Werkmodel groep 4 De Penderwicks â Jeanne Birdsall - Kinder en ...
Werkmodel groep 4 De Penderwicks â Jeanne Birdsall - Kinder en ...
Werkmodel groep 4 De Penderwicks â Jeanne Birdsall - Kinder en ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Werkmodel</strong> <strong>groep</strong> 4<br />
<strong>De</strong> <strong>P<strong>en</strong>derwicks</strong> – <strong>Jeanne</strong> <strong>Birdsall</strong><br />
(door Soetkin Godderis)<br />
Auteursinfo (zie ook www.villakakelbont.be)<br />
<strong>Jeanne</strong> <strong>Birdsall</strong> (1951) groeide op in Philadelphia in de Ver<strong>en</strong>igde Stat<strong>en</strong>. Ze besliste al op haar<br />
ti<strong>en</strong>de om schrijfster te word<strong>en</strong>, maar haar eerste roman versche<strong>en</strong> pas wanneer ze al 41 jaar was.<br />
The <strong>P<strong>en</strong>derwicks</strong> won al heel wat prijz<strong>en</strong>, waaronder de National Book Award 2005 voor jonge<br />
schrijvers.<br />
Het boek<br />
Vader P<strong>en</strong>derwick <strong>en</strong> zijn vier dochters kunn<strong>en</strong> hun og<strong>en</strong> niet gelov<strong>en</strong> wanneer ze hun<br />
vakantiehuis zi<strong>en</strong>. Het lijkt wel e<strong>en</strong> sprookje! Voor Rosalind, Jane, Skye <strong>en</strong> Batty P<strong>en</strong>derwick<br />
begint het grote avontuur. Ze mak<strong>en</strong> al gauw k<strong>en</strong>nis met Jeffrey, het rijke zoontje van de<br />
eig<strong>en</strong>ares, wi<strong>en</strong>s lev<strong>en</strong> ze grondig op zijn kop zett<strong>en</strong>. Maar de eig<strong>en</strong>ares van het landgoed is<br />
helemaal niet opgezet met de komst van vier wildebrass<strong>en</strong>! Gelukkig houdt moeder P<strong>en</strong>derwick<br />
vanuit de hemel e<strong>en</strong> oogje in het zeil.<br />
Besprek<strong>en</strong> van het boek<br />
E<strong>en</strong> overzicht:<br />
- M<strong>en</strong>eer Martin P<strong>en</strong>derwick: vri<strong>en</strong>delijk, verstrooide geleerde, botanicus, spreekt Latijn<br />
- Mevrouw P<strong>en</strong>derwick: ging twee wek<strong>en</strong> na de geboorte van Batty dood aan kanker<br />
- Rosalind: 12 jaar, oudste, meest praktische, bemoeder<strong>en</strong>d, schrijft haar vri<strong>en</strong>din Anna<br />
briev<strong>en</strong>, heeft e<strong>en</strong> oogje op de tuinman Cagney, beseft op het einde dat hij te oud voor<br />
haar is<br />
- Skye: 11 jaar, eig<strong>en</strong>wijs, jong<strong>en</strong>sachtig, stijl blond haar, blauwe og<strong>en</strong> (blue Skye, blue eyes),<br />
slim, houdt van orde <strong>en</strong> van algebra, lost voor haar plezier vraagstukk<strong>en</strong> op, botst de<br />
eerste dag op teg<strong>en</strong> Jeffrey <strong>en</strong> minacht hem lang, onpraktisch, kan grof uit de hoek<br />
kom<strong>en</strong><br />
- Jane: 10 jaar, dromerig, artistiek, fantasierijk, schrijft boek<strong>en</strong> over heldin Sabrina Starr<br />
- Batty: 4 jaar, verleg<strong>en</strong>, is altijd getooid met oranje-zwarte vlindervleugels <strong>en</strong> vergezeld van<br />
Hond, houdt van de konijntjes Yaz <strong>en</strong> Carla, op het einde laat ze haar vleugels achter
- Hond P<strong>en</strong>derwick: grote, zwarte, onhandige, lieve hond, e<strong>en</strong> echte vri<strong>en</strong>d, niet altijd<br />
gehoorzaam, redt Batty wanneer ze verdw<strong>en</strong><strong>en</strong> is<br />
- Mevrouw Tifton: eig<strong>en</strong>ares van Arundall Hall, ijskoud, houdt niet van kinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> dier<strong>en</strong>,<br />
wil tuinclubwedstrijd winn<strong>en</strong>, dochter van g<strong>en</strong>eraal Framley, heette Br<strong>en</strong>da<br />
- M<strong>en</strong>eer Dupree, <strong>De</strong>xter: de vri<strong>en</strong>d van mevrouw Tifton, waarmee ze wil trouw<strong>en</strong><br />
- Jeffrey: zoon van mevrouw Tifton, sproet<strong>en</strong> <strong>en</strong> steil bruin haar, bleek, stil, muzikaal<br />
(piano), wil niet naar militaire academie, hij leert voor zichzelf opkom<strong>en</strong> <strong>en</strong> mag<br />
uiteindelijk e<strong>en</strong> vak aan het conservatorium volg<strong>en</strong><br />
- Cagney: 18 jaar, lichtbruin haar, met Red Sox baseballcap, tuiman op Arundel Hall,<br />
interesse in Amerikaanse Burgeroorlog<br />
- Harry de tomat<strong>en</strong>man: oude man, draagt e<strong>en</strong> verslet<strong>en</strong> spijkerbroek <strong>en</strong> e<strong>en</strong> gro<strong>en</strong><br />
overhemd met Harry’s tomatoes op, verkoopt tomat<strong>en</strong><br />
- mevrouw Churchill: huishoudster van Arundell Hall, gezellige, mollige vrouw, bakt graag<br />
- mevrouw Robinette: deftige, rijke dame, lid van dezelfde tuinclub als mevrouw Tifton<br />
- Teddy Robinette: zoon van mevrouw Robinette, pestkop, verw<strong>en</strong>d door zijn moeder,<br />
“vri<strong>en</strong>d” van Jeffrey<br />
<strong>De</strong>ze vrag<strong>en</strong> kan je de juryled<strong>en</strong> stell<strong>en</strong> bij het besprek<strong>en</strong> van de personages:<br />
- Welke personages kom<strong>en</strong> aan bod in het boek?<br />
- Kun je e<strong>en</strong> karaktereig<strong>en</strong>schap gev<strong>en</strong> bij elk personage?<br />
- Ondergaan de personages verandering<strong>en</strong>? In welke zin? Bij wie merk je dit het meeste op?<br />
M<strong>en</strong>eer P<strong>en</strong>derwick spreekt soms in Latijn teg<strong>en</strong> zijn dochters, om zijn hers<strong>en</strong><strong>en</strong> soepel te<br />
houd<strong>en</strong>. Kunn<strong>en</strong> de juryled<strong>en</strong> de juiste betek<strong>en</strong>is rad<strong>en</strong>? Je kunt <strong>en</strong>kele mogelijkhed<strong>en</strong> voorstell<strong>en</strong>.<br />
- Quidquid agas prud<strong>en</strong>ter agas et respice finem (p. 30)<br />
Eerst d<strong>en</strong>k<strong>en</strong>, dan do<strong>en</strong> <strong>en</strong> doe alsjeblieft ge<strong>en</strong> gekke ding<strong>en</strong><br />
- Vadite in pace, filiae<br />
Ga in vrede, meisjes of Tot zi<strong>en</strong>s, meisjes<br />
- Tacete<br />
Stil zijn!<br />
Bijzondere afkorting<strong>en</strong>:<br />
- VVZP: Vergadering Van Zusjes P<strong>en</strong>derwick<br />
- VVOZP: Vergadering Van Oudere Zusjes P<strong>en</strong>derwick<br />
- OBP: Oudste Beschikbare P<strong>en</strong>derwick<br />
Intertekstuele refer<strong>en</strong>ties<br />
In het boek wordt naar andere verhal<strong>en</strong> verwez<strong>en</strong>. K<strong>en</strong>n<strong>en</strong> de juryled<strong>en</strong> ze? Vind<strong>en</strong> ze deze<br />
verwijzing<strong>en</strong> nuttig?<br />
Bijvoorbeeld:<br />
- <strong>De</strong> kroniek<strong>en</strong> van Narnia (C.S. Lewis, 1950-1956) (p. 118)<br />
- Docter Jekyll <strong>en</strong> Mister Hyde (R.L. Stev<strong>en</strong>son, 1886) (p. 141)<br />
- Hamlet (Shakespeare, 1600-1602) (p. 150, 224)<br />
Beoordel<strong>en</strong> van het boek<br />
Ieder spreekt voor zich <strong>en</strong> ieders m<strong>en</strong>ing is zeker goed!<br />
* Inhoudelijk<br />
<strong>De</strong>ze vrag<strong>en</strong> kan je de juryled<strong>en</strong> stell<strong>en</strong> over de inhoud van het boek:<br />
- Heb je het verhaal graag gelez<strong>en</strong>?<br />
- Vond je het verhaal moeilijk om te lez<strong>en</strong>?
- Welke gevoel<strong>en</strong>s (geluk, verdriet, schaamte, woede, bewondering, spanning, angst,<br />
verveling, medelijd<strong>en</strong>, …) voelde je bij het lez<strong>en</strong> van het boek?<br />
- Er kunn<strong>en</strong> flapp<strong>en</strong> met deze gevoel<strong>en</strong>s op de grond gelegd word<strong>en</strong>. Iedere<strong>en</strong> kan dan bij<br />
e<strong>en</strong> gevoel iets uit het verhaal neerschrijv<strong>en</strong> dat erbij past.<br />
- Kun jij je het landhuis <strong>en</strong> de vele avontur<strong>en</strong> lev<strong>en</strong>dig voorstell<strong>en</strong>?<br />
- In welk personage kon jij je het meest inlev<strong>en</strong>?<br />
- Vind je dat er altijd buit<strong>en</strong>gewone ding<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> gebeur<strong>en</strong> in boek<strong>en</strong>, zoals dier<strong>en</strong> die<br />
sprek<strong>en</strong>? Vind je het jammer dat dit niet het geval is in <strong>De</strong> <strong>P<strong>en</strong>derwicks</strong>?<br />
* Vorm<br />
Zijn bepaalde zak<strong>en</strong> over de stijl van de auteur opgevall<strong>en</strong>?<br />
Opgelet: door de goedkope uitgave komt de kaft gemakkelijk los!<br />
Dramaopdracht<br />
Omdat de personages zo lev<strong>en</strong>dig getek<strong>en</strong>d zijn, kan je om de bespreking van het boek af te<br />
rond<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele dramaopdrachtjes lat<strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong>:<br />
- Improvisatie opdracht (5 min.): de lees<strong>groep</strong> kiest e<strong>en</strong> passage uit het boek <strong>en</strong> speelt het<br />
na (bijvoorbeeld scène met stier), <strong>en</strong>kel<strong>en</strong> acter<strong>en</strong>, ander<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong> voor<br />
achtergrondgeluid<strong>en</strong><br />
- Stoel<strong>en</strong>gesprek: elk personage uit het boek wordt door e<strong>en</strong> KJV-lid verteg<strong>en</strong>woordigd. Die<br />
persoon zit in het midd<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> stoel <strong>en</strong> leeft zich zo goed mogelijk in het personage in.<br />
<strong>De</strong> ander<strong>en</strong> mog<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong> stell<strong>en</strong> die met het verhaal te mak<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>.<br />
- Iedere<strong>en</strong> kiest in zijn hoofd e<strong>en</strong> personage uit het boek. <strong>De</strong> ander<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> door middel<br />
van ja/nee vrag<strong>en</strong> rad<strong>en</strong> wie iedere<strong>en</strong> is. Wie het langst zijn verborg<strong>en</strong> persoon verborg<strong>en</strong><br />
kan houd<strong>en</strong>, is gewonn<strong>en</strong>. Als variatie kunn<strong>en</strong> ook voorwerp<strong>en</strong> uit het boek gekoz<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong>.<br />
- Raadspel: iemand speelt e<strong>en</strong> personage uit het verhaal na, de ander<strong>en</strong> rad<strong>en</strong> wie het is. <strong>De</strong><br />
persoon die het eerst juist raadt, mag nu iemand anders uitbeeld<strong>en</strong>. Dit herhaal je <strong>en</strong>kele<br />
mal<strong>en</strong>.<br />
Kruiswoordraadsel<br />
Dit kan je in kleine <strong>groep</strong>jes lat<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> na het besprek<strong>en</strong> van het boek, of individueel tijd<strong>en</strong>s het<br />
lez<strong>en</strong> van het verhaal. Je kan het rooster op voorhand mak<strong>en</strong> of telk<strong>en</strong>s zegg<strong>en</strong> welke letter de<br />
juryled<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> onthoud<strong>en</strong>. <strong>De</strong> juryled<strong>en</strong> mog<strong>en</strong> het boek raadpleg<strong>en</strong>.<br />
Welk instrum<strong>en</strong>t speelt Jeffrey Tifton?<br />
Piano<br />
Wie is de OBP als Rosalind <strong>en</strong> Skye afwezig zijn?<br />
JanE<br />
Hoe heet de tuinman van Arundell Hall?<br />
CagNey<br />
Hoe heet het zoontje van mevrouw Robinette?<br />
TedDy<br />
Wat is de specialiteit van mevrouw Churchill?<br />
GEmbercake<br />
Hoe heet het verleg<strong>en</strong> konijntje van Cagney?<br />
CaRla<br />
Hoe heet de ontvoerdster van Arthur in Jane’s laatste roman? Mevrouw AfschuWeleus<br />
Door welk dier wordt Batty bedreigd in het begin van het verhaal? StIer<br />
Hoe heet de huishoudster van Arundell Hall?<br />
Mevrouw ChurChill<br />
Hoe heet de vri<strong>en</strong>din van het meisje waarmee Cagney kust? Kathle<strong>en</strong><br />
Hoe heet de heldin uit Jane’s verhal<strong>en</strong>?<br />
Sabrina Starr<br />
Meer lez<strong>en</strong><br />
Het tweede boek Bij de <strong>P<strong>en</strong>derwicks</strong> in de straat (Van G<strong>en</strong>nep, 2008) is al in het Nederlands<br />
versch<strong>en</strong><strong>en</strong>. <strong>Jeanne</strong> <strong>Birdsall</strong> plant e<strong>en</strong> vijfdelige reeks over de <strong>P<strong>en</strong>derwicks</strong>.
