerkelijk jaar
4 Stuurgroep Werk in de wijngaard ‘Beleid richten op vernieuwing van de kerk’
6 Kroniek
7 Berichten
8 Filmportretten De gezichten van de Protestantse Kerk
9 Kerk en School Kansen voor godsdienstonderwijs op openbare basisscholen
10 Synode Berichten Kleine Synode 25 september
11 Synode Synode voelt weinig voor doopvernieuwing
12 Synode Berichten Generale Synode 26-27 september
14 Berichten
16 Symposium Mensen met talent voor geloven
Artikel van minder belang;
kop over een kolom
18 Oecumene ‘Kerk mag oecumenische opdracht niet vergeten’
20 Calvijnjaar 2009 Theatervoorstelling: Calvijn op bezoek
21 Eerste Berichten tekstregel
22 Calvijn en muziek Psalmen zingen in het Calvijnjaar 2009
24 Berichten
26 JOP Hoe landelijke projecten het lokale jeugdwerk versterken
28 Berichten Cursussen en studiedagen
30 Vrijwilligers Coördinatiepunt Pro Deo: de kerk is een vrijwilligersorganisatie!
32 Bijbelteksten
33 Collecteberichten
Artikel van minder belang;
34 Predikantswisselingen
kop over een kolom
35 Advertenties
Eerste tekstregel
Dit nummer bevat tussen pagina 20 en 21 een uitneembaar Jaarverslag 2007 over
het werk van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland.
Bij de voorplaat:
Op zondag 5 oktober hebben de gemeenten van de Dorpskerk en van De Ark in Schiedam-Noord na de
kerkdienst een federatieovereenkomst ondertekend. De viering begon in de Dorpskerk, waarvandaan in
een feestelijke optocht, met muziek van de Harpe Davids voorop, de tocht naar De Ark werd gemaakt.
Zie verder pagina 15.
Nummer 164 november 2008
Kerkinformatie verschijnt elf keer per jaar als
officieel orgaan van de Protestantse Kerk in
Nederland.
Algemeen adres
Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in
Nederland, Joseph Haydnlaan 2a,
3533 AE Utrecht,
Postbus 8504, 3503 RM Utrecht,
telefoon (030) 880 18 80,
fax (030) 880 13 00.
Abonnementenadministratie
Abonnementsprijs € 17,50 per jaar; buitenland
€ 24,–. Vanaf 35 ex.: € 15,– per jaar.
U kunt zich als abonnee opgeven en afmelden
bij de Abonnementen-administratie
Kerkinformatie, Postbus 8504,
3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 17 25,
abonnementen@pkn.nl.
Dit blad is voor visueel gehandicapten in aangepaste
leesvorm verkrijgbaar. Voor
nadere informatie CBB, Postbus 131,
3850 AC Ermelo, telefoon (0341) 56 54 99.
Redactie-adres
Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM
Utrecht, telefoon (030) 880 14 17.
Fax (030) 880 14 45.
E-mail: f.rozemond@pkn.nl
Advertenties:
kerkinformatie.advertenties@pkn.nl
tel. (030) 880 14 17.
Redactie
Ronald Bolwijn, Janet van Dijk, Evert-Jan
Hazeleger, Jan-Gerd Heetderks (hoofdredacteur),
Henk Jan Oosterink en Frans Rozemond
(eindredactie).
Basisvormgeving
Total Identity, Amsterdam
Opmaak
Interface Communicatie, Ede
Druk
Koninklijke BDU, Barneveld
Kerkinformatie op internet
www.pkn.nl
Overname van artikelen wordt op prijs
gesteld, mits met bronvermelding.
Overname van foto’s in overleg.
ISSN 1380-460X
2

Kerkinformatie
Eeuwigheidszondag
Hanna van Dorssen en Janet van Dijk
November 2008
‘Rond de dood’
Nieuw boekje bij laatste zondag kerkelijk jaar
Op de laatste zondag van het kerkelijk jaar komen er veel mensen in de kerk die er anders niet zijn:
familie en vrienden van de overleden gemeenteleden die in veel kerken herdacht worden. Vaak
komen mensen in aanraking met de kerk op bijzondere en betekenisvolle momenten in hun eigen
leven of in dat van anderen. Wat heeft de kerk voor die momenten te bieden?
Het kerkelijk jaar eindigt op de zondag voor
de eerste adventszondag. Deze zondag
wordt ook wel ‘eeuwigheidszondag’, of ‘zondag
van de voleinding’ genoemd. Dit jaar is
dat op 23 november. Op deze zondag worden
in veel plaatselijke gemeenten de mensen
uit de gemeente herdacht die het afgelopen
jaar gestorven zijn. Sommige gemeenten
kiezen ervoor dat te doen op de zondag na
Allerheiligen en Allerzielen (1 en 2 november).
Er zijn ook gemeenten die de overledenen
noemen op de laatste dag van het kalenderjaar,
31 december.
Het Missionaire Werk van de Protestantse
Kerk maakt dit jaar samen met het blad Open
Deur een serie van drie boekjes over doop,
rouw en trouw. Het eerste boekje ‘Over de
doop’ verscheen dit voorjaar. Het tweede
boekje, ‘Rond de dood’, verschijnt rond 10
november, een paar weken voor de laatste
zondag van het kerkelijk jaar. Niet toevallig;
de kerk is een van de weinige plekken in onze
samenleving waar ruimte, tijd en aandacht is
voor de dood, voor verlies en rouw. Niet
alleen rond de uitvaart, maar ook daarna als
de predikant of een gemeentelid de achterblijvers
bijstaat in hun verlies. Ook het hardop
noemen van de namen van geliefden van wie
afscheid genomen moest worden, gebeurt
haast nergens anders. Mensen die geen kind
aan huis zijn in de kerk kunnen op die manier
delen in het geloof en in de hoop die daar
elke zondag klinken.
Gebruikstips
De boekjes zijn zo geschreven dat ze geschikt
zijn als eerste kennismaking; er wordt niets
bekend verondersteld. Maar ook voor mensen
die vaker in de kerk komen zijn het verrassende
en aansprekende boekjes, met teksten
en liedfragmenten die te denken geven.
De prijs van de boekjes in deze serie wordt
laag gehouden zodat deze geen bezwaar is
om in grotere aantallen aan te schaffen. U
kunt de boekjes namelijk heel goed gebruiken
in het kerkenwerk.
- Deel de boekjes bijvoorbeeld uit aan alle
kerkgangers op de laatste zondag van het
kerkelijk jaar, 23 november.
Kaarsen en witte rozen
In veel plaatselijke gemeenten wordt in de viering
gebruik gemaakt van zgn. gedachtenislichten:
bij het noemen van de namen van de overledenen
wordt een kaars ontstoken. In sommige gemeenten
komt namens de nabestaanden iemand naar voren
om het lichtje te ontsteken, soms wordt het gedaan
door dienstdoende ambtsdragers. In andere gemeenten
wordt bij het noemen van de naam van de overledene
een witte roos in een lege vaas gezet. Vaak is
er voor alle gemeenteleden die dat willen gelegenheid
om naar voren te komen en een (waxine)lichtje
te ontsteken.
- Geef een boekje aan mensen die u begeleidt
bij afscheid nemen en rouwverwerking.
- Geef een boekje aan mensen die een
beroep op u doen voor een kerkelijke uitvaart,
maar aangeven niet veel te weten
over de manier waarop dat gaat in een kerk.
Zij kunnen het boekje aan familieleden
geven die naar de uitvaart komen, maar nog
niet eerder een kerkelijke uitvaart hebben
meegemaakt.
Voor de drie boekjes geldt dat ze geschikt
zijn als catechesemateriaal, als kennismaking
met wat de kerk zegt, viert en doet rond
doop, trouw en rouw. De interviews kunnen
bovendien gebruikt worden voor de opening
van een kerkenraadsvergadering, maar ook
voor een gesprekskring.
U kunt het boekje ‘Rond de dood’ bestellen
bij de afdeling brochureverkoop, tel.
(030) 880 13 37 of brochureverkoop@pkn.nl.
Het boekje wordt verstuurd vanaf 14 november.
De prijs van een boekje is € 3,95, vanaf
10 exemplaren € 3,25; vanaf 25 exemplaren
€ 3,-; vanaf 50 exemplaren € 2,75; vanaf 100
exemplaren € 2,50.
Hanna van Dorssen en Janet van Dijk zijn
werkzaam voor missionair werk.
3

Kerkinformatie
In de papieren uitgave stond helaas een verkeerde versie van dit artikel. Deze pdf bevat de juiste versie.
STUURGROEP WERK IN DE WIJNGAARD
Dirk Visser
November 2008
Stuurgroep Werk in de wijngaard aan synode:
‘Beleid richten op vernieuwing van de kerk’
In november buigt de synode zich over een plan om het beroep van predikant aantrekkelijker te
maken, kerkelijk werkers met een hbo-opleiding meer perspectief te bieden, gemeenten die willen
samenwerken financieel te steunen en om een slagvaardiger en professioneler bestuur op het
tussenniveau te creëren. Dr. C.P. Veerman, voorzitter van de stuurgroep Werk in de Wijngaard die
het rapport voorbereidde, geeft desgevraagd een toelichting.
‘Het beleid van de Protestantse Kerk in
Nederland moet zich richten op vernieuwing
van de kerk’, zegt dr. Veerman over de aanleiding
tot dit rapport. ‘We moeten niet uitgaan
van een negatieve benadering op grond
van de daling van het aantal leden. We moeten
werken vanuit de basis van de Kerk. Daar
gebeurt het, niet in Utrecht. ‘Niet door de
noodzaak gedreven, maar aangevuurd door
de uitdagingen’ was het uitgangspunt van de
stuurgroep Werk in de wijngaard.
De stuurgroep kreeg van de synode de
opdracht antwoorden te geven op onder
meer de volgende vragen: hoe komen we tot
een evenwichtige en betaalbare ondersteuning
van plaatselijke gemeenten door predikanten
en kerkelijke werkers? En: is samenwerking
en teamvorming op classicaal
niveau een haalbare kaart? ‘We stonden voor
zes uitdagingen en namen twaalf fundamentele
beslissingen’, aldus Veerman, die de
inzet van de stuurgroep en de erbij behorende
taakgroepen roemt.
Problemen
‘Het predikantenberoep lijdt onder verlies
aan aanzien’, zegt Veerman. ‘Er zijn steeds
minder fulltime predikantsplaatsen. De aanstelling
tot het emeritaat oftewel veertig jaar
op de kansel is minder vanzelfsprekend dan
het was. Jonge mensen denken daar anders
over. Bij een conflict is het lastig om een
ander vak of een andere baan te vinden.
Meestal draait het dan uit op een afscheid
van de kerk.
Ook wilden we het beroep van kerkelijk werkers
met een hbo-opleiding aantrekkelijker
maken. Hun werkzaamheden zijn sterk versnipperd;
ze zijn vaak een sluitpost op de
begroting en hebben weinig groei- en carrièremogelijkheden.
Ze zijn vaak een
manusje van alles.
De professionele ondersteuning van de
gemeenten willen we handhaven. Onze inzet
is een kerk dicht bij de mensen. Door de
daling van het aantal leden wordt het aantrekken
van fulltime krachten moeilijker. We willen
ook de gemeenten helpen om te blijven
bestaan, ondanks die daling. Naar onze
mening moet er op het tussenniveau een slagvaardiger
bestuur komen. Dat hopen we te
bereiken door de bestuurlijke taak van de classicale
vergaderingen te verlichten en die van
het tussenniveau te verzwaren. Dat alles heeft
ons gebracht tot de volgende voorstellen.’
Professionals in teamverband
‘Voor predikanten moet er een loopbaanontwikkeling
komen. Het eerste jaar is hij of zij
junior-predikant in een gemeente. Vervolgens
vier tot zes jaar basispredikant in dezelfde
gemeente. In die tijd vindt het begin van een
beroepsspecialisatie plaats. Na de afronding
daarvan is hij of zij senior-predikant.
Predikanten en kerkelijk werkers zijn weliswaar
verbonden aan een gemeente, maar zij
maken verplicht deel uit van een collegiaal
team. De verantwoordelijkheid voor de professionele
begeleiding in een bepaald gebied
draagt een senior-predikant, die ook de leiding
van dat team heeft. Er komen in het hele
land ongeveer 150 van zulke teams.
verbeterde 4 versie
De predikanten en kerkelijk werkers zijn geografisch
verbonden aan een wijk of
gemeente binnen een classis, maar zij werken
ook taakgericht binnen een breder
gebied op het gebied van hun specialisatie:
pastoraat, prediking, catechese etc.
De leidinggevende van het team is verantwoordelijk
voor de loopbaanbegeleiding.
Predikanten worden nu vaak aan hun lot
overgelaten, wordt wel gezegd. Ze zijn vaak
decennialang in functie en hebben niemand
om mee te praten.’
Kerkelijk werkers
‘Een kerkelijk werker met een afgeronde
hbo-opleiding wordt in de bediening gesteld.
Hij of zij wordt als werknemer verbonden aan
een ambtelijke vergadering, krijgt als vaste
adviseur toegang tot die kerkelijke vergadering
maar krijgt geen preekconsent. In uitzonderlijke
gevallen kunnen kerkelijk werkers
die het werk doen als van een predikant de
aanstelling krijgen van predikant-vicaris en
daarmee toegelaten worden tot het ambt van
Stuurgroepvoorzitter C.P. Veerman
Dr. Veerman was minister van landbouw in het kabinet
Balkenende-II. Thans is hij deeltijd hoogleraar in
Wageningen en Tilburg en daarnaast directeur van de
onderneming Bracamonte in Groesbeek. Kortgeleden
presenteerde hij als voorzitter van de Deltacommissie
verstrekkende voorstellen die Nederland moeten
beschermen tegen de gevolgen van de opwarming
van de aarde en de stijging van de zeespiegel. Ook is
hij voorzitter van de vereniging Natuurmonumenten
en van het Wetenschappelijk Bureau van het CDA.
Hij woont in de Hoekse Waard en kerkt in Piershil
(‘confessioneel met Liedboek maar zonder NBV’).
Over zijn motief om de stuurgroep Werk in de wijngaard
te leiden, zegt hij: ‘Mijn vrouw was acht jaar
diaken. Het werd tijd dat ik ook wat voor de kerk zou
doen. Bovendien is de kerk mij lief.’
(foto: Mark van Stokkom)

Kerkinformatie
November 2008
De stuurgroep heeft zich zo breed mogelijk geïnformeerd bij alle betrokken partijen. In het voorjaar waren Dirk Bijl (taakgroep Classicaal Beleid) en Cees
Veerman (voorzitter) te gast bij de Lutherse synode in buitencentrum Hoekelum te Bennekom (resp. derde en vierde achter de lange tafel) (foto: Elkkwartaal)
predikant. Dat zal niet gaan zonder dat een
aanvullende studie wordt afgelegd. En een
predikant-vicaris werkt altijd onder toezicht
van een senior-predikant. Hij of zij kan geen
basispredikant worden tenzij alsnog een
academische graad wordt gehaald.’
Classicale vergaderingen
‘Classicale vergaderingen moeten meer de
plek voor de ontmoeting tussen de gemeenten
worden en minder een bestuurlijke taak
hebben. Daar kunnen gemeenten ook naar
elkaar omzien. In de classis vindt ook het
geloofsgesprek plaats en de bezinning op de
taak in de samenleving. Kortom, meer
inhoud en minder bestuur.
Een volgende logische stap is dat de classicale
vergaderingen ontlast worden van
bestuurlijke taken. Dat kan bereikt worden
door de bestaande ACV’s een duidelijker
positie te geven en nauwer te koppelen aan
de regionale colleges voor de visitatie en de
behandeling van beheerszaken. De ACV’s
zullen de classicale vergaderingen gaan
ondersteunen en kunnen desgewenst taken
overnemen. Ook krijgen de ACV’s de
bevoegdheid om bij conflicten in te grijpen.
Voor het werk van de ACV zal bij benadering
1 fte per ACV nodig zijn. De taken zijn het leiding
gegeven aan de ACV en aan het kerkelijk
leven binnen het ressort en de schakel
zijn tussen het bureau HRM van de Dienstenorganisatie
en de teamleiders in de regio.
Voor de uitvoering van deze taken zullen
predikanten in algemene dienst op voordracht
van de ACV benoemd worden door
de synode.’
Voordelen van samenwerken
‘Verder willen we de bestaande solidariteitsbijdrage
van 5 naar 10 euro verhogen. Dat
levert 9 miljoen euro op, waarvan 7,5 miljoen
wordt bestemd voor steun aan gemeenten.
Die steun is overigens alleen beschikbaar als
deze gemeenten daadwerkelijk samenwerken
met andere gemeenten. Het is geen
steun om zelfstandig te blijven maar om
samen te werken.
Op een domineesconferentie eind oktober
willen we predikanten confronteren met
andere zelfstandige beroepen, zoals arts,
notaris, advocaat. Die werken vaak in teamverband
en genieten professionele loopbaanbegeleiding.
Oudere predikanten zullen misschien
hiervan schrikken maar de jongere
dominees willen we tegemoetkomen door
het beroep aantrekkelijker te maken. Artsen
werken vaak in een maatschap en de dorpsnotaris
kan ook niet meer alles. Verder is er
bij deze beroepen vaak sprake van internationalisering.
We willen kijken wat er bij ons verandert en
wat de voordelen kunnen zijn. In een team
werken gaat weliswaar ten koste van je vrijheid,
maar door coöperatie ben je samen
sterk. Vergelijk het maar met een huwelijk.
De winst van teamvorming moet groter zijn
dan het verlies.
verbeterde 5 versie
Samenvattend: We willen het beroep van
predikant interessanter maken en de rechtspositie
van de kerkelijk werker een duidelijker
structuur geven. De classis wordt verder de
plek van het geloofsgesprek. Op bestuurlijk
terrein is er sprake van professionalisering.
Het doel is om samen kerk te zijn.’
Dirk Visser is freelance journalist.
Agenda november-synode
De bespreking van het rapport ‘De wissel voorbij: het
spoor en de bielzen. Nota van de stuurgroep Werk in
de wijngaard’ is een van de hoofdonderwerpen op de
agenda van de Generale Synode van 6 en 7 november.
Op de voorlopige agenda staan verder nog de volgende
onderwerpen genoemd:
• Notitie over Kerkgebouwen
• Catechese
• Categoriaal pastoraat (studentenpastoraat,
justitiepastoraat e.d.)
• Geloof en seksualiteit
De Generale Synode van november wordt gehouden
in Conferentiecentrum De Werelt in Lunteren
(Westhofflaan 2) en is grotendeels openbaar toegankelijk.
De definitieve agenda is begin november te
vinden op de website www.pkn.nl (rubriek bestuur
en organisatie). Ook de dan beschikbare synoderapporten
zijn daar op te vragen. Na afloop van de
synode worden de belangrijkste besluiten op de website
gepubliceerd.

Kerkinformatie Kroniek
November 2008
Gerrit de Fijter
Visitatie
Wie als ambtdrager in onze kerk actief is heeft vast wel
eens kerkvisitatie meegemaakt. Bij zo’n visitatiebezoek
ontvangt de kerkenraad twee leden van een classicaal
college van visitatoren. Het gesprek gaat over de vraag:
hoe zijn jullie hier gemeente van Christus? De kerkorde
noemt drie aspecten met name: hoe is het gesteld met
het geestelijk leven van de gemeente? Hoe geeft de
gemeente gehoor aan haar roeping? En op welke wijze
worden de ambten en diensten vervuld? Genoeg aanknopingspunten
dus voor een boeiend gesprek. Voor
de kerkenraad is het prettig om over deze onderwerpen
eens bevraagd te worden en stil te staan bij zijn eigen
functioneren. En voor de visitatoren is het waardevol
om te peilen wat er in de gemeenten leeft. Van elk visitatiegesprek
wordt een verslag gemaakt. Uit al die rapportages
kan het landelijke college van visitatoren generaal
vervolgens de veel voorkomende vragen of trends
signaleren, waarmee de synode haar voordeel kan doen
bij het maken van kerkelijk beleid.
De predikant die vele jaren leiding gegeven heeft aan
het college van visitatoren generaal is ds. J. Stelwagen.
Eind september nam de synode afscheid van hem. Bij
die gelegenheid heeft zij ds. Stelwagen hartelijk bedankt
voor zijn indrukwekkende bijdrage voor het geheel van
onze kerk. De visitatie in z’n reguliere vorm heeft iets
van een temperatuurmeting in de gemeenten en de
kerk. Daar geven de vele visitatierapporten een prachtig
overzicht van. Als ik het beeld gebruik van temperatuurmeting
dan bedoel ik niet dat ik naar de gemeenten kijk
alsof die allemaal ziek zijn geworden. Maar met elkaar
weten we natuurlijk wel dat er veel aan de hand is in
onze kerk. Ik ben dezer dagen erg onder de indruk gekomen
van de remonstrant Eginhard Meijering. Dat was ik
overigens de laatste jaren vaker bij het lezen van zijn
voortreffelijke studies. Maar met zijn jongste vlugschrift
‘Het roer moet om’ heeft hij wel een heel bijzondere
temperatuurmeting van de kerken gegeven. Ook van
onze kerk. Hij wijst er op dat sinds het midden van de
jaren zestig de theologie en het kerkelijk leven ‘een
sterke ethisering en psychologisering van het geloof’
laten zien. Hierdoor – zo betoogt Meijering – dreigt een
specifiek christelijke identiteit te verbleken en worden
dingen gezegd die ook overal elders te horen zijn. De
christelijke kerk moet juist in de dialoog met anderen
iets éigens te zeggen hebben. En zo pleit de remonstrant
Meijering voor ‘een herbezinning op het erfgoed
van de Reformatie’.
Bij de temperatuurmetingen van de generale visitatie in
onze kerk zullen de aspecten die Meijering aan de orde
stelt ongetwijfeld de revue passeren: de functie van de
Bijbel in de plaatselijke gemeente, het geloof in de Here
God als Schepper, de leer van de zonde, de persoon van
Jezus Christus en het nieuwe leven in Christus. Ik ben
van mening dat in het geheel van krimpend kerkelijk
leven – ook in onze kerk – het van wezenlijk belang is
dat de visitatie er is. Die is zelfs extra belangrijk geworden
met het wegvallen van de kerkelijke statistiek in
onze kerk. Momenteel is de visitatie één van weinige
organen die een goed overzicht heeft over het kerkelijk
leven in de plaatselijke gemeenten en de regio’s. En dat
ook ten aanzien van de professionals in de gemeenten,
zoals de plaatselijke dominees. Persoonlijk denk ik met
een heel goed gevoel terug aan de reguliere visitaties
die ik als gemeentepredikant heb meegemaakt. Daar
werd in de beslotenheid van de pastorie inderdaad de
temperatuur gemeten van het predikantsgezin. Het
heeft me bijzonder goed gedaan.
Persoonlijk heb ik ds. Stelwagen bijna vijf jaar meegemaakt
in het moderamen van de synode. Het viel mij
altijd weer op dat zijn aandacht
gericht was op de plaatselijke
gemeente. Met pastorale
betrokkenheid hebben we
hem horen spreken over conflictsituaties.
Hij hield er niet
van om moeilijke kwesties via
telefoontjes of mailtjes te
behandelen. Hij koos de weg
van de persoonlijke ontmoetingen
en het voortdurende
gesprek. En altijd vroeg hij
aandacht voor – wat ik maar
noem – de andere kant van Ds. Jan Stelwagen, hier naast zijn echtgenote, nam
een conflict, opdat er evenwichtige
besluitvorming zou generaal. (foto: P. van de Heuvel)
in september afscheid als voorzitter van visitatoren
plaatsvinden. Ik kan me geen
synodevergadering herinneren dat hij niet aan het woord
is geweest. Op bezonnen wijze wist hij punten in de discussies
te accentueren of met wijsheid druk van de ketel
weg te nemen. En dat alles zonder ook maar één keer
zijn ‘stem te verheffen’.
Met dankbaarheid nemen we afscheid van ds. Stelwagen
en met vertrouwen verwelkomen we zijn opvolger
ds. W.G. Sonnenberg uit Ede. Daarmee hoop ik dat de
visitatie blijvend een goede temperatuurmeter van de
kerk zal blijven.
Gerrit de Fijter is preses van de generale synode.
Meer over het werk van de visitatoren generaal: www.pkn.nl >
Bestuur en Organisatie > generale colleges/commissies > visitatie.
6

Kerkinformatie berichten November 2008
Dialoogcommissie Protestantse Kerk en Pinksterkerken
Op initiatief van het moderamen van de
Protestantse Kerk in Nederland en de
Verenigde Pinkster- en Evangeliegemeenten
is een dialoogcommissie opgericht.
Deelnemers zijn kerkleden en bestuurders uit
de Protestantse Kerk, de Verenigde Pinksteren
Evangelie-gemeenten (VPE) en het
Landelijk Platform van de Pinkster- en Volle
Evangeliebeweging in Nederland. Voor deze
dialoogcommissie is vooraf geen exacte
doelstelling omschreven. Van beide kanten
werd evenwel de behoefte aan een open
dialoog gevoeld.
De dialoogcommissie is een concreet vervolg
op spijtbetuigingen van de laatste jaren,
waarin men over en weer vergeving heeft
gevraagd voor de onjuiste beeldvorming die
men in het verleden over elkaar liet ontstaan.
De commissieleden constateerden
tijdens een eerste bijeenkomst op 30 september
dat de kerken in een geseculariseerde
wereld voor een gezamenlijke uitdaging
staan. Daarom is het nodig elkaar beter
te leren kennen, vertrouwen op te bouwen
en te spreken over thema’s waar verschillend
over wordt gedacht en die soms tot
vooroordelen over elkaar hebben geleid.
Vanuit de Pinksterkerken nemen aan het
gesprek deel: voorganger Wilkin van de
Kamp, drs. Huib Zegwaart, dr. Cees van de
Laan, voorganger Gert Hijkoop, voorganger
Regien Smit (regio-voorzitter VPE), Nelleke
Bosshardt (Jeugd met een Opdracht), voorganger
Piet Brinksma (Rafaël Nederland).
Vanuit de Protestantse Kerk in Nederland
nemen deel: Nynke Dijkstra-Algra, ds. Gerrit
de Fijter, dr. Cees van der Kooi, dr. Sjaak van ’t
Kruis, ds. Wout van Laar, dr. Arjan Plaisier en
ds. Trinette Verhoeven. De dialoogcommissie
zal vijf keer per jaar bijeenkomen, hoopt
tussentijds de achterban informeren en over
twee jaar een voorlopige evaluatie houden.
Handreiking voor gesprek
over Israëlisch-Palestijns
conflict
Op 11 april 2008 nam de generale synode de
nota ‘Het Israëlisch-Palestijns conflict in de
context van de Arabische wereld van het
Midden-Oosten’ aan. Deze nota was het
resultaat van uitvoerige synodediscussies in
november 2007 en april 2008. De nota wil
bijdragen aan de meningsvorming in de
Protestantse Kerk. Tegelijk biedt de nota een
beleidskader voor het optreden van de kerk
in het publieke debat en het werk van de
dienstenorganisatie van de Protestantse
Kerk. Om gemeenten de gelegenheid te
geven kennis te nemen van deze nota en
hen te helpen om erover in gesprek te gaan,
is deze handreiking bij de nota verschenen.
Handreiking en nota zijn te downloaden op
www.pkn.nl/kerk&israel > IPA-nota of te
bestellen via de webwinkel op www.pkn.nl.
Prijs: € 3,50 (inclusief verzendkosten).
Hoe blijf je met plezier
predikant of kerkelijk werker?
De cursus loopbaan en levensloop is een
training voor ervaren predikanten en kerkelijk
werkers, waarin de raakvlakken tussen levensloop
en loopbaan centraal staan. Hoe zet je je
ervaring in, als je werk voortdurend van karakter
verandert? Hoe hou je bezieling, vitaliteit en
creativiteit? De training is bedoeld voor pastores
uit gemeenten, gezondheidszorg, justitie,
defensie etc. Intensieve reflectie en feedback
op het eigen functioneren. 2 tot 19 februari
2009, steeds van maandag tot donderdag met
overnachting. KPV centrum Zon en Schild,
Amersfoort. Informatie: h.kievit@symfora.nl en
dl.havinga@symfora.nl of (033) 460 98 33.
Handelingen Synode 2006 beschikbaar
Alle vergaderverslagen van de generale
synode en van de kleine synode van de
Protestantse Kerk in het jaar 2006 zijn op
26 september in Lunteren aangeboden aan
vicepreses ds. Arenda Haasnoot. In de
inleiding memoreert oud-scriba dr.
B. Plaisier onder meer dat in 2006 de stichting
van de Protestantse Theologische
Universiteit werd voorbereid. Ook sprak de
synode in dat jaar over de toekomst van de
predikant (‘Pastor in beweging’) en over de
gewenste dienstverlening aan gemeenten
(‘Groeien met de riemen die je hebt’). De
synodebesprekingen over deze en andere
onderwerpen zijn in het verslagboek terug te
In de afgelopen weken hebben bestuur en
directie van de generale synode in een aantal
plaatsen in het land uitleg gegeven over de
gang van zaken rondom de landelijke ledenregistratie.
In november volgen nog drie
avonden, die vrij toegankelijk zijn. De oorspronkelijk
op 5 november geplande avond
te Zaandam is in verband met dankdag verzet
naar 12 november.
Het gaat om de volgende avonden:
Maandag 3 november 2008:
Maranathacentrum, Kerkstraat 57,
vinden. De uitgave is
voorbereid door medewerkers
van het synodesecretariaat
en
vrijwilligers, onder
eindredactie van
oud-moderamenlid drs. J. van Heijst uit
Bunnik. De volledige titel luidt: Handelingen
van de generale synode en van de kleine
synode van de Protestantse Kerk in
Nederland 2006. Prijs: w 27,50. Bestellingen
via de boekhandel of bij uitgeverij
Boekencentrum,
tel. (079) 362 82 82,
info@boekencentrum.nl.
Uitleg over landelijke ledenregistratie Zaandam verzet
In november 2004 heeft de generale synode
van de Protestantse Kerk de Nieuwe
Bijbelvertaling (NBV) voor vijf jaar vrij gegeven
ter beproeving door de plaatselijke
gemeenten. De synode heeft de gemeenten
destijds gevraagd om hun ervaringen met
de NBV door te geven aan de classes, en wel
vóór 1 januari 2009. De kerkenraden hebben
3262 PG Oud-Beijerland.
Maandag 10 november 2008:
Locatie: Protestants Landelijk
Dienstencentrum, Joseph Haydnlaan 2a,
Utrecht.
Woensdag 12 november 2008:
Locatie: Westzijder- of Bullekerk, Westzijde
75, 1506 ED Zaandam.
Alle avonden: aanvang 19.50 uur, zaal open
19.15 uur. Meer informatie over de bijeenkomsten:
www.pkn.nl/numeri.
Reactietijd Nieuwe Bijbelvertaling nadert einde
hier onlangs een brief over ontvangen. Het
moderamen van de generale synode herinnert
de kerkenraden er graag aan om hun
reacties inderdaad voor het eind van het jaar
bij hun classis in te dienen. Op basis van de
door de classes verzamelde reacties zal de
generale synode in 2010 een definitief
standpunt over de NBV innemen.
7

Kerkinformatie FILMPORTRETTEN
November 2008
Burret Olde
De gezichten van de Protestantse Kerk
Wie zijn de mensen die samen de Protestantse Kerk vormen? Wat bezielt hen? Hoe vullen zij hun geloof
in? Staan zij midden in de samenleving? Sinds kort heeft de Protestantse Kerk in Nederland haar eigen
WebTV: op www.pkn.nl/kennismaken kan iedereen kijken en luisteren naar aansprekende christenen.
In de filmportretten ziet men mannen en
vrouwen met een passie en bezig met bijzondere
activiteiten. Als lid van een plaatselijke
gemeente stellen ze zich graag aan u voor.
De serie bevat nu vijf portretten, maar het
moeten er tien worden. Om een indruk te
krijgen volgen hieronder enkele citaten van
vier geportretteerden.
Anne-Meta Gerritsen (21) vertelt over
haar geloof, leven en betrokkenheid bij de
kerk. Lachend zegt ze: ‘Ik ben wel het
meisje van de kerk’. Ze is geboren in Friesland,
bracht haar tienerjaren in Zwolle door
en studeert nu theologie in Amsterdam.
Haar grootvader is haar voorgegaan in de
theologie. In het filmportret vertelt ze over
de gesprekken met hem. In haar omgeving
weet men dat ze naar de kerk gaat. Als ze
terugkomt van de kerkdienst is ze enthousiast.
Ze neemt regelmatig iemand mee
naar kerkelijke activiteiten. In sociaal
opzicht probeert ze haar christenzijn ook
gestalte te geven. Over de toekomst van
de kerk maakt ze zich niet zo’n zorgen: ‘Het
zelfvertrouwen in de kerk is een tijdje weggeweest,
maar ik zie het nu terug.’
Cock Voordouw (77) uit Zwolle blikt in
zijn portret terug op zijn leven. Door de
preken in Zeeland is hij vroeger gesticht:
‘Ik geloof in de vermaning’. Als het om zijn
geloofsrichting gaat, weet hij dat hij uit
een confessioneel nest afkomstig is.
Doordat hij samen met zijn vrouw tien jaar
in Nieuw-Guinea werkte, veranderde zijn
geloofsbeleving: ‘Geloven is onderworpen
aan ontwikkelingen, visies en meer inzicht
in wat de Schrift bedoelt. Als je daar niet
voor open staat, dan kom je in verstard
geloof terecht.’ Toch zegt hij aan het eind
van het interview met enige weemoed:
‘Waarom mag ik niet in het geloof van
mijn vader sterven?’
Voor Ellie Lagendijk (54) uit Ridderkerk
is zingen een feest: ‘In de zanggroep zingen
we als zegen voor de mensen in de
gemeente vaak een Irish blessing. Daar
word je echt door geïnspireerd’. In haar
filmportret vertelt zij onder andere over
haar geloofsleven, de hemel en God.
Over leven en sterven zegt ze: ‘Afscheid
nemen, daar moet je niet aan denken.
Maar sterven op zich is niet erg.’
Elk portret bevat zes tot acht fragmenten van
gemiddeld 2,5 minuut. Je kunt ook het gehele
portret in één keer bekijken. De serie zal uiteindelijk
tien portretten bevatten. Reacties zijn welkom
bij ondergetekende, e-mail n.olde@pkn.nl
Burret Olde is gemeenteadviseur.
Theo Mets (45) uit de Alblasserwaard is
twaalf jaar diaken geweest en heeft zich
volop ingezet voor kerk en wereld. In zijn
geloofsleven staat Jezus Christus centraal:
‘Als de Here in je gaat werken, is de
hemel in je.’ Gods woord is het uitgangspunt
voor zijn leven. Zijn gemeente
behoort tot de Gereformeerde Bond binnen
de Protestantse Kerk. ‘Wij moeten
niet in onszelf een grond vinden voor vastigheid.
We moeten alles toetsen aan de
Bijbel.’
berichten
Website ‘Wie is Jozef?’
Wie straks de beroemde musical ‘Joseph
and the amazing technicolor dreamcoat’ wil
bezoeken, kan zich oriënteren op de website
www.wieisjozef.nl. Aanleiding tot de website
is het AVRO-programma ‘Op zoek naar
Joseph’, waarin werd gestreden om de
hoofdrol in de musical. De site biedt de
Jozefverhalen uit Genesis in tekst en audio,
te downloaden voor iPod en MP3-speler.
Verder zijn er toelichtingen bij de bijbelver-
halen en verwijzingen naar Jozef in de kunst.
De site is een initiatief van het Nederlands
Bijbelgenootschap en de IKON. De
Jozefverhalen vormen de basis voor deze
beroemde musical van Andrew Lloyd
Webber en Tim Rice. Vanaf 22 november
2008 tot en met 12 juli 2009 is de musical te
zien in verschillende Nederlandse theaters.
De site www.wieisjozef.nl blijft online
gedurende de tournee van de musical.
Paasspel ‘Het lege graf’
Jaarlijks speelt Voorburgse Amateur
Toneelvereniging De Regenboog de voorstelling
‘Het lege graf’ in verschillende plaatsen in
het land. Gemeenten die dit Paasspel inhuren
voegen volgens de vereniging ‘een bijzondere
ervaring toe aan het vieren van Pasen’. De
toneelvereniging speelde de voorstelling al 78
keer met een cast van twintig spelers in een
periode van dertig jaar. Enkelen van hen
deden mee aan alle voorstellingen. ‘Het lege
graf’ is een spel van Laszlo Fodor. Centraal
staat een rechtszaak waar de vraag aan de
orde komt wie het lichaam van Jezus heeft
laten verdwijnen. Meer informatie:
www.vatvderegenboog.nl > Paasspel.
8

Kerkinformatie
KERK EN SCHOOL
Jeanet Aartsen
November 2008
Kansen voor godsdienstonderwijs op
openbare basisscholen
Vroeger gaf de hervormde dominee godsdienst op de openbare basisschool. Tegenwoordig heet het vak
‘godsdienstig vormingsonderwijs’ (GVO) en worden de lessen ook gegeven door HBO-ers theologie,
voormalige leerkrachten en ongeschoolde enthousiastelingen. Dit schooljaar staat professionalisering
van leerkrachten volop in de belangstelling.
De godsdienstles op de openbare basisschool
heeft een heel eigen positie in de
wereld van school en kerk. Als ouders erom
vragen zijn openbare scholen verplicht om
godsdienstig (of humanistisch) vormingsonderwijs
aan te bieden. Het vak wordt vervolgens
gegeven door een gastdocent die onder
verantwoordelijkheid van de plaatselijke kerken
valt. Een kans voor kerken om kinderen
kennis te laten maken met het christelijk
geloof. In het huidige klimaat, waar weer
meer ruimte lijkt te ontstaan voor de waarde
van godsdienst, wordt er door scholen en
ouders ook gebruikgemaakt van deze kans.
De concrete invulling van de godsdienstles
varieert: van ‘stevig bijbelonderwijs’ tot
‘enige bekendheid met godsdienst’. In de
praktijk worden de lessen GVO in de bovenbouw
gegeven, vaak een uur per week in
groep 7 en/of 8. De plaatselijke kerk of IKOSafdeling
regelt de aanstelling en vergoeding,
soms met subsidie van de burgerlijke
gemeente.
Scholingsproject op maat
Al jaren wordt er gelobbyd om het godsdienstig
en humanistisch vormingsonderwijs (G/
HVO) structureel door de overheid te laten
bekostigen. Daar is jaarlijks 10 miljoen euro
voor nodig. Dat geld is er momenteel nog
niet, maar het ministerie van OCW geeft in
het schooljaar 2008/2009 wel een eenmalige
subsidie voor de verhoging van de kwaliteit
van het G/HVO. Projectleider voor de Protestantse
Kerk, Erna de Goede: ‘Deze eenmalige
subsidie wordt nu zoveel mogelijk ingezet
om de leraren bij te scholen. Dat is belangrijk
voor de kwaliteit van het vak, maar ook
omdat godsdienstleraren in de toekomst
mogelijk onder de Wet Beroepen in het
onderwijs (BIO) gaan vallen. Die wet stelt
eisen aan het leraarschap, al zullen de huidige
leraren in een overgangsregeling
komen. De bijscholing willen we zo veel
mogelijk op maat aanbieden. Door middel
van assessments kunnen leraren helder krijgen
op welke gebieden zij bijscholing nodig
hebben. Verder bieden we intervisie, themadagen
en themabijeenkomsten aan. Ten
slotte gaat er ook geld naar de ontwikkeling
van onderwijsmateriaal. JOP, de jeugdorganisatie
van de Protestantse Kerk, gaat de eerder
speciaal voor het openbaar onderwijs
ontwikkelde methode Het Verhaal Centraal
hernieuwen.’
In de praktijk: Winterswijk
‘Voor scholing zal zeker belangstelling zijn’,
meent Paul Wansink, predikant in Winterswijk.
Hij gaf zelf ruim vijftien jaar godsdienstles
en ondersteunt nu het catechetenteam in
Winterswijk dat de lessen GVO op de openbare
basisscholen verzorgt. ‘Het zijn doorgaans
enthousiaste mensen die de lessen
geven. Ze vinden het leuk om te doen en een
aantal zal zeker openstaan voor aanvullende
scholing. De leraren hebben vaak verschillende
achtergronden. Wij hebben nu drie
catecheten aan het werk: een leraar met
pabo, iemand uit het middelbaar onderwijs en
iemand uit het cursuscircuit van het bedrijfsleven.
De een is theologisch meer onderlegd
dan de ander. Als de huidige GVO-leraren met
scholing op maat een bevoegdheid kunnen
halen, zou dat mooi zijn. Met uiteraard een
bijpassende salariëring.’ Want dat wil Wansink
nog wel even kwijt: ‘De huidige situatie
rammelt aan alle kanten. De overheid wil
kwaliteit in de godsdienstles, maar zorgt niet
structureel voor geld. Leraren geven vaak les
tegen een uiterst geringe vergoeding. Terwijl
zij zeer betrokken en goed lesgeven. Daar
mag wel iets tegenover staan!’
Jeanet Aartsen is freelance journalist.
Meer weten?
Voor leraren GVO
U kunt nog gebruikmaken van een uniek aanbod
voor professionalisering in het schooljaar 2008/2009.
Meld u snel aan! Voor een gratis ontwikkelingsassessment
met opleidingstraject op maat: Elza Kuyk,
tel. (070) 348 11 48, ekuyk@besturenraad.nl. Voor
studiedagen, themabijeenkomsten en intervisie:
Henk Pol, Centrum voor Levensbeschouwing,
tel. (058) 251 15 65,
info@centrumvoorlevensbeschouwing.nl.
Voor kerken en kerkelijke organisaties
Voor informatie over het organiseren van godsdienstonderwijs
op de openbare basisschool en het project
G/HVO: Erna de Goede, Dienstenorganisatie
Protestantse Kerk, tel. (030) 880 16 77,
e.de.goede@pkn.nl.
9

Kerkinformatie Kleine Synode 25 september 2008
November 2008
Ronald Bolwijn
Huisvestingskosten beginnende predikanten
De Beleidscommissie Predikanten (BCP) gaat
een oplossing zoeken voor het probleem dat
een gemeente voor een beginnende predikant
meer huisvestingskosten kwijt is dan
voor een predikant met veel dienstjaren. Dat
zegde vice-voorzitter van de BCP, ds. Richard
Vissinga, op 25 september toe aan de leden
van de kleine synode. Het huidige omslagsysteem
voor de predikantstraktementen in de
Protestantse Kerk heeft als basis dat het voor
een gemeente niet uitmaakt of zij een ervaren
of beginnende predikant in dienst heeft: zij
zijn voor de gemeente even duur. In de
traktementsregeling is echter ook een inkomensafhankelijke
huisvestingsvergoeding
opgenomen. In de praktijk komt dat er op
neer dat een gemeente met een eigen pastorie
van een beginnende predikant een veel
lagere woonbijdrage ontvangt dan van een
predikant met veel dienstjaren. Netto is de
gemeente met een beginnende predikant
daardoor duurder uit. Dat is onlogisch, zo
erkende Vissinga. De BCP zal het punt
inbrengen in het zogenoemde Georganiseerd
Overleg Predikanten, het regulier overleg
tussen werkgevers en werknemers over de
arbeidsvoorwaarden van predikanten.
De toezegging werd gedaan tijdens de
bespreking van de begroting 2009 van de
Centrale Kas voor de Predikantstraktementen.
De kleine synode keurde deze
begroting goed. In totaal zullen de predikantslasten
voor de gemeenten met 3,42%
stijgen. De belangrijkste factoren daarin zijn
de stijging van de traktementen met 2% per
1 april 2009 en een stijging van de eindejaarsuitkering
van 4,0 naar 5,4%. De gemeenten
en predikanten zijn eind september per brief
over alle wijzigingen geïnformeerd.
Voorzieningen voor vier
hersteld hervormde
gemeenten
De kleine synode van de Protestantse Kerk
heeft op 25 september ingestemd met
voorzieningen voor hersteld hervormde
gemeenten in Katwijk, Andelst, Arnemuiden
en Herkingen. Deze voorzieningen zijn een
handreiking ten behoeve van nieuw kerkelijk
leven dat deze gemeenten buiten de
Protestantse Kerk in Nederland wensen op te
bouwen. Met inbegrip van deze voorzieningen
zijn er nu veertig definitieve voorzieningen
getroffen ten behoeve van hersteld
hervormde gemeenten. Er zullen er nog 22
volgen.
Dienstenorganisatie boekt gunstig resultaat over 2007
De dienstenorganisatie van de Protestantse
Kerk heeft over het boekjaar 2007 een
operationeel resultaat geboekt van 518.000
euro. Dat blijkt uit de door de accountant
goedgekeurde resultatenrekening, die op 25
september door de kleine synode van de
Protestantse Kerk is besproken en goedgekeurd.
Het overschot over 2007 wordt
toegevoegd aan de risicoreserve van de
Protestantse Kerk in Nederland.
De jaarcijfers van de Protestantse Kerk en
haar dienstenorganisatie komen normaal
gesproken in juni op de agenda. Dat was
echter dit jaar niet mogelijk, omdat de kleine
synode in juni eerst een besluit moest
nemen over de door bestuur en directie
voorgestelde afschrijving van 3,2 miljoen op
het mislukte project Numeri (landelijke
ledenregistratie). Deze afschrijving is nu in
de jaarstukken verwerkt, wat leidt tot een
negatief vermogensresultaat voor de
Protestantse Kerk. Dit vermogensverlies
komt ten laste van de risicoreserve. De
afschrijving van 3,2 miljoen op Numeri
houdt ook in dat de overige twee miljoen
euro van het in Numeri gestoken geld op de
balans mogen blijven staan als investering.
De accountant van de kerk heeft ten
behoeve van de synode de waarde van deze
investering onderzocht en ingestemd met
de taxatie van twee miljoen euro. Na een
uitgebreide toelichting van de accountant
ging ook de kleine synode akkoord met de
jaarrekeningen 2007.
(Meer informatie over de jaarcijfers van de
Protestantse Kerk en haar Dienstenorganisatie:
zie de katern midden in deze
Kerkinformatie.)
Vice-preses ds. Arenda Haasnoot (links) verving eind september synodevoorzitter ds. Gerrit de Fijter die
vanwege ziekte afwezig was. Rechts dr. Arjan Plaisier. (foto: H. Veldhuis)
Kleine synode spreekt over
aankoop Scipio
De kleine synode heeft op 25 september jl.
gesproken over de geplande overname van
Hagru bv. Met de overname wordt de
Stichting SMRA namens de Protestantse
Kerk eigenaar van het software-pakket
Scipio, zo is de bedoeling. Scipio is een
lokaal pakket dat gemeenten van de
Protestantse Kerk kunnen gebruiken voor
hun ledenregistratie. Scipio zal de komende
jaren het huidige SMRA-pakket Baruch
moeten vervangen, dat de afgelopen jaren
niet meer is bijgehouden omdat het vervangen
zou worden door het (inmiddels stopgezette)
systeem Numeri.
De kleine synode stemde in juni van dit jaar
al in met de aankoop van Hagru, echter op
voorwaarde dat de accountant het overnamebedrag
van 1,3 miljoen euro zou toetsen.
Op 25 september bleek dat de accountant
geen bezwaar heeft tegen het genoemde
overnamebedrag. De algemeen directeur
van de dienstenorganisatie Protestantse
Kerk, Haaije Feenstra, legde aan de kleine
synode uit dat de kerk het overnamebedrag
voor Scipio in vijf jaar zal hebben terugverdiend:
‘De onderhoudsbijdragen die de
gemeenten anders aan Hagru betalen, gaan
nu naar de kerk.’ De instemming van de
synode betekent overigens nog niet dat de
overname helemaal rond is, zo verzekerde
Feenstra. ‘Nu de synode in principe akkoord
is, zullen de contractbesprekingen met de
eigenaar van Scipio worden voortgezet.’
10