<strong>Werkmodel</strong> <strong>groep</strong> 4<br />
Tobie Lolness: op de vlucht – Timothée de Fombelle<br />
(door Els <strong>De</strong>buyck)<br />
Auteursinfo (zie ook www.villakakelbont.be)<br />
Timothée de Fombelle is 34 jaar oud, studeerde Franse literatuur <strong>en</strong> werkt vooral voor het theater.<br />
Tobie Lolness is zijn bejubelde debuut als kinderboek<strong>en</strong>schrijver.<br />
<strong>De</strong> Nederlandse vertaling van het vervolg, Tobie Lolness: <strong>De</strong> og<strong>en</strong> van Elisha, verschijnt in<br />
september 2008.<br />
Kort sam<strong>en</strong>gevat<br />
Tobie Lolness is anderhalve millimeter groot <strong>en</strong> leeft in e<strong>en</strong> grote, robuuste eik, waar hij te mak<strong>en</strong><br />
krijgt met allerlei vijand<strong>en</strong>. Daardoor is hij voortdur<strong>en</strong>d op de vlucht. Er is alvast één iemand die<br />
hem niet in de steek wil lat<strong>en</strong>. <strong>De</strong> lezer.<br />
Tobie Lolness kan je moeilijk onder één noemer plaats<strong>en</strong>. Het verhaal zit boordevol fantasie,<br />
spanning <strong>en</strong> avontuur. Maar er zitt<strong>en</strong> ook heerlijk filosofische passages in <strong>en</strong> het respect voor de<br />
natuur komt altijd <strong>en</strong> overal bov<strong>en</strong> piep<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> link met onze eig<strong>en</strong> wereld is nooit ver weg.<br />
Het boek besprek<strong>en</strong><br />
Zie ook: e<strong>en</strong> raamwerk van vrag<strong>en</strong> uit Vertel e<strong>en</strong>s van Aidan Chambers in de handleiding voor<br />
begeleiders op www.kjv.be.<br />
* Basisvrag<strong>en</strong><br />
Wat vond je leuk, mooi, of goed aan dit boek?<br />
Wat vond je niet leuk?<br />
War<strong>en</strong> er stukk<strong>en</strong> die je vervel<strong>en</strong>d vond?<br />
Wat was er moeilijk of onduidelijk?<br />
Was er iets dat je verraste?<br />
* Algem<strong>en</strong>e vrag<strong>en</strong><br />
To<strong>en</strong> je het boek voor het eerst zag, wat dacht je to<strong>en</strong> dat het voor boek was?<br />
Zag je tijd<strong>en</strong>s het lez<strong>en</strong> het verhaal voor je og<strong>en</strong> gebeur<strong>en</strong>?
K<strong>en</strong> je nog andere boek<strong>en</strong> die hierop lijk<strong>en</strong>?<br />
Zou je het boek nog e<strong>en</strong>s will<strong>en</strong> lez<strong>en</strong>?<br />
Zijn er elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> die je overbodig vond?<br />
Wat ga je aan je vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong> vertell<strong>en</strong> over het boek?<br />
Het boek beoordel<strong>en</strong><br />
* <strong>De</strong> structuur<br />
Bekijk met de juryled<strong>en</strong> de inhoudstafel achterin het boek. Het boek is opgebouwd uit twee del<strong>en</strong>.<br />
In het eerste deel lees je waarom Tobie op de vlucht is. <strong>De</strong> verschill<strong>en</strong>de hoofdstukk<strong>en</strong> spring<strong>en</strong><br />
vaak vooruit of terug in de tijd. Dat is ev<strong>en</strong> w<strong>en</strong>n<strong>en</strong>.<br />
Vond<strong>en</strong> de jonger<strong>en</strong> het moeilijk om te volg<strong>en</strong>?<br />
Merkt<strong>en</strong> ze e<strong>en</strong> verschil tuss<strong>en</strong> deel 1 <strong>en</strong> 2 op dat vlak?<br />
* Spanningsopbouw<br />
<strong>De</strong> lezer wordt vaak op het verkeerd spoor gezet:<br />
Tobie wordt gevang<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> – Het is Nils.<br />
Vod blijkt Mano te zijn<br />
Verschill<strong>en</strong>de slimme trucs passer<strong>en</strong> de revue. Wat vind<strong>en</strong> de jonger<strong>en</strong> zelf de leukste, slimste truc<br />
uit het verhaal?<br />
* Gevleugelde uitsprak<strong>en</strong><br />
p. 23: ‘Je wilt dus naaktslakk<strong>en</strong> ter wereld br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>!’<br />
p. 51: ‘Zijn hers<strong>en</strong>s hebb<strong>en</strong> honger.’<br />
p. 329: ‘Uit wat m<strong>en</strong> zaait in e<strong>en</strong> wond die nog niet dicht is, groeit e<strong>en</strong> bloem die ontluikt <strong>en</strong><br />
nooit verwelkt.’<br />
* Filosofische elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong> die blijv<strong>en</strong> hang<strong>en</strong>, mooie zinn<strong>en</strong> (om aan te<br />
vull<strong>en</strong>)<br />
p. 38: ‘Wanneer e<strong>en</strong> zev<strong>en</strong>jarige jong<strong>en</strong> die afgeleg<strong>en</strong> woont… Net als m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> die verliefd zijn.’<br />
p. 329: ‘Je hebt maar één lev<strong>en</strong>,Tobie. En daar is ge<strong>en</strong> ontsnapp<strong>en</strong> aan.’<br />
p. 331: ‘… Maar Tobies hart zat gevang<strong>en</strong> in de donkere kelders van zijn geheug<strong>en</strong>.’<br />
* <strong>De</strong> personages<br />
Welk personage boeide jou? Vertel.<br />
Over welk personage zou je nog meer will<strong>en</strong> wet<strong>en</strong>/lez<strong>en</strong>?<br />
Tobie wordt doorhe<strong>en</strong> het boek e<strong>en</strong> stuk ouder. Merk je e<strong>en</strong> verandering bij hem op?<br />
Zijn de personages herk<strong>en</strong>baar? Kan je h<strong>en</strong> vergelijk<strong>en</strong> met m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> zoals wij die k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> in onze<br />
wereld?<br />
* de illustraties<br />
Wat vind<strong>en</strong> de jonger<strong>en</strong> van de tek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> van François Place? Geef de jonger<strong>en</strong> mee dat ze –<br />
naast de naam van de auteur – ook de naam van de illustrator onthoud<strong>en</strong>.<br />
Pass<strong>en</strong> de tek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> bij dit verhaal? Voeg<strong>en</strong> ze iets toe?<br />
Misschi<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> de jonger<strong>en</strong> zin om e<strong>en</strong> beest of de boom uit het boek heel groot na te tek<strong>en</strong><strong>en</strong>,<br />
telk<strong>en</strong>s met e<strong>en</strong> kleine Tobie <strong>en</strong> Elisha erbij. Leuk om achteraf uit te hang<strong>en</strong> in de bib!<br />
Andere aanleiding<strong>en</strong> tot e<strong>en</strong> gesprek<br />
* <strong>De</strong> ontluik<strong>en</strong>de verliefdheid tuss<strong>en</strong> Tobie <strong>en</strong> Elisha is voortdur<strong>en</strong>d aanwezig. Alle<strong>en</strong> beseff<strong>en</strong> ze<br />
dit zelf nog niet…<br />
Je kan het stukje hieronder besprek<strong>en</strong> <strong>en</strong> mete<strong>en</strong> link<strong>en</strong> aan het gedicht van Toon Telleg<strong>en</strong>.<br />
Houd<strong>en</strong> de juryled<strong>en</strong> van dit ‘tuss<strong>en</strong> de regels door voel<strong>en</strong> maar niet uitsprek<strong>en</strong>’ van ding<strong>en</strong>?<br />
K<strong>en</strong>n<strong>en</strong> ze nog zulke gedicht<strong>en</strong>?
p. 314: waar Tobie d<strong>en</strong>kt aan zijn laatste ontmoeting met Elisha:<br />
‘ “Ik ook van jou”, zei Tobie alle<strong>en</strong> maar. Hij gaf nerg<strong>en</strong>s antwoord op. Elisha had ge<strong>en</strong><br />
woord gezegd. Maar die vier woord<strong>en</strong> kwam<strong>en</strong> voor ge<strong>en</strong> van beide als e<strong>en</strong> verrassing. Ze<br />
bezegeld<strong>en</strong> alle<strong>en</strong> e<strong>en</strong> stilzwijg<strong>en</strong>d verbond.<br />
Zij zei op haar beurt: “Ik ook van jou.”<br />
Elisha r<strong>en</strong>de het eerst weg.’<br />
Ik schreef je dat je ge<strong>en</strong> illusies…<br />
Ik heb het je mete<strong>en</strong> gezegd, de eerste keer,<br />
Ik had het bij me op e<strong>en</strong> briefje<br />
<strong>en</strong> ik schreef het op de rand van e<strong>en</strong> krant<br />
<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> kal<strong>en</strong>der aan je muur,<br />
<strong>en</strong> ik zei het in je oor, in de deurop<strong>en</strong>ing,<br />
<strong>en</strong> op straat, aan e<strong>en</strong> kade,<br />
ik riep het naar je over het water<br />
in het licht van e<strong>en</strong> zwiep<strong>en</strong>de straatlantaarn,<br />
<strong>en</strong> jij riep terug:<br />
- Ik ook van jou!<br />
Toon Telleg<strong>en</strong><br />
* Op www.queridokind.nl vind je (positieve) kritiek<strong>en</strong> over dit boek. Je kan dit sam<strong>en</strong> met de<br />
juryled<strong>en</strong> lez<strong>en</strong> <strong>en</strong> vrag<strong>en</strong> in hoeverre ze hier al dan niet akkoord gaan. Je kan de kritiek<strong>en</strong> ook<br />
apart uithang<strong>en</strong> <strong>en</strong> de juryled<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong> er e<strong>en</strong>tje uit te kiez<strong>en</strong> waar ze volledig achterstaan. Voor<br />
juryled<strong>en</strong> die er e<strong>en</strong> andere m<strong>en</strong>ing op na houd<strong>en</strong>, voorzie je e<strong>en</strong> blanco blad waarop hun m<strong>en</strong>ing<br />
g<strong>en</strong>oteerd kan word<strong>en</strong>.<br />
Fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uit de kritiek<strong>en</strong>:<br />
‘Als je Tobie Lolness hebt gelez<strong>en</strong> kijk je nooit meer op dezelfde manier naar e<strong>en</strong> boom.<br />
E<strong>en</strong> ongek<strong>en</strong>d succes.’ – Le Figaro<br />
‘E<strong>en</strong> grote avontur<strong>en</strong>roman die de lezers bij zal blijv<strong>en</strong> door de kwaliteit <strong>en</strong> de stijl. Maar<br />
vooral door de oorspronkelijkheid van het universum dat ons wordt voorgetoverd.’ –<br />
Tribune de G<strong>en</strong>ève<br />
‘E<strong>en</strong> briljant fantasy-debuut. <strong>De</strong> metafor<strong>en</strong> zijn duidelijk maar verstor<strong>en</strong> nerg<strong>en</strong>s de<br />
onmisk<strong>en</strong>bare elegantie van dit verhaal.’ – Le Monde<br />
‘Er is e<strong>en</strong> held gebor<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> échte, tedere, heel kleine. Onthoud zijn naam, het duurt niet<br />
lang of hij staat naast Harry Potter in het pantheon van figur<strong>en</strong> wier avontur<strong>en</strong> lezers van<br />
alle leeftijd<strong>en</strong> geboeid houd<strong>en</strong>.’ – Libération<br />
* Herlees het einde met de juryled<strong>en</strong>: p. 346-347, vanaf ‘Hoog in zijn halm…’ Hoe zoud<strong>en</strong> de<br />
juryled<strong>en</strong> will<strong>en</strong> dat het verhaal verder gaat? Welk personage will<strong>en</strong> ze zeker nog teg<strong>en</strong>kom<strong>en</strong> in<br />
deel 2? Wie wil het vervolg lez<strong>en</strong>?