Kerkinformatie
Generale Synode
Ronald Bolwijn
November 2008
Synode voelt weinig voor doopvernieuwing
De Generale Synode van de Protestantse Kerk voelt weinig voor het invoeren van rituelen voor
doopvernieuwing. Dat bleek tijdens de bespreking op 26 september van het rapport ‘Doop,
doopgedachtenis en doopvernieuwing’.
Aanleiding voor het rapport was een al uit
2000 daterende vraag van het Evangelisch
Werkverband (EW) in de Protestantse Kerk.
Het EW constateert dat er een groeiende
vraag is naar een ritueel waarmee volwassenen
die na jaren de weg naar de kerk hebben
teruggevonden hun kinderdoop kunnen
bevestigen. Het lastige is daarbij dat een dergelijk
ritueel vaak sterk op een wederdoop
lijkt of als dusdanig door de betrokkene ervaren
wordt. En dat is strijdig met de essentie
van het sacrament.
Water
Op verzoek van het moderamen van de
synode heeft de werkgroep Eredienst van de
Protestantse Kerk in 2007 een aantal voorstellen
gedaan voor orden van dienst waarin
vorm wordt gegeven aan deze doopvernieuwing
of doopbevestiging. Een van de uitgangspunten
is dat bij zo’n ritueel nooit meer
water gebruikt mag worden dan bij de kinderdoop
(in de betrokken gemeente). Ook
moet de pastor afzijdig blijven bij het ritueel -
de gelovige dient de waterhandeling zelf te
voltrekken. Bovendien stelt de werkgroep
Eredienst voor om de kinderdoop te laten
plaatsvinden door middel van onderdompeling.
Een commissie van drie hoogleraren heeft
daarna positief gereageerd op de vraag of
rituelen van doopbevestiging theologisch
voldoende basis hebben. Deze voorstellen
heeft het moderamen in een rapport aan de
synode voorgelegd, voorzien van een aantal
voornamelijk theologische overwegingen die
een rol spelen bij het gesprek over doop en
doopvernieuwing. Op basis van het synodegesprek
komt het moderamen in 2009 met
een nieuw rapport, met een concreet besluitvoorstel.
Miskenning zuigelingendoop
Uit de bespreking in de synode bleek dat veel
synodeleden grote moeite hebben met
doopvernieuwing. Veel steun kreeg de reactie
van ouderling dr. S. Hibsch (evangelischlutherse
synode). Zij beoordeelde de voorstellen
van de werkgroep Eredienst als een
miskenning van de zuigelingendoop. Vooral
het sterke accent op de behoeften, het eigen
handelen van de
gelovige acht zij in
strijd met de essentie
van het sacrament:
‘God is de
handelende in de
doop, en het kan
nooit de mens zijn
die subject is van de
doophandeling.’
Verschillende synodeleden
benadrukten
ook dat belijdenis
doen en viering
van het Heilig
Avondmaal momenten
zijn waarop de
gelovige zijn of haar
doop bevestigt.
In de pauze: synodescriba dr. Arjan Plaisier, prof. dr. Cees van der Kooij en prof.
H.W. de Knijff (foto: Ronald Bolwijn)
Een aantal synodeleden waarschuwde voor
een te rigoureuze afwijzing van de doopvernieuwing,
met name omdat je daarmee geen
antwoord geeft op een hele reële vraag van
mensen. Diaken E. Bos (classis Arnhem) gaf
aan dat in bepaalde situaties doopvernieuwing
wel degelijk zinvol kan zijn. Zij pleitte
ervoor geen regels op te stellen en de keuze
aan de gemeenten zelf over te laten. Ds. R.J.
Wilschut (classis Rotterdam) gaf aan enthousiast
te zijn over de liturgische vormen die
door de werkgroep Eredienst zijn aangereikt.
‘Het zou jammer zijn als we van pure schrik
hier nooit meer op terug durven te komen.
Theologische onderbouwing is noodzakelijk,
maar ik pleit voor ruimte om daar als predikant
in gesprek met de betrokken gelovigen
zelf een vorm aan te geven.’
Ook prof. dr. C. van der Kooij, voorzitter van
de adviescommissie van hoogleraren, benadrukte
dat de kerk niet weg kan lopen voor
de vraag van gelovige mensen. ‘Het gaat om
een serieuze vraag. Daar zult u iets mee
moeten doen. Of u moet als kerk terug willen
naar de rationaliteitscultuur. Maar logischer
is het om ruimte te geven aan de beleving.
Zet deze beperkte vraag niet zomaar weg.’
Doopgedachtenis
Naast de grote aarzeling van de synode bij
rituelen voor doopvernieuwing, was duidelijk
dat de betekenis van de doop wel degelijk
meer aandacht mag krijgen in de gemeenten
van de Protestantse Kerk, zowel in de catechese
en de geloofsopvoeding thuis alsook
in de eredienst. Verschillende synodeleden
pleitten in dat verband voor meer nadruk op
de doopgedachtenis: stilstaan bij de betekenis
van je doop, van het ‘ja’ dat God tegen
jou heeft uitgesproken. Daarvoor zijn tal van
mogelijkheden, zoals de doopgedachtenis in
de Paasnacht. Verschillende synodeleden
deden ook de suggestie om meer met het
symbool van het doopwater te doen. Ds. J.
van der Velde (classis Amsterdam) noemde
als suggestie het gebruik van wijwaterbakjes.
‘Bij binnenkomst in de kerk herinneren
een paar druppeltjes water iedere zondag
aan het feit dat je gedoopt bent.’ Ds. V.T.
Thurkow (classis Meppel) pleitte ervoor het
doopvont een prominentere plaats te geven
in de eredienst.
In een afsluitende conclusie van het synodegesprek
zegde scriba dr. A.J. Plaisier toe dat
het moderamen de meningen en suggesties
zal laten verwerken in een nieuwe nota over
de doop.
Ronald Bolwijn is voorlichter bij de afdeling
Communicatie.
11

Kerkinformatie Berichten Generale Synode 25-26 september
November 2008
Ronald Bolwijn
Protestantse Kerk start in 2009 landelijke missionaire campagne
In 2009 start de Protestantse Kerk met een
nieuwe campagne om plaatselijke gemeenten
te ondersteunen die willen werken aan
hun missionaire aantrekkingskracht. Op
tachtig locaties zullen plaatselijke gemeenten
worden uitgenodigd om bijeen te komen
rond de vraag hoe gemeenten hun missionaire
roeping kunnen invullen. Dit maakte ds.
Hans van Ark op 26 september bekend
tijdens de generale synode in Lunteren.
Hans van Ark is sinds september programma-manager
Missionair werk en
Kerkgroei van de dienstenorganisatie van de
Protestantse Kerk in Nederland. Hij presenteerde
aan de synode zijn plannen voor de
komende jaren. Speerpunt zal zijn het oprichten
van nieuwe en het activeren van
bestaande plaatselijke missionaire teams.
Van Ark benadrukte dat het niet zijn bedoeling
is gemeenten te overladen met allerlei
nieuwe materiaal waar ze niet zelf om
gevraagd hebben. ‘Wat vooral nodig is, is het
besef dat alles wat we doen, in pastoraat, in
diaconaat, in de eredienst, in feite missionair
is. Missionair zijn is het wezen van de kerk.
Dat moeten we ons weer beter leren realiseren
en met ons handelen invullen.’
ledental van 2,8%. Dat percentage zal de
komende jaren nog verder stijgen door de
vergrijzing. Door de vele fusies tussen
gemeenten valt deze realiteit misschien nog
niet overal zo op, maar als we niets doen, dan
is het over dertig jaar einde verhaal.’
Doel van het nieuwe missionaire Programma
is naast aanwakkeren van het missionair
besef het ondersteunen van plaatselijke
gemeenten. ‘Daarbij willen we de breedte
van de kerk dienen. Er is niet één missionair
antwoord, er zal een veelvoud van concrete
concepten aan de gemeenten worden aange-
boden, die bovendien bij de uitvoering
begeleid kunnen worden’, aldus Van Ark.
Samenwerking
In de nieuwe programmalijn Missionair Werk
en Kerkgroei zal ook een beraadsgroep gaan
meedenken, met vertegenwoordigers van
een breed spectrum van organisaties, zoals
“Op Goed Gerucht”, de Inwendige
Zendingsbond en het Evangelisch
Werkverband. Ook vertegenwoordigers van
de Protestantse Theologische Universiteit
hebben medewerking toegezegd.
Urgentie
Volgens Van Ark ontbreekt in veel gemeenten
van de Protestantse Kerk in Nederland
het gevoel van urgentie ‘dat het nu of nooit
is’ als het gaat om het voortbestaan van de
kerkelijke gemeenten. ‘We hebben jaarlijks te
maken met een gemiddelde daling van het
Programma-manager Missionair Werk en Kerkgroei ds. Hans van Ark, luisterend naar opmerkingen van
synodeleden. (foto: P. van de Heuvel)
Grote opkomst regio-bijeenkomsten Numeri
Overzicht van de opkomst in Pijnacker.
(foto: Max Mesman)
Bijna zevenhonderd mensen waren in
totaal aanwezig bij de eerste drie regionale
bijeenkomsten over Numeri, het mislukte
project voor de ledenregistratie van de
Protestantse Kerk. De bijeenkomsten zijn
op de eerste plaats bedoeld als verantwoording
van bestuur en directie van de
dienstenorganisatie aan de gemeenten
over het mislukken van Numeri. Het
tweede onderwerp is de vraag: hoe verder
met de ledenregistratie. Daarnaast is er
veel ruimte voor vragen en opmerkingen.
In de eerste drie bijeenkomsten in
Pijnacker, Drachten en Dalfsen werden
met name veel vragen gesteld over de
voorgenomen aankoop van Scipio en de
conseqeunties daarvan voor de gemeen-
ten. Een tweede hoofdpunt was de vraag
waarom er überhaupt een gemeenschappelijk
systeem voor de ledenregistratie
nodig is. Op de website www.pkn.nl/
numeri worden deze en andere vragen zo
goed mogelijk beantwoord. Ook in de
komende nummers van Kerkinformatie
zullen we op een aantal thema’s ingaan
die in de negen regionale bijeenkomsten
aan de orde zijn gesteld. Op het moment
van verschijnen van deze Kerkinformatie,
zullen er nog drie bijeenkomsten plaatsvinden:
3 november in Oud-Beijerland,
10 november in Utrecht en 12 november
in Zaandam. Zie het bericht op pagina 7
voor de tijden en adresgegevens.
12

Kerkinformatie Berichten Generale Synode 25-26 september
November 2008
Ronald Bolwijn
Bestuur en directie dienstenorganisatie betonen spijt over mislukken Numeri
‘Er is ongelooflijk veel tijd gespendeerd om
dit drama te voorkomen, maar dat is niet
gelukt, dat spijt ons, we schamen ons er
voor. “Met die woorden beschreef ir. G.
Kramer tijdens de extra synode van 27 september
de gevoelens van bestuur en directie
van de Dienstenorganisatie Protestantse Kerk
over het mislukken van het project Numeri.
Onrust
De Generale Synode van de Protestantse
Kerk kwam op 27 september in een buitengewone
zitting bijeen om te spreken over de
landelijke ledenregistratie van de kerk.
Aanleiding was de onrust die in veel gemeenten
en classicale vergaderingen is ontstaan
nadat de kleine synode op 27 juni had ingestemd
met het voorstel de stekker te halen uit
het project Numeri. Door dit besluit moet er
3,2 miljoen worden afgeschreven op de
risico-reserve van de kerk.
Ambitieniveau te hoog
In zijn verantwoording aan de generale
synode beschreef bestuursvoorzitter ir.
Kramer het ontwikkelingstraject van Numeri
sinds de start van het project in 2004. Door
de fusie van de drie kerken en de veroudering
van de bestaande systemen van de SMRA,
was het duidelijk dat er een nieuw programma
moest komen voor de ledenregistratie
van de kerk. “Maar bij het maken van de
plannen is – achter af gezien – het ambitieniveau
veel te hoog geweest”, aldus Kramer.
“Bovendien is geprobeerd om alle uitzonderingen
die er bestaan op het terrein van de
ledenregistratie in dat ene systeem te passen,
waardoor het uiteindelijk veel te ingewikkeld
en daardoor onbruikbaar werd.”
Directeur Haaije Feenstra: ‘Wij zullen er hard
aan moeten werken om het vertrouwen weer te
herstellen.’ (foto: H. Veldhuis)
Stoppen
Volgens Kramer is door directie en bestuur
van de Dienstenorganisatie (sinds november
2006 volledig verantwoordelijk voor het
project) reeds in december van dat jaar
geconstateerd dat de afwikkeling van Numeri
een probleem zou kunnen worden. Testen in
gemeenten wezen in 2007 uit dat de
gebruiksvriendelijkheid onder de maat bleef.
Toen is de ontwikkeling van Numeri meteen
gestopt en zijn onderzoeken gestart hoe
Numeri het beste kon worden afgerond.
Daaruit kwam naar voren dat het afbouwen
van Numeri evenveel kost als de bouw van
een nieuw, eenvoudiger systeeem, en dat
bovendien de exploitatiekosten van een
nieuw systeem veel lager zouden liggen dan
van een afgebouwd Numeri. Om die reden
stemde de kleine synode op 26 juni er mee in
met Numeri te stoppen.
Vertrouwen
Ook Algemeen directeur Haaije Feenstra van
de Dienstenorganisatie van de Protestantse
Kerk gaf aan dat de directie zich graag wil
verantwoorden voor de afloop van Numeri.
‘Ik ben mij ervan bewust dat het vertrouwen
in de landelijke kerk hierdoor is beschadigd.
Wij zullen er hard aan moeten werken om dat
vertrouwen weer te herstellen.” Feenstra
verwees daarbij onder meer naar de negen
regionale bijeenkomsten die in oktober en
begin november zijn gehouden. ‘Ook daar
zullen wij verantwoording afleggen en vertellen
hoe wij verder denken te gaan.’
Vertrouwenskwestie
Feenstra stelde nadrukkelijk zelf de vertrouwenskwestie
in de synode. ‘De komende
jaren zal nog het nodige vragen aan moeilijke
beslissingen. Dat kan alleen als er een basisvertrouwen
is, dat de juiste man op de juiste
plek zit. Als u dat vertrouwen niet heeft, wil ik
graag dat u dat nu zegt.’ In de daarop volgende
bespreking sprak een groot deel van
de 26 synodeleden die het woord namen
expliciet het vertrouwen in bestuur en directie
uit. Dit deed tegelijk niets af aan de kritiek
die zij formuleerden op de gang van zaken.
De synode benadrukte met name dat bij een
vervolg op Numeri meer deskundigen uit de
kerk (automatiseerders) betrokken moeten
worden. Ook verlangde de generale synode
dat zowel zijzelf als de kleine synode beter
betrokken dient te worden bij de verdere
besluitvorming. Duidelijk werd dat binnen de
afspraken over een nieuw programma die
koers al is ingezet. Zo is nu afgesproken dat
de kleine synode eerst het Functioneel
Ontwerp van een nieuw systeem dient goed
te keuren voor het project verder kan gaan.
Voorzitter van het bestuur Kramer: ‘Het spijt
ons zeer dat we het drama niet hebben kunnen
voorkomen.’ (foto: H. Veldhuis)
Daarnaast zal de kleine synode aan de generale
synode op hoofdlijnen verantwoording
afleggen van het gevoerde beleid ten aanzien
van de ledenregistratie. Zonodig kan de
generale synode daar zelf een bespreking aan
wijden.
Overname Hagru
Veel vragen uit de synode betroffen de
voorgenomen overname van Hagru bv c.q.
het software-pakket Scipio. De synodeleden
wilden met name weten waarom het überhaupt
nodig is om zo’n aanschaf te doen.
Algemeen directeur Haaije Feenstra legde
daarop uit dat de Protestantse Kerk (via de
SMRA) al jaren een software-pakket aan
gemeenten biedt, namelijk Baruch, en dat er
dus in die zin niets verandert bij de aanschaf
van Scipio. Volgens Feenstra is een up to
date lokaal pakket nodig om de gemeenten
de komende jaren niet in de kou te laten
staan. ‘Baruch is de afgelopen jaren niet
meer bijgehouden, omdat haar functie door
Numeri overbodig zou worden. Daarvoor is
Sciopo de komende jaren een goede vervanging,
waarvan de aanschaf zich de komende
jaren bovendien terugverdient.’
Overzicht van de synodevergadering.
(foto: P. van de Heuvel)
13

Kerkinformatie berichten November 2008
Open Deur over ‘Gedenk te sterven’
Hoe ga je om met de dood als je weet dat je
eigen dood of die van een naaste niet lang op
zich zal laten wachten? Aan dit thema is het
oktobernummer van oecumenisch maandblad
Open Deur gewijd. Het blad bevat onder
meer teksten uit het dagboek van een man
die weet dat hij niet lang meer te leven heeft
en een artikel over ‘We willen gaan stoppen’
– beslissen in het ziekenhuis. Verder een
artikel over verpleegd worden in een hospice
en bijdragen van lezers over bijna-doodervaringen.
Open Deur is geschikt om in een
Licht op Maria
Met het kunst- en cultuurproject ‘Met het
licht op Maria’ maken plaatselijke kerken in
Hoogeveen de advents- en kerstperiode
aantrekkelijk voor een breder publiek.
Daarmee sluiten ze aan bij een trend. In
steeds meer protestantse kerken worden
activiteiten georganiseerd rond de figuur van
Maria. Lange tijd stond ze alleen centraal met
Kerst, als de moeder van Jezus. Maar dat is
aan het veranderen. Maria wordt in literatuur,
klassieke muziek en beeldende kunst ook
door protestanten zeer gewaardeerd.
Aan het project in Hoogeveen nemen de
groep te bespreken of om te gebruiken in
pastorale contacten. Op www.open-deur.nl
staan een gesprekshandreiking en andere tips
bij dit nummer.
Een proefabonnement (4 nummers) kost
€ 5.-. Losse nummers: € 3,35 (incl. verzendkosten).
Een jaarabonnement kost € 27,-.
Korting bij bestelling van minstens 10
exemplaren.
Besteladres:
Administratie Open Deur, tel. (079) 3628 628,
e-mail: abonnementen@boekencentrum.nl.
Protestantse Gemeente, de Rooms-
Katholieke Kerk, de Remonstrantse
Broederschap en de Baptistengemeente van
Hoogeveen deel. Van 8-20 december zijn er
allerlei activiteiten, zoals een expositie met
iconen en objecten, proza, poëzie en muziek
over Maria, een orgelconcert, een maaltijd,
meditatief schilderen, een lezing en een
concert met filmbeelden.
Het project is laagdrempelig door de inhoud
en de lage entreeprijs. Meer informatie:
Henny de Jong, e-mail: h.de.jong@pkn.nl,
tel. 06 15 13 99 62.
Lutherpenning voor
Catharijneconvent
De Lutherpenning is onlangs toegekend aan
museum Catharijneconvent te Utrecht.
Namens het museum namen directeur Guus
van Hout en conservator Tanja Kootte de
penning in ontvangst van ds. Martin van
Wijngaarden uit Rotterdam. De Lutherpenning
wordt jaarlijks uitgereikt door Lutherse
gemeente te Rotterdam aan personen of
instanties die veel betekenen voor de
instandhouding van de Lutherse traditie. De
eerste penning werd vorig jaar uitgereikt aan
kunstenaar Ger van Iersel.
Het Catharijneconvent herbergt vele voorbeelden
van religieus erfgoed. Recent verwierf
zij Lutherse pamfletten in haar collectie.
Tevens herbergt zij vele schilderijen, van
Luthers vriend Cranach tot en met oer-Nederlandse
spotschilderijen waar Luther een
rol in speelt. Daarnaast zijn er de prent- en
penningencollecties met vele Lutherse
aspecten. Informatie: A.J. Toussaint-
Hanstveit, tel. (010) 243 72 11.
Tentoonstelling ‘Allemaal Engelen’
In de tentoonstelling Allemaal Engelen in
Museum Catharijneconvent in Utrecht is de
engel in de meest uiteenlopende verschijningsvorm
te zien: van beschermengel tot
wraakengel, van boodschapper tot bazuinblazer,
van aartsengel tot serafijn, van
eeuwenoud tot hedendaags. Aan een
speciaal ontworpen vleugeltafel kunnen
bezoekers hun persoonlijke engelervaringen
achterlaten en er zijn interviews met
bekende Nederlanders over hun beleving
van de engel. Om uiting te geven aan de
gedachte dat iedereen weleens een engel is
voor een ander zijn in de publiciteitscampagne
‘gewone mensen’ als engel verbeeld.
In het museum kunnen bezoekers zich op
dezelfde manier als engel laten fotograferen.
Tijdens de tentoonstelling worden diverse
activiteiten georganiseerd zoals engelenzondagen,
engelenrondleidingen, engelenfilmdagen,
engelenworkshops en engelenlezingen.
Bezoekers kunnen hun beschermengel
leren kennen, engelenervaringen opdoen en
luisteren naar engelengezang. Voor kinderen
ligt er een gratis speurtocht klaar.
De tentoonstelling wordt gehouden van
4 oktober 2008 tot en met 25 januari 2009.
Kijk voor actuele informatie en data op
www.allemaalengelen.nl.
Ds. Martin van Wijngaarden (links), predikant van
de Evangelisch-Lutherse gemeente te Rotterdam
en Guus van Hout, directeur Catharijneconvent,
vlak na de overhandiging van de Lutherpenning.
(foto: Otto Martens)
Gespreksboekje VVP over geloven
De Vereniging van Vrijzinnige Protestanten,
beweging voor eigentijds geloven, heeft
onlangs een gespreksboekje uitgegeven met
als titel Goed Gelovig. Het is geschreven op
verzoek van de VVP door dr. Arne Jonges en
is bedoeld ter ondersteuning van gesprekken
over geloven in deze tijd. De VVP hoopt dat
het boekje helderheid kan bieden ‘in de veelal
verwarrende discussie over God en geloof
van dit moment’. Volgends de brochure gaat
het bij geloof niet om iets wat je bezit. ‘Geloof
‘heb’ je niet, je bent er naar op zoek. Geloof is
ook niet in eerste instantie het geloof in iets,
maar het vertrouwen in het leven en de
levenskracht, in de mogelijkheid staande te
blijven. Het gaat onder meer om het vertrouwen
dat de ‘warme onderstroom’ van het
leven de grondtoon van het bestaan kan zijn
en dat woorden als liefde, vrede, recht,
barmhartigheid geen holle woorden zijn,
maar bestand zijn tegen het cynisme van de
alledaagse werkelijkheid’.
Het gespreksboekje Goed Gelovig telt 54
pagina’s en kost € 5,- (excl. verzendkosten).
Bestellingen: e-mail: info@vrijzinnig.nl,
tel. (030) 880 14 97.
14

Kerkinformatie berichten November 2008
‘Herschrijf de Heidelbergse Catechismus!’
De Kloosterkerk in Den Haag lanceerde
onlangs de website www.10geloofsvragen.
nl. Daarop kunnen gelovigen en ongelovigen
vragen beantwoorden, die zijn ontleend aan
de Heidelbergse Catechismus. De
Kloosterkerk, een liberaal-protestantse
wijkgemeente, wil zo de een nieuw type
geloofsgesprek op gang brengen.
De Heidelbergse Catechismus, het kerkelijk
leerboek dat 1563 werd opgesteld in de
Duitse stad Heidelberg, bevat geloofsregels
in vraag- en antwoordvorm. Generaties
protestanten zijn er mee opgegroeid. Bekend
is bijvoorbeeld de vraag: ‘Wat is uw enige
troost in leven en in sterven?’ Volgens de
websitemakers zijn dergelijke existentiële
nog steeds actueel. Van de 129 catechismusvragen
zijn er tien opnieuw geformuleerd. De
eerste luidt: ‘Wat biedt uiteindelijk houvast in
uw leven, met name als het moeilijk wordt?’
De tweede: ‘In hoeverre kunt u zich voorstellen
dat vooral uw geldingsdrang, ambitie of
angsten uw gedrag bepalen? Of bent u in
staat zich daarvan los te maken en te kiezen
voor wat u goed vindt?’
Deelnemers kunnen op de website met
elkaar in discussie gaan. Zij kunnen daar ook
vinden wat de catechismus destijds zelf van
de aangeroerde thema’s zei. Met dit alles ontstaat
een beter zicht op hoe mensen tegenwoordig
denken over levensvragen. Als het
project aanslaat zullen de antwoorden worden
samengevat in boekvorm.
Doekle Terpstra levert ‘Preek van de Leek’
Dominees waren vroeger het geweten van
de natie. Onder hen waren bevlogen sprekers,
flamboyante opiniemakers, mensen
waarnaar geluisterd werd. Vol vuur wierpen
zij zich in het maatschappelijk debat. Die rol
lijkt overgenomen door schrijvers, kunstenaars,
columnisten, cabaretiers, programmamakers
en politici. Zij ontmaskeren,
roepen op tot actie, houden de boel bij
elkaar, ontregelen, benoemen en bouwen.
Kortom, ze preken. Meestal doen ze dat
zonder kerk en bijbel. Maar hoe zou het zijn,
zo bedacht ds. Abeltje Hoogenkamp, als vijf
mensen met bewezen preekpotentie een
keer uitgenodigd worden om met een
schriftlezing aan de slag te gaan? Op die
spannende vraag probeert het project ‘De
Preek van de Leek’ een antwoord te vinden.
Jongerenontmoeting Taizé
in Brussel
Elk jaar organiseert de broederschap van
Taizé (Frankrijk) een Europese
Jongerenontmoeting. Tienduizenden jongeren
uit heel Europa komen vijf dagen bij
elkaar om te vieren, zingen, bidden, praten en
het nieuwe jaar op een heel bijzondere
manier in te luiden. Dit jaar vindt de ontmoeting
plaats in Brussel, van 29 december 2008
tot en met 2 januari 2009. Deelnemers
logeren bij een gastgezin, een leuke manier
om met de lokale bevolking in contact te
komen en een andere cultuur te proeven.
Verder is er veel contact met de lokale kerkgemeenschap.
´s Middags zijn er workshops
en mogelijkheden om stad en omgeving te
verkennen. Daarnaast zijn er dagelijks in een
grote hal gebedsvieringen met de bijzondere
liederen van Taizé. Meer informatie: www.
taizeinnederland.nl of bestel flyers via Marc
Bollerman: mbollerman@bisdombreda.nl
In vijf experimentele vespers beklimmen vijf
dominees van deze tijd de kansel. Beproefde
klassieke liturgische elementen - groeten en
bidden, lezen en leren, zingen en zegenen -
vormen de leidraad.
Programma:
zondag 2 november Arie Boomsma;
zondag 9 november Naema Tahir;
zondag 16 november Myrthe Hilkens;
zondag 23 november Doekle Terpstra;
zondag 30 november Bas Heijne.
Lokatie: de Amsterdamse Singelkerk,
Singel 452 – uitstekend te bereiken met het
openbaar vervoer. Aanvang 17.00 uur,
toegang vrij.
Organisatie: ds. Abeltje Hoogenkamp.
Meer informatie: depreekvandeleek@live.nl.
Lutherdag
‘Lutherse lef’ is het onderwerp van de
Lutherdag 2008. Op deze dag gaat het over
de moed van Luther en lutherse moed.
Daarnaast komt Luther in relatie tot de
economie aan bod. Twee onderwerpen die
de grenzen van het gewone overschrijden,
die getuigen van lef. Wat hebben we aan
Luther in deze context, voor vandaag en
later? Inleiders zijn dr. Dick Akerboom en
drs. Hans Bas Val. De dag wordt gehouden
op 1 november
2008 in de lutherse
kerk te Ede van
10.00-16.00 uur.
Op aanvraag is
kinderoppas aanwezig.
Meer informatie:
ds. P. Akerboom,
tel. (024) 323 80 24.
Federatie Schiedam
feestelijk gevierd
Op zondag 5 oktober hebben de gemeenten
van de Dorpskerk en van De Ark in
Schiedam-Noord een federatieovereenkomst
ondertekend. Deze ondertekening
vond plaats na een bijzondere en feestelijke
kerkdienst. Voor beide kerken een mijlpaal!
De viering begon in de Dorpskerk waar
‘Dorpers’ en ‘Arkers’ naar toe kwamen. In
plaats van een preek beeldden twee ‘discipelen’
uit wat de verregaande samenwerking
tussen twee kerkelijke gemeenten
inhoudt, ondanks alle verschil van karakter.
En helaas, de puzzelstukken met daarop De
Ark en de Dorpskerk pasten niet. Wat nu?!
De dienst werd onderbroken en alle kerkgangers
werden uitgenodigd om naar De
Ark te gaan. Dat gebeurde in een feestelijke
optocht, met muziek van de Harpe Davids
voorop, en daarachter de kinderen die een
vrolijke lange slinger hadden gemaakt. Op
dat moment regende het niet!
Eenmaal in De Ark versierden de kinderen
de kerk met hun lange slinger. Met behulp
van de kinderen wisten de ‘discipelen’ de
puzzel toch in elkaar te krijgen. De verdere
viering bestond uit muziek, dansen, gebed
en samenzang. Na afloop een geanimeerde
receptie, die uitliep op de officiële ondertekening
van de federatieovereenkomst. Een
belangrijke stap in het samen open kerk zijn
in en voor heel Schiedam!
Op weg naar De Ark in
Schiedam.
15