<strong>Werkmodel</strong> <strong>groep</strong> 4<br />
Verkocht – Hans Hag<strong>en</strong>, ill. Philip Hopman<br />
(door Caroline Verbrugg<strong>en</strong>)<br />
Auteursinfo (zie ook www.villakakelbont.be)<br />
Hans Hag<strong>en</strong> (rechts op de foto)<br />
Hans Hag<strong>en</strong> (°1955 in het Nederlandse ’s-Graveland) was leraar <strong>en</strong> redacteur voor hij voltijds ging<br />
schrijv<strong>en</strong>. Zijn boek<strong>en</strong> wonn<strong>en</strong> al verschill<strong>en</strong>de prijz<strong>en</strong>, onder meer e<strong>en</strong> Goud<strong>en</strong> <strong>en</strong> vier Zilver<strong>en</strong><br />
Griffels. Over schrijv<strong>en</strong> zegt hij: ‘... Tijd<strong>en</strong>s het schrijv<strong>en</strong> van het <strong>en</strong>e boek borrelt het andere<br />
vaak al op. Toch is juist het begin van ieder verhaal lastig. Alles moet word<strong>en</strong> beslist <strong>en</strong><br />
uitgeprobeerd <strong>en</strong> bijna niets is goed. Na verloop van tijd gaat het schrijv<strong>en</strong> soepeler <strong>en</strong> tot nu toe<br />
eindigt elk boek geheel onverwacht. Ik d<strong>en</strong>k nog wek<strong>en</strong> nodig te hebb<strong>en</strong>, maar b<strong>en</strong> ine<strong>en</strong>s<br />
vanmiddag klaar...’<br />
Hans kreeg in 2008 de Woutertje Pieterse Prijs voor Verkocht.<br />
Philip Hopman (links op de foto)<br />
Philip Hopman werd in 1961 gebor<strong>en</strong> in het Nederlandse Egmond. Hij deed in 1985 eindexam<strong>en</strong><br />
aan de Rietveld Academie te Amsterdam. Inmiddels heeft hij ongeveer honderdtwintig<br />
kinderboek<strong>en</strong> van Nederlandse <strong>en</strong> buit<strong>en</strong>landse auteurs geïllustreerd. Philip Hopman werkt meestal<br />
met p<strong>en</strong> <strong>en</strong> inkt <strong>en</strong> in aquarel. Hij tek<strong>en</strong>t het liefst rommelige, volle plekk<strong>en</strong>, zoals keuk<strong>en</strong>s,<br />
werkplaats<strong>en</strong>, dier<strong>en</strong>winkels <strong>en</strong> erv<strong>en</strong>.<br />
Het verhaal<br />
Verkocht gaat over het Pakistaanse jongetje Yaqub. Op zijn vierde wordt hij door zijn arme ouders<br />
verkocht aan e<strong>en</strong> handelaar die h<strong>en</strong> e<strong>en</strong> goud<strong>en</strong> toekomst belooft. <strong>De</strong> handelaar neemt Yaqub mee<br />
naar Dubai. Daar blijkt hij niet alle<strong>en</strong> te zijn: sam<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> boel andere kinder<strong>en</strong> moet hij op<br />
kamel<strong>en</strong> rac<strong>en</strong> <strong>en</strong> wedstrijd<strong>en</strong> winn<strong>en</strong> voor de emir. Elke dag moet<strong>en</strong> de kindjockeys ur<strong>en</strong>lang<br />
train<strong>en</strong>. Ze krijg<strong>en</strong> nauwelijks te et<strong>en</strong> <strong>en</strong> wie niet gehoorzaamt wordt str<strong>en</strong>g gestraft. <strong>De</strong><br />
wedstrijd<strong>en</strong> zijn zwaar <strong>en</strong> gevaarlijk, er gebeur<strong>en</strong> vaak ongelukk<strong>en</strong>. Sam<strong>en</strong> met zijn vri<strong>en</strong>din<br />
Zare<strong>en</strong>a droomt Yacub ervan terug te ker<strong>en</strong> naar huis. Maar hoe kunn<strong>en</strong> ze ontsnapp<strong>en</strong> aan het<br />
helse lev<strong>en</strong> in de woestijn?<br />
Inleiding/Startmom<strong>en</strong>t<br />
Wanneer de juryled<strong>en</strong> binn<strong>en</strong>kom<strong>en</strong>, laat je muziek hor<strong>en</strong> : The waterwheel uit Pieces of Africa.<br />
Bekijk de inhoudstafel
Elke titel van e<strong>en</strong> hoofdstuk bestaat uit 1 woord. Die titel is telk<strong>en</strong>s bewust gekoz<strong>en</strong>. Neem e<strong>en</strong><br />
blad <strong>en</strong> schrijf ‘zoet’. Laat de juryled<strong>en</strong> woord<strong>en</strong> noter<strong>en</strong> die belangrijk zijn voor dat hoofdstuk.<br />
Doe dat met nog <strong>en</strong>kele hoofdstukk<strong>en</strong>. Waarom krijg<strong>en</strong> de hoofdstukk<strong>en</strong> deze titels?<br />
- Zoet:<br />
Yaqub wordt verkocht aan Asnar. Bij het wegrijd<strong>en</strong> d<strong>en</strong>kt Yaqub aan de mooie mom<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. <strong>De</strong><br />
verhal<strong>en</strong> verteld door zijn zus Noor… Zoete herinnering<strong>en</strong>. Wat te verwacht<strong>en</strong>?<br />
- Zout:<br />
<strong>De</strong> tran<strong>en</strong>, het zoute water van de zee. Met de boot van Pakistan naar Dubai. Eig<strong>en</strong> id<strong>en</strong>titeit<br />
kwijt onder dwang (p. 34: brand<strong>en</strong>de sigaret).<br />
- Zand:<br />
Race met de kamel<strong>en</strong>. Won<strong>en</strong> midd<strong>en</strong> in de woestijn (p. 56), bij rare kamel<strong>en</strong> met één bult<br />
(dromedaris) terwijl de kamel<strong>en</strong> in Pakistan twee bult<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>.<br />
- Stof:<br />
Won<strong>en</strong> in container, stof van de races, drom<strong>en</strong>. (p. 72-73: veel kinder<strong>en</strong> sterv<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s de<br />
training). Toerist<strong>en</strong> <strong>en</strong> foto’s.<br />
- Zweet:<br />
Jockeys moet<strong>en</strong> hard werk<strong>en</strong>. Zelfs baby’s word<strong>en</strong> ingeschakeld (p. 99).<br />
- Tran<strong>en</strong>:<br />
<strong>De</strong> kamel<strong>en</strong>verzorger wordt teruggevond<strong>en</strong> door de waterman. Als beloning krijgt hij e<strong>en</strong> nacht<br />
Zaheera. (Beseff<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> wat dit betek<strong>en</strong>t?) Vader vindt Yaqub.<br />
- Hout<br />
Hier kunn<strong>en</strong> ze ontsnapp<strong>en</strong> dankzij de fotograaf. <strong>De</strong> woonboot wordt gevond<strong>en</strong> (p.163).<br />
- Krant<br />
Zie ook de achtergrondinformatie, achteraan in dit werkmodel.<br />
Over de tek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> in het boek<br />
Philip Hopman is sam<strong>en</strong> met Hans Hag<strong>en</strong> naar Dubai geweest. Daar maakte hij foto's <strong>en</strong> schets<strong>en</strong><br />
van m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>, kamel<strong>en</strong>, auto's <strong>en</strong> huiz<strong>en</strong>. Thuis werkte hij die schets<strong>en</strong> uit.<br />
Hieronder zie je telk<strong>en</strong>s links e<strong>en</strong> foto <strong>en</strong> rechts de tek<strong>en</strong>ing uit het boek. Wat vind<strong>en</strong> de juryled<strong>en</strong><br />
van de tek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>? Ondersteun<strong>en</strong> ze het verhaal? <strong>De</strong> illustraties zijn niet ingekleurd. Hoe vind<strong>en</strong><br />
de juryled<strong>en</strong> dat?<br />
Welke tek<strong>en</strong>ing in het boek vind<strong>en</strong> je juryled<strong>en</strong> de mooiste? Ga ernaar op zoek. Vraag je juryled<strong>en</strong><br />
het paginanummer te noter<strong>en</strong> <strong>en</strong> laat h<strong>en</strong> opschrijv<strong>en</strong> op waarom ze juist díe tek<strong>en</strong>ing zo mooi<br />
vind<strong>en</strong>. Bespreek met elkaar de diverse antwoord<strong>en</strong> <strong>en</strong> maak e<strong>en</strong> top drie van de mooiste<br />
illustraties.
Personages<br />
<strong>De</strong> vierjarigeYacub, het hoofdpersonage, is hier aan het woord. We belev<strong>en</strong> het verhaal via hem.<br />
Laat de juryled<strong>en</strong> ev<strong>en</strong> e<strong>en</strong> kleuter van vier die ze k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> in gedacht<strong>en</strong> nem<strong>en</strong>. Bekijk het verhaal<br />
sam<strong>en</strong> vanuit de gedachtewereld van dat kind.<br />
Kan je begrip opbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong> voor de ouders van Yacub?<br />
p. 86-87: E<strong>en</strong> vader komt het loon van zijn zoon vrag<strong>en</strong>.<br />
p. 138: Yacubs vader komt hem hal<strong>en</strong>. Lukt dat?<br />
Zare<strong>en</strong>a is de beste vri<strong>en</strong>din van Yacub. Wat vind je van de vri<strong>en</strong>dschap tuss<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong>? Is die<br />
belangrijk? Waarom?<br />
Beschrijf de personages: hoe zi<strong>en</strong> ze eruit? Wat d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> ze?<br />
Meer lez<strong>en</strong><br />
Wie meer wil lez<strong>en</strong> over de kinderarbeid, kan deze boek<strong>en</strong> bekijk<strong>en</strong>:<br />
Kaye Stearman: Hed<strong>en</strong>daagse slavernij / Corona (2001)<br />
Gita Wolf, Anushka Ravishankar, Orijit S<strong>en</strong>: Vodd<strong>en</strong>rapertjes / Koninklijk Instituut voor de<br />
Trop<strong>en</strong> (2000)
Wegwerpartikel<strong>en</strong> in di<strong>en</strong>st van de sport<br />
Vanwaar die paranoia? Het is toch de nationale sport, <strong>en</strong> daar kom<strong>en</strong> natuurlijk toerist<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> camera's op af. Het antwoord bevindt zich e<strong>en</strong> paar meter voorbij de finishlijn. Daar, in<br />
het volle zicht, word<strong>en</strong> ti<strong>en</strong>tall<strong>en</strong> jongetjes van de kamel<strong>en</strong> gegrist door trainers <strong>en</strong><br />
begeleiders of ze r<strong>en</strong>n<strong>en</strong> zelf, alsof hun lev<strong>en</strong> ervan afhangt, naar gereedstaande pickuptrucks.<br />
Sommig<strong>en</strong> van die jochies zijn nauwelijks e<strong>en</strong> jaar of vijf, of zelfs nog jonger.<br />
Enkel<strong>en</strong> zijn gekleed in kleurrijke zijd<strong>en</strong> racekleding, compleet met helm <strong>en</strong><br />
lichaamsbescherming. Allemaal zijn ze onderweg naar de start van de volg<strong>en</strong>de race.<br />
Spanning hangt in de lucht. Wie treuzelt krijgt e<strong>en</strong> trap of e<strong>en</strong> draai om zijn or<strong>en</strong>. Tran<strong>en</strong><br />
vloei<strong>en</strong>, kleine vingertjes wrijv<strong>en</strong> in vermoeide og<strong>en</strong> - maar er zijn ge<strong>en</strong> liefhebb<strong>en</strong>de<br />
BIJLAGE bij Verkocht<br />
1. Rijd<strong>en</strong> voor je lev<strong>en</strong> – Daoud Khan<br />
In één van de rijkste land<strong>en</strong> ter wereld zijn moderne slav<strong>en</strong>handel <strong>en</strong> kinderhandel aan de<br />
orde van de dag. Jaarlijks lat<strong>en</strong> honderd<strong>en</strong> illegale kindjockeys het lev<strong>en</strong> in de Ver<strong>en</strong>igde<br />
Arabische Emirat<strong>en</strong>, tijd<strong>en</strong>s de nationale passie <strong>en</strong> favoriete hobby van de rijke sjeiks:<br />
kamel<strong>en</strong>races.<br />
Het hoogtepunt van de races. In de verte trilt e<strong>en</strong> stofwolk die langzaam dichterbij komt.<br />
E<strong>en</strong> vloot jeeps, minivans <strong>en</strong> pick-uptrucks zit de wolk op de hiel<strong>en</strong>. Op de achtergrond<br />
glinster<strong>en</strong> exotische wolk<strong>en</strong>krabbers onder de woestijnhemel: de markante skyline van<br />
Dubai, één van de rijkste <strong>en</strong> pro-westerse sted<strong>en</strong> van de Ver<strong>en</strong>igde Arabische Emirat<strong>en</strong><br />
(VAE, of Emirat<strong>en</strong>). Hoogwaardigheidsbekleders <strong>en</strong> andere belangrijke bezoekers zitt<strong>en</strong> op<br />
e<strong>en</strong> tribune in de vorm van e<strong>en</strong> koninklijke bedoeï<strong>en</strong><strong>en</strong>t<strong>en</strong>t. <strong>De</strong> airconditioning staat op<br />
comfortabel, de race volg<strong>en</strong> zij ontspann<strong>en</strong> achteroverleun<strong>en</strong>d op televisiescherm<strong>en</strong>.<br />
<strong>De</strong> laatste bocht van de 8 kilometer lange racebaan wordt g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>: e<strong>en</strong> zandstorm,<br />
veroorzaakt door zo'n 30 kamel<strong>en</strong>, d<strong>en</strong>dert het laatste rechte eind op. <strong>De</strong> kamel<strong>en</strong> lijk<strong>en</strong><br />
volledig uit proportie als ze op de finishlijn afstorm<strong>en</strong>, met ver uitgestrekte nekk<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
schuim om hun lipp<strong>en</strong>. Op hun rug ge<strong>en</strong> volwass<strong>en</strong><strong>en</strong>, maar kleine jong<strong>en</strong>s. <strong>De</strong> jongetjes<br />
slaan driftig met hun zweep <strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> radio-ontvanger op hun borst geplakt. Op de<br />
binn<strong>en</strong>baan schiet e<strong>en</strong> vrachtwag<strong>en</strong>tje voorbij, belad<strong>en</strong> met televisiecamera's. <strong>De</strong><br />
vrachtwag<strong>en</strong> vormt het hoofd van e<strong>en</strong> karavaan four wheel drive Toyota's <strong>en</strong> Range<br />
Rovers, waarin de eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> met aanhang zitt<strong>en</strong>. Ze leun<strong>en</strong> uit de ram<strong>en</strong> <strong>en</strong> scheld<strong>en</strong> hun<br />
kindjockeys de huid vol - of do<strong>en</strong> juist poeslief teg<strong>en</strong> ze. Last-minute instructies word<strong>en</strong> in<br />
de walkietalkies geschreeuwd. In de achterhoede van de karavaan rijdt één <strong>en</strong>kele<br />
ambulance <strong>en</strong> daar weer achteraan draaft e<strong>en</strong> klein <strong>groep</strong>je kamel<strong>en</strong> zonder berijder. <strong>De</strong><br />
ongelukkige ruitertjes zijn nerg<strong>en</strong>s meer te bek<strong>en</strong>n<strong>en</strong>.<br />
Ik bevind me ev<strong>en</strong> buit<strong>en</strong> Dubai, op de beroemde Nad al Sheba kamel<strong>en</strong>racebaan. <strong>De</strong> baan<br />
is speciaal gebouwd voor kroonprins Sjeik Mohammed bin Rashid al-Maktoum, tev<strong>en</strong>s<br />
minister van <strong>De</strong>f<strong>en</strong>sie voor de Emirat<strong>en</strong>. Op ste<strong>en</strong>worp afstand staan de hoge mur<strong>en</strong> van<br />
het paleis van de sjeik, net als het ultramoderne 'kamel<strong>en</strong>ziek<strong>en</strong>huis' waar de best d<strong>en</strong>kbare<br />
dier<strong>en</strong>verzorging wordt gebod<strong>en</strong>, <strong>en</strong> waar zelfs zwembad<strong>en</strong> zijn aangelegd voor<br />
watertherapie voor de kamel<strong>en</strong>. In de Emirat<strong>en</strong> is het kamel<strong>en</strong>rac<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> gewone sport,<br />
maar e<strong>en</strong> nationale passie. <strong>De</strong> races word<strong>en</strong> het hele jaar door gehoud<strong>en</strong>, maar de meest<br />
prestigieuze zijn van november tot januari, de koelste maand<strong>en</strong> van het jaar. In die korte<br />
periode valt er zo'n 1,8 miljo<strong>en</strong> dollar te verdi<strong>en</strong><strong>en</strong>, in prijz<strong>en</strong>geld <strong>en</strong> auto's. Sommige<br />
sjeiks bezitt<strong>en</strong> duiz<strong>en</strong>d<strong>en</strong> kamel<strong>en</strong>; ge<strong>en</strong> uitzondering in het land waar opzichtige<br />
consumptie tot kunst is verhev<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> dier dat wint, kan voor meer dan e<strong>en</strong> miljo<strong>en</strong> dollar<br />
van de hand gaan. <strong>De</strong> winn<strong>en</strong>de jockey mag blij zijn als hij e<strong>en</strong> paar dirhams krijgt.<br />
Tijd<strong>en</strong>s mijn onderzoek naar de controverse rond kameelrijd<strong>en</strong>de kinder<strong>en</strong> bezocht ik e<strong>en</strong><br />
aantal r<strong>en</strong>ban<strong>en</strong> in de Emirat<strong>en</strong>. Er zijn er vijfti<strong>en</strong>, verspreid over de zev<strong>en</strong> emirat<strong>en</strong>. Het<br />
aantal racekamel<strong>en</strong> ligt rond de veerti<strong>en</strong>duiz<strong>en</strong>d. <strong>De</strong> r<strong>en</strong>ban<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong> nogal in omvang<br />
<strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, maar één ding hebb<strong>en</strong> ze allemaal geme<strong>en</strong>: fotografer<strong>en</strong> is verbod<strong>en</strong>. Op<br />
Nad al Sheba hang<strong>en</strong> bord<strong>en</strong> die daar ge<strong>en</strong> twijfel over lat<strong>en</strong> bestaan. Er wordt vooral erg<br />
gelet op professioneel og<strong>en</strong>de camera's. Zelfs op de e<strong>en</strong>voudiger ban<strong>en</strong>, waar ge<strong>en</strong> bord<strong>en</strong><br />
zijn opgehang<strong>en</strong>, zorg<strong>en</strong> politieag<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in uniform of 'still<strong>en</strong>' ervoor dat de regel niet<br />
wordt overtred<strong>en</strong>. Camera's, films, zelfs videoband<strong>en</strong> word<strong>en</strong> in beslag g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.