Kerkinformatie SAMEN KERK ZIJN MET MENSEN MET EEN VERSTANDELIJKE BEPERKING
November 2008
Jeanet Aartsen
‘Mensen met talent voor geloven’
Mensen met een verstandelijke beperking wonen niet meer in instituten ver verscholen in het bos, maar
in een gewoon huis in de straat. Dat heeft gevolgen voor kerkelijke gemeenten en zorginstellingen.
Daarom wordt er op 4 december in Hydepark een symposium gehouden, met als belangrijkste vraag:
hoe kunnen mensen met een beperking gewoon meedoen in de kerk?
De ontwikkelingen in de zorg gaan snel. De
instellingen voor mensen met een verstandelijke
beperking zijn vaak grotendeels ontmanteld
en de vroegere bewoners zijn letterlijk
dichterbij gekomen. De integratie van deze
mensen, die vaak jarenlang op het terrein van
het instituut woonden, kost tijd en energie.
Dat vraagt iets van de zorginstelling, maar
minstens zoveel van de samenleving. Hoe
open stelt de maatschappij zich op?
Ook voor lokale geloofsgemeenschappen is
dit een nieuwe situatie. In een willekeurig
dorp verrijst een appartementencomplex
voor zestien mensen met een verstandelijke
beperking. Wat te doen? De bewoners die
jaren in een instelling woonden, hebben al
lang geen contact meer met een lokale kerk
of hebben dat wellicht nooit gehad. Er was
een geestelijk verzorger op het terrein waar
ook de kapel stond. Andersom weet de plaatselijke
gemeente ook niet altijd hoe ze met
mensen met een verstandelijke beperking
kunnen omgaan. Moeten er aparte activiteiten
georganiseerd worden of kunnen ze
gewoon meedoen?
‘De predikant kan met votum en groet even oogcontact met ze maken. Zo van: leuk dat jullie er zijn!’
(foto: ITSI)
Geen beleid
Om een beeld te krijgen hoe mensen met een
verstandelijke beperking meedoen aan activiteiten
van de plaatselijke kerk, is gewerkt aan
een bundel met praktijkverhalen. Deze bundel
wordt gepresenteerd tijdens het symposium.
Ds. Johan Smit, projectcoördinator van
het Instituut voor Theologie en Sociale Integratie
(ITSI), is een van de initiatiefnemers. ‘Er
gebeurt veel in de lokale kerk, maar het ontbreekt
nogal eens aan kennis en beleid. Vrijwilligers
werken vaak intuïtief en dat kan
goed gaan, maar het werkt niet altijd positief
uit. Er wordt nog vaak gedacht: wat kunnen
we doen voor hem of haar?, in plaats van:
wat kunnen samen doen? Dat vraagt om een
verandering in mentaliteit. Stel, er komt een
groep nieuwe mensen in een dorp wonen.
Hoe reageert de kerk daarop? Is er al contact
voor de verhuizing? Moeten er aangepaste
activiteiten komen, zoals een aparte catechisatie?
Of kunnen de bewoners meedraaien
met een gebruikelijke kennismaking, een
groot huisbezoek en geregelde kerkgang?
Mensen met een verstandelijke handicap die
dat kunnen aangeven, willen doorgaans het
liefst gewoon meedoen met de bestaande
activiteiten.’
Contact
Smit benadrukt dat een goede samenwerking
tussen kerk en zorginstelling van groot
belang is. ‘Kijk, de zorginstelling heeft veel
kennis en ervaring in huis. De medewerkers
hebben geleerd hoe je met bewoners kunt
omgaan en weten dat je soms geduld moet
hebben om contact te krijgen of contact te
herkennen. Je kunt elkaar bevragen en van
elkaar leren. Het is echt niet allemaal hoogdravend.
Het gaat vaak om kleine dingen. Bijvoorbeeld:
een groep verstandelijk gehandicapten
gaat naar een kerk. Vaak gaan ze,
samen met de vrijwilligers van kerk, achterin
zitten. Veilig en minder kans op verstoring
van de dienst. Maar deze mensen zijn vaak
juist uit op contact. Achterin werkt dus niet.
Ze gaan slapen, lopen weg of gaan keten.
Vooraan is veel beter. De predikant kan met
votum en groet even oogcontact met ze
maken. Zo van: leuk dat jullie er zijn. Dat
hoeft echt niet heel nadrukkelijk met naam en
toenaam. Misschien kan er tijdens de dienst
even iets in dialoogvorm. Dat spreekt aan.
Anderzijds kunnen medewerkers van zorginstelling
ook informeren bij thuiskomst van de
cliënt hoe het kerkbezoek is geweest. Want
dat gebeurt ook lang niet altijd. Open staan
voor elkaar is echt cruciaal.’
Gewoon en bijzonder
In de verhalenbundel staan heel diverse voorbeelden
van mensen met een verstandelijke
beperking die meedoen in vieringen en doordeweekse
kerkelijke activiteiten. Mensen die
belijdenis doen of de rol van misdienaar vervullen
tijdens de kerkdienst. Allemaal zo
gewoon mogelijk. Uit het verhaal van Joop,
die een evangelische kerk bezoekt, blijkt dat
aanpassing soms helemaal niet nodig is. De
diensten zijn op het hart gericht, er is dialoog
en mooie muziek. De gemeente besteedt
geen extra aandacht aan mensen als Joop; ze
doen als vanzelf mee. Soms is aanpassing
wel nodig. Zoals in het voorbeeld van een bijzondere
viering voor mensen met zeer ern-
16

Kerkinformatie november 2008
Samen werken aan inclusieve kerken
Bruggen slaan tussen zorgorganisaties en geloofsgemeenschappen
Een studiedag voor bestuurders en medewerkers van
geloofsgemeenschappen en zorgorganisaties.
Organiserende partners: ITSI, Platform Samen geloven?
Gewoon doen!, Seminarium PThU.
Plaats: Hydepark, Driebergsestraatweg 50, 3941 ZX Doorn.
tijd: 4 december, van 10.00-16.00 uur met borrel na afloop.
Kosten: € 50,-, inclusief lunch en verhalenbundel;
voor studenten € 15,-.
‘er wordt nog vaak gedacht: wat kunnen we
doen voor hem of haar?, in plaats van: wat
kunnen we samen doen?’(foto: DikNicolai.com)
stige beperkingen waar kaarsen, een bellenblaasapparaat,
watergeluiden en een harp
een rol spelen. Het gebeurt ook dat een
bestaande praktijk door de deelname van
mensen met een verstandelijke beperking
verandert. Als de verstandelijk gehandicapte
tiener Tijmen mee gaat doen met de catechese
in zijn kerk, gebeurt er iets: ‘Zijn aanwezigheid
nodigt ons uit om te komen tot
“totale communicatie” met verhalen en emoties.
Het blijkt dat je zo ook veel beter bij de
andere jongeren kunt komen’, aldus de predikant.
‘In de catechese staat kennis en kunde
niet meer zo centraal, maar staat de relatie
voorop: een centrale notie van Gods verbond.’
Nieuw elan
Het anders-zijn van mensen met een verstandelijke
beperking roept niet alleen ontroering
op. Er is ook onmacht, weerstand en onzekerheid.
Johan Smit: ‘De onmacht zit vaak in
de communicatie. De gebruikelijke taalvormen
schieten tekort. Dat maakt mensen
onzeker, ze weten niet hoe ze moeten reageren.
Soms zijn de weerstanden extremer. Ik
ging eens met Wouter naar een kerkdienst.
Wouter is een vriendelijke, oudere man die
graag contact zoekt. In de kerk draait hij zich
altijd naar alle kanten om en steekt zijn hand
uit naar mensen om hem heen. Die keer
deinsden enkele mensen echt achteruit. Terwijl
hij alleen maar een hand uitstak en contact
zocht! Als je je ervoor openstelt zie je juist
heel open en transparante mensen. Het is
een hele mooie en bijzondere wereld. Er is
natuurlijk ook verdriet en gebrokenheid, maar
ik zie naast beperkingen ook veel talent. Mensen
die geloven met hart en ziel, zo intensief!
Er wordt steeds gesproken over de leegloop
van de kerken, een gebrek aan elan. Mensen
met een verstandelijke beperking kunnen een
katalysator zijn voor nieuw elan. Echt, ze hebben
talent voor geloven.’
Jeanet Aartsen is freelance journalist.
Programma
9.30 uur Ontvangst
10.00 uur Opening
10.10 uur Video ‘Hoe inclusie lokaal wordt georganiseerd’
10.20 uur Presentatie van de verhalenbundel Sociale integratie in de
geloofsgemeenschap
10.30 uur Praktisch theologische aantekeningen bij de bundel
10.45 uur Aanbieden eerste exemplaar
11.00 uur Pauze
11.15 uur Video beeld van inclusief groepswerk in de kerk
11.30 uur Prof. dr. Henk de Roest: ‘Het regisseren van de kerkdienst in het
spanningsveld van vrijheid en binding’
12.00 uur Dialoog over twee stellingen van prof. De Roest
12.30 uur Lunch
13.30 uur Workshops
14.30 uur Pauze
14.45 uur Forumdiscussie o.l.v. Kees Wijnbeek
15.30 uur Aanbieden van het manifest van SGGD aan bestuurders van kerken
en zorgorganisaties
15.45 uur Conclusies, aanbevelingen en sluiting
16.00 uur Borrel
Workshops
• Kerksafari
Annemieke Beekers, geestelijk verzorger Dichterbij
• Individuele pastorale begeleiding John Jacobs, geestelijk verzorger Amarant Tilburg
• Rouwverwerking aan huis Bert de Goede, predikant Driebergen
• Pastoraat aan mensen een ernstige
verstandelijke beperking Wija van der Kaaden, geestelijk verzorger Bartiméus
• Groepspastoraat
Cor Maas, geestelijk verzorger Dichterbij
• Inclusieve kerkmuziek
Cees-Willem van Vliet, cantor-organist De Bruggen
Aanmelden: via www.philadelphiasupport.nl of via ITSI, (030) 236 37 38.
ZeStien PrAKtiJKVerhALen
Johan Smit (red.), Sociale integratie in de geloofsgemeenschap;
zestien praktijkverhalen, uitgave ITSI
In deze bundel wordt een beeld geschetst van de bestaande praktijk van de
integratie van mensen met een verstandelijke beperking in gemeenten en
parochies. Het gaat niet zozeer om goede voorbeelden, maar om verhalen die
de huidige stand van zaken schetsen. In het ene voorbeeld is de integratie dus
meer geslaagd dan in een andere situatie. Het zijn verhalen uit alle delen van
het land en vanuit verschillende geloofsrichtingen. In totaal staan er in het
boek acht individuele portretten, zeven verhalen over samenwerking in een
lokale kerk en een verhaal van iemand met een verstandelijke beperking zelf.
De bundel sluit af met een epiloog van dr. Herman Meininger, hoogleraar aan
de Willem van den Berghleerstoel aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, die
op de praktijk reflecteert. Een boek waaruit je ideeën haalt en dat inspireert om
werk te maken van een inclusieve kerk.
17

Kerkinformatie Oecumene
November 2008
Dirk Visser
Dr. Douwe Visser (WARC)
’Protestantse Kerk, vergeet de oecumenische
opdracht niet’
De WARC (Wereldbond van Gereformeerde en Hervormde Kerken) wil een kritisch beraad met
haar lidkerken. Dr. Douwe Visser, werkzaam bij de WARC, roept ook de Protestantse Kerk daartoe
op: ‘Kerk, vergeet je oecumenische opdracht en betrokkenheid niet. Maak gebruik van wat je
hebt. Hopelijk beseft de Protestantse Kerk dat zij een leidende rol in de oecumene moet blijven
spelen wat betreft de inzet van mensen en middelen, die rijk voorhanden zijn.’
Dr. Douwe Visser (55) is sinds afgelopen juni
secretaris voor theologie en oecumenische
betrokkenheid bij de WARC. Hij was vanaf
1980 predikant in de Gereformeerde Kerken
in Nederland en in de Protestantse Kerk. Ook
werkte hij zes jaar in Zambia. Tot ziin benoeming
bij de WARC was Visser, die ook synodelid
is geweest, voorzitter van de Gereformeerde
Oecumenische Raad (GOR). In 2010
gaan WARC en GOR op in de Wereldgemeenschap
van Gereformeerde en Hervormde
Kerken (WCRC).
Rijke traditie
’Ook nu ik in Genève werk, is en blijft de Protestantse
Kerk mijn kerk’, zegt Visser. ‘ De
Protestantse Kerk heeft een heel rijke en
vruchtbare traditie van oecumenische betrokkenheid.
Uit die bron moet zij blijven putten.
Misschien is de tijd voorbij dat de kerken in
het Westen het in de oecumenische beweging
voor het zeggen hebben; dat zijn nu de
kerken van het Zuidelijk halfrond. Maar naar
mijn mening zou de Protestantse Kerk zich in
de oecumene wat meer moeten roeren.’
Daarbij merkt Visser op dat er ‘soms zorgwekkend
weinig verlangen naar zichtbare
eenheid te vinden is en dat heel veel activiteiten
uitgaan van het gegeven dat er geen
zichtbare eenheid is. Dat wordt goedgepraat
met mooie termen als acceptatie over en
weer, (volledige) kerkgemeenschap enz.
Maar ik vind het wel tragisch dat in de protestantse
wereld het verlangen naar zichtbare
eenheid zo weinig aanwezig is. De bede
“Opdat zij alleen één zijn” leeft amper.’
Als een van de oorzaken noemt hij dat ‘ in de
Protestantse wereld het besef kerk te zijn
onvoldoende ontwikkeld is. Dat merk ik
wereldwijd. Protestanten vinden het al mooi
als ze bij elkaar komen, zingen en naar de
preek kunnen luisteren. Maar dat ze ingebed
zijn in een collectief geheel van de kerk en dat
dat onderdeel van hun identiteit is, beseffen
ze niet zo. Dit is een ontwikkeling van de
Dr. Douwe Visser (foto: Ronald Bolwijn)
laatste decennia. Die is niet zo makkelijk
terug te draaien.’
Samen met de GOR
Visser hoopt dat het Calvijnjaar in 2009, als
het 500e geboortejaar van de kerkhervormer
wordt herdacht, nieuwe impulsen zal brengen.
‘ Een van de vragen is dan: wat is de
identiteit van de gereformeerd/hervormde
traditie? Dit Calvijnjaar kan een stimulans
voor theologen zijn om zich hiermee bezig te
houden. Wat dat betreft ben ik niet somber.’
‘Het meest pakkend punt binnen de WARC is
het samengaan met de GOR in 2010. We
denken na over de vraag: Wat houdt die
gemeenschap in? Naar mijn mening zijn we
op z’n hoogst onderweg naar zo’n kerkgemeenschap.
Binnen de nieuwe organisatie
zijn kerken die elkaar niet erkennen. Er wordt
bijvoorbeeld heel verschillend gedacht over
de vrouw in het ambt. Is er dan nog sprake
van gemeenschap? En als je als WCRC bijeen
bent, ben je dan ook kerk? Daar zit best een
uitdaging in.
De bedoeling is dat we een organisatie worden
die de plek is waar de gereformeerde
identiteit wordt ontwikkeld, waar het gereformeerde
spreken over de wereld plaatsvindt
en waar gereformeerde theologen elkaar ontmoeten.
De WCRC wordt ook de plek waar
het oecumenisch engagement wordt gebundeld
en van waaruit de gesprekken met
lutheranen, orthodoxen en rooms-katholieken
worden gehouden en waar gestalte
wordt gegeven aan de opdracht “Opdat zij
allen één zijn”.’
18

Kerkinformatie November 2008
Belijdende organisatie
’De nieuwe organisatie moet ook sterker
gaan nadenken over wat het betekent een
belijdende organisatie te zijn. Er is alle ruimte
kerken van meer orthodoxe signatuur dan de
Protestantse Kerk. Dat is goed, ook voor het
proces dat moet leiden naar een duidelijker
gereformeerde identiteit. Kerken aan de rechterzijde
die er buiten blijven, doen naar mijn
mening zichzelf te kort.’
’Binnen de GOR zijn er lidkerken die gereserveerd
tegenover deze stap staan. Ik hoop dat
zij er niet uit zullen stappen. De WCRC wordt
anders van kleur dan de WARC is. De WARC
heeft de weg gevonden om in deze wereld
zich uit te spreken over vragen van gerechtigheid.
Dat is een kostbaar gegeven. De GOR
ziet dat in. De nieuwe WCRC zal dit spreken
zeker voortzetten. Dat heeft typisch te maken
met de gereformeerde identiteit, namelijk de
souvereiniteit van God in het dagelijks leven.
Lutherse Wereldfederatie
’Behalve het samengaan met de GOR is de
samenwerking met de Lutherse Wereldfederatie
(LWF) een belangrijk onderwerp binnen
de WARC. Gisteren (8 oktober) ben ik teruggekomen
uit Buenos Aires waar de dialoog
tussen beide confessionele families plaatsvond.
Er bestaan geen scheidende theologische
zaken tussen gereformeerden en lutheranen.
Er is niets dat ons van elkaar afhoudt
wat betreft de essentiële zaken van leer en
leven. Wel is er verschil tussen kerkmodel en
kerkregering.
Bij de lutheranen is er minder sprake van een
verminderd kerkbesef. Het gesprek met de
lutheranen zou moeten gaan over de rol van
de episkopè, zeg maar de bisschop, en over
de samenhang tussen kerkregering en verbondenheid
met de eigen kerk. Voor de
nieuwe organisatie heeft het gesprek met de
lutheranen de hoogste prioriteit. Het is buitengewoon
jammer dat de gereformeerden
niet meegedaan hebben aan het gesprek van
de LWF met de Rooms-Katholieke Kerk over
de rechtvaardiging.
Niet alleen binnen de Protestantse Kerk in
Nederland zijn hervormden en gereformeerden
samengegaan met de lutheranen, ook in
andere landen is dit gebeurd. Of het gesprek
met de lutheranen wordt saai, of men neemt
moedige stappen in een proces waarbij men
elkaar wederzijds verrijkt.’
Rooms-Katholieke Kerk
’Mijn oecumenische openheid richt zich in de
eerste plaats op de Rooms-Katholieke Kerk.
Het is toch wel mijn droom als de protestantse
wereld heel gedurfde stappen richting
Rooms-Katholieke Kerk zou zetten. Dat vind
ik een bijzonder grote uitdaging. In de dialoog
tussen gereformeerden en rooms-katholieken
zouden we kunnen nadenken over de
vraag hoe wij tegenover het bisschopsambt
en het pausschap staan.
De Rooms-Katholieke Kerk kan prat gaan op
berichten
In het kader van de Kamper leerstoel
Gereformeerde spiritualiteit houdt prof. dr.
J. Hoek in november en december zes avondcolleges
over Gereformeerde spiritualiteit in
de 19e eeuw.
Via hoorcolleges met gelegenheid tot discussie
worden de volgende onderwerpen behandeld:
• do. 6 november: Rondom de Afscheiding,
1834. De spiritualiteit van Hendrik de Cock;
• do. 13 november: Vroomheid in het
Réveil. De spiritualiteit van G. Groen van
Prinsterer;
• do. 20 november: De spiritualiteit van
H.F.Kohlbrugge;
• do. 27 november: De spiritualiteit van
J.H. Gunning en A.J.Th.Jonker;
een heel sterk kerkbesef. Dat is zeer verrijkend
in het oecumenisch gesprek. Wij gereformeerden
kunnen prat gaan op of dankbaar zijn voor
het feit dat wij de beste theologische vorming
kunnen inbrengen. Die combinatie van kerkbesef
en theologie kan heel creatief zijn.
Tenslotte: ik vind dat de WARC de kerken in
Europa heel dicht op de huid moet zitten. In
de eerste plaats moeten wij naar hen luisteren
en ons voor hen openstellen. Dat valt ons
niet makkelijk. Maar Europa heeft zijn specifieke
vragen, zoals secularisatie, individualisme
en identiteit. In de tweede plaats willen
wij de lidkerken aanspreken op hun betrokkenheid.
Deze organisatie kan voor die kerken
heel verrijkend zijn.’
Dirk Visser is freelance journalist.
WARC + GOR = WCRC in 2010
Dit interview vond plaats in het Landelijk Dienstencentrum
te Utrecht, waar begin oktober op uitnodiging
van de Protestantse Kerk in Nederland de
besturen van de WARC en de GOR voor het eerst
samen vergaderden. Voornaamste onderwerp op
de agenda was het geplande samengaan van beide
organisaties in 2010. In juni van dat jaar wordt
de algemene vergadering, waarin de fusie wordt
beklonken, gehouden in Grand Rapids (VS). Thema
is: Eenheid van de Geest in gebondenheid aan de
vrede. De 214 lidkerken van de WARC in 107 landen
tellen 75 miljoen leden. De 39 lidkerken van de GOR
in 25 landen tellen 12 miljoen leden. Onder meer
de Protestantse Kerk is bij beide organisaties aangesloten.
De beoogde Wereldgemeenschap van
Gereformeerde en Hervormde Kerken (WCRC) zal 80
miljoen gereformeerden en hervormden omvatten.
Colleges over gereformeerde spiritualiteit 19e eeuw
• do. 4 december: De spiritualiteit van
H. Bavinck;
• do. 11 december: De spiritualiteit van
Ph.J. Hoedemaker.
Een goede inleiding tot de te behandelen stof
biedt het boek H.J. Selderhuis (red.),
Wandelen met God. Spiritualiteit in de negentiende
eeuw, Vaassen 2001.
Belangstellenden van buiten de universiteit
zijn welkom tegen betaling van
€ 15,- per avond. Plaats: Koornmarkt 1,
Kampen; tijden: 19.45-21.30 uur.
Aanmelding:
mevr. J.M.M.Sinnema-Verhulst,
tel. (038) 337 16 89, asinnema@pthu.nl;
Inlichtingen bij jhoek@pthu.nl.
19