het volle zicht, word<strong>en</strong> ti<strong>en</strong>tall<strong>en</strong> jongetjes van de kamel<strong>en</strong> gegrist door trainers <strong>en</strong><br />
begeleiders of ze r<strong>en</strong>n<strong>en</strong> zelf, alsof hun lev<strong>en</strong> ervan afhangt, naar gereedstaande pickuptrucks.<br />
Sommig<strong>en</strong> van die jochies zijn nauwelijks e<strong>en</strong> jaar of vijf, of zelfs nog jonger.<br />
Enkel<strong>en</strong> zijn gekleed in kleurrijke zijd<strong>en</strong> racekleding, compleet met helm <strong>en</strong><br />
lichaamsbescherming. Allemaal zijn ze onderweg naar de start van de volg<strong>en</strong>de race.<br />
Spanning hangt in de lucht. Wie treuzelt krijgt e<strong>en</strong> trap of e<strong>en</strong> draai om zijn or<strong>en</strong>. Tran<strong>en</strong><br />
vloei<strong>en</strong>, kleine vingertjes wrijv<strong>en</strong> in vermoeide og<strong>en</strong> - maar er zijn ge<strong>en</strong> liefhebb<strong>en</strong>de<br />
ouders die h<strong>en</strong> ev<strong>en</strong> e<strong>en</strong> knuffel gev<strong>en</strong>. <strong>Kinder</strong><strong>en</strong> zijn goedkoop in aanschaf <strong>en</strong> onderhoud,<br />
gemakkelijk te train<strong>en</strong> <strong>en</strong> te vervang<strong>en</strong> als ze het niet meer do<strong>en</strong>. Ze kunn<strong>en</strong> gemakkelijk<br />
word<strong>en</strong> gevormd <strong>en</strong> hun klacht<strong>en</strong> leg je gewoon naast je neer. Ze hebb<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> recht<strong>en</strong>.<br />
<strong>De</strong>ze jochies zijn wegwerpartikel<strong>en</strong>, in di<strong>en</strong>st van de sport der sjeiks.<br />
Wat de autoriteit<strong>en</strong> van de Emirat<strong>en</strong> prober<strong>en</strong> te verberg<strong>en</strong>, is dat het gebruik van<br />
kindrijders nog steeds bestaat, in weerwil van wat er in hun eig<strong>en</strong> wetboek<strong>en</strong> staat <strong>en</strong> wat<br />
het West<strong>en</strong> wordt wijsgemaakt; de praktijk zou jar<strong>en</strong> geled<strong>en</strong> al zijn opgedoekt. In de<br />
afgelop<strong>en</strong> ti<strong>en</strong> jaar hebb<strong>en</strong> allerlei organisaties hun zorg<strong>en</strong> k<strong>en</strong>baar gemaakt. Anti-Slavery<br />
International, de ver<strong>en</strong>iging van vrouwelijke advocat<strong>en</strong> uit Bangladesh (BNWLA,<br />
Bangladesh National Wom<strong>en</strong> Lawyers Association) <strong>en</strong> de Ansar Burney Welfare Trust<br />
hebb<strong>en</strong> zich uitgesprok<strong>en</strong> over het lot van de kindjockeys. Ze werd<strong>en</strong> altijd al tewerk<br />
gesteld in de Arabische Golf <strong>en</strong> vooral in de VAE, e<strong>en</strong> traditioneel c<strong>en</strong>trum voor de sport.<br />
Maar de kinder<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> ook in Oman, Bahrein, Koeweit, Qatar, Jem<strong>en</strong> <strong>en</strong> Saoedi-Arabië.<br />
Ironisch g<strong>en</strong>oeg zijn de Emirat<strong>en</strong> e<strong>en</strong> belangrijke strategische partner van de Ver<strong>en</strong>igde<br />
Stat<strong>en</strong> in het Midd<strong>en</strong>-Oost<strong>en</strong> <strong>en</strong> wordt het land gezi<strong>en</strong> als één van de meest progressieve<br />
Arabische stat<strong>en</strong>. Maar in plaats van bestaande wett<strong>en</strong> te handhav<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> einde te<br />
mak<strong>en</strong> aan deze praktijk<strong>en</strong>, do<strong>en</strong> de autoriteit<strong>en</strong> er alles aan iedere<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> te houd<strong>en</strong> die<br />
belast<strong>en</strong>d bewijsmateriaal verzameld.<br />
Het gebruik van kindrijders wordt geregeld verbod<strong>en</strong> in de Emirat<strong>en</strong>. Eerst in 1980,<br />
opnieuw in 1993 <strong>en</strong> nogmaals in 2002. Wie e<strong>en</strong> kameel berijdt in e<strong>en</strong> race mag officieel<br />
niet jonger zijn dan 15 jaar <strong>en</strong> niet minder weg<strong>en</strong> dan 45 kilo. Het druist ook in teg<strong>en</strong> de<br />
internationale arbeidswetgeving <strong>en</strong> de m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>recht<strong>en</strong>verdrag<strong>en</strong> waar de VAE zijn<br />
handtek<strong>en</strong>ing onder heeft gezet. Andere conv<strong>en</strong>ties die word<strong>en</strong> geschond<strong>en</strong>, zijn de VN<br />
Conv<strong>en</strong>tie voor de Recht<strong>en</strong> van het Kind <strong>en</strong> de conv<strong>en</strong>ties van de Internationale<br />
Arbeidsorganisatie (ILO) over dwangarbeid, minimumleeftijd <strong>en</strong> de ergste vorm<strong>en</strong> van<br />
kinderarbeid. Na hun verklaring in 2002 kondigd<strong>en</strong> de autoriteit<strong>en</strong> aan de kinderhandel<br />
hard teg<strong>en</strong> te zull<strong>en</strong> gaan <strong>en</strong> nieuwe professionele norm<strong>en</strong> in te voer<strong>en</strong> bij de raceindustrie.<br />
Handelar<strong>en</strong> smokkel<strong>en</strong> kinder<strong>en</strong> vaak over de gr<strong>en</strong>s door zich voor te do<strong>en</strong> als<br />
hun ouders. Maar, zo luidde het voornem<strong>en</strong>, in geval van twijfel over de geldigheid van<br />
familiedocum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zou vanaf nu DNA word<strong>en</strong> getest om het ouderschap vast te stell<strong>en</strong>.<br />
Leeftijd<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> word<strong>en</strong> vastgesteld door bott<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> röntg<strong>en</strong>onderzoek te<br />
onderwerp<strong>en</strong>; de gewichtsnorm<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> word<strong>en</strong> nageleefd.<br />
<strong>De</strong> strategie om met veel tamtam e<strong>en</strong> hoop goede voornem<strong>en</strong>s te lancer<strong>en</strong> <strong>en</strong> net te do<strong>en</strong><br />
alsof er actie werd ondernom<strong>en</strong>, wierp zijn vrucht<strong>en</strong> af. In juni 2003 promoveerde het<br />
Amerikaanse ministerie van Buit<strong>en</strong>landse Zak<strong>en</strong> de Emirat<strong>en</strong> naar de top van land<strong>en</strong> die<br />
echt iets ded<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> de m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>handel. E<strong>en</strong> jaar later werd het land zelfs geprez<strong>en</strong> als 'e<strong>en</strong><br />
model voor de regio, gezi<strong>en</strong> de voortreffelijke bescherming die kinder<strong>en</strong> wordt gebod<strong>en</strong><br />
teg<strong>en</strong> het jockeywerk'. Maar in feite was er niets veranderd; er was alle<strong>en</strong> niemand die de<br />
moeite had g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> om de boel te controler<strong>en</strong>.<br />
M<strong>en</strong>sonter<strong>en</strong>de armoede<br />
Voorbij de finishlijn is de voertaal ge<strong>en</strong> Arabisch. Het lange waaier<strong>en</strong>de overhemd, de<br />
shalwar kameez, geeft het al weg: 85 proc<strong>en</strong>t van de 2,5 miljo<strong>en</strong> inwoners van de<br />
Emirat<strong>en</strong> is van buit<strong>en</strong>landse afkomst, het grootste gedeelte van h<strong>en</strong> komt van het Indiase<br />
subcontin<strong>en</strong>t. Bij de kamel<strong>en</strong>races spreekt iedere<strong>en</strong> Urdu, de taal die in Pakistan <strong>en</strong> India<br />
wordt gesprok<strong>en</strong>. Arabische kinder<strong>en</strong> word<strong>en</strong> nooit als jockeys gebruikt. <strong>De</strong> Arabier<strong>en</strong><br />
k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> het gevaar van deze sport. Zoals één van de kamel<strong>en</strong>trainers het verwoordde:<br />
'Ge<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele ouder die van zijn kind houdt, stuurt hem hiernaartoe.'