Kerkinformatie CALVIJNJAAR 2009
November 2008
Hanna van Dorssen
Theatervoorstelling ‘Calvijn op bezoek’
Wilt u weten wie Calvijn was, wat hem dreef en wat zijn gedachtegoed ons nu nog te vertellen heeft?
Nodig hem dan uit! Hij komt graag langs om met u te delen wat hem dreef, en daagt u uit om na te
denken over vragen van geloof en leven die ons ook vandaag de dag bezighouden.
Calvijn. Deze Frans-Zwitserse theoloog is de
naamgever van het calvinisme. In het spraakgebruik
worden daarmee eigenschappen
bedoeld die typisch Nederlands lijken te zijn,
zoals zuinigheid, arbeidsethos en ingetogen
gedrag. Is het terecht dat dit aan Calvijn
wordt toegeschreven?
De voorstelling draait om zeven bijzondere
momenten in het leven van Calvijn. Een van
deze is het moment waarop hij besluit een
boek te schrijven waarin hij zijn gedachten
over het christelijk geloof en de nieuwe richting
die hij als reformator inslaat onder woorden
brengt. Dit boek, De Institutie, zet zijn
leven op zijn kop. Later schrijft hij hierover dat
hij zichzelf vooral zag als iemand met een
boekje in een hoekje die zijn leven studerend
en schrijvend doorbrengt. Maar door zijn
gedrevenheid om het christelijk geloof te
bevrijden van allerlei ballast pakt dat heel
anders uit. Hij wordt een man op de voorgrond.
‘De man begon te leven’
De voorstelling wordt gemaakt en gespeeld
door de verhalenvertellers en theologen Kees
Posthumus en Ferdinand Borger.* Zij verdiepten
zich voor de voorstelling in het leven
en werk van Calvijn. Posthumus: ‘Wat wist ik
meer van Calvijn dan wat trefwoorden uit de
colleges kerkgeschiedenis? Spitse neus, weinig
vrolijk hoofd, Genève, Institutie & Reformatie.
De rondbuikige, gepassioneerde exmonnik
Luther steelt de show, Calvijn staat
bescheiden in de coulissen. Ik las over zijn
turbulente leven. Ik las zijn brieven, goed
geschreven, rijk van inhoud en soms ronduit
ontroerend. En werkelijk: de man begon voor
mij te leven. Vijf eeuwen scheiden ons, de
protestantse traditie brengt ons bij elkaar. Ik
krijg plezier in de poging om zijn denken en
vooral zijn leven in een boeiende voorstelling
voor het voetlicht te brengen.’
Borger ziet het schrijven aan de voorstelling
als een proces van ontginnen. ‘Ik ontdek dat
de calvinist in mijzelf wordt blootgelegd en ik
merk hoezeer ik in een calvinistische traditie
sta. Tegelijkertijd is het schrijven een proces
van naderen. Je wilt je hoofdpersoon leren
kennen, verwoorden wat er in hem omgaat
én hem theatraal interessant maken. We willen
graag een portret neerzetten van een
“religieus bevlogene” die in zijn tijd de chaos
wilde bedwingen en dat niet
kon zonder zijn geloof in God.’
Voorstelling boeken en première
U kunt Calvijn uitnodigen voor
bijvoorbeeld een gemeenteavond,
een lunchvoorstelling na
de kerkdienst, een startzondag,
een programma ‘kerk en cultuur’...
Als u de voorstelling
boekt, komt een van de twee
acteurs, afhankelijk van de
speelagenda en de plaats in het
land. Ze spelen een solovoorstelling
van ca. één uur. Na
afloop kunt u met de acteur in
gesprek over de voorstelling en
de persoon van Calvijn. Voor
licht en geluid wordt gezorgd;
er komt een technicus met
apparatuur mee. U zorgt zelf
voor een geschikte ruimte en
voor de PR.
Op www.pkn.nl/calvijnjaar
vindt u vanaf medio december
2008 voorbeelden hoe u uitnodigingen
in uw dorp, wijk of
stad kunt verzorgen.
De voorstelling is gedurende het
hele Calvijnjaar 2009 te boeken
door een e-mail te sturen naar mw. Jos Postma,
j.postma@pkn.nl. Omdat verschillende
fondsen de voorstelling financieel ondersteunen,
zijn de kosten € 550,-, inclusief reiskosten,
licht en techniek.** Op vrijdagmiddag
9 januari 2009 gaat de voorstelling in première
in het Thomastheater in Amsterdam. U kunt
deze voorstelling bijwonen.
Hanna van Dorssen is gemeenteadviseur missionair
werk, h.van.dorssen@pkn.nl.
* www.keesposthumus.nl, www.tradere.nl
** In het septembernummer van Kerkinformatie meldden
we dat de voorstelling € 375,- zou gaan kosten.
Helaas moesten we dat bedrag bijstellen. Maar nog
steeds zijn de werkelijke kosten voor de voorstelling
aanzienlijk hoger. U bent vrij in het wel of niet heffen van
entree voor de voorstelling om (deels) uit de kosten te
komen.
Meer weten?
Meer informatie over de voorstelling, de manier van
boeken en het bijwonen van de première vindt u in de
flyer in het hart van dit blad.
20

Kerkinformatie berichten November 2008
Studiemiddag over moderniteit en geloof
Deze maand verschijnt het boek ‘Is
Shakespeare ook onder de profeten?’,
geschreven door de scriba van generale
synode van de Protestantse Kerk in Nederland,
dr. Arjan Plaisier. Bij de presentatie van dit
boek organiseert het Bezinningscentrum van
de Protestantse Kerk samen met de Stichting
Utrechtse Studiedagen een studiemiddag
onder de titel: ‘De hemel zonder poolster. Over
moderniteit, (des)oriëntatie en geloof’.
De moderniteit heeft de mens een ongekende
ruimte geboden, waarin hij naar hartelust zijn
grenzen kan verleggen. Staande op de drempel
van de moderniteit heeft William
Shakespeare (1564-1616) een goed gevoel
gehad, welke dramatische gevolgen die
ongekende ruimte voor de mens zal hebben.
Als ‘de horizon is uitgewist’ (Nietzsche), is er
geen oriëntatie meer. Wat kan dan nog richtinggevend
zijn voor de politiek, de macht, het
geweten, de liefde? Als de mens niet langer is
opgenomen in een zinvol sociaal en religieus
verband, leeft hij onder een hemel zonder
poolster. In zijn drama’s en komedies speelt
deze (des)oriëntatie een belangrijke rol. Maar
Shakespeare zoekt ook naar noties, die voor
deze moderne mens richtinggevend kunnen
zijn. Arjan Plaisier onderzoekt in zijn boek wat
deze zoektocht van Shakespeare ons aan het
begin van de 21e eeuw te zeggen heeft en wat
de betekenis van Shakespeare kan zijn voor de
christelijke verkondiging.
Op de studiemiddag zullen enkele deskundigen
naar aanleiding van en in reactie op het
boek van Arjan Plaisier ingaan op deze thematiek.
Afsluitend zal dr. Plaisier reageren op de
inleiders en is er gelegenheid voor gesprek met
de auteur en de inleiders.
Sprekers
• Nico den Bok, bestuurslid van de Stichting
Utrechtse Studiedagen, publiceerde onder
andere over Augustinus en Anselmus,
geloof en kunst, en spiritualiteit.
• Tjerk de Reus, literatuurcriticus en journalist
voor onder andere het Friesch Dagblad en
CV-Koers.
• Henk Woldring, hoogleraar politieke filosofie
aan de VU, auteur van ‘Westerse waarden
door Shakespeare belicht’.
Een intermezzo over Shakespeare en de
psalmen wordt verzorgd door Jan Offringa,
voorzitter van Op Goed Gerucht.
Plaats: Jacobikerk, Utrecht, tijd: 27 november
14.00 - 17.00 uur, kosten: € 15,-, te voldoen
aan de zaal.
Aanmelding: Bezinningscentrum@pkn.nl.
Materiaal Week van gebed voor de eenheid beschikbaar
‘Eén in Gods hand’ - dat is het thema van de
Week van gebed voor de eenheid van de
christenen in 2009. De Raad van Kerken
stelt als elk jaar een Nederlandse vertaling
en bewerking van het materiaal voor deze
gebedsweek ter beschikking. De gebedsweek
2009 vindt plaats in de week van
18-25 januari. Ook de gemeenten van de
Protestantse Kerk worden uitgenodigd om
mee te doen.
Het materiaal voor de Week van gebed komt
dit jaar uit Korea. Het land is in tweeën
gesneden sinds 1953. ”Het is spannend om
met Koreaanse bril naar het thema van de
eenheid te kijken. Want er zijn weinig landen
waar vragen van gescheidenheid en eenheid
zo pregnant een rol spelen als op dit schiereiland”,
aldus Klaas van der Kamp, algemeen
secretaris van de Raad van Kerken.
‘Als christenen hopen en wachten we op de
dag dat God de verdeelde partijen samenbrengt’,
zeggen de Koreanen in een toelichting
op het materiaal.
Verscheidenheid
De gebedsweek voor de eenheid wordt
ondersteund met een verscheidenheid aan
materiaal. Deelnemende gemeenten kunnen
net als andere jaren een brochure, posters
en kaarten bestellen. Met de kaart kunt u
gemeenteleden uitnodigen voor de gebedsweek.
In de brochure is een orde van dienst
voor een oecumenische viering opgenomen,
plus meditaties en gebeden voor de
acht dagen van de gebedsweek. Ook bevat
het boekje een informatieve tekst over
Korea.
Daarnaast is aanvullend materiaal beschikbaar
op de website van de Raad van Kerken,
waaronder suggesties voor een dienst met
de jeugd, een overdenking en een inleiding
op het thema.
Evenals vorig jaar hebben de Raad van
Kerken en de Evangelische Alliantie de data
voor de Gebedsweek op elkaar afgestemd.
Voor het eerst is dit jaar ook gekozen voor
een gezamenlijk thema.
Bestellen
Materiaal is te bestellen bij de Raad van
Kerken in Nederland, e-mail: rvk@raadvankerken.nl,
tel. (033) 463 38 44. Voorbeelden
van het materiaal zijn aanwezig op de website
www.raadvankerken.nl.
Prijzen per exemplaar, exclusief portokosten:
• boekje € 0,80
• poster € 1,00
• kaart € 0,15 (zie bijgaande afbeelding)
Bij bestellingen van 5 boekjes of meer
ontvangt u 1 poster gratis, bij bestellingen
van 50 ex. of meer kosten de boekjes
€ 0,70 per stuk.
21

Kerkinformatie CALVIJN EN MUZIEK
November 2008
Janet van Dijk
Psalmen zingen in het Calvijnjaar 2009
Vijfhonderd jaar na zijn geboorte presteert Calvijn het nog steeds om de stroming die naar hem
vernoemd is, het calvinisme, te laten samenvallen met sober, rechtlijnig, dogmatisch en bekrompen.
De verbinding Calvijn en uitbundig zingen zal dan ook misschien niet zo snel worden gelegd. Toch
was het Calvijn die ervoor heeft gezorgd dat alle 150 psalmen uit de Bijbel zijn vertaald, bewerkt tot
lied en op muziek gezet.
‘(…) niemand kan iets zingen wat God
waardig is, tenzij hij dat van God zelf
heeft ontvangen: daarom, als wij overal
goed hebben rondgekeken en hier en
daar hebben gezocht, dan zullen we
geen betere liederen vinden, of die meer
geschikt zijn voor dat doel dan de psalmen
van David, want de Heilige Geest
heeft ze hem gedicteerd en ze voor hem
gemaakt. En daarom zijn wij, als wij die
zingen, er zeker van dat God ons de
woorden in de mond legt, alsof Hijzelf in
ons zingt om Zijn glorie te verheerlijken.’
(Woorden van Johannes Calvijn, opgetekend
in Genève op 10 juni 1543)
De aansporing van Calvijn wordt in 2009 in
vier plaatsen in het land in praktijk gebracht
door samen psalmen te zingen. Op heel verschillende
manieren: van de reciterende
manier uit de bundel Voor de liefste een lofzang
tot Psalmen voor Nu waarbij psalmen
tot klinken worden gebracht op popmuziek.
‘Voor de liefste een lofzang’
Psalmen uit de Naardense Bijbel zo getoonzet
dat iedereen ze zou kunnen zingen. Dat was
de wens van Jan de Vlieger, predikant van de
Protestantse gemeente van de Lambertuskerk
in Vught en uitgever van Skandalon. Het
resulteerde in de bundel Voor de liefste een
lofzang, een psalmboek dat de Hebreeuwse
psalmen zo letterlijk mogelijk vertaalt, en
helpt om ze eenvoudig te lezen, te neuriën of
te zingen op rustige abdijtonen. Jelle Stellingwerf
en Euwe de Jong zorgden voor de
muziek.
Het psalmboek was een eigen project binnen
het bijbelvertaalwerk van de Naardense Bijbel,
de vertaling van emerituspredikant Pieter
Oussoren. Oussoren vertaalde één psalm per
week, en componist Gert Oost maakte daar
de melodie bij. Vervolgens werden ze tegelijkertijd
uitgevoerd in de Lutherse Kerk en de
Janskerk in Utrecht. De psalmen waren zo
vertaald dat je ze op de manier van de
Engelse chants zou kunnen zingen.
Het was een tamelijk ingewikkelde manier.
Te ingewikkeld, vond Jan de Vlieger. ‘Ik ben
niet zo heel erg muzikaal, en ik wilde ze toch
Ds. Jan de Vlieger als voorzanger.
22

Kerkinformatie November 2008
In Protestants Vught is veel wisselzang tussen voorzangers en gemeente, en de begeleiding wordt
gedaan op piano of orgel.
Psalmen zingen in vier plaatsen
Tussen Pasen en Pinksteren 2009 kunt u uitbundig
psalmen zingen. De psalmen worden voorzien van een
toelichting op de tekst en op de manier van zingen.
U bent welkom op
woensdag 15 april in de Oostkerk in Middelburg;
woensdag 22 april in de Bovenkerk in Kampen;
dinsdag 12 mei in de St. Janskerk in Gouda;
dinsdag 19 mei in de Nieuwe Kerk in Groningen.
Meer informatie vanaf januari 2009 op
www.pkn.nl/calvijnjaar.
kunnen zingen.’ Nu is de toonzetting vereenvoudigd,
en zijn er refreinen bij gemaakt.
Oussoren: ‘Het refrein is meestal zo simpel
dat het een dag lang niet uit je hoofd weg wil.
Het krijgt een mantra-achtig karakter.’ Er zijn
Franse parochies die maar tien refreinen kennen
en daarmee alle psalmen zingen. Wie, op
z’n Engels, niet zo van refreinen houdt, kan
met één abdijtoon alle psalmen te lijf. Oussoren:
‘Als je maar ademhaalt: rustig uitademen,
rustig inademen, ik noem dat de yoga
van de psalm. De psalmtekst gaat als een
meditatietekst werken.’
Hij heeft de psalmen van begin af aan ‘voor
het gebruik’ gemaakt. ‘Ik ben jarenlang predikant
geweest van de Utrechtse wijk Ondiep.
Dat was mijn referentiekader. Daar moesten
ze kunnen klinken.’
Reciterend zingen in Vught
In de Protestantse gemeente te Vught worden
de psalmen uit Voor de liefste een lofzang
inmiddels in de erediensten gebruikt. Ze worden
‘reciterend’ gezongen. De Vlieger:
‘Eigenlijk is het een variatie op het spreken,
het is een verhogend spreken. Het is in ieder
geval een manier die je bewuster maakt van
wat je zingt. Ik hoor vaak mensen zeggen dat
ze na het zingen van de psalmen in het Liedboek
niet goed weten wat ze gezongen hebben.’
Er is veel wisselzang tussen voorzangers en
gemeente, en de begeleiding wordt gedaan
op piano of orgel. De gemeente zingt in twee
partijen, bijvoorbeeld de ene helft van de kerk
tegenover de andere, of de vrouwen tegenover
de mannen. Twee voorzangers beginnen,
ds. Jan de Vlieger en een sopraanstem.
De Vlieger: ‘Iedereen kan inhaken wanneer
hij zover is. Je pakt deze manier snel op; je
hoeft niet eindeloos te oefenen. We maakten
in Vught overigens de fout door eerst de cantorij
de psalmen te laten zingen. De
gemeente moest dat nazingen. Het klonk bij
de cantorij té mooi, waardoor de gemeente
het gevoel had achter te blijven en niet goed
durfde. We zijn toen opnieuw begonnen, met
twee voorzangers. De gemeente kon aanhaken
wanneer ze zover was. Dat ging veel
beter.’
Het grootste deel van de gemeente vindt
deze manier van zingen indrukwekkend.
Slechts een enkeling vindt het ‘niet zo nodig’.
De Vlieger: ‘Veel mensen waren in het begin
bang dat het ingewikkeld zingen is, maar het
is juist eenvoudig. En die eenvoud is ook de
kracht ervan.’
Instructies voor de gemeente
De meerstemmige zettingen (koor, orgel,
piano en zelfs gitaar) van de reciteertonen uit
Voor de liefste een lofzang zijn verkrijgbaar via
de website van Euwe de Jong www.euwedejong.nl.
Verder kan een kerkelijke gemeente
die met Voor de liefste een lofzang aan de slag
wil instructies inhuren, bijvoorbeeld in de
vorm van een pianist/organist en een solist.
Die kunnen voor bijvoorbeeld een avond
langskomen, of voor een kerkdienst. Dat kost
samen ongeveer 250 euro. Ook Pieter Oussoren
is ‘in te huren’ om informatie te komen
geven. Er is zelfs een geschoold jongerenkoor
in te huren; dat is duurder. Voor dat laatste
heeft De Vlieger wel een oplossing. ‘Als je
een entreeprijs heft, kom je (deels) uit de kosten.
Wij vragen vaak een entreeprijs van €
7,50. Mensen betalen dat graag, zo hebben
we gemerkt.’
Voor meer informatie over het inhuren van
instructies kunt u contact opnemen met Irene
Koning, tel. (073) 522 01 26 of e-mail vrieskoning@home.nl.
Het psalmboek Voor de liefste een lofzang
(met instructie-cd) kost € 29,50 en is aan te
vragen via de website www.skandalon.nl
Ook om een idee te krijgen van hoe de psalmen
klinken, kunt u op deze site terecht.
Janet van Dijk is werkzaam voor missionair werk.
Psalmboekje
In januari, aan het begin van het Calvijnjaar 2009,
verschijnt een boekje dat mensen laat kennismaken
met de rijkdom van de psalmen. In het boekje
staan psalmen die je kunt lezen op heel verschillende
momenten in het leven. Als je het uitzingt
van vreugde of verlamd bent door verdriet, bij rouw,
trouw, klacht, jubel, verwondering, twijfel, geloof,
hoop en liefde. Allerlei manieren waarop mensen
kunnen reageren op het leven, op de vragen ‘wie
ben ik?’ en ‘wie is God?’ komen in de psalmen in dit
boekje aan bod. Om te gebruiken voor eigen meditatie,
voor openingen van vergaderingen of om weg te
geven aan iemand die u wilt laten kennismaken met
de psalmen.
Informatie vanaf januari op www.pkn.nl/calvijnjaar.
23

Kerkinformatie Berichten Liturgie en muziek November 2008
Lied voor Huub Oosterhuis
Eredienstvaardig, tijdschrift voor liturgie en
kerkmuziek, heeft ter gelegenheid van de
75ste verjaardag van Huub Oosterhuis en
van zijn vijftigjarig jubileum als kerklieddichter
een lied laten schrijven. De redactie wil
daarmee de grote bijdrage van Oosterhuis
aan de liturgieontwikkeling van de laatste
decennia in ons land onderstrepen en herin-
neren aan de brede oecumenische acceptatie
van zijn oeuvre. Het lied, ‘Gij hebt ons adem
ingeblazen’, is dubbel verbonden met
Oosterhuis’ bekende ‘Licht dat ons aanstoot’.
De tekst van Andries Govaart past op de
melodie van Antoine Oomen en de muziek
van Jan Marten de Vries kan ook de tekst van
Oosterhuis dragen. Zo kan deze bijdrage op
verschillende manieren functioneren. Kerken
worden uitgenodigd tekst en/of melodie te
gebruiken. Tekst en muziek zijn beschikbaar
op de website www.eredienstvaardig.nl.
Hiermee is toestemming gegeven tot (meervoudige)
reproductie voor eenmalig gebruik.
Meer informatie: redactie@eredienstvaardig.nl,
tel. (035) 541 26 39.
Psalmen Matinee in Waspik
In de Hervormde kerk te Waspik wordt op
zaterdag 8 november een Psalmen Matinee
gehouden. Medewerking verlenen Jan Blonk,
Wout Kwakernaat en Gerard Scherff (orgel),
Norman Jansen (alt-viool) en een ad hoc
tenorenkoor.
Vanaf 11.00 uur kunnen bezoekers terecht in
De Schakel (bij de kerk) voor koffie/thee en de
informatiestand. Om 12.00 uur is er een
uitvoering op orgel/piano en altviool van
werken van verschillende componisten. Na de
lunch houdt drs. W.P. van der Aa om 14.00 uur
een inleiding over ‘Psalmen zingen in de
Nederlanden’ en presenteert Gerard Scherff
zijn bundel met 150 nieuwe psalmtoonzettingen.
Daarna volgt meerstemmige samenzang
door aanwezigen en tenorenkoor met orgel en
piano-variaties.
Informatie: G. Scherff, tel. (0162) 31 27 44,
e-mail: gerardentinekescherff@kpnplanet.nl.
Liturgische Gezangen Dienstboek digitaal beschikbaar
De Liturgische Gezangen uit het Dienstboek
deel I (blz. 524-760) zijn te raadplegen en te
downloaden via www.dienstboek.nl. Daarmee
zijn beide delen van het Dienstboek nu (ook)
geheel digitaal beschikbaar gekomen voor
gebruik door plaatselijke gemeenten. De
Discussiedag over gebruik leesroosters
Het seminarium van de Protestantse
Theologische Universiteit (PThU) en de
Rijksuniversiteit Groningen organiseren op
donderdag 13 november een discussiedag
voor gebruikers en niet-gebruikers van het
oecumenisch leesrooster. De titel van de dag
is: ‘Het oecumenisch leesrooster revisited.
Laat Paulus aan het woord komen!’.
Medewerking verlenen onder anderen Geurt
overige teksten van het dienstboek stond
waren al langer op de website te vinden. De
plaatsing van de liederen had iets meer voeten
in aarde vanwege technische en auteursrechtelijke
voorwaarden waaraan moest worden
voldaan.
Henk van Kooten en Marcel Barnard.
Plaats en tijden: conferentiecentrum
Hydepark, Driebergsestraatweg 50 te Doorn,
van 10.30-15.00 uur. Kosten € 27,50.
Informatie: www.pthu.nl > studiedagen PThU.
Aanmelden: via seminarium@pthu.nl of het
aanmeldformulier op de site.
Cursus muziek & liedculturen
In januari 2009 start in Maarsen een cursus
muziek & liedculturen voor predikanten en
andere belangstellenden. Aandacht zal onder
meer worden besteed aan de uiteenlopende
spiritualiteiten en theologieën die - vaak
onuitgesproken - aan liedculturen ten grondslag
liggen. Ook de nodige vaardigheden om
er in de eredienst mee om te gaan en allerlei
praktische zaken komen aan bod. Organisatie:
Leerstoel Theologie van de charismatische
vernieuwing, in samenwerking met de Vrije
Universiteit/Center for Evangelical and
Reformed Theology. Meer informatie:
www.stucom.nl/leerstoel.
Muzikale toerustingsdagen Evangelisch Werkverband
Het Evangelisch Werkverband (EW) organiseert
in november twee toerustingsdagen
onder de titel ‘Het dak eraf!’. De dagen zijn
bedoeld om muziekgroepen in plaatselijke
gemeenten te ondersteunen en te enthousiasmeren.
Ronald Koops verzorgt op beide dagen
een inleiding over Lofprijzing en aanbidding.
’s Middags zijn er workshops over onder meer
het samenspel tussen orgel en andere instrumenten,
over geloofsopbouw in het muziekteam
(door ds. Peter Smilde), over het voorgaan
in de aanbidding als muziekgroep (door
Pieter van der Zwan, muziekleider in de
Bethelgemeente te Drachten) en als zangleiding
(door Gert Visscher). De vaktechnische
workshops gaan over ‘van drumstel naar
percussie’ en ‘de kneepjes van het gitaarvak’.
EW-directeur ds. Hans Eschbach verzorgt een
workshop over geestelijke vernieuwing in de
liturgie als veranderingsproces.
Muzikale medewerking verleent ‘Karpos’, de
nieuwe ‘huisband’ van het EW onder leiding
van Gert Visscher. Visscher leidde jarenlang de
praise-avonden van EO Ronduit. De band
bestaat uit professionele musici, zoals Luca
Genta, Ronald Koops, Arend Jansen, Niek
Smelt en anderen. Deze band trekt vanaf
januari 2009 met ds. Hans Eschbach op
‘Welkom Thuis Tour’ door het land.
Data toerustingsdagen: zaterdag 8 november
in kerkgebouw
de Arke, Flevo
181, Drachten
en zaterdag 15
november in de
Triomfatorkerk,
Piet Heinlaan 9
in Katwijk aan Zee.
Kosten: € 20,- p.p. Groepen van 6 personen
betalen € 100,-, elke volgende persoon
betaalt € 10,-.
Meer informatie: Evangelisch Werkverband,
tel. (0342) 46 00 10, website: www.ewv.nl.
Aanmelding via: Evenementen@ewv.nl.
24

Kerkinformatie berichten November 2008
Inschrijving Webfish Award 2009 gestart
Christelijke Nederlandstalige websites
kunnen aangemeld worden om mee te
dingen naar de Webfish Awards 2009. Er
kan worden ingeschreven in drie categorieën,
waaronder voor het eerst de categorie
‘Guppy Awards’ voor de beste christelijke
websites door en/of voor jongeren tot 27
jaar. Namens de Protestantse Kerk doet
jeugdorganisatie JOP mee aan de Guppy
Award. In het voorjaar van 2009 wordt deze
prijs voor het eerst uitgereikt. De andere
categorieën zijn: ‘websites van plaatselijke
kerken’ en ‘overige christelijke sites’. Met de
prijs willen zij christelijk Nederland en
Vlaanderen uitdagen hun internetsites te
blijven ontwikkelen en verbeteren. De
Webfish Awards zijn in het leven geroepen in
navolging van de succesvolle gelijknamige
Duitse internetprijs voor de beste christelijke
websites van het jaar. Het is een gezamenlijk
initiatief van de Protestantse Kerk in
Nederland, de IKON en het Nederlands
Bijbelgenootschap. De Webfish Awards
2008 werden begin dit jaar voor het eerst
uitgereikt. Jury en publiek konden kiezen uit
120 websites in twee categorieën. In de
categorie ‘websites gemaakt door particulieren’
ging de christelijk-satirische website
Goedgelovig.nl met goud naar huis. Ook een
protestantse gemeente viel in de prijzen:
derde werd de Protestantse Gemeente
Castricum. In de categorie ‘websites
gemaakt door organisaties’ werd de site van
Stichting Oikos eerste. Voor beide Awards
beoordeelt een kritische, interdisciplinaire
jury de binnengekomen resultaten. Ook het
publiek kan de sites beoordelen. De
publieksstem weegt in het eindoordeel mee
als één jurystem. Voor de Webfish Award
kunnen websites aangemeld worden op
Verband Friese voorgangers
Op 19 november komt het Ferbân fan Fryske
Foargongers bijeen in Leeuwarden. Ds. Pier
Magré uit Franeker houdt een preek Mat.11:
2-19. Na het referaat kunnen de aanwezigen
reageren op de inhoud en het Friese taalgebruik,
op voorzet van eerste criticus ds. Warner
Veltman uit Âldtsjerk. Na de pauze geeft
ds. Piet Meinema uit Balk een lesje in Fries taalidioom.
Verder kunnen aanwezigen ideeën
inbrengen voor het programma van 2009.
Ook is er gelegenheid tot ontmoeting en het
poneren van stellingen.
Plaats en tijd: Kurioskerk Leeuwarden, van
9.30-12.00 uur. Gasten, voorgangers en
anderen van alle gezindten zijn hartelijk welkom.
Lieteboek foar de Tsjerken graag meenemen.
Informatie: ds. E. Jongstra te Blija, tel. (0519)
56 27 32, e-mail: e.jongstra1@chello.nl.
www.webfishawards.nl. Voor de Guppy
Award kan dit op www.guppyawards.nl. De
inschrijvingstermijn loopt tot 1 januari 2009,
de prijsuitreiking is in het voorjaar van 2009.
‘Levend Huis’ - voor spirituele omgang met de schepping
De projectgroep Kerk en Milieu van de Raad
van Kerken in Nederland heeft samen met
uitgeverij Kok een boekje uitgegeven getiteld
Levend Huis – Ecospiritualiteit en schepping.
Volgens Kerk en Milieu staat de mens met een
grotere verantwoordelijkheid dan ooit voor
beslissende keuzes als het gaat om het behoud
van Gods schepping. De nieuwe uitgave heeft
tot doel om christenen maar ook anderen te
helpen om op een spirituele manier met deze
keuzes om te gaan. Aan de hand van een
ecologische lezing van het scheppingsverhaal
uit Genesis 1, biedt het boekje informatie en
inspiratie aan.
In Levend Huis – Ecospiritualiteit en schepping
komen vertegenwoordigers uit de politiek
Training Kerkelijke antwoorden op Globalisering
Veel plaatselijke gemeenten zijn op zoek naar
mogelijkheden hoe zij vorm kunnen geven aan
hun maatschappelijke verantwoordelijkheid in
een snel veranderende wereld. Binnen het
programma ‘Werken aan een Geloofwaardige
Economie’ wordt de training Kerkelijke antwoorden
op globalisering gegeven. De training
is voor gemeenteleden, diakenen, ZWO-leden
en andere belangstellenden. Tijdens de training
wordt gewerkt met het speciaal ontwik-
Tegelijk met de Webfish Awards 2009 ging ook de
Guppy Award voor de beste christelijke website
van/voor jongeren van start (foto: JOP)
(Tineke Huizinga en Marianne Thieme), de
wetenschap (Lucas Reijnders en Jan
Boersema), landbouw (Jan en Maaike Huijgen)
en het geloof (abdis Emmanule Sipkema) aan
het woord. De korte interviews gaan vergezeld
van gebeden en korte meditatieve teksten.
Aanvullend op het boekje ‘Levend Huis’ biedt
de projectgroep Kerk en Milieu van de Raad
van Kerken extra informatie over het thema
ecospiritualiteit aan op de eigen website:
www.kerkenmilieu.nl.
Bestelgegevens: Levend Huis, ecospiritualiteit
en schepping. Uitgeverij Kok Kampen, 2008,
96 blz. Prijs: € 12,50.
kelde praktijkboek Geloofwaardige
Globalisering! De training vindt plaats op
dinsdag 25 november van 14.00 tot 16.30 uur
bij Oikos, Mariahoek 17-18 in Utrecht.
Deelname is gratis, inclusief praktijkboek en
lunch. Aanmelden: oikos@stichtingoikos.nl
of tel. (030) 236 15 00. Informatie:
www.geloofwaardige-economie.nl.
25

Kerkinformatie JOP
November 2008
Jonna van den Berge
Hoe landelijke projecten het lokale jeugdwerk
versterken
‘Best leuk hoor, al die landelijk aangeboden activiteiten en projecten, maar waarom zou ik er met
mijn kinderclub aan mee doen? We hebben in onze eigen gemeente al genoeg te doen! Ik weet niet
of de tieners in onze gemeente dat wel leuk vinden. En we hebben ook al onze eigen activiteiten’.
Zomaar wat vragen en opmerkingen die
regelmatig te horen zijn als het gaat over
landelijke evenementen, projecten en initiatieven
die JOP, de jeugdorganisatie van
de Protestantse Kerk, aanbiedt. Begrijpelijk
ook, want de jeugdwerkagenda is vaak al
vol of het is sowieso al moeilijk om jongeren
naar de activiteiten van de eigen
gemeente te krijgen. Vinden jongeren het
eigenlijk wel leuk om naar een onbekend
evenement te gaan? En waarom zou je
eigenlijk naar een landelijke activiteit gaan
of eraan meedoen? Is het plaatselijke
jeugdwerk niet goed genoeg…? Er lijken
genoeg redenen te zijn om geen gebruik te
maken van de activiteiten die landelijk aangeboden
worden.
Toegevoegde waarde voor het plaatselijke
jeugdwerk
Toch zit er ook een andere kant aan het verhaal.
JOP ontwikkelt activiteiten niet om te
concurreren met de plaatselijke jeugdwerkactiviteiten,
maar als aanvulling en versterking.
Het is juist de bedoeling en de opzet
van JOP dat de landelijk aangeboden activiteiten
het plaatselijke jeugdwerk versterken
en dat het plaatselijk jeugdwerk landelijke
activiteiten en projecten van inhoud
voorziet.
Door middel van landelijke evenementen
en projecten wil JOP een aanvulling geven
op het plaatselijke jeugdwerk. De activiteiten
van JOP zijn vaak groot opgezet en kosten
veel tijd om te organiseren. Als plaatselijke
gemeente is het bijna niet mogelijk om
zelf een mooie locatie te huren of om
artiesten te boeken en al wil je veel verschillende
activiteiten aanbieden, dan zijn
er te weinig jongeren om eraan mee te
doen. Veel effectiever is het om dan mee te
doen aan een landelijk aangeboden activiteit.
Het is raadzaam om deze dan ook
vooraf in de jaarplanning van het jeugdwerk
op te nemen. Dan is het geen activiteit
die er nog bijkomt en extra tijd kost,
maar iets wat tijd en energie oplevert,
omdat het voor je georganiseerd wordt en
toch op de agenda staat. Het bezoeken of
meedoen aan de activiteit is op die manier
ook een activiteit van de plaatselijke
gemeente zelf:
In plaats van een keer een normale clubavond,
kan een gemeente meedoen met Sirkelslag
YOUNG en in plaats van een clubbijeenkomst
ga je met de hele groep kinderen
naar JOP KIDS Live. WAKE UP CALL past
prima als jongerenactiviteit bij de startzondag
en de Wereld Express kan zomaar langskomen
voor een compleet programma over
ontwikkelingssamenwerking en de rol van de
kerk daarin. Hiermee besparen de jeugdwerkers
in de kerk heel wat voorbereidingstijd,
omdat ze mee kunnen doen aan een kant-enklaar
programma.
Maar er zijn meer redenen om kinderen en
jongeren te bewegen mee te doen aan landelijk
aangeboden activiteiten. De evenementen
van JOP vormen eigentijdse ontmoetingsplekken
voor kinderen en jongeren. Het
geeft hen de mogelijkheid om op hun eigen
manier hun geloof te beleven (zie hierover
ook het artikel ‘Ik beleef, dus ik besta’ uit
Kerkinformatie 161 en ‘De MTV-generatie’ uit
Kerkinformatie 160). Vooral voor jongeren
kan het bemoedigend zijn als ze zien dat er
veel meer mensen van hun eigen leeftijd zich
bezighouden met geloven en de kerk. In hun
eigen gemeente kunnen ze soms het gevoel
krijgen dat ze één van de weinigen zijn die
zich betrokken weten bij de kerk. Op evenementen
en tijdens andere activiteiten zien of
merken ze dat dat niet zo is en leren ze jongeren
uit andere plaatsen kennen. Bovendien
wil JOP jongeren met deze evenementen stimuleren
om met elkaar in de eigen gemeente
aan de slag te gaan. Om op ideeën te komen,
worden tijdens deze evenementen tal van
mogelijkheden en workshops aangeboden.
Producten en activiteiten van JOP worden
samen met plaatselijke gemeenten bedacht
26

Kerkinformatie november 2008
en ontwikkeld. De plaatselijke gemeente
wordt hierbij vertegenwoordigd door dominees,
jeugdouderlingen (JOP KIDS Live) en
door jongeren (WAKE UP CALL, Sirkelslag).
Hiermee wil JOP ervoor zorgen dat ideeën en
projecten zo goed mogelijk aansluiten bij de
praktijk van het kerkelijk jeugdwerk en dat
deze aansluiten bij de leefwereld van jongeren
zelf. De betrokkenheid van jongeren en
coaches varieert van het meedraaien in een
team dat een evenement organiseert, tot het
meedoen aan pilots, tot het ontwikkelen van
het materiaal van jongeren zelf tot een JOP
product (JOP Bende).
Versterking van het plaatselijk aanbod
Naast een aanvulling op het plaatselijke
jeugdwerk, vormen de activiteiten van JOP
ook een manier om het plaatselijke jeugdwerk
te versterken. De projecten van JOP zijn
naast activiteiten waar je aan mee kan doen,
ook te zien als een format, waarmee je in de
praktijk van het plaatselijke jeugdwerk concreet
aan de slag kan. Een goed voorbeeld
van een format waarmee veel wordt gedaan
in lokale (niet persé kerkelijke) situaties is de
Soundmixshow of Idols (en alle andere tvprogramma’s
die hierop gebaseerd zijn, zoals
So you think you can dance, Popstars et
cetera). Dit format wordt overgenomen en op
een eigen manier ingevuld. Denk aan zangwedstrijden
of andere talentenjachten. Op
deze manier kunnen de projecten van JOP
ook als format worden gebruikt.
Het startevenement voor jongeren, WAKE
UP CALL, is een activiteit die aangeboden
wordt door JOP, maar is ook een format
waarmee je op lokaal of bovenplaatselijk
niveau aan de slag kan gaan. Het doel van dit
evenement is dat jongeren en hun coaches
geïnspireerd aan het werk gaan in hun eigen
gemeente. De activiteiten tijdens WAKE UP
CALL zijn bedacht door andere jongeren en
zijn soms zó over te nemen voor in de plaatselijke
gemeente. Maar het is ook mogelijk
om aan het format een eigen invulling met
eigen activiteiten of accenten te geven. Vrijwilligers
kunnen bijvoorbeeld een aantal jongeren
(eventueel uit verschillende gemeenten
uit de regio) begeleiden bij het
organiseren van een eigen evenement, waarbij
het thema en de invulling ervan door de
groep worden bepaald, maar waarbij wel de
structuur van WAKE UP CALL overgenomen
wordt. Dus een hoofdpodium met artiesten,
een wedstrijd, een slotviering en daaromheen
allerlei activiteiten waaruit jongeren zelf
kunnen kiezen. Waarschijnlijk zal dit evenement
wat kleinschaliger worden dan een landelijk
evenement (maak gebruik van een
ruimte in een kerk en zoek artiesten en bandjes
uit de regio of uit de eigen kerk), maar dat
wil niet zeggen dat het minder leuk is.
Denk in formats
Bovenstaand voorbeeld laat zien dat evenementen
er dus niet alleen zijn om er maar één
avondje of een deel van de dag plezier van te
hebben, maar om inspiratie voor het lokale
jeugdwerk op te doen. Op die manier zijn de
projecten van JOP plaatselijk te gebruiken.
Landelijk laat JOP zien wat je kan doen; het
zijn voorbeelden die men lokaal of regionaal
kan gebruiken voor eigen activiteiten. JOP
wil bij het organiseren van deze lokale of regionale
activiteiten ondersteuning bieden en
instrumenten aanreiken. Hierbij kan men
denken aan draaiboeken, inhoudelijke suggesties,
ondersteuning bij de communicatie
en PR van activiteiten et cetera.
Lokaal – landelijk: de juiste combinatie
Uiteindelijk heeft JOP als doel dat er tussen
landelijke projecten en activiteiten en plaatselijk
en regionaal jeugdwerk een optimale wisselwerking
ontstaat. Lokaal jeugdwerk wordt
betrokken bij de ontwikkeling van landelijke
producten en activiteiten. En lokaal jeugdwerk
maakt gebruik van de landelijke producten
en activiteiten van JOP en kan daar in de
eigen plaats weer mee aan de slag.
Rol van de coach: durf het aan!
De coach (jeugdwerkvrijwilliger, jeugdouderling,
predikant enzovoort) is vaak degene die
bepaalt aan welke activiteiten de kinderen en
jongeren uit een gemeente mee gaan doen.
Zij krijgen de informatie via de kerkenraad,
via tijdschriften, nieuwsbrieven en flyers. Zij
zijn derhalve ook degenen die bepalen of de
informatie en de uitnodiging bij de jeugd in
een gemeente terechtkomt. Mogelijkerwijs
hebben sommigen van hen dezelfde vragen
als die in het begin van het artikel naar voren
kwamen. Maar wat te doen met deze bedenkingen?
Neemt de coach de beslissing voor
de jongeren in de gemeente, of hebben zij
zelf de kans een keuze te maken om deel te
nemen aan een project?
JOP hoopt dat meer en meer coaches ook de
landelijke activiteiten van JOP gaan zien en
ervaren als activiteiten van hún kerk, van hún
jeugdorganisatie. Zo kunnen de landelijke en
plaatselijke jeugdwerkers zich samen inzetten
voor een betekenisvolle relatie met de
jeugd en geloven voor kinderen en jongeren
op aansprekende wijze tot uitdrukking te
brengen.
Jonna van den berge is medewerker van JOP.
meer weten?
Wilt u zelf meedenken over projecten van JOP of
kent u jongeren die samen met JOP een evenement
of project willen organiseren? Neem dan contact op
met JOP: info@jop.nl of (030) 880 15 03.
X-MAS PROOF
Op 14 december is het weer tijd voor hét kerstfeest
voor iedereen vanaf ongeveer 14 jaar: X-Mas Proof.
In een inspirerende en ontspannen sfeer biedt JOP,
in samenwerking met jeugdwerkbureau Lava,
jongeren een manier om de boodschap van Kerst op
een eigen manier te beleven.
Hoofdpodiumprogramma
• Gospelkoor Inside Out (bekend van Idols 2008)
• DJ Rob van Rossum
• Relirappers Victory Outreach
• Dansgroep Reternity
• Singer songwriter Stevie Ann
• Afterparty
Nevenprogramma
Naast het hoofdpodium zijn er in de Eusebiuskerk
allerlei dingen te doen en beleven, zoals:
• Moviezone –
bioscoop met goede films en docu’s
• Levensparelexperience –
hoek van rust en bezinning
• Het Grote Kerstschilderij –
samen creatief!
• Bibleproof –
superactief bijbelprogramma
• Preekwedstrijd –
wie is het grootste preektalent?
• Stairway to heaven –
uitzicht over de nachtelijke stad…
En meer!
Programma voor coaches
Voor de meegekomen volwassenen is er een eigen
programma. Met voorlichting, een workshop over
jongens/meiden in de groep en gelegenheid tot
vragen stellen en netwerken.
Meewerken
JOP zoekt vrijwilligers die van aanpakken houden.
Meld je aan als vrijwilliger en help mee met het
opbouwen en afbreken van dit evenement. Gratis
toegang!
Meer informatie
Kijk op www.jop.nl/xmasproof voor actuele informatie
en het bestellen van tickets (in de voorverkoop
€ 10,-, aan de deur € 12,50).
Meer weten? Bel of mail met JOP, tel. (030) 880 15 03,
e-mail: info@jop.nl.
Datum: 14 december 2008 I Tijd: 17.00 – 20.30 uur
Plaats: Eusebiuskerk Arnhem
Tickets: Voorverkoop: € 10,- (aan de kassa: € 12,50)
Voor wie: jongeren vanaf ongeveer 14 jaar
Meer info: www.jop.nl/xmasproof
27

Kerkinformatie CURSUSSEN EN STUDIEDAGEN November 2008
Cursus Lutherana 2009
In de Protestantse Kerk leven de lutherse en
calvinistische tradities samen. Maar hoe
bewust zijn lutheranen zich van hun traditie?
En wat weten de andere kerkleden van de
lutherse theologie en het luthers kerkelijk
leven? Voor geïnteresseerden wordt begin
2009 in Amsterdam een cursus Lutherana
gegeven.
De deelnemers maken kennis met Luther en
de tijd waarin hij leefde. Ze verdiepen zich in
zijn preken en zijn verhouding tot het
Jodendom. Ook maken zij kennis met
Luthers ideeën over Maria, het Magnificat en
met zijn leer van de rechtvaardiging en de
beroemde ‘twee-regimentenleer’. Uiteraard
komen de Lutherse belijdenisgeschriften ter
sprake en wordt ingegaan op de relatie
Luther en Calvijn en Luther en Nederland.
Daarnaast maken de cursisten actief kennis
met de Lutherse liturgie.
Docenten: dr. S. Hiebsch (die de cursus
samenstelde), prof. dr. W. Balke, prof. dr.
J.P. Boendermaker, drs. J.C. Klok, dr. K.G.
van Manen, ds. H. Mudde, dr. E. van der
Veer en drs. T. Verduijn. De cursus komt
voort uit de vroegere Lutherse Leken
Opleiding en wordt georganiseerd door
Theologische Vorming Gemeenteleden
(TVG) en het Protestants Centrum voor
Toerusting en Educatie. De cursusdagen zijn
op de zaterdagen 10 en 24 januari, 7 en 21
februari, 7 en 21 maart 2009. Deelnemers
ontvangen na afloop een certificaat.
Cursusgeld: € 150,- inclusief uitvoerig
cursusmateriaal, koffie en thee (zelf lunch
meebrengen). Plaats en tijden: Augustanakerk,
Erasmusgracht 24 te Amsterdam. Elke
cursusdag duurt van 10.00 - 15.00 uur.
Informatie en aanmelding: J. Koerts, landelijk
projectmedewerker TVG, Postbus 8505,
3503 RM Utrecht, tel. 0611 53 76 77, e-mail:
j.koerts@pkn.nl.
Standbeeld Maarten Luther in Erfurt (foto: istockphoto)
Symposium ‘De missionaire kerk’
Studiedag over huisgodsdienst
Een onderzoek naar droom en werkelijkheid
van het missionaire werk in protestantse
gemeenten heeft tien ‘meest in het oog
springende’ missionaire gemeenten opgeleverd.
Deze tien gemeenten presenteren zich
op woensdag 10 december in het Protestants
Landelijk Dienstencentrum in Utrecht. Het
symposium wordt gehouden in samenwerking
met het Evangelisch Werkverband.
Het onderzoek, uitgevoerd door Jaap Jan
Krikken (student aan de Christelijke
Hogeschool Ede), wordt tijdens het symposium
gepresenteerd. Ds. Menno Zandbergen
van het Evangelisch Werkverband reflecteert
op het onderzoek. Er zijn drie rondes met
workshops van de tien gemeenten waarin ze
hun meest verrassende missionaire project
presenteren. Conclusies en een samenvatting
worden gegeven door ds. Hans van Ark van
Kerkgroei in China
De Nederlandse Zendingsraad (NZR) en de
Evangelische Zendingalliantie (EZA) organiseren
op vrijdag 21 november 2008 in Utrecht
een studiedag over de onvoorspelbare missionaire
dynamiek van de kerk in China. De kerk
in China groeit enorm. Volgens sommigen
groeit ze tegen de verdrukking in, volgens
anderen krijgt de kerk meer ruimte dan ooit.
Hoe reageren wij op de situatie in China?
Sprekers: Jan van der Putten (journalist en
China-specialist) belicht de culturele en sociaal-politieke
context van China. Caroline
Fielder (Britse kenner van de kerkelijke situatie
in China) gaat in op de groei van de protestantse
kerken in China. Wang Jiawei (een
jonge theologe van het Nanjing Seminary)
geeft een insider’s perspective van de situatie
Ds. Hans van Ark (foto: Herman van de Wal)
de afdeling Missionaire Vernieuwing en
Kerkgroei van de Protestantse Kerk.
De kosten voor deze dag bedragen € 10,-,
incl. koffie, thee en lunch. Alle deelnemers
aan het symposium krijgen een exemplaar
van het onderzoek overhandigd.
Aanmelding via de website van het
Evangelisch Werkverband: www.ewv.nl of
per e-mail: evenementen@ewv.nl.
in haar thuisland. Daarnaast zijn er kleinere
presentaties en is er gelegenheid voor gesprek
en ontmoeting. Doelgroep: leidinggevenden
van missionaire organisaties, predikanten,
voorgangers en geïnteresseerden.
Plaats en tijd: Landelijk dienstencentrum
Protestantse Kerk te Utrecht, van 10.00-
16.00 uur.
Kosten: € 15,- (studenten); € 20,- (deelnemers
NZR & EZA); € 25,- (anderen).
Informatie: NZR, Wout van Laar, tel. (030)
880 17 60, e-mail: nzr@antenna.nl of: EZA,
Jaap Haasnoot, tel. (0342) 46 21 98, e-mail:
info@eza.nl. Aanmelding: via websites van
NZR en EZA: www.zendingsraad.nl en
www.eza.nl.
Het bestuur van de Gereformeerde Bond
organiseert voor ambtsdragers, jeugdwerkers,
kringleiders en ouders op 20 november een
studiedag over het onderwerp Huisgodsdienst.
Leven met God in het gezin. De deelnemers
leren hoe zij huisgodsdienst in de gemeente en
de gezinnen kunnen stimuleren. Prof. dr.
J. Hoek uit Veenendaal zal spreken over
Huisgodsdienst in de gereformeerde traditie.
Dr. M. van Campen uit Zwartebroek spreekt
over Huisgodsdienst vandaag. Elke deelnemer
kan drie workshops volgen. De dag wordt
afgesloten met een forumgesprek onder
leiding van drs. M. Burggraaf.
De workshops zijn:
- Huisbezoek en huisgodsdienst ,
o.l.v. ds. E.K. Foppen, Katwijk aan Zee;
- Zingen in het gezin,
o.l.v. drs. J.P. Proos, Bodegraven;
- Vieren van de zondag en de christelijke
feestdagen.
o.l.v. ds. M.M. van Campen, Rotterdam;
- Omgaan met de Bijbel,
o.l.v. ds. W.C. Meeuse, Bilthoven;
- Welke vormen van huisgodsdienst passen
bij welke leeftijd?
o.l.v. HGJB-stafwerker Wout Schonewille;
- Als gezin leven uit de doop,
o.l.v. prof. dr. W. Verboom.
De dag wordt gehouden op donderdag
20 november in conferentiecentrum
Hydepark, Driebergsestraatweg 50, Doorn,
van 13.00 - 21.30 uur. Kosten: € 40,-, wat in
veel gemeenten bij de kerkrentmeesters
gedeclareerd kan worden.
Aanmelding
(inclusief voorkeur voor drie workshops)
uiterlijk 5 november bij Bureau
Gereformeerde Bond, tel. (055) 576 66 60 of
mailen naar geref.bond@tiscali.nl.
28