M<strong>en</strong>sonter<strong>en</strong>de armoede in de land<strong>en</strong> van herkomst is de drijv<strong>en</strong>de kracht achter de<br />
slav<strong>en</strong>handel. <strong>De</strong> kinder<strong>en</strong> word<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> afbraakprijz<strong>en</strong> uit de achterbuurt<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
plattelandsstrek<strong>en</strong> gekocht. Net als de rest van de werkkracht<strong>en</strong> uit diezelfde land<strong>en</strong>:<br />
Pakistan, Bangladesh, India, Sri Lanka, Jem<strong>en</strong> <strong>en</strong> Soedan. In Bangladesh, waar 40 proc<strong>en</strong>t<br />
van de bevolking onder de armoedegr<strong>en</strong>s leeft <strong>en</strong> de werkloosheid op zo'n 35 proc<strong>en</strong>t ligt,<br />
word<strong>en</strong> kinder<strong>en</strong> door hun ouders verkocht voor e<strong>en</strong> schamel bedrag tuss<strong>en</strong> de 7 <strong>en</strong> 70<br />
euro, na leug<strong>en</strong>s van de handelar<strong>en</strong> over e<strong>en</strong> beter lev<strong>en</strong>, volle mag<strong>en</strong> <strong>en</strong> goede<br />
verdi<strong>en</strong>st<strong>en</strong>. Andere kinder<strong>en</strong> word<strong>en</strong> van de straat geplukt of ontvoerd door familieled<strong>en</strong>.<br />
Maar na aankomst in de VAE verander<strong>en</strong> de zak<strong>en</strong>. Anti-Slavery International meldt de<br />
verkoop van twee broers in de Emirat<strong>en</strong> voor bijna 6000 euro. E<strong>en</strong> fors bedrag, zij het nog<br />
altijd veel minder dan de koopprijs van e<strong>en</strong> kameel. Maar het is e<strong>en</strong> aardige winst voor de<br />
handelaar, die ook nog geld overhoudt om de corrupte ambt<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> te betal<strong>en</strong> die voor de<br />
valse id<strong>en</strong>titeitspapier<strong>en</strong> <strong>en</strong> reisdocum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong>. Ansar Burney is e<strong>en</strong> advocaat uit<br />
Pakistan die al 16 jaar aan deze zaak in de VAE werkt. Volg<strong>en</strong>s hem zijn de sjeiks zelf de<br />
slav<strong>en</strong>handelar<strong>en</strong>. Het is opvall<strong>en</strong>d dat ge<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele inwoner van de Emirat<strong>en</strong> ooit is<br />
opgepakt <strong>en</strong> onder de bestaande wetgeving e<strong>en</strong> t<strong>en</strong>lastelegging heeft gekreg<strong>en</strong> weg<strong>en</strong>s<br />
m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>smokkel of het exploiter<strong>en</strong> van te jonge kinder<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> gewicht dat ver onder<br />
de norm valt.<br />
<strong>De</strong> omstandighed<strong>en</strong> waaronder de kinder<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> lev<strong>en</strong> in de trainingskamp<strong>en</strong>, <strong>en</strong> de<br />
mishandeling<strong>en</strong> die zij ondergaan, zijn verschrikkelijk. Ze word<strong>en</strong> zelfs de trainers teveel,<br />
terwijl zij deg<strong>en</strong><strong>en</strong> zijn die de ell<strong>en</strong>de toedi<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> in sommige gevall<strong>en</strong> zelf ooit kindrijder<br />
zijn geweest. 'Ik heb er e<strong>en</strong> hekel aan', zei e<strong>en</strong> Pakistaanse trainer in vertrouw<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> me<br />
in Nad el Sheba. 'We prober<strong>en</strong> ons brood te verdi<strong>en</strong><strong>en</strong>; anders wacht ons de hongerdood. Ze<br />
lat<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> train<strong>en</strong> om drie uur 's ocht<strong>en</strong>ds. Ze slaan de kinder<strong>en</strong>; dat mag niet<br />
volg<strong>en</strong>s de islamitische wetgeving. Wij train<strong>en</strong> ze als ze nog heel jong zijn: 2, 3, 4 jaar.<br />
Heel jong. Dan weg<strong>en</strong> ze nog maar weinig, 18, 20 kilo. Soms vall<strong>en</strong> ze. Ja, dat is hun lot.<br />
Sommig<strong>en</strong> sterv<strong>en</strong> zelfs.'<br />
Veel van die dode jong<strong>en</strong>s word<strong>en</strong> nooit gerapporteerd, maar de Pakistaanse ambassade in<br />
Abu Dhabi heeft uiteindelijk bevestigd dat het vrij gebruikelijk was bericht<strong>en</strong> te ontvang<strong>en</strong><br />
over dod<strong>en</strong> <strong>en</strong> gewond<strong>en</strong>. Ik heb het paspoort te zi<strong>en</strong> gekreg<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> 5-jarige, Dilshad,<br />
die om het lev<strong>en</strong> kwam op de grote racebaan van Abu Dhabi. 'Luister', werd mij verteld, 'als<br />
e<strong>en</strong> kind sterft maakt het niemand wat uit. Hij is dood. Ze gev<strong>en</strong> 5000-6000 dirhams aan<br />
de ag<strong>en</strong>t <strong>en</strong> dat is het dan. Als er e<strong>en</strong> paar kamel<strong>en</strong> de race lop<strong>en</strong>, zeg 20 à 25, dan hoeft er<br />
ge<strong>en</strong> kind dood te gaan. Maar als er 40 of 50 kamel<strong>en</strong> tegelijk op de baan zijn, dan lop<strong>en</strong><br />
ze teg<strong>en</strong> elkaar op. <strong>Kinder</strong><strong>en</strong> vall<strong>en</strong> eraf <strong>en</strong> gaan dood onder de hoev<strong>en</strong> van de kameel. Als<br />
e<strong>en</strong> kind gewond raakt is het ge<strong>en</strong> probleem. Maar e<strong>en</strong> kameel moet ongeschond<strong>en</strong><br />
blijv<strong>en</strong>.'<br />
Het is erg moeilijk betrouwbare cijfers te krijg<strong>en</strong>. Er is één m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>recht<strong>en</strong><strong>groep</strong> die d<strong>en</strong>kt<br />
dat zo'n 60 proc<strong>en</strong>t van de kindrijders doodgaan of perman<strong>en</strong>t gehandicapt rak<strong>en</strong><br />
gedur<strong>en</strong>de hun korte carrières. Het perc<strong>en</strong>tage verbaasde mij niet, gezi<strong>en</strong> het aantal (ex-<br />
)jockeys dat ik teg<strong>en</strong>kwam met slecht verholp<strong>en</strong> gebrok<strong>en</strong> bott<strong>en</strong> of chronische<br />
verwonding<strong>en</strong>. Sam<strong>en</strong> met mijn gids zocht ik één zo'n ernstig gewonde jockey op: Shakil, 8<br />
jaar oud. Hij lag in e<strong>en</strong> ziek<strong>en</strong>huis in Abu Dhabi, bij te kom<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> operatie in zijn<br />
onderbuik. Hij was tijd<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> race van zijn kameel gevall<strong>en</strong> <strong>en</strong> onder de pot<strong>en</strong> van de<br />
karavaan terechtgekom<strong>en</strong>. Er zat e<strong>en</strong> snee van 20 c<strong>en</strong>timeter in zijn lichaam, van onder<br />
zijn navel tot aan zijn borstbe<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> andere voormalige kindrijder vertelde aan e<strong>en</strong><br />
m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>recht<strong>en</strong>organisatie dat hij per maand zeker twintig dode <strong>en</strong> gewonde kinder<strong>en</strong> telde.<br />
E<strong>en</strong> paar wek<strong>en</strong> later was ik in Dhaka, de hoofdstad van Bangladesh, waar ik Shojib<br />
bezocht in e<strong>en</strong> kindertehuis van de BNWLA (de vrouwelijke advocat<strong>en</strong>ver<strong>en</strong>iging). Hij was<br />
ontvoerd to<strong>en</strong> hij 4 was. Om hun trauma's te verwerk<strong>en</strong>, word<strong>en</strong> de jong<strong>en</strong>s hier<br />
aangemoedigd tek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> te mak<strong>en</strong> van de herinnering<strong>en</strong> die h<strong>en</strong> 's nachts wakker houd<strong>en</strong>.<br />
Shojib tek<strong>en</strong>de de r<strong>en</strong>baan bij Abu Dhabi. 'Hier is Sjeik Zayed', legt hij uit, terwijl hij met<br />
kleurkrijt heel nauwkeurig de situatie uittek<strong>en</strong>t. 'Hier is mijn kameel. <strong>De</strong> jong<strong>en</strong> vóór mij<br />
valt van zijn kameel <strong>en</strong> de mijne gaat bov<strong>en</strong> op hem staan. Hij schreeuwt "red mij."'
Knag<strong>en</strong>de honger<br />
<strong>De</strong> wettelijke gewichtslimiet voor jockeys is 45 kilo, maar in de praktijk wordt 25 kilo<br />
gehanteerd als maximum racegewicht voor e<strong>en</strong> eersteklas kamel<strong>en</strong>rijder. Dat is in de regel<br />
het gewicht van e<strong>en</strong> kind van 4 of 5 jaar. Hoe lichter hoe beter. <strong>De</strong> traditie van kindrijders<br />
is zo ingebakk<strong>en</strong>, dat pas getemde kamel<strong>en</strong> trainingspopp<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> met de afmeting<strong>en</strong><br />
van e<strong>en</strong> kind. Die word<strong>en</strong> op de rug van de kameel gebond<strong>en</strong>, zodat deze er vast aan kan<br />
w<strong>en</strong>n<strong>en</strong>. Alle trainers met wie ik sprak, bevestigd<strong>en</strong> dat alles in het werk wordt gesteld om<br />
de kinder<strong>en</strong> zo lang als het kan op hun laagst mogelijke gewicht te houd<strong>en</strong>: '<strong>De</strong> limiet is 25<br />
kilo, daar mag je niet overhe<strong>en</strong>. Als kinder<strong>en</strong> meer weg<strong>en</strong>, krijg<strong>en</strong> ze minder te et<strong>en</strong>. En<br />
wie niet eet, gaat werk<strong>en</strong> om nog meer gewicht te verliez<strong>en</strong>. Gebeurt overal. Als het<br />
gewicht te veel is, gev<strong>en</strong> we ze minder te et<strong>en</strong>.' Soms word<strong>en</strong> zelfs brede riem<strong>en</strong> gebruikt,<br />
strak aangesnoerd om het middel van de kinder<strong>en</strong>, om hun eetlust te verminder<strong>en</strong>. In één<br />
trainingskamp kreeg ik doz<strong>en</strong> met Cerelac-biscuit te zi<strong>en</strong>, met e<strong>en</strong> laag caloriegehalte. Dat,<br />
zo vertelde m<strong>en</strong> mij, is wat kamel<strong>en</strong>jockeys et<strong>en</strong>. Het is op zijn minst ironisch dat<br />
diezelfde kinder<strong>en</strong> ervoor moet<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong> dat de kamel<strong>en</strong> hun hoge-calorievoedsel binn<strong>en</strong><br />
krijg<strong>en</strong>. Ik vond in veel trainingskamp<strong>en</strong> zakk<strong>en</strong> met dadels <strong>en</strong> gerst, wat meestal wordt<br />
verm<strong>en</strong>gd met honing, melk of boter. <strong>De</strong> conclusie was duidelijk: de eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> behandel<strong>en</strong><br />
hun kamel<strong>en</strong> vele mal<strong>en</strong> beter dan de kinder<strong>en</strong> die h<strong>en</strong> berijd<strong>en</strong>. Alle kinder<strong>en</strong> die<br />
uiteindelijk zijn gered, sprak<strong>en</strong> over de verwoest<strong>en</strong>de effect<strong>en</strong> die de knag<strong>en</strong>de honger <strong>en</strong><br />
dodelijke vermoeidheid hadd<strong>en</strong> op hun dagelijkse bestaan.<br />
Ondanks de leeftijdsondergr<strong>en</strong>s voor kamel<strong>en</strong>jockeys van 15 jaar in de Emirat<strong>en</strong>, hoorde<br />
ik bij diverse geleg<strong>en</strong>hed<strong>en</strong> dat het bek<strong>en</strong>d was dat er kinder<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> gebruikt die jonger<br />
war<strong>en</strong> dan twee jaar. To<strong>en</strong> ik aan e<strong>en</strong> trainer vroeg hoe oud de jongste jockeys war<strong>en</strong> die<br />
hij ooit had gezi<strong>en</strong>, antwoordde hij: '<strong>Kinder</strong><strong>en</strong> die net van de fles af zijn.'<br />
Ik kreeg de tip dat één van deze peuters was ontdekt <strong>en</strong> ging op onderzoek uit op het<br />
privé-trainingsterrein van e<strong>en</strong> sjeik die e<strong>en</strong> van de kleinere emirat<strong>en</strong> bestuurt. Aan de <strong>en</strong>e<br />
kant lag<strong>en</strong> de stall<strong>en</strong> voor de kamel<strong>en</strong> <strong>en</strong> aan de andere kant stond e<strong>en</strong> gebouw waar<br />
m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> ondergebracht. Het leek verlat<strong>en</strong>, maar e<strong>en</strong>maal binn<strong>en</strong> vond<strong>en</strong> we de<br />
melkfles van e<strong>en</strong> baby. Het kind was k<strong>en</strong>nelijk eerder die dag weggehaald. Net to<strong>en</strong> ik weg<br />
wilde gaan, hoorde ik licht geschuifel. Er lag iets onder het stal<strong>en</strong> onderstel van e<strong>en</strong> bed. Ik<br />
liet mij op hand<strong>en</strong> <strong>en</strong> knieën zakk<strong>en</strong>, <strong>en</strong> tuurde onder dat bed. Daar lag e<strong>en</strong> peuter uit<br />
Bangladesh, e<strong>en</strong> nieuw kindrijdertje, moederziel alle<strong>en</strong> <strong>en</strong> doodsbang.<br />
Seksueel misbruikt<br />
Het werd nog erger. Mijn gids nam e<strong>en</strong> groot risico door me ook nog andere kinder<strong>en</strong> te<br />
lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> die in fysiek gevaar verkeerd<strong>en</strong>. Ik kwam erachter dat verkrachting<strong>en</strong> <strong>en</strong> andere<br />
vorm<strong>en</strong> van seksueel misbruik gebruikelijk war<strong>en</strong>. Onderweg kreeg ik te hor<strong>en</strong>: 'Ze hebb<strong>en</strong><br />
seks met die kinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> die kinder<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> niemand, ge<strong>en</strong> bescherming, niets. Ze hebb<strong>en</strong><br />
seks met ze <strong>en</strong> zegg<strong>en</strong> dan: "Luister, stuk verdriet. Als je het aan iemand vertelt maak ik je<br />
mete<strong>en</strong> dood."' Ansar Burney vertelt dat van de honderd<strong>en</strong> kindrijders die hij heeft gered,<br />
zeker 25 proc<strong>en</strong>t tot 30 proc<strong>en</strong>t seksueel is misbruikt.<br />
Zo'n beetje het <strong>en</strong>ige dat naties die zich misdrag<strong>en</strong> - <strong>en</strong> in die misdraging<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong><br />
volhard<strong>en</strong> - op andere gedacht<strong>en</strong> br<strong>en</strong>gt, is slechte publiciteit. E<strong>en</strong> televisie-uitz<strong>en</strong>ding in<br />
de Ver<strong>en</strong>igde Stat<strong>en</strong> van mijn undercoveronderzoek bracht het schandaal van de kindrijders<br />
naar buit<strong>en</strong> <strong>en</strong> het zou kunn<strong>en</strong> dat er voor het eerst daadwerkelijk bereidheid is er regionaal<br />
echt iets aan te do<strong>en</strong>. In Qatar wordt technologie uitgetest die e<strong>en</strong> oplossing zou kunn<strong>en</strong><br />
bied<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> rec<strong>en</strong>te verklaring van Sjeik Hamad bin Jassem bin Faisal al-Thani, de<br />
voorzitter van het comité dat in zijn land de kamel<strong>en</strong>races organiseert, luidt dat met<br />
ingang van dit jaar alle kindrijders zull<strong>en</strong> word<strong>en</strong> vervang<strong>en</strong> door robotrijders. Die zijn<br />
voor e<strong>en</strong> astronomisch bedrag - 1,37 miljo<strong>en</strong> dollar gaat de ronde - ontwikkeld in<br />
Zwitserland. 'Onze leiders will<strong>en</strong> van Qatar e<strong>en</strong> staat mak<strong>en</strong> waar m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>recht<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
gerespecteerd <strong>en</strong> we zull<strong>en</strong> nooit toestaan dat ons handel<strong>en</strong> daar teg<strong>en</strong>in gaat.' Zei hij. Of<br />
het retoriek is valt te bezi<strong>en</strong>, <strong>en</strong> dat geldt ook voor de vraag of e<strong>en</strong> robot op kindformaat<br />
e<strong>en</strong> praktisch <strong>en</strong> realistisch alternatief is.<br />
In Abu Dhabi was het eerste resultaat van de uitz<strong>en</strong>ding in de Ver<strong>en</strong>igde Stat<strong>en</strong> de
aankondiging van kroonprins Sjeik Mohamed Bin Zayed al-Nahyan, viceopperbevelhebber<br />
van de strijdkracht<strong>en</strong> van de Ver<strong>en</strong>igde Arabische Emirat<strong>en</strong>, dat er e<strong>en</strong><br />
tehuis zou kom<strong>en</strong> voor de kindrijders, het eerste in de regio. Het zou onder de supervisie<br />
kom<strong>en</strong> te staan van de Ansar Burney Welfare Trust <strong>en</strong> ruimte bied<strong>en</strong> aan zo'n zeshonderd<br />
jong<strong>en</strong>s. Mom<strong>en</strong>teel verblijv<strong>en</strong> er ongeveer veertig bewoners uit Pakistan <strong>en</strong> Bangladesh.<br />
<strong>De</strong> faciliteit<strong>en</strong> zijn voortreffelijk, maar er is wel e<strong>en</strong> punt van zorg: de ligging van het<br />
tehuis, midd<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> groot militair complex in Abu Dhabi.<br />
<strong>De</strong> televisie-uitz<strong>en</strong>ding had helaas ook e<strong>en</strong> onaang<strong>en</strong>aam gevolg. Eén van de<br />
hoofdgetuig<strong>en</strong> in de film werd herk<strong>en</strong>d <strong>en</strong> is nu ondergedok<strong>en</strong> in de Emirat<strong>en</strong>. Hij krijgt<br />
ge<strong>en</strong> bescherming <strong>en</strong> vreest voor zijn lev<strong>en</strong>.<br />
Om hoeveel kinder<strong>en</strong> gaat het in totaal? Ieder emiraat bevat honderd<strong>en</strong> kamel<strong>en</strong>kamp<strong>en</strong>.<br />
Daarin zitt<strong>en</strong> gemiddeld zo'n twaalf kinder<strong>en</strong>. Gematigde schatting<strong>en</strong> houd<strong>en</strong> het erop dat<br />
er in de Emirat<strong>en</strong> mom<strong>en</strong>teel achtduiz<strong>en</strong>d kinder<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gebruikt als kamel<strong>en</strong>jockeys.<br />
Verm<strong>en</strong>igvuldig dat met de andere Golfstat<strong>en</strong> die ook aan de illegale handel meedo<strong>en</strong>: het<br />
betek<strong>en</strong>t dat er op dit mom<strong>en</strong>t minst<strong>en</strong>s veertigduiz<strong>en</strong>d jong<strong>en</strong>s word<strong>en</strong> gebruikt <strong>en</strong><br />
misbruikt. Het is waarschijnlijk meest vreselijke voorbeeld ter wereld van georganiseerde<br />
kinderexploitatie, kindermishandeling <strong>en</strong> geïnstitutionaliseerde wreedheid teg<strong>en</strong> kinder<strong>en</strong> -<br />
op grote schaal gepleegd in de naam van sport.<br />
2. <strong>Kinder</strong><strong>en</strong> in Golfstaat misbruikt voor kamel<strong>en</strong>races. Emir Dubai overleeft aanklacht –<br />
Nicoli<strong>en</strong> d<strong>en</strong> Boer<br />
Daoud Khan maakte e<strong>en</strong> docum<strong>en</strong>taire over zijn onderzoek naar de kamel<strong>en</strong>jockeys in de<br />
Ver<strong>en</strong>igde Emirat<strong>en</strong>. <strong>De</strong> film kreeg in de Ver<strong>en</strong>igde Stat<strong>en</strong> e<strong>en</strong> Emmy Award voor<br />
outstanding journalism <strong>en</strong> werd door de New York Times uitgeroep<strong>en</strong> tot het 'beste, meest<br />
provocatieve werk ooit'. Om veiligheidsred<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> op verzoek van de schrijver versche<strong>en</strong><br />
dit artikel onder e<strong>en</strong> pseudoniem in onzeWereld: Daoud is van plan binn<strong>en</strong>kort terug te<br />
ker<strong>en</strong> naar de Golf voor nader onderzoek <strong>en</strong> e<strong>en</strong> vervolg op dit verhaal.<br />
<strong>Kinder</strong><strong>en</strong> in Golfstaat misbruikt voor kamel<strong>en</strong>races. Emir Dubai overleeft aanklacht – Nicoli<strong>en</strong><br />
d<strong>en</strong> Boer<br />
02-08-2007<br />
<strong>De</strong> rechtbank in Miami gaat de emir van Dubai niet vervolg<strong>en</strong> voor kinderslavernij. <strong>De</strong> leider van<br />
het Arabische oliestaatje werd beschuldigd van het misbruik<strong>en</strong> van duiz<strong>en</strong>d<strong>en</strong> kleine kinder<strong>en</strong> als<br />
jockeys bij kamel<strong>en</strong>races. <strong>De</strong> Amerikaanse rechter oordeelde dat de zaak buit<strong>en</strong> zijn bevoegdheid<br />
valt.<br />
Kamel<strong>en</strong>races zijn e<strong>en</strong> populaire <strong>en</strong> lucratieve sport in de Golfstat<strong>en</strong>. Bij de races word<strong>en</strong> al<br />
eeuw<strong>en</strong>lang kinder<strong>en</strong> gebruikt, vooral jong<strong>en</strong>s tuss<strong>en</strong> de vier <strong>en</strong> zev<strong>en</strong> jaar. Zelfs zijn gevall<strong>en</strong> van<br />
tweejarig<strong>en</strong> gerapporteerd; die peuters hebb<strong>en</strong> het ideale gewicht <strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> met hun hoge<br />
stemm<strong>en</strong> de kamel<strong>en</strong> tot hogere snelhed<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> aanspor<strong>en</strong>.
<strong>De</strong> kinder<strong>en</strong> word<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s hulporganisaties<br />
Kamel<strong>en</strong>race in Koeweit. Foto: The Poss<br />
vaak onder erbarmelijke omstandighed<strong>en</strong><br />
vastgehoud<strong>en</strong>. Ze word<strong>en</strong> geslag<strong>en</strong> <strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> bijna niets te et<strong>en</strong>, want hoe lichter het kind, hoe<br />
beter.<br />
Getuig<strong>en</strong>iss<strong>en</strong><br />
<strong>De</strong> vaak doodsbange kinder<strong>en</strong> word<strong>en</strong> met touw<strong>en</strong> vastgebond<strong>en</strong> op de kamel<strong>en</strong>, die snelhed<strong>en</strong> tot<br />
50 kilometer per uur kunn<strong>en</strong> bereik<strong>en</strong>. Soms gaat dit mis, zoals blijkt uit sommige van de vele<br />
getuig<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> die werd<strong>en</strong> verzameld door de kinderhulporganisatie Childright (de organisatie die<br />
ooit werd opgericht door de Nederlandse econoom <strong>en</strong> nobelprijswinnaar Jan Tinberg<strong>en</strong>).<br />
E<strong>en</strong> van de getuig<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> komt van e<strong>en</strong> Pakistaans jongetje dat van zijn vierde tot zijn neg<strong>en</strong>de als<br />
jockey werkte: 'Er was e<strong>en</strong> kind wi<strong>en</strong>s touw<strong>en</strong> brak<strong>en</strong> aan het begin van de race. Hij viel <strong>en</strong> zijn<br />
hoofd werd verpletterd door de kameel. Als de race e<strong>en</strong>maal is begonn<strong>en</strong>, kan er niet meer word<strong>en</strong><br />
gestopt.'<br />
<strong>De</strong> kinder<strong>en</strong> word<strong>en</strong> doorgaans ontvoerd vanuit arme land<strong>en</strong> als Pakistan, Soedan, Bangladesh <strong>en</strong><br />
Mauretanië. Teg<strong>en</strong> de ouders wordt dikwijls gezegd dat hun kind speelkameraadje wordt van rijke<br />
kinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> goed lev<strong>en</strong> krijgt, aldus Childright. Overig<strong>en</strong>s word<strong>en</strong> sommig<strong>en</strong> ook door hun<br />
familie verkocht aan handelar<strong>en</strong>.<br />
Aanklacht<br />
In de Ver<strong>en</strong>igde Arabische Emirat<strong>en</strong> geldt sinds 1993 e<strong>en</strong> verbod op het inschakel<strong>en</strong> van kinder<strong>en</strong><br />
bij kamel<strong>en</strong>races. Ook werd het verbod<strong>en</strong> om jockeys met e<strong>en</strong> gewicht van minder dan 45 kilo te<br />
lat<strong>en</strong> meedo<strong>en</strong>, maar in de praktijk ging het gewoon door. Eind vorig jaar kondigd<strong>en</strong> de VAE aan<br />
dat de kinderraces war<strong>en</strong> afgeschaft. Unicef bevestigde dit. <strong>De</strong> Ver<strong>en</strong>igde Arabische Emirat<strong>en</strong><br />
zeid<strong>en</strong> neg<strong>en</strong> miljo<strong>en</strong> dollar ter beschikking te stell<strong>en</strong> voor de opvang <strong>en</strong> repatriëring van de jonge<br />
jockey's.<br />
Kort daarvoor hadd<strong>en</strong> ouders van kinder<strong>en</strong> de emir Sheikh Mohammed bin Rashed al-Maktoum<br />
van Dubai <strong>en</strong> zijn broer aangeklaagd in de Amerikaanse staat Florida. <strong>De</strong> ouders wild<strong>en</strong> de twee in<br />
de Amerikaanse staat lat<strong>en</strong> berecht<strong>en</strong> omdat bedrijv<strong>en</strong> van de emir zak<strong>en</strong> do<strong>en</strong> in Florida. Maar de<br />
rechter verklaarde dat de zaak buit<strong>en</strong> zijn jurisdictie viel; de emir heeft volg<strong>en</strong>s de rechtbank<br />
onvoldo<strong>en</strong>de band<strong>en</strong> in Florida.<br />
Hulp van Bush<br />
Eerder dit jaar had de emir de Amerikaanse presid<strong>en</strong>t George Bush persoonlijk gevraagd om in te<br />
grijp<strong>en</strong>. Het Ministerie van Buit<strong>en</strong>landse Zak<strong>en</strong> liet daarop wet<strong>en</strong> dat de emir <strong>en</strong> zijn broer<br />
diplomatieke onsch<strong>en</strong>dbaarheid g<strong>en</strong>iet<strong>en</strong> in de Ver<strong>en</strong>igde Stat<strong>en</strong>. Advocat<strong>en</strong> van de emir voerd<strong>en</strong><br />
aan dat de kinder<strong>en</strong> meer gebaat zijn bij het hulpprogramma dat voor h<strong>en</strong> is gestart, dan met e<strong>en</strong><br />
proces. Inmiddels zijn ruim duiz<strong>en</strong>d kinder<strong>en</strong> naar huis teruggekeerd, met behulp van Unicef. Zij<br />
krijg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> vergoeding om tijdelijk te voorzi<strong>en</strong> in hun gezondheidskost<strong>en</strong> <strong>en</strong> hun behuizing. Van<br />
e<strong>en</strong> klein deel van de kinder<strong>en</strong> kan de familie overig<strong>en</strong>s niet word<strong>en</strong> teruggevond<strong>en</strong>.<br />
<strong>De</strong> inwoners van de Ver<strong>en</strong>igde Arabische Emirat<strong>en</strong> hoev<strong>en</strong> e<strong>en</strong> van hun favoriete volkssport<strong>en</strong><br />
overig<strong>en</strong>s niet te miss<strong>en</strong>: <strong>De</strong> kamel<strong>en</strong>races in Dubai gaan gewoon door, maar voor zover bek<strong>en</strong>d<br />
niet meer met kleine kinder<strong>en</strong>. Robots hebb<strong>en</strong> hun plaats ing<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. <strong>De</strong> robots met e<strong>en</strong> gewicht<br />
tot 15 kilo word<strong>en</strong> op afstand bestuurd <strong>en</strong> zijn gekleed als kleine jockeys. In andere Golfstat<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> naar schatting nog zeker 10.000 kinder<strong>en</strong> als jockey gebruikt.<br />
© onzeWereld Media 2005<br />
3. Robotjockey in Qatar<br />
In Qatar zijn de eerste kamel<strong>en</strong>races gehoud<strong>en</strong> met robots als berijder.<br />
M<strong>en</strong>s<strong>en</strong>recht<strong>en</strong>organisaties beschuldig<strong>en</strong> Qatar er al jar<strong>en</strong> van dat het land zijn racekamel<strong>en</strong> laat<br />
berijd<strong>en</strong> door kindslaafjes, sommig<strong>en</strong> niet ouder dan vier jaar. In december zegde Qatar het gebruik<br />
van kinder<strong>en</strong> als kamel<strong>en</strong>jockey vaarwel, <strong>en</strong> het land zon op e<strong>en</strong> alternatief.<br />
<strong>De</strong> Zwitserse robotfirma K-team kwam met de oplossing: 26 kilo zware robotjockey's. Vorige<br />
week werd<strong>en</strong> in Doha de eerste robot-kamel<strong>en</strong>races gehoud<strong>en</strong>. Zev<strong>en</strong> kamel<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> daarbij
opgezadeld met e<strong>en</strong> op afstand bestuurbare robot. <strong>De</strong> robot bedi<strong>en</strong>de zo de teugels, <strong>en</strong> hanteerde de<br />
zweep als de kameel niet snel g<strong>en</strong>oeg r<strong>en</strong>de. E<strong>en</strong> robotberijder kost 5.500 dollar.<br />
4. Meer lez<strong>en</strong><br />
www.childright.nl<br />
Wikipedia over kinder<strong>en</strong> als kamel<strong>en</strong>jockey (Engelstalig)
<strong>Werkmodel</strong> <strong>groep</strong> 4<br />
Het zwarte geheim<strong>en</strong>boek – Fiona Higgins<br />
(door Els <strong>De</strong>buyck)<br />
Auteursinfo (zie ook www.villakakelbont.be)<br />
Fiona Higgins verhuisde op haar zev<strong>en</strong>de van Lond<strong>en</strong> naar Ierland, waar ze verder opgroeide.<br />
Inmiddels woont ze in K<strong>en</strong>t, waar ze tot 2000 onderwijzeres was op e<strong>en</strong> basisschool. Nu haar<br />
debuut, Het zwarte geheim<strong>en</strong>boek, succesvol blijkt, kan ze al haar tijd aan schrijv<strong>en</strong> bested<strong>en</strong>. <strong>De</strong><br />
bott<strong>en</strong>tov<strong>en</strong>aar, het vervolg op Het zwarte geheim<strong>en</strong>boek, verschijnt binn<strong>en</strong>kort.<br />
Kort sam<strong>en</strong>gevat<br />
Jeremias Rotter woont in e<strong>en</strong> duister dorp in Engeland, waar hij de andere dorpsbewoners afperst –<br />
tot op e<strong>en</strong> dag de dorpsbewoners hun rug recht<strong>en</strong> <strong>en</strong> besluit<strong>en</strong> om hun mistroostige lev<strong>en</strong> niet<br />
langer door hun angst voor Jeremias te lat<strong>en</strong> bepal<strong>en</strong>. Het besluit van de dorpsbewoners heeft alles<br />
te mak<strong>en</strong> met de komst van Joe Zabbidou <strong>en</strong> Ludo Flint.<br />
Filosofer<strong>en</strong><br />
Zie ook: info over filosofer<strong>en</strong> met kinder<strong>en</strong> in de handleiding voor coördinator<strong>en</strong> op www.kjv.be.<br />
Bij het filosofer<strong>en</strong> is ge<strong>en</strong> plaats voor anekdotes of persoonlijke ik-verhal<strong>en</strong>. Vraag de juryled<strong>en</strong><br />
om duidelijke argum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Alle antwoord<strong>en</strong> zijn juist <strong>en</strong> iedere<strong>en</strong> is volledig vrij om al dan niet<br />
deel te nem<strong>en</strong> aan de discussie.<br />
* Geheim<strong>en</strong><br />
p. 235: ‘E<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s mag op zijn minst één geheim voor zichzelf houd<strong>en</strong>, vind je niet, Ludo?’<br />
Wat is e<strong>en</strong> geheim?<br />
Mag je geheim<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>?<br />
Bestaan er grote <strong>en</strong> kleine geheim<strong>en</strong>?<br />
Kan je e<strong>en</strong> geheim bewar<strong>en</strong>?<br />
Mag je e<strong>en</strong> geheim verklapp<strong>en</strong>?<br />
Waarom is iets geheim?<br />
Waarom zijn er ding<strong>en</strong> die niemand mag wet<strong>en</strong>?<br />
Welke ding<strong>en</strong> zijn dat?