Kerkinformatie berichten November 2008
Leve de Kerk-dag over gastvrije kerk
De oecumenische stichting Leve de Kerk
houdt op 21 november 2008 een middag
over gemeenteopbouw. Spreker dr. Jan
Hendriks zal aan de hand van zijn nieuwste
boek Verlangen en Vertrouwen ingaan op
een goede voorbereiding van opbouwprocessen.
Verder wordt de handreiking TIME
OUT gepresenteerd: een middel om je als
gemeente voor te bereiden op de ontwikkeling
naar een open gastvrije kerk. Paul Post
bespreekt vervolgens één van de zeven
werkvelden die in TIME OUT behandeld
worden: de liturgie in een open gastvrije
geloofsgemeenschap. De handreiking is
tijdens de bijeenkomst te koop, maar ook te
bestellen bij uitgeverij Berne te Heeswijk, tel.
(0413) 29 13 94 of via www.berneboek.com.
Ook is er gelegenheid om kennis te maken
met de vernieuwde websites
www.idee-en-kerk.nl, www.kijkopkerk.nl en
www.kerkophetweb.nl en zijn er korte
workshops om TIME OUT te proeven.
De middag is gratis toegankelijk voor iedereen
die dit ideaal ter harte gaat. Tijd en
plaats: vrijdag 21 november, van 14.00 -
17.30 uur in het Johannescentrum,
Moezeldreef 400 in Utrecht Overvecht,
vlakbij station Utrecht-Overvecht.
Aanmelding: secretaris Jan Roest, e-mail:
secretaris@levedekerk.nl.
‘Hoe komen wij aan/bij God?’
Aansluitend bij de recente discussie over het
bestaan van God is voor de jaarlijkse studiedag
voor oud-cursisten Theologische Vorming
Gemeenteleden het onderwerp gekozen Hoe
komen wij aan/bij God? Prof. dr. Matthias
Smalbrugge, predikant te Aerdenhout, lid van
het theologisch elftal dat regelmatig in Trouw
publiceert onlangs aangetreden als hoogleraar
cultuur en christendom aan de Vrije
Universiteit in Amsterdam, zal als inleider
optreden. Daarna laat dr. Jan de Jong, docent
kunstgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit
Groningen, aan de hand van enkele kunstwerken
zien hoe de oude Grieken en Romeinen
met hun opvattingen en beelden opnieuw aan
God kwamen. In de middag werken de deelnemers
het thema op verschillende wijzen uit:
zingend, met krijt of discussiërend.
Deze landelijke studiedag wordt gehouden op
15 november in De Schakel in Nijkerk.
Inlichtingen: tel. (038) 465 13 47 of wonderhart@hotmail.com.
Leidse herfstdebatten over actuele thema’s
De Protestantse Theologische Universiteit
vestiging Leiden en het Remonstrants
Seminarium organiseren dit najaar vier
openbare disputen over controversiële theologische
thema’s onder leiding van prof. dr.
H.P. de Roest, prof. dr. Th.M. van Leeuwen
en prof. dr. G. van den Brink. De stellingen
worden vooraf gepubliceerd op:
www.pthu.nl/TheologieInDispuut.
8 oktober: prof. dr. E.G.E. van der Wall versus
prof. dr. H.J. Selderhuis over: Het belang van
de Verlichting voor het religiedebat;
29 oktober: prof. dr. A. Houtepen versus drs.
W. Dekker over: Oecumene in de 21ste eeuw.
Welke oecumene streven we na?;
12 november: dr. J. Kronenburg versus prof.
dr. G. Heitink over: Geen kerk zonder bisschop?
Over de vraag of we in de Protes-
Studiedag over werk van Elie Wiesel
tantse Kerk toe moeten naar een eenhoofdig
regionaal ambt;
26 november: prof. dr. M.B. ter Borg versus
prof. dr. M. den Dulk: Religie is alles, maar
niet alles is religie. Over zin en onzin van
nieuwe religiositeit.
Alle debatten zijn vrij toegankelijk. Plaats en
tijd: Instituut voor Godsdienstwetenschappen
van de Universiteit Leiden, Matthias de
Vrieshof 2, zaal 002, van 14.15 - 16.00 uur.
Meer informatie: www.pthu.nl/
TheologieInDispuut, tel. (071) 527 25 63,
drs. D.T. Vos, dtvos@pthu.nl.
Parttime KPV-training 2009
In 2009 zullen er twee trainingen Klinisch
Pastorale Vorming (KPV) gehouden worden.
De aaneengesloten KPV na Pasen is volgeboekt.
Voor de training die op 17 augustus
2009 begint zijn nog enkele plaatsen vrij. Dit is
een parttime KPV: van maandag tot woensdag
avond, inclusief stage in de psychiatrie of
medisch centrum. Het eerste blok duurt zes
aaneengesloten weken, week 34 tot en met 39.
Daarna twee vervolgblokken van steeds drie
weken: week 9 - 11 en week 44 - 46 in het
jaar 2010. Kernwoorden: intensieve reflectie
op eigen functioneren, communicatie en
spiritualiteit. Voor theologen uit alle werkvelden,
kerken en godsdiensten. Fondsen
dragen bij in de cursuskosten.
Voor informatie: h.kievit@symfora.nl en
dlhavinga@symfora.nl of (033) 460 98 33.
Elie Wiesel heeft als naoorlogs Joods auteur
en Nobelprijswinnaar de theologie, filosofie
en literatuur geconfronteerd met vele brandende
vragen. Naar aanleiding van zijn 80e
verjaardag organiseren de Folkertsma
Stichting voor Talmudica, het Platform Appel
Kerk en Israël en het Nationaal Monument
Kamp Vught op 20 november een studiedag
in Vught. Het thema luidt:
‘De Holocaust; verwerkt of verdrongen?
Wakker Geschud Worden’.
Na een daginleiding (10.00 uur) door Rabbijn
dr. Tzvi Marx (Folkertsmastichting en
Radboud Universiteit Nijmegen) zullen als
sprekers optreden: ds. Sjirk van der Zee
(emeritus in de Protestantse Kerk, oud-voorzitter
sectie Kerk&Israël en uitgever van
boeken van Wiesel) over Wiesels invloed op
te theologie in Nederland. Vervolgens spreekt
dr. Bettine Siertsema (Blaise Pascal Instituut
Vrije Universiteit en kenner van egodocumenten
over de naziconcentratiekampen) over de
betekenis van Wiesels literaire werk. Na de
lunch, om 13.45 uur, spreekt dr. Victor Kal
(u.h.d. Wijsbegeerte Universiteit van
Amsterdam en docent filosofie aan het
Nederlands Israëlitisch Seminarium) over
Wiesel als denker. Na de plenaire discussie en
afsluiting kan men deelnemen aan een rondleiding
in Kamp Vught (kost 2,50 extra)
Aanmelding: maak € 20,- (of € 22,50),
studenten respectievelijk € 12,50 (of € 15,00)
op giro 9553726 t.n.v. Appèl Kerk en Israël,
Postbus 120, 8260 AC Kampen, o.v.v. e-mailadres
voor het zenden van een bevestiging
van ontvangst. Prijzen inclusief koffie/thee
en lunch.
Meer informatie: www.appelkerkenisrael.nl
onder ‘Studiedag Wiesel.
29

Kerkinformatie Vrijwilligers
November 2008
Max Mesman
Coördinatiepunt Pro Deo:
De kerk is een vrijwilligersorganisatie!
Sinds kort kent het landelijk dienstencentrum een coördinatiepunt voor vrijwilligers, toepasselijk
gedoopt met de naam ‘Pro Deo’. Mensen die vanuit hun betrokkenheid met de kerk tijd, kennis en
energie willen investeren, worden met open armen ontvangen. Hoe werkt dat? Tijd voor een
interview met Annelies Bouwman, die het coördinatiepunt aanstuurt.
Annelies Bouwman heeft al haar gehele
werkzame leven vrijwilligers om zich heen
gehad. In diverse kerkelijke functies, op
vele manieren, en op vele plaatsen in het
land. Ze is ervan overtuigd dat de kerk
vooral een vrijwilligersorganisatie is.
‘Vrijwilligers zijn letterlijk en figuurlijk
onmisbaar, en horen centraal te staan in
alles wat er in de gemeenten en bovenplaatselijke
gremia wordt gedaan. Ik reken
daar ook nadrukkelijk het landelijk dienstencentrum
in Utrecht toe.‘
Hoe gaat dat in de praktijk?
‘Voor ‘Utrecht’ zijn op dit moment al meer
dan zestig vrijwilligers werkzaam. Daarnaast
zijn nog eens tweehonderd vrijwilligers
actief in allerlei werkgroepen, die
zelfstandig taken uitvoeren en een aanspreekpunt
hebben in de dienstenorganisatie.
Daar zijn we erg blij mee en we willen
anderen uitnodigen om hun voorbeeld te
volgen. Dat kan op allerlei manieren. En er
is vrijwel permanent behoefte aan mensen
die kennis hebben van ICT, digitale media
en internettoepassingen, maar ook bijvoorbeeld
aan mensen die het leuk vinden om
- op welke manier dan ook - mee te werken
aan het voorbereiden en uitvoeren van een
evenement, zoals de Landelijke Diaconale
Dagen. Dit zijn nog maar een paar voorbeelden.
De inzet kan op allerlei manieren en in
onderling overleg plaatsvinden: ter ondersteuning
van bestaande teams, of door zelfstandig
projecten uit te voeren, of door aanvullende
werkzaamheden uit te voeren. Het
kan op oproepbasis, of structureel, vanaf
een paar uur per week’, aldus Annelies.
‘We willen via Pro Deo en via onze website
een zo compleet, uitgebreid en actueel
mogelijk aanbod van vrijwilligersvacatures
geven. En ook bij het beheer van die website
kunnen we natuurlijk weer inzet van
vrijwilligers gebruiken!’
Omslag in denken
Waarom wordt nu opeens zo de nadruk op
vrijwilligersbeleid gelegd?
Annelies Bouwman (foto: Protestantse Kerk)
‘Dat komt natuurlijk niet uit de lucht vallen.
Teruglopende ledentallen en inkomsten
maken dat in plaatselijke gemeenten bij
openvallende vacatures eerst gekeken wordt
of vrijwilligers kunnen worden ingezet.
Logisch dat we daar ook in de dienstenorganisatie
heel goed naar kijken.
Vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw
zag je een geleidelijke toename van het aantal
betaalde medewerkers binnen de kerk. Door
de toegenomen welvaart was er meer te
besteden, en ook subsidies van de overheid
maakten dat mogelijk.’
Annelies maakte deze ontwikkeling persoonlijk
mee. ‘Nu zitten we duidelijk weer in een
andere fase. In het verlengde van de visienota
“Groeien met de riemen die je hebt” kwam er
een kentering in het denken over betaalde en
onbetaalde dienstverlening. Door afnemende
inkomsten en teruglopende ledenaantallen
moest ook de landelijke kerk de tering naar
de nering zetten. Er werd bezuinigd en gereorganiseerd,
natuurlijk verloop werd niet
omgezet in nieuwe banen, de provinciale
dienstencentra verdwenen. Nu zijn er nog
vier steunpunten om de regio’s te bedienen,
met gemeenteadviseurs die voornamelijk
vanuit een thuiswerkplek opereren.
Steeds sterker groeide het besef dat de kerk
in wezen een vrijwilligersorganisatie was en
is, en dat professionaliteit niet afhangt van
een betaalde beroepskracht.’
Beeldvorming
‘In de sport wordt vaak onderscheid gemaakt
tussen amateurs en professionals. Het zou
onterecht en bovendien flauw zijn om dat
onderscheid in het kerkenwerk te maken. Het
is gewoon niet waar. Er is sprake van gaven,
die krijg je om niet en die gebruik je om niet.
Voor de meeste christenen is dat een vanzelfsprekende
zaak. Je werkt pro Deo’, aldus
Annelies Bouwman.
‘Mensen hebben bovendien vaak meer talenten
dan ze in hun reguliere baan kwijt kun-
30

Kerkinformatie November 2008
Actuele vacatures
• Archiefmedewerkers
• Bibliotheekmedewerkers
• Webmasters
• Vertalers
• Eventmedewerkers
Bovendien zoekt de dienstenorganisatie permanent
- in alle regio’s/rondom alle steunpunten - mensen die
de colleges administratief en logistiek willen
ondersteunen. Het gaat dan om de colleges
Behandeling Beheerszaken, Visitatie, Bezwaren en
Geschillen, en Opzicht.
nen, en mensen die zich verbonden voelen
met de kerk doen vaak al allerlei vrijwilligerswerk
in hun plaatselijke gemeente. Vutters
en gepensioneerden zoeken vaak een zinvolle
activiteit na beëindiging van hun officiële
loopbaan. Bij ons werk je uit roeping,
op basis van je geloof. Dat voegt een extra
dimensie toe aan de dingen die je doet.’
Arbeidsvoorwaarden
Wat heb je vrijwilligers arbeidsvoorwaardelijk
aan te bieden?
‘In ieder geval gaan wij uit van het principe
dat een vrijwilliger geen kosten hoeft te
maken. Integendeel, we bieden een vrijwilligersvergoeding
aan, en reële kosten worden
vergoed. Dat wordt vastgelegd in een vrijwilligerscontract,
waarin beide partijen zich voor
een bepaalde tijd vastleggen. We zorgen
bovendien voor een goed inwerk- en introductieprogramma,
een verzekering, en de
mogelijkheden om gratis mee te doen aan
bepaalde cursussen voor deskundigheidsbevordering.
Als iemand bijvoorbeeld thuis op
een pc wil werken, kan dat in principe ook
geregeld worden. Als mensen structureel tijd
willen investeren, mag daar dus best iets
tegenover staan.’
Voor mensen die dit alles aanspreekt, en die
tijd over hebben om in welke vorm dan ook
mee te werken aan het landelijke of bovenplaatselijke
kerkenwerk, is er nu dus een
website met vacatures en alle informatie op
een rij: www.pkn.nl/ProDeo. Inlichtingen
kunnen ook ingewonnen worden via de servicedesk
van het landelijk dienstencentrum, tel.
(030) 880 18 80, e-mail servicedesk@pkn.nl.
Max Mesman is medewerker communicatie en
lid van de werkgroep Vrijwilligersbeleid in de
Protestantse Kerk.
Meer weten?
Wilt u zelf meedenken over projecten van JOP of
kent u jongeren die samen met JOP een evenement
of project willen organiseren? Neem dan contact op
met JOP: info@jop.nl of (030) 880 15 03.
Vrijwilligers in de dienstenorganisatie: drie korte portretten
Cees Breunese
Cees Breunese heeft bijna veertig jaar in het onderwijs
gewerkt als neerlandicus en schoolleider. Na zijn prepensioen
werd hij, ruim drie jaar geleden, secretaris
van de werkgroep Eredienst van de dienstenorganisatie.
‘Ik ben een dag in de week in Utrecht en doe ook
vanuit huis nog het nodige. Daarnaast heb ik nog een
paar kleinere vrijwilligerstaken op provinciaal en plaatselijk
niveau.
‘Het aardige van het werken als vrijwilliger is dat je je
kunt inzetten voor iets dat je hart heeft. Je hebt daar
vooral de lusten van en niet de lasten. Bovendien geeft
het - bij mij - op een ontspannen manier structuur aan
een nieuwe levensperiode. Werken in de dienstenorganisatie
maakt het mogelijk om dicht op het kerkenwerk
te zitten en de weerbarstigheid van sommige
onderwerpen van nabij mee te maken. Om dan vanuit
een onbevangen hoek aan de discussie bij te dragen is
vruchtbaar: voor de organisatie en voor jezelf.’
Joop de Jong
Joop werd in 1945 in Den Haag geboren. Hij werkte veertig
jaar bij ‘de Post’ in uiteenlopende functies, zoals programmeur,
systeemanalist, projectleider, systeembeheerder,
leidinggevende van helpdesks en
leveranciersmanager.
‘Als vrijwilliger bij Kerk in Actie wil ik mijn kennis en ervaring
van werkzaamheden in plaatselijke gemeenten en uit
mijn voormalig werk inbrengen en delen voor de opbouw
van de kerk. Daarnaast werk ik als vrijwilliger bij het verzorgingshuis
in mijn woonplaats, Vlijmen. Ik help mee met
grote activiteiten. Biljart met bewoners. En begeleid met
nog twee vrijwilligers een bewonerskoor. Verder zet ik me
ad hoc in bij activiteiten in de Protestantse Gemeente te
Drunen.’
Albert Luiks
Albert Luiks (61) was ambtenaar op ministeries in de
beleidssectoren welzijn, etnische minderheden, sociale
zaken en volksgezondheid. Na zijn vervroegde
uittreding werd hij onder meer vrijwilliger voor de
contacten met de migrantenkerken in Utrecht. Daarnaast
doet hij activerend huisbezoek aan geïsoleerde
ouderen en is hij maatje van een tbs-er.
‘Vrijwilligers brengen deskundigheid op hun terrein
(zoals onderwijs, defensie, etnische minderheden,
joodse volk) in en laten hun handen wapperen. Daarnaast
hebben zij ook onbedoelde effecten in de organisatie:
hun ervaringen met hun lokale kerk. Daarmee
krijgt de landelijke organisatie (nog) meer voeten in
de dagelijkse kerkelijke klei. En vrijwilligers houden
de betaalde krachten scherp.
Voor mij als vrijwilliger heeft het werken in de dienstenorganisatie
diverse aantrekkelijke kanten: Het
houdt in dat ik opgedane kennis en ervaring investeer
op een terrein waar in de Protestantse Kerk en
samenleving onvoldoende aandacht voor is. Het vergroot
het gevoel van zin van en in mijn leven. Ik heb
contacten met gelijkgestemden en ervaar ook gezelligheid.
Ik ontvang erkenning en waardering voor
mijn bijdrage en inzet.’
31

Kerkinformatie bijbelteksten
November 2008
November 2008
Deze teksten zijn gekozen uit de lezingen die in het gezamenlijk gebed in Taizé worden gebruikt. Taizé is een oecumenisch klooster in Frankrijk.
De teksten zijn kort genoeg om verschillende keren per dag herlezen te worden, voor een tijd van persoonlijk of gemeenschappelijk gebed. Zo
is men door middel van het gebruiken van dit rooster verbonden met de wereldoecumene.
za 1 Jezus zegt: Gelukkig wie zuiver van hart
zijn, want zij zullen God zien.
(Matteüs 5: 1-12)
zo 2 Of we nu leven of sterven, we zijn altijd van
de Heer. Want Christus is gestorven en
weer tot leven gekomen om te heersen
over de doden en de levenden.
(Romeinen 14: 7-15)
ma 3 Op een van die dagen trok Jezus zich terug
op de berg om te bidden. De hele nacht
bleef hij tot God bidden.
(Lucas 6: 12-19)
di 4
Jezus zegt: Het koninkrijk van God lijkt op
een zaadje van de mosterdplant dat
iemand meenam en in zijn tuin zaaide,
waarna het groeide en een grote struik
werd, waar de vogels van de hemel in de
takken kwamen nestelen.
(Lucas 13: 18-21)
wo 5 Jesaja zei: De Heer greep mij bij de hand.
Hij zei: “Wees niet bang voor wat het volk
angst aanjaagt, heb er geen ontzag voor.
Alleen de Heer is heilig.”
(Jesaja 8: 11-18)
do 6 Jezus zegt: Ik ben het licht voor de wereld.
Wie mij volgt loopt nooit meer in de duisternis,
maar heeft licht dat leven geeft.
(Johannes 8: 12)
vr 7
Jezus zegt: Wie zichzelf vernedert en wordt
als een kind, die is de grootste in het
koninkrijk van de hemel. En wie in mijn
naam een kind bij zich opneemt, neemt mij
op. (Matteüs 18: 1-5)
za 8 Dit zegt de Heer: Ik heb mijn volk niet
gevraagd: “Zoek mij in de chaos.” Nee, ik
ben de Heer, al wat ik zeg is rechtvaardig,
wat ik aankondig is waarachtig.
(Jesaja 45: 18-19)
zo 9 Paulus schreef: U bent een bouwwerk van
God. Overeenkomstig de taak die God mij
uit genade heeft opgelegd, heb ik het fundament
gelegd, en anderen bouwen
daarop voort. Laat ieder erop letten hoe hij
bouwt, want niemand kan een ander fundament
leggen dan er al ligt – Jezus Christus
zelf. (1 Korintiërs 3: 9-17)
ma 10 Jezus zei: Wat ik onderwijs heb ik niet van
mijzelf, maar van hem die mij gezonden
heeft. Wie ernaar streeft te doen wat God
wil, zal weten of mijn leer van God komt.
(Johannes 7: 1-24)
di 11 Wij richten ons niet op de zichtbare dingen
maar op de onzichtbare, want de zichtbare
dingen zijn tijdelijk, de onzichtbare eeuwig.
(2 Korintiërs 4: 16—5:10)
wo 12 Johannes schreef: Jezus, die eruitzag als
een mens, legde zijn rechterhand op me en
zei: “Wees niet bang. Ik ben de eerste en
de laatste. Ik ben degene die leeft; ik was
dood, maar ik leef, nu en tot in eeuwigheid.”
(Openbaring 1: 9-18)
do 13 Jezus zei tot zijn leerlingen: Als ik, jullie
Heer en jullie meester, je voeten gewassen
heb, moet je ook elkaars voeten wassen.
(Johannes 13:1-15)
vr 14 Johannes schreef: Ik zag een onafzienbare
menigte, die niet te tellen was, uit alle landen
en volken, van elke stam en taal. Ze
bogen zich diep neer en aanbaden God.
(Openbaring 7: 9-17)
za 15 Paulus schreef: Hoewel het eigenlijk niet
kon, bleef Abraham hopen en geloven. Hij
was ervan overtuigd dat God bij machte
was te doen wat hij had beloofd.
(Romeinen 4: 18-25)
zo 16 In een gelijkenis zei de heer tegen zijn dienaar:
Voortreffelijk, je bent een goede en
betrouwbare dienaar. Omdat je betrouwbaar
bent gebleken in het kleine, zal ik je
over veel meer aanstellen. Wees welkom
bij het feestmaal van je heer.
(Matteüs 25: 14-30)
ma 17 Paulus schreef: Laat u leiden door de
Geest. De vrucht van de Geest is liefde,
vreugde en vrede, geduld, vriendelijkheid
en goedheid, geloof, zachtmoedigheid en
zelfbeheersing. (Galaten 5: 16-18,22-23)
di 18 Jezus zei: Ik doe niets uit mijzelf, maar
spreek zoals de Vader het mij geleerd
heeft. Hij die mij gezonden heeft is bij mij.
(Johannes 8: 28-36)
wo 19 Als u de zonden blijft gedenken, Heer, wie
houdt dan stand? Maar bij u is vergeving,
daarom eert men u met ontzag.
(Psalm 130)
do 20 Paulus schreef: Het is God die het handelen
bij u teweegbrengt, opdat u onberispelijke
kinderen van God bent te midden van
de wereld, waarin u schittert als sterren
aan de hemel. (Filippenzen 2: 12-18)
vr 21 Jezus zegt: U moet geen moeite doen voor
voedsel dat vergaat, maar voor voedsel dat
niet vergaat en eeuwig leven geeft.
(Johannes 6: 22-29)
za 22 De opgestane Jezus zei tot zijn leerlingen:
Wanneer de heilige Geest over jullie komt,
zullen jullie kracht ontvangen en van mij
getuigen tot aan de uiteinden van de aarde.
(Handelingen 1: 6-11)
zo 23 Jezus zegt: Ik verzeker jullie: alles wat jullie
gedaan hebben voor een van de onaanzienlijksten
van mijn broeders of zusters,
dat hebben jullie voor mij gedaan.
(Matteüs 25: 31-40)
ma 24 Jezus zegt: Wie luistert naar wat ik zeg en
hem gelooft die mij gezonden heeft, is van
de dood overgegaan naar het leven.
(Johannes 5: 24-27)
di 25 Paulus schreef: We leven in vertrouwen op
God; wat komen gaat is nog niet zichtbaar.
(2 Korintiërs 5: 1-7)
wo 26 Jezus zegt: Neem mijn juk op je en leer van
mij, want ik ben zachtmoedig en nederig
van hart. Dan zullen jullie werkelijk rust vinden.
(Matteüs 11: 25-30)
do 27 Jezus zei tot zijn leerlingen: Jullie hebben
niet mij uitgekozen, maar ik jullie.
(Johannes 15: 9-17)
vr 28 Schep, o God, een zuiver hart in mij, vernieuw
mijn geest, maak mij standvastig,
neem uw heilige geest niet van mij weg.
(Psalm 51)
za 29 Jezus bad zijn Vader voor zijn leerlingen:
Bewaar hen, die u aan mij gegeven hebt,
zodat zij één zijn zoals wij één zijn.
(Johannes 17: 1-11)
zo 30 Paulus schreef: U wacht op de komst van
onze Heer Jezus Christus. Hij is het die u
tot het einde toe zekerheid geeft.
(1 Korintiërs 1: 4-9)
32

Kerkinformatie COLLECTEN November 2008
Collecte missionair werk: Kerst biedt kansen
Kerst is een feest dat veel mensen willen
vieren in de kerk. Een enorme kans en
uitdaging! Je mag mensen begroeten die
voor het eerst een kerk binnenstappen of
maar af en toe komen. Zij komen om het
kerstverhaal te horen, verlangend naar licht
in de duisternis en een bemoedigend woord.
De kracht van een verhaal is groot. Aan
plaatselijke gemeenten de uitdaging om het
kerstverhaal zo te vertellen dat de hoorders
er wat van mee naar huis nemen.
Ook de Domkerk in Utrecht heeft die uitdaging
opgepakt. Daar wordt het kerstverhaal
zo gebracht dat alle bezoekers, ook de hele
jonge, het kerstverhaal mee kunnen beleven.
Het missionair werk van de Protestantse
Kerk heeft dat verhaal beschreven in een
script dat nu ook beschikbaar is voor andere
plaatselijke kerken.
De Protestantse Kerk wil graag het verhaal
van de geboorte van Jezus vertellen aan
mensen die onbekend zijn met de kerk en
het christelijk geloof. Helpt u mee dat mogelijk
te maken? De collecte wordt gehouden in
de adventstijd. Bij deze collecte zijn folders
en posters gemaakt. Als u ze nog niet
besteld heeft, kunt u dat alsnog doen bij de
afdeling Brochureverkoop van de
Protestantse Kerk, tel. (030) 880 13 37 of via
e-mail: brochureverkoop@pkn.nl.
Collecte pastoraat: 21 december
Iemand uit het bezoekteam aan je ziekbed, een
praatgroep voor mensen in rouw… Overal
waar mensen elkaar ontmoeten en bijstaan in
de naam van Christus is sprake van pastoraat.
In het pastoraat in en vanuit lokale kerkelijke
gemeenten spelen ouderlingen, pastoraal
medewerkers en predikanten een belangrijke
rol. Zij geven pastorale aandacht aan mensen
die daaraan behoefte hebben. Met huisbezoek,
groothuisbezoek en vormen van groepspastoraat
worden mensen pastoraal bijgestaan en
geholpen om hun weg te vinden in hun vragen
over geloof en leven.
Veel gemeenten schenken van tijd tot tijd ook
aandacht aan bepaalde groepen mensen of
situaties die bijzondere zorg behoeven, zoals
ouders van opgroeiende kinderen, of mensen
die een partner verloren hebben.
De Protestantse Kerk wil graag dat mensen die
werkzaam zijn in het pastoraat er kunnen zijn
voor de ander. Daartoe maakt ze onder meer
handreikingen ter ondersteuning van mensen
met een pastorale taak binnen de kerkelijke
gemeente. Helpt u mee dat mogelijk te
maken? De collecte wordt gehouden op
21 december. Bij deze collecte zijn folders en
posters gemaakt. Als u ze nog niet besteld
heeft, kunt u dat alsnog doen bij de afdeling
Brochureverkoop van de Protestantse Kerk,
tel. (030) 880 13 37 of via e-mail:
brochureverkoop@pkn.nl.
Kerstcampagne werkende tieners in Guatemala
Dit jaar sluit het doel van de kerstcollecte voor
Kinderen in de Knel aan bij de campagne van
het CNV voor ‘fatsoenlijk werk’. In veel landen
mogen kinderen vanaf veertien jaar werken,
binnen veilige regels. Kinderen hebben bijvoorbeeld
recht op goede werkomstandigheden,
regelmatige pauzes en voldoende loon. Vaak
worden deze regels met voeten getreden.
Kinderen kennen hun rechten niet en durven
bovendien niet voor zichzelf op te komen,
omdat ze dan hun ‘baan’ en inkomen kwijt zijn.
In Guatemala is er volop werk in de exportindustrie.
Met het arbeidsrecht nemen de vaak
buitenlandse bedrijven het helaas niet zo nauw
en kinderen worden hiervan het slachtoffer. De
organisatie Ceadel zet zich voor hen in door
scherp in de gaten te houden of bedrijven de
arbeidswetten naleven. Desnoods schakelt
Ceadel de inspectie in of klaagt zij het bedrijf
aan. Deze aanpak heeft succes. Het is al
meerdere keren gelukt om een bedrijf kinderarbeidvrij
te maken. Ceadel zorgt ook voor
jongeren die hierdoor op straat komen te
staan. De organisatie biedt hen basisonderwijs,
cursussen over jeugd- en arbeidsrecht en
vakopleidingen. Hierdoor maken zij eindelijk
kans op ‘fatsoenlijk werk’, dat bij hen past.
Ceadel werkt ook met ouders door huisbezoeken
en voorlichtingsavonden. Gelukkig beseffen
steeds meer ouders dat het volgen van
onderwijs hun kind een betere toekomst geeft.
Kerk in Actie steunt het werk van Ceadel met
€ 17.000. Bij deze collecte zijn folders en
posters beschikbaar. U kunt deze materialen
bestellen bij de Brochureverkoop van het
Protestants Landelijk Dienstencentrum,
e-mail: brochureverkoop@pkn.nl,
telefoon (030) 880 13 37.
33

Kerkinformatie
Predikantswisselingen November 2008
Predikantswisselingen
Beroepen
te Capelle aan den IJssel (Oostgaarde), ds. H.
Talsma te Kollumerzwaag; te Eethen en Drongelen
(herv.), proponent K. Hage te Utrecht; te
Elim-’t Harde, ds. R.W. van Mourik te Sommelsdijk;
te Harderwijk (hervormd wijk 2), ds.
J.C. van Trigt te Woerden; te Klaaswaal (hervormd)
en te Papendrecht (hervormd), ds. T.
Jacobs te Broek op Langedijk; te Loosdrecht
(geref.), ds. J.S. Dijkhuizen te Weesp; te
Naaldwijk, ds. N.C. Smit te Lekkerkerk-Warmond;
te Putten (herv. wijkgem. 5), ds. A.
Jonker te Baarn; te Rijssen (herv. wijkgem. 5),
ds. H. Russcher te Barneveld; te Rijssen (hervormd
wijk 2), ds. W.C. Zuijderduijn te Nederlangbroek;
te Tholen (herv.), ds. J. Geene te
Katwijk aan Zee; te Veenendaal (hervormd
wijk 8), ds. J.S. Heutink te Ede; te Vorden, ds.
F.W. Brandenburg te Halle.
Aangenomen
naar Alblasserdam (wijk Dam), ds. F. Hoek te
IJsselmuiden-Grafhorst; naar Ameland
(herv.), ds. A. Schellevis te Noordeloos
(geref.); naar Bleskensgraaf (herv.), ds. L. de
Wit te Oude Tonge, die bedankte voor Waarder;
naar Eindhoven (studentenpastor), ds.
M.J. Kreeft te Hoogeloon-Eersel; naar ‘s-Gravenzande
(hervormd wijk 1), ds. D. van Duijvenbode
te Urk; naar Groningen (pred. bijz.
werkzaamheden), proponent G.H. van Kooten
te Groningen; naar Leidschendam (Heuvelwijk),
ds. F.J.M. de Vries Bouwstra te Warmenhuizen/Harenkarspel
(herv.); naar Piershil
(herv.), ds. R. ten Napel te Honselersdijk;
naar Randwijk, proponent E. Kroon te Veenendaal;
naar Rotterdam-Lombardijen
(geref.), ds. J. Brederveld te Rotterdam-Zuid-
Katendrecht; naar Rotterdam-Noordrand
(wijkgemeente Hillegersberg-Noord) proponent
A. Aantjes-de Kuiper te Giessenburg;
naar Rotterdam-Zuid (herv. wijkgem. Lombardijen),
ds. G. van de Pol te Rijnsburg; benoeming
tot theologisch docent voor Rantepao
(Indonesië; GZB), ds. G. de Goeijen te Zwolle
(Stinskerk); naar Strijen (herv. wijk 1), ds. C.
Doorneweerd te Den Bommel; naar Vriezenveen
(hervormd; wijk 3), ds. J. Jongejan te
’s-Gravendeel; naar IJmuiden-West (herv.
wijkgem. De Nieuwe Kerk), ds. L.P.J. van
Bruggen te Lopikerkapel (voorheen zendingspredikant
te Indonesië);
Bedankt
Proponent P.G. Oskamp, Vonckstraat 11,
2957 GJ Nieuw Lekkerland,
tel. (0184) 68 66 60.
Beroepbaar
proponent A. ten Brinke, Van Eesterensingel
246, 2951 AS Alblasserdam;
proponent H.J.P. de Pater, Beneluxlaan 98,
3527 HW Utrecht, tel. (030) 293 84 35.
proponent M. Pronk, Maystraat 95, 2593 VT
Den Haag;
proponent H.A. Schenderling-Smelt, Kerksingel
10, 2651 CC Berkel en Rodenrijs;
proponent J.C. Verlinde, Hyacintstraat 24 bis,
3551 GW Utrecht;
proponent A.D.J. Wessels, Waterwegstraat
14, 3363 CS Sliedrecht. Tel. (0184) 42 19 20.
proponent G. van der Velde-Meijer, Driestweg
39, 8071 BS Nunspeet.
Overleden
8 september ds. A. van Lagen (geb. 24 december
1948); 10 september ds. L. van
Staalduinen (geb. 6 april 1929); 14 september
ds. J.W.B. Smit (geb. 17 oktober 1926);
20 september ds. M. Monster (geb. 21 november
1948); 26 september ds. T.S. van
Leeuwen (geb. 27 juli 1928); 4 oktober ds.
A. Cijsouw (geb. 11 november 1933); 8 oktober
ds. J. Verweij (geboren 4 februari 1925).
Wilt u berichten over predikantswisselingen
en beroepbaarstellingen doorgeven aan het
Synodesecretariaat? Postbus 8399, 3503 RJ Utrecht,
e-mail: jaarboek@pkn.nl.
Daarnaast kunnen deze berichten doorgegeven
worden aan Persbureau Scheps, Postbus 103,
3770 AC Barneveld, e-mail: scheps@solcon.nl.
advertentie
34

Kerkinformatie
advertenties November 2008
Advertenties
Kerkinformatie kent twee soorten advertenties:
vacatureadvertenties van kerkelijke
gemeenten en andere advertenties.
Vacatureadvertenties van gemeenten kunnen
in vier verschillende formaten geplaatst worden:
Klein (tot 65 woorden), Normaal (tot 130
woorden), Groot (tot 260 woorden) en Zeer
groot (tot 520 woorden/hele pagina).
Voor deze formaten gelden respectievelijk de
volgende tarieven: € 174, € 348, € 698 en
€ 1.394.
Andere advertenties bestaan in de formaten:
1/8, 1/4, 1/2 en 1/1. De prijzen zijn respectievelijk:
€ 348, € 698, € 1.394, € 2.788.
Aanlevering
Per e-mail aan:
kerkinformatie.advertenties@pkn.nl (de kale
tekst in een Word-bestand en logo’s uitsluitend
apart in een jpg-bestand), per fax aan
(030) 880 14 45, of in papieren vorm per post
aan: Kerkinformatie Advertenties
(F. Rozemond), Postbus 8504, 3503 RM
Utrecht.
Logo’s
Wanneer het logo van de Protestantse Kerk
wordt gebruikt dient dat volledig (met vaste
tekst) te worden afgedrukt. Dit in verband
met de optimale en eenduidige werking
ervan. Eigen varianten op dit logo kunnen in
Kerkinformatie worden geweigerd. Andere
eigen logo’s, beeldmerken, vignetten of
foto’s zijn uiteraard hartelijk welkom.
Uiterste aanleverdata:
Decembernummer: 5 november
Januarinummer 2009: 3 december
Februarinummer 2009: 7 januari
De redactie van Kerkinformatie is niet verantwoordelijk
voor de inhoud van advertenties.
Bij de opmaak zal zoveel mogelijk rekening
worden gehouden met de wensen van de
adverteerder.
Protestantse Gemeente
Westervoort
Catharinakerk te
Zoutelande
Vanwege het vertrek van één van de predikanten zoeken wij een:
predikant (m/v) (80%)*
die duidelijk affiniteit heeft met pastoraat, en:
• op inspirerende wijze wil voorgaan in erediensten;
• beleidsmatig en inhoudelijk verantwoordelijk wil zijn voor het
pastoraat en voor het diaconaat,
samen met de andere predikante (60%):
• mee wil werken om in een pluriforme gemeente het gemeenschapsgevoel
te versterken;
• vorm wil geven aan de aanwezigheid van de kerk in de
samenleving;
• bereid is tot oecumenische en regionale samenwerking;
• het voortouw wil nemen om een gezamenlijke visie te
ontwikkelen over het kerk zijn in de toekomst.
De Protestantse Gemeente Westervoort is ontstaan op 3 februari
2006 na een jarenlange Samen op Weg periode in Westervoort.
Daarom zoeken wij iemand met tenminste vier jaar ervaring in
een Samen op Weg/ PKN gemeente.
*) Het is wellicht mogelijk dat de aanstelling op langere termijn
uitgebreid kan worden tot 100%.
Wij zijn een veelzijdige gemeente met ca. 1.300 leden en veel
betrokken vrijwilligers.
Uw schriftelijke sollicitatie voorzien van CV kunt u tot 18 november
2008 zenden aan de beroepingscommissie, t.a.v. dhr. A. Verkuyl,
Emmerik 40, 6931 HA Westervoort. Telefoon: (026) 311 84 12.
Een informatiepakket is op aanvraag beschikbaar bij mevr.
G. Ronner, telefoon: (026) 311 43 93, e-mail:
scriba@prot-gem-westervoort.
Informatie over onze gemeente vindt u ook op:
www.prot-gem-westervoort.nl
De Protestantse gemeente te Zoutelande wil een open en
gastvrije gemeente zijn naar elkaar en naar de samenleving, we
stellen de ontmoeting met God en de naaste centraal.
De komende jaren willen wij aandacht blijven geven aan onze
betrokkenheid bij de plaatselijke gemeenschap door het versterken
van de binding tussen en met onze gemeenteleden en door
het vormgeven van pastoraat.
Wij zoeken een fulltime
predikant(e)
die:
• leeft en werkt vanuit de overtuiging dat Gods liefde zich
uitstrekt naar heel deze wereld.
• zich goed kan inleven in wat jongeren bezig houdt, hen kan
motiveren en openstaat voor nieuwe vormen binnen de
erediensten die jong en oud aanspreken.
• midden tussen de mensen staat, oor en oog voor hen heeft en
met empathie invulling geeft aan pastoraat.
• zich geïnspireerd weet door het evangelie en dit met bezieling
weet te vertalen naar het dagelijkse leven.
• bij voorkeur werkervaring heeft in een eerdere kerkelijke
gemeente
Als gemeente hebben wij te bieden:
• een kerkenraad die als team wil meewerken en meedenken
• enthousiaste gemeenteleden die oog hebben voor elkaar en
de samenleving
• een ruime vrijstaande pastorie aan de rand van het dorp, in
Zoutelande met het mooiste zuiderstrand van Nederland.
Een uitgebreid informatie pakket kunt u aanvragen bij de
secretaris van de beroepingscommissie, de heer R.Koppejan,
De Spaier 8, 4374 DD Zoutelande, tel. (0118) 56 12 13 of e-mail:
rkoppejan@zeelandnet.nl
Daarnaast is informatie te vinden op www.pknzoutelande.nl
Uw schriftelijke sollicitatie kunt u tot 22 november 2008 richten
aan de secretaris van de beroepingscommissie.
35

Kerkinformatie advertenties Rubriek
November 2008
Ee, Oostrum en Jouswier zijn 3 mooie terpdorpen met ruim 1200
inwoners. De dorpen liggen in de gemeente Dongeradeel, in het
Friese Lauwersmeergebied, rijk aan cultuur en natuur.
De Protestantse Gemeente Bierum – Holwierde – Krewerd
(i.o) zoekt een enthousiaste en ervaren fulltime
predikant(e)
Wij zijn een gemeente die...
- landelijk gelegen ligt in het Eemsmondgebied
- in het bezit is van drie kerken, waaronder twee zeer fraaie
Middeleeuwse kerken
- ruim 600 leden telt
- een open, gastvrije en veelkleurige geloofsgemeenschap wil zijn
- omziet naar elkaar.
Wij zijn op zoek naar een ervaren predikant die...
- zich kan verplaatsen in de verschillende geloofsopvattingen
- op creatieve wijze invulling kan geven aan de erediensten
- jongeren en jong volwassenen op inspirerende wijze weet aan
te spreken
- ook tijd vindt voor ouderenpastoraat
- samenbindend en stimulerend wil zijn.
Geïnteresseerden kunnen een informatiepakket, met daarbij
ingesloten de profielschets, opvragen bij de voorzitter van de
beroepingscommissie: H.J. Sonneveld, Bierumerweg 3, 9905 TB
Holwierde, tel. (0596) 59 23 55.
Als u denkt dat u bij onze gemeente past, dan zien wij uw schriftelijke
reactie met CV graag vóór 15 november 2008 op bovenstaand
adres tegemoet.
De Protestantse Gemeente (i.w.) van Ee, Oostrum en Jouswier
telt ruim 800 kerkelijke leden. Binnen onze gemeente zoeken
wij een
predikant (m/v) 60%
Wij zijn op zoek naar een predikant die vanuit een levend geloof
in Jezus Christus, midden in de gemeente wil en kan staan. De
predikant moet kennis hebben van en begrip hebben voor zowel
de Hervormde als de Gereformeerde tradities, zodat hij/zij vanuit
zijn/haar betrokkenheid een samenbindende factor kan zijn.
Wat verwachten wij van de predikant?
• Het voorgaan in erediensten
- waarbij de Bijbel centraal staat en de uitleg kort en bondig is,
herkenbaar en toepasbaar in het dagelijks leven voor zowel
jong als oud;
- enthousiasme in de omgang met jongeren .
• Leiding geven aan het pastoraat, gezamenlijk met ambtsdragers
en vrijwilligers.
• Het zorgvuldig ondersteunen van het proces van éénwording
in 2010 van beide gemeenten.
Wat kunnen wij bieden?
• een enthousiaste gemeente met veel jonge gezinnen.
Tevens is er een pastorie beschikbaar.
Sollicitaties vóór 21 november 2008 aan de beroepingscommissie:
P/a dhr. E. Vis
Fivershof 3, 9131 KE Ee
emko@artformdesign.nl
De Protestantse Gemeente te Stadskanaal zoekt voor haar Wijkgemeente Poststraatkerk een
predikant (m/v)
1,0 fte
die samen met onze andere twee predikanten enthousiast
wil bouwen aan een veelkleurige gemeente.
Onze gedachten gaan uit naar een predikant die
• vanuit een overtuigd persoonlijk geloof het evangelie aan onze
gemeente kan uitleggen;
• de veelkleurigheid van onze gemeente een uitdaging vindt;
• het pastoraat als een kerntaak ziet;
• mensen weet toe te rusten en te enthousiasmeren;
• affiniteit heeft met jeugd en jong volwassenen zonder de
ouderen uit het oog te verliezen.
Nadere informatie waaronder een profielschets van de te beroepen
predikant en een schets van de gemeente kunt u opvragen bij
mw. J. Faber-Smid, tel. (0599) 61 47 78 of via
beroepingswerk@pknstadskanaal.nl
Meer informatie kunt u vinden op www.pknstadskanaal.nl
Uw sollicitatie dient u voor 14 november te richten aan de beroepingscommissie,
p.a. mw. J. Faber-Smid, Cederhage 40, 9501 TX
Stadskanaal.
36

Kerkinformatie advertenties Rubriek
November 2008
De Protestantse Gemeente Arnhem zoekt voor de
nieuwbouwwijk De Schuytgraaf een
De wijkgemeente ‘De Bron’ van de Protestantse Gemeente in
de stad Groningen zoekt een inspirerende
predikant (m/v)
0,5 fte
die:
• een open oecumenische en liturgische instelling heeft
• pastoraal betrokken is bij de verschillende leeftijdsgroepen
• maatschappelijk geëngageerd is
• collegiaal samenwerkt met de collega’s in de stad Groningen.
Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met de voorzitter
van de beroepingscommissie dhr. Chris van der Schors,
tel. (050) 541 20 50.
Een informatiepakket met een uitgebreide profielschets is op te
vragen bij de secretaris van de beroepingscommissie,
Dhr. Everhard Niemeijer,
Holmsterheerd 40, 9737 LV Groningen
Tel. (050) 541 85 51
E-mail: everhardniemeijer@home.nl
Uw reactie voorzien van c.v. zien wij graag binnen 3 weken na
het verschijnen van dit blad tegemoet op bovenstaand adres.
opbouwwerker (m/v)
voor 20 uur per week gedurende 2 jaar
De Schuytgraaf valt onder de kerkelijke gemeente Eldende
Kandelaar.
Wij zoeken iemand die energiek, creatief en enthousiast het werk
in een nieuwbouwwijk als uitdaging ziet en bereid is samen te
werken met de beide voorgangers en de kerkenraad van
Elden-de Kandelaar. Daarnaast moet hij/zij bereid zijn om nauw
samen te werken met de opbouwwerkster van de RK Parochie in
Driel (waaronder de RK leden in de Schutgraaf vallen). Vereist is
een opleiding theologie op HBO niveau.
Wat wij van je verwachten m.b.t. de werkzaamheden in de
Schuytgraaf:
- initiatieven om kennis te maken met de bewoners die al enige
tijd in de wijk wonen en met hen die zich net hebben gevestigd
- initiatieven om de belangstelling voor onze gemeente te
wekken
- creativiteit om activiteiten te ontplooien die aansluiten bij de
interesses van de inwoners
- pastorale ondersteuning wanneer dit gewenst blijkt
- organisatorische talenten om vrijwilligers te vinden en te
inspireren die zich mee willen inzetten voor het werk in de wijk
- bereidheid om met de predikanten en de kerkenraad van
Elden-de Kandelaar te werken aan het integratieproces
Elden-de Kandelaar-de Schuytgraaf
- ruimte om het hoofdaccent van de werktijd te leggen tussen
16.00 en 20.00 uur, i.v.m. de samenstelling van de wijk (er
wonen veel ‘tweeverdieners’ in deze wijk).
Wat wij te bieden hebben
- een al bestaande goede samenwerking met de RK parochie
- een commissie die zich bezighoudt met de ontwikkelingen in
de Schuytgraaf
- een ‘werkplek’ in de Schuytgraaf of in de directe omgeving
- een salaris conform de regels van de Protestantse Kerk in
Nederland.
Wanneer je interesse hebt kun je de profielschets opvragen via
onze website: www.elden-dekandelaar.nl, of bij de voorzitter van
de benoemingscommissie: de heer Lammers, Waddinxveenstraat
48, 6843 GE Arnhem, e-mail: g.lammers14@chello.nl.
De sollicitatiebrief met je motivatie en je persoonlijke gegevens
kunnen ook naar bovenstaand adres worden opgestuurd.
Graag ontvangen we je reactie binnen drie weken na het
verschijnen van deze advertentie.
37

Kerkinformatie advertenties
Rubriek
November 2008
De Protestantse gemeente van Middelburg
zoekt een predikant m/v voor een 0,4 fte dienstverband als
ouderenpastor
De Protestantse gemeente Middelburg telt 7 wijkgemeenten, elk
met eigen wijkpredikanten.
Daarnaast zijn voor het ouderenpastoraat in diverse woon-zorgcomplexen
en verpleeghuizen 2 predikantsplaatsen ingesteld,
waarvan er nu 1 vacant komt in februari 2009.
De taken van de ouderenpastor(es) zijn oa:
• Pastorale zorg aan de gemeenteleden in woon-zorgcomplexen
en verpleeghuizen.
• Het verzorgen van en voorgaan in kerkdiensten en (huiskamer)
vieringen in die instellingen.
De ouderenpastor werkt in nauw verband samen met de wijkpredikanten
en de klankbordgroep-ouderenpastoraat.
Belangstellenden voor deze functie worden verzocht vóór
1 december 2008 te reageren bij de secretaris van de beroepingscommissie:
Dhr. P. Ploeg, Watertoren 48, 4336 KC Middelburg,
tel. (0118) 63 87 11, e-mail: apploeg@zeelandnet.nl
De Protestantse Gemeente Nunspeet zoekt per 1 september
2009 een fulltime
predikant (m/v)
De gemeente bestaat uit circa 1800 leden verdeeld over twee
wijken.
We zijn op zoek naar een open confessioneel predikant die:
- verantwoordelijk wil zijn voor het pastoraat aan de leden van
wijkgemeente West
- in de verkondiging jong en oud weet te boeien en te binden
- de diversiteit aan geloofsbelevingen verstaat en daarin
verbondenheid schept
- de leden inspireert en stimuleert tot betrokkenheid bij en
verantwoordelijkheid voor onze gemeente
- ervaring heeft opgedaan in één of twee gemeenten.
U kunt een informatiepakket aanvragen bij de secretaris van de
beroepingscommissie: mevrouw I. Damstra, Martensweg 12,
8071 KL Nunspeet, tel. (0341) 26 27 39 of e-mail
smit.damstra@hetnet.nl.
Uw brief ontvangen wij graag voor 29 november 2008.
38

Kerkinformatie advertenties
November 2008
De Protestantse gemeente Schoonoord i.w. zoekt voor haar
gemeente een
JOKER zoekt voor het Protestants jeugdwerk van Apeldoorn
een enthousiaste
jeugdwerker (m/v)
met opbouwkwaliteiten
Het gaat om een tijdelijk dienstverband van drie jaar m.i.v.
1 januari 2009.
Benoemingsomvang is minimaal 18 en maximaal 24 uur.
Salariëring conform de CAO voor kerkelijk werkers.
Een informatiepakket over Joker en de nieuwe projecten kun je
lezen op de website van Joker www.joker-apeldoorn.nl
Voor vragen naar aanleiding van deze vacature kun je bellen of
mailen met de jeugdwerkadviseur van Joker:
Jennie Harmelink
(055) 578 92 19
jennie@joker-apeldoorn.nl
Herken jij jezelf in de profielschets, stuur dan je sollicitatie voor
maandag 17 november naar:
secretariaat-bestuur@joker-apeldoorn.nl
t.a.v. Charlotte Meijer-Hoek.
predikant (m/v)
in deeltijd (70%)
De kleine gemeente Schoonoord is gelegen in Z.O.- Drenthe en
telt ca. 900 leden (450 adressen).
Wij zijn op zoek naar een predikant die:
• Gods Woord eigentijds en helder uitlegt;
• creatief is in het vormgeven van de eredienst;
• warme belangstelling heeft voor het pastoraat van jong en oud,
tussen de mensen staat en samenbindend wil zijn;
• die op een enthousiaste manier jong en oud weet te inspireren;
• enige jaren ervaring heeft.
Er is een pastorie beschikbaar.
Voor meer informatie of als uw belangstelling gewekt is, kunt u
contact opnemen met het Secretariaat van de beroepingscommissie,
de heer H. Oving, Juttestraat 53, 7848 CJ Schoonoord,
tel. (0591) 38 13 49.
Wij zien uw reactie binnen 3 weken na het verschijnen van deze
advertentie gaarne tegemoet.
39