Wat als iemand e<strong>en</strong> geheim verklapt?<br />
Kan het soms goed zijn om e<strong>en</strong> geheim te verklapp<strong>en</strong>?<br />
Het boek besprek<strong>en</strong><br />
Zie ook: e<strong>en</strong> raamwerk van vrag<strong>en</strong> uit Vertel e<strong>en</strong>s van Aidan Chambers in de handleiding voor<br />
coördinator<strong>en</strong> op www.kjv.be.<br />
* Basisvrag<strong>en</strong><br />
Wat vond je leuk, mooi, of goed aan dit boek?<br />
Wat vond je niet leuk?<br />
War<strong>en</strong> er stukk<strong>en</strong> die je vervel<strong>en</strong>d vond?<br />
Wat was er moeilijk of onduidelijk?<br />
Was er iets dat je verraste?<br />
Zag je bepaalde patron<strong>en</strong> of verband<strong>en</strong>?<br />
* Algem<strong>en</strong>e vrag<strong>en</strong><br />
To<strong>en</strong> je het boek voor het eerst zag, wat dacht je to<strong>en</strong> dat het voor boek was?<br />
Zag je tijd<strong>en</strong>s het lez<strong>en</strong>, het verhaal voor je og<strong>en</strong> gebeur<strong>en</strong>?<br />
K<strong>en</strong> je nog andere boek<strong>en</strong> die hierop lijk<strong>en</strong>?<br />
Zou je het nog e<strong>en</strong>s will<strong>en</strong> lez<strong>en</strong>?<br />
Zijn je tijd<strong>en</strong>s het lez<strong>en</strong> woord<strong>en</strong> opgevall<strong>en</strong> of zinn<strong>en</strong> die je mooi vond?<br />
Zijn er elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> die je overbodig vond?<br />
Zag je, tijd<strong>en</strong>s het lez<strong>en</strong>, het verhaal voor je og<strong>en</strong> gebeur<strong>en</strong>?<br />
Wat ga je aan je vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong> vertell<strong>en</strong> over het boek?<br />
* Speciale vrag<strong>en</strong><br />
Wie komt er allemaal aan het woord in het verhaal?<br />
Is dit verwarr<strong>en</strong>d of overzichtelijk?<br />
Waar <strong>en</strong> in welke tijd speelt het verhaal zich af? Kreeg je voldo<strong>en</strong>de informatie om je in de tijd <strong>en</strong><br />
de plaats te kunn<strong>en</strong> inlev<strong>en</strong>? Zou je er meer over will<strong>en</strong> wet<strong>en</strong>?<br />
Welk personage boeide jou het meest?<br />
Werd in het verhaal duidelijk wat de personages dacht<strong>en</strong> of voeld<strong>en</strong>? In wie kon je je het best<br />
inlev<strong>en</strong>?<br />
Vond je de inhoud voorspelbaar of verrass<strong>en</strong>d?<br />
<strong>De</strong>ed de sfeer in het boek je aan andere boek<strong>en</strong> met dezelfde sfeer d<strong>en</strong>k<strong>en</strong>?<br />
Was er iemand in het verhaal over wie weinig gezegd werd, maar die toch belangrijk is voor het<br />
verhaal?<br />
<strong>De</strong> structuur<br />
Aan de hand van de inhoudstafel kan je het nog ev<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> over de structuur van het verhaal:<br />
- Er is de auteur zelf die comm<strong>en</strong>taar geeft.<br />
- Er is Ludo Flint die zijn herinnering<strong>en</strong> weergeeft.<br />
- Er is de verteller die aan het woord is.<br />
- Er zijn de vele bek<strong>en</strong>t<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> uit het Zwarte Geheim<strong>en</strong>boek<br />
Welke del<strong>en</strong> laz<strong>en</strong> de juryled<strong>en</strong> het liefst?<br />
Geeft deze bijzondere structuur e<strong>en</strong> meerwaarde aan het boek?<br />
<strong>De</strong> stijl
Aan de hand van <strong>en</strong>kele fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong> kan je met de juryled<strong>en</strong> besprek<strong>en</strong> of ze van de schrijfstijl<br />
houd<strong>en</strong> <strong>en</strong> of het verhaal werkt in deze stijl.<br />
* Beschrijving<strong>en</strong> van personages<br />
JOE:<br />
p. 82: ‘Joe had ge<strong>en</strong> expressief gezicht <strong>en</strong> het verraadde vrijwel nooit zijn gevoel<strong>en</strong>s, hoewel hij<br />
heel lev<strong>en</strong>dig werd wanneer hij over Saluki praatte.’<br />
p. 82: ‘Als je met Joe praatte was het soms net of hij je raadseltjes opgaf.’<br />
HORATIUS:<br />
p. 89: ‘Horatius was begonn<strong>en</strong> in de winkel zodra hij bij de toonbank kon, <strong>en</strong> door de jar<strong>en</strong> he<strong>en</strong><br />
was de jonge slager gaan lijk<strong>en</strong> op het vlees dat hij dagelijks bewerkte. Zijn gestalte was steeds<br />
breder geword<strong>en</strong>, als die van e<strong>en</strong> stier, <strong>en</strong> zijn dikke, onbehaarde onderarm<strong>en</strong> lek<strong>en</strong> op lamsbout<strong>en</strong>.<br />
Zijn huid had de kleur van adellijk wild, e<strong>en</strong> romig soort blauw, <strong>en</strong> bezat dezelfde gladheid. Hij had<br />
e<strong>en</strong> lang gezicht, wijde neusgat<strong>en</strong> <strong>en</strong> bruine og<strong>en</strong>, die zijn omgeving met e<strong>en</strong> flauwe belangstelling<br />
opnam<strong>en</strong>. Zijn vingertopp<strong>en</strong> war<strong>en</strong> dik <strong>en</strong> stomp, <strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> man die van mess<strong>en</strong>werk leefde was<br />
hij merkwaardig slordig.’<br />
JEREMIAS:<br />
p. 126: ‘Hij kon het nauwelijks verdrag<strong>en</strong> zijn naam uit te sprek<strong>en</strong>, <strong>en</strong> als hij het toch deed ging<br />
dat gepaard met e<strong>en</strong> complete fontein van draderig bruin speeksel vol kruimels. Jeremias piekerde<br />
graag tijd<strong>en</strong>s het avondet<strong>en</strong>.’<br />
* Filosofische bed<strong>en</strong>king<strong>en</strong> die Joe meegeeft aan Ludo<br />
p. 67: ‘Wij zorg<strong>en</strong> er zelf voor of we geluk hebb<strong>en</strong> of niet, door onze dad<strong>en</strong>, <strong>en</strong> door onze<br />
geestesgesteldheid. Je hebt je eig<strong>en</strong> lot dus in hand<strong>en</strong>. Maar één ding is zeker: niemand kan<br />
ontsnapp<strong>en</strong> aan het graf.’<br />
p. 65: ‘Joe’s gezicht straalde. Dat is Latijn, zei hij. <strong>De</strong> taal van de precisie. “Het gesprok<strong>en</strong> woord<br />
vervluchtigt, het geschrev<strong>en</strong> woord blijft staan.” Dat moet je onthoud<strong>en</strong>, Ludo. <strong>De</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
gelov<strong>en</strong> wat geschrev<strong>en</strong> staat, of het nu waar is of niet.’<br />
* Latijnse uitsprak<strong>en</strong><br />
- Non mihi, non tibi, sed nobis Niet voor u, niet voor mij, maar voor ons<br />
- p. 125: Vincit qui patitur Wie wacht, die wint<br />
- p. 148: Quae noc<strong>en</strong>t doc<strong>en</strong>t Wat pijn doet is leerzaam<br />
- p.174: Dum spiro, spero Zolang ik adem, heb ik hoop<br />
- p. 199: Acta est fabula Het spel is uit<br />
- p. 215: Dura lex sed lex <strong>De</strong> wet is hard, maar het is de wet<br />
- p. 232: Fortuna favet fortibus Het geluk is de dapper<strong>en</strong> goedgezind<br />
* <strong>De</strong> doodgraver<br />
<strong>De</strong> doodgraver zegt: ‘Het was gaan reg<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> de maan hield zich schuil achter de wolk<strong>en</strong>, te<br />
beschaamd om getuige te zijn van mijn dad<strong>en</strong>.’ (p. 59) Dat is mooi gezegd, maar is dat e<strong>en</strong> taal die<br />
je verwacht van dit personage?<br />
* Knipoogjes<br />
p. 81: Ludo zegt: ‘Wel bleef ik de handscho<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> sjaal van Rotter drag<strong>en</strong>, al was het alle<strong>en</strong> al<br />
om de blik die hij op mij wierp, telk<strong>en</strong>s wanneer we elkaar teg<strong>en</strong>kwam<strong>en</strong>.’<br />
<strong>De</strong> personages
Zijn de personages herk<strong>en</strong>baar? Kan je h<strong>en</strong> vergelijk<strong>en</strong> met m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> zoals wij die k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> in onze<br />
wereld?<br />
<strong>De</strong> kaft<br />
Geeft de kaft (gemaakt door David Wyatt) de sfeer van het boek weer?<br />
Wie zou het leuk vind<strong>en</strong> om letters op e<strong>en</strong>zelfde manier te versier<strong>en</strong>?<br />
Andere onderwerp<strong>en</strong><br />
* Op p. 64-65 vind je de beginzin van drie bek<strong>en</strong>t<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> terug. Wie kan het geheim van deze<br />
m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> verder vertell<strong>en</strong> of beschrijv<strong>en</strong>? Zijn er jonger<strong>en</strong> die graag schrijv<strong>en</strong>? Vertel… Stimuleer<br />
h<strong>en</strong> zeker om te blijv<strong>en</strong> schrijv<strong>en</strong>.<br />
* Op www.queridokind.nl vind je kritiek<strong>en</strong> over dit boek. Je kan de kritiek<strong>en</strong> voorlez<strong>en</strong> <strong>en</strong> vrag<strong>en</strong><br />
of de jonger<strong>en</strong> zich hierin kunn<strong>en</strong> vind<strong>en</strong>.<br />
<strong>De</strong> kritiek<strong>en</strong> sprek<strong>en</strong> over Roald Dahl, Charles Dick<strong>en</strong>s, Cornelia Funke <strong>en</strong> Kate DiCamillo.<br />
K<strong>en</strong>n<strong>en</strong> de juryled<strong>en</strong> boek<strong>en</strong> van deze auteurs? Leg ev<strong>en</strong>tueel <strong>en</strong>kele boek<strong>en</strong> van die auteurs klaar.<br />
Dat is altijd leuk om ev<strong>en</strong> te bekijk<strong>en</strong>!<br />
* Wie zou ook het volg<strong>en</strong>de boek van Fiona Higgins will<strong>en</strong> lez<strong>en</strong>?
<strong>Werkmodel</strong> <strong>groep</strong> 4<br />
Het verbluff<strong>en</strong>de verhaal van Adolphus Tips – Michael Morpurgo<br />
(door Annie Mo<strong>en</strong>aert)<br />
Auteursinfo (zie ook www.villakakelbont.be)<br />
<strong>De</strong> Engelse schrijver Michael Morpurgo (°1943, Lond<strong>en</strong>) is e<strong>en</strong> echte verteller. Hij maakt<br />
spann<strong>en</strong>de avontur<strong>en</strong>verhal<strong>en</strong> waarin plaats is voor fantasie <strong>en</strong> soms e<strong>en</strong> beetje magie. E<strong>en</strong> aantal<br />
van zijn verhal<strong>en</strong> zijn verfilmd.<br />
Opleiding: Studeerde Engelse Taal- <strong>en</strong> Letterkunde aan de universiteit van Lond<strong>en</strong>.<br />
Werk: Werkte ti<strong>en</strong> jaar als onderwijzer, daarna als leider van kinderkamp<strong>en</strong>.<br />
Thuis: Woont met zijn vrouw Clare op e<strong>en</strong> boerderij in <strong>De</strong>von (Wales). Hun drie kinder<strong>en</strong> won<strong>en</strong><br />
niet meer thuis.<br />
Ooit gezegd: ‘Schrijv<strong>en</strong> is dagdrom<strong>en</strong>. Ik heb mijn drom<strong>en</strong> van de laatste jar<strong>en</strong> allemaal<br />
opgeschrev<strong>en</strong>. Als ik ze opschrijf, doe ik dat heel snel in spreektaal. Daarna ga ik alles ord<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
komt pas het echte verhaal tevoorschijn.’<br />
Over het werk van Michael Morpurgo: Sam<strong>en</strong> met zijn vrouw Clare richtte Michael Morpurgo<br />
‘Farms for City Childr<strong>en</strong>’ op om stadskinder<strong>en</strong> e<strong>en</strong> tijdje van het boer<strong>en</strong>lev<strong>en</strong> te lat<strong>en</strong> proev<strong>en</strong>.<br />
Jaarlijks bezoek<strong>en</strong> zo e<strong>en</strong> tweeduiz<strong>en</strong>d kinder<strong>en</strong> zijn boerderij<strong>en</strong> in <strong>De</strong>von <strong>en</strong> Wales, waar ze het<br />
land bewerk<strong>en</strong> <strong>en</strong> de dier<strong>en</strong> verzorg<strong>en</strong>.<br />
Wanneer Michael niet op de boerderij<strong>en</strong> werkt, schrijft hij. Vroeger las hij zijn verhal<strong>en</strong> aan zijn<br />
drie kinder<strong>en</strong> voor. Nu zijn de kinder<strong>en</strong> die de boerderij<strong>en</strong> bezoek<strong>en</strong> zijn eerste toehoorders. Hij<br />
luistert goed naar hun opmerking<strong>en</strong> <strong>en</strong> herschrijft soms zijn tekst<strong>en</strong> op grond van hun reacties.<br />
Kort sam<strong>en</strong>gevat<br />
Op e<strong>en</strong> dag, <strong>en</strong>kele maand<strong>en</strong> na het overlijd<strong>en</strong> van haar man, kondigt de oma van Boowie aan dat<br />
ze op reis gaat. Ze wil niet vertell<strong>en</strong> waarhe<strong>en</strong> <strong>en</strong> waarom.<br />
Enkele wek<strong>en</strong> later ontvangt Boowie e<strong>en</strong> brief van haar uit Amerika, sam<strong>en</strong> met haar<br />
dagboekaantek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> uit de tijd dat oma Lily 12 jaar was. Ze vertelt over wat ze meemaakte in<br />
de Tweede Wereldoorlog. Over de evacuatie van de boerderij waar ze woonde, over de verdwijning<br />
van haar geliefde kat Tips <strong>en</strong> over Ady, e<strong>en</strong> Amerikaanse soldaat. Ging oma hem soms in<br />
Amerika opzoek<strong>en</strong>?
Thema’s, tips <strong>en</strong> verwerkingsmogelijkhed<strong>en</strong><br />
* Vrag<strong>en</strong><br />
- Vind je het onderwerp interessant? Spreekt het je aan? Waarom?<br />
- Heb je iets geleerd uit het verhaal? Wat vind je ervan dat je door dit boek te lez<strong>en</strong> iets meer te<br />
wet<strong>en</strong> komt over WO II? (‘Operatie Tiger’ is waar gebeurd!)<br />
- Wat betek<strong>en</strong>t de titel? Probeer hem te verklar<strong>en</strong>. Dat kan je ev<strong>en</strong>tueel do<strong>en</strong> aan de hand van<br />
passages uit het boek.<br />
- Ligt de nadruk eerder op de gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> of veeleer op de gedacht<strong>en</strong> <strong>en</strong> gevoel<strong>en</strong>s van de<br />
persoon? Geef daar je m<strong>en</strong>ing over.<br />
- Hebb<strong>en</strong> bepaalde gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> je aan het d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> gezet? Wat zou jij ervan vind<strong>en</strong> indi<strong>en</strong> je je<br />
huis uit zou moet<strong>en</strong>?<br />
- Hoe probeert Lily haar probleem op te loss<strong>en</strong>? Is haar kat gaan zoek<strong>en</strong> de beste oplossing<br />
volg<strong>en</strong>s jou? Wist ze wat er zou kunn<strong>en</strong> gebeur<strong>en</strong>? Zou jij het anders do<strong>en</strong>?<br />
- <strong>De</strong> personages in boek<strong>en</strong> reager<strong>en</strong> misschi<strong>en</strong> anders op bepaalde situaties dan jij zou do<strong>en</strong>. Kies<br />
e<strong>en</strong> situatie uit het verhaal e<strong>en</strong> vertel hoe jij zou reager<strong>en</strong>.<br />
* Stijl- <strong>en</strong> vormk<strong>en</strong>merk<strong>en</strong><br />
Het verbluff<strong>en</strong>de verhaal van Adolphus Tips k<strong>en</strong>t verschill<strong>en</strong>de lag<strong>en</strong> <strong>en</strong> verhaallijn<strong>en</strong>. <strong>De</strong> lezer<br />
krijgt e<strong>en</strong> beeld van e<strong>en</strong> vrij ongek<strong>en</strong>d gebeur<strong>en</strong> uit de Tweede Wereldoorlog.<br />
Wat vind je van de manier waarop het verhaal is verteld? Welke verhaallijn<strong>en</strong> zijn er? Zijn ze<br />
goed met elkaar verbond<strong>en</strong>?<br />
Hier kan je als begeleider ev<strong>en</strong> stilstaan bij het begrip ‘raamvertelling’. E<strong>en</strong> raamvertelling of<br />
kadervertelling is e<strong>en</strong> verhaal dat de omlijsting vormt voor e<strong>en</strong> aantal andere verhal<strong>en</strong>. E<strong>en</strong><br />
raamvertelling start met e<strong>en</strong> vertelling in het hed<strong>en</strong> waarin verschill<strong>en</strong>de personages aan het<br />
woord kom<strong>en</strong>. Die vertell<strong>en</strong> dan elk hun verhaal dat in het verled<strong>en</strong> heeft plaatsgevond<strong>en</strong>. Op die<br />
manier word<strong>en</strong> deze verhal<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>gebond<strong>en</strong> door e<strong>en</strong> soort flashbacktechniek. Om het begrip<br />
te verduidelijk<strong>en</strong>, kan je verwijz<strong>en</strong> naar andere raamvertelling<strong>en</strong> die je misschi<strong>en</strong> vroeger sam<strong>en</strong><br />
met de juryled<strong>en</strong> las. Je kan h<strong>en</strong> ook vrag<strong>en</strong> of ze zelf al eerder e<strong>en</strong> raamvertelling laz<strong>en</strong>.<br />
In het boek word e<strong>en</strong> historische gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> beschrev<strong>en</strong> vanuit e<strong>en</strong> origineel perspectief.<br />
<strong>De</strong> auteur zorgde op het einde voor e<strong>en</strong> naschrift. Daarin licht hij toe hoe sommige details van het<br />
verhaal zijn geïnspireerd door e<strong>en</strong> historisch werk Slapton. Wat vind je van dat naschrift? Is het<br />
verhelder<strong>en</strong>d of overbodig?<br />
Hier kan je als begeleider de bedoeling van de auteur kort besprek<strong>en</strong>. Met het nawoord stelt de<br />
auteur duidelijk dat hij zijn verhaal baseert op de werkelijkheid. Zo biedt hij jonge lezers op e<strong>en</strong><br />
verhal<strong>en</strong>de manier e<strong>en</strong> kijk op het verled<strong>en</strong>. Tegelijk biedt die k<strong>en</strong>nis ook e<strong>en</strong> basis om wat<br />
vandaag gebeurt te situer<strong>en</strong>.<br />
* Tijd <strong>en</strong> plaats<br />
Het verhaal speelt zich af in Slapton Sands aan de kust van <strong>De</strong>von – Engeland. Daar vond in 1944<br />
Operatie Tiger plaats – de voorbereiding op de landing in Normandië.<br />
E<strong>en</strong> oppervlak van 12.000 hectare werd ontruimd <strong>en</strong> 3000 dorpeling<strong>en</strong> gav<strong>en</strong> hun vertrouwde<br />
omgeving op voor één van de belangrijkste WO II-oef<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>. Meer over het onderwerp Operatie<br />
Tiger vind je op volg<strong>en</strong>de link: http://forum.wo2.nl/viewtopic.php?p=31099.<br />
Torcross Tank Memorial<br />
Torcross is e<strong>en</strong> dorpje helemaal in het zuid<strong>en</strong><br />
van Slapton Sands. In 1944 werd<strong>en</strong> alle<br />
dorpeling<strong>en</strong> geëvacueerd voor Operatie Tiger: de<br />
grote repetitie van de Amerikan<strong>en</strong> voor de<br />
landing in Normandië in 1944. Tragisch g<strong>en</strong>oeg
ontdekt<strong>en</strong> de Duitsers de operatie <strong>en</strong> ging<strong>en</strong> ze in de aanval. Tijd<strong>en</strong>s het gevecht kwam<strong>en</strong><br />
bijna 800 militair<strong>en</strong> om. <strong>De</strong> Torcross Tank Memorial eert de slachtoffers <strong>en</strong> herinnert ons<br />
vandaag aan de gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> van to<strong>en</strong>. Meer info: http://www.ukattraction.com/nl/westcountry/torcross-memorial-tank.htm.
<strong>Werkmodel</strong> <strong>groep</strong> 4<br />
<strong>De</strong> schreeuw op de muur – Karla Stoefs<br />
(door Annie Mo<strong>en</strong>aert)<br />
Auteursinfo (zie ook www.villakakelbont.be)<br />
Karla Stoefs debuteerde in 2003 met Voor altijd bij jou waarmee ze mete<strong>en</strong> de prijs van de <strong>Kinder</strong><strong>en</strong><br />
Jeugdjury Vlaander<strong>en</strong> won.<br />
Karla is systeemanalyst <strong>en</strong> houdt van woord<strong>en</strong> <strong>en</strong> letters.<br />
Over zichzelf zegt ze: ‘In 1963 werd ik uitgebroed in e<strong>en</strong> nest waarin er al zes kleintjes zat<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
waar er zich na mij nog twee bijwrong<strong>en</strong>. Mijn kindertijd bracht ik al drom<strong>en</strong>d door. Ik studeerde<br />
in Leuv<strong>en</strong> toegepaste economie <strong>en</strong> kwam nadi<strong>en</strong> terecht in de informatica: e<strong>en</strong> binaire wereld<br />
waarin ding<strong>en</strong> juist (1) of fout (0) zijn. Om de ding<strong>en</strong> kwijt te gerak<strong>en</strong> die slechts e<strong>en</strong> beetje juist<br />
of e<strong>en</strong> beetje fout zijn, begon ik <strong>en</strong>kele jar<strong>en</strong> geled<strong>en</strong> met schrijv<strong>en</strong>. Nu is schrijv<strong>en</strong> voor mij het<br />
perfecte alibi om ongestraft opnieuw te kunn<strong>en</strong> drom<strong>en</strong>. Naast jeugd- <strong>en</strong> kinderboek<strong>en</strong>, schrijf ik<br />
ook toneel. En waar ik het meest van hou? Tja, wat dacht je? Van kinder<strong>en</strong> die boek<strong>en</strong> lez<strong>en</strong><br />
natuurlijk!’<br />
Karla heeft e<strong>en</strong> leuke eig<strong>en</strong> website: www.karlastoefs.be. Zeker e<strong>en</strong> bezoekje waard!<br />
Kort sam<strong>en</strong>gevat<br />
Lana verhuist van de stad naar het platteland. Het nieuwe huis is vervall<strong>en</strong> <strong>en</strong> er hangt e<strong>en</strong> luguber<br />
sfeertje. Lana ontrafelt beetje bij beetje het verled<strong>en</strong> van het huis. Tegelijk rek<strong>en</strong>t ze af met e<strong>en</strong><br />
b<strong>en</strong>de pestkopp<strong>en</strong>, <strong>en</strong> weet ze de dood van haar grootvader de juiste plek in haar hart te gev<strong>en</strong>.<br />
Thema’s, tips <strong>en</strong> verwerkingsmogelijkhed<strong>en</strong><br />
* Verschill<strong>en</strong>de thema’s<br />
In dit verhaal zijn veel thema’s met elkaar verbond<strong>en</strong>: vri<strong>en</strong>dschap, pest<strong>en</strong>, Alzheimer… Het<br />
c<strong>en</strong>trale thema is echter afscheid: afscheid van vri<strong>en</strong>din Joli<strong>en</strong>, van Lana’s grootouders, van de<br />
stad. Vanuit dit thema vertrekk<strong>en</strong> er meerdere verhaallijn<strong>en</strong>: onder meer de ziekte van opa, de<br />
moeilijke relatie tuss<strong>en</strong> Lana <strong>en</strong> haar moeder, het pest<strong>en</strong>.
* Personages<br />
Wat vind<strong>en</strong> de juryled<strong>en</strong> van het gedrag van Lana? Begrijp<strong>en</strong> ze haar?<br />
En wat met de overige personages, Lana’s moeder, vader, de dorpskinder<strong>en</strong>? Gedrag<strong>en</strong> ze zich<br />
zoals het hoort?Is het gedrag van de verschill<strong>en</strong>de personages begrijpelijk <strong>en</strong> aanvaardbaar? Laat<br />
ze uitlegg<strong>en</strong> van welke personages wel <strong>en</strong> van welke niet <strong>en</strong> waarom ze dat vind<strong>en</strong>.<br />
Kom je van de personages g<strong>en</strong>oeg te wet<strong>en</strong>, g<strong>en</strong>oeg om hun gedrag te begrijp<strong>en</strong>?<br />
Zijn er personages die tijd<strong>en</strong>s het verhaal verander<strong>en</strong>? Zo ja in welk opzicht?<br />
* Tijd, plaats, stijl <strong>en</strong> vorm<br />
<strong>De</strong> ik-vorm <strong>en</strong> de teg<strong>en</strong>woordige tijd maakt de lezer deelg<strong>en</strong>oot van de gedacht<strong>en</strong> in Lana’s hoofd.<br />
Dit ‘wet<strong>en</strong>’ maakt het verhaal spann<strong>en</strong>d.<br />
<strong>De</strong> korte flashbacks naar gelukkige mom<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in de stad met Joli<strong>en</strong> <strong>en</strong> haar grootouders<br />
versterk<strong>en</strong> de int<strong>en</strong>se treurnis van elk afscheid <strong>en</strong> ton<strong>en</strong> Lana’s grote e<strong>en</strong>zaamheid.<br />
* Opbouw<br />
Het verhaal is spann<strong>en</strong>d opgebouwd. Tot aan het einde wordt de spanningsboog strak gehoud<strong>en</strong>:<br />
moeder vertelt het heugelijke nieuws over haar zwangerschap terwijl de brief van Joli<strong>en</strong> verdriet<br />
meebr<strong>en</strong>gt.<br />
Vind<strong>en</strong> de juryled<strong>en</strong> het verhaal spann<strong>en</strong>d?<br />
Zitt<strong>en</strong> er terugblikk<strong>en</strong> of herinnering<strong>en</strong> in het verhaal? Wat vind<strong>en</strong> de juryled<strong>en</strong> daarvan?<br />
* Titel<br />
Wat betek<strong>en</strong>t de titel volg<strong>en</strong>s de juryled<strong>en</strong>? Laat h<strong>en</strong> dit duidelijk mak<strong>en</strong> aan de hand van e<strong>en</strong><br />
fragm<strong>en</strong>t.<br />
Verwijst de titel <strong>en</strong>kel naar de schreeuw ‘Help ons’ op de muur of is er e<strong>en</strong> dubbele betek<strong>en</strong>is?<br />
Voelt Lana zich door haar fantasie niet net zo gevang<strong>en</strong> in het huis <strong>en</strong> het dorp als de vorige<br />
bewoners? Wat vind<strong>en</strong> de juryled<strong>en</strong> daarvan?<br />
* Cover<br />
Maakte de cover de juryled<strong>en</strong> nieuwsgierig naar de inhoud van het boek?<br />
Wat hadd<strong>en</strong> ze verwacht bij het zi<strong>en</strong> van de cover? Zijn die verwachting<strong>en</strong> uitgekom<strong>en</strong> of juist<br />
niet?<br />
* Het einde<br />
Wat vond<strong>en</strong> de juryled<strong>en</strong> van het einde?<br />
Was het e<strong>en</strong> einde dat goed paste bij het beschrev<strong>en</strong> verhaal?<br />
Was het e<strong>en</strong> gelukkig einde?<br />
Wat vind<strong>en</strong> juryled<strong>en</strong> van zo’n einde?<br />
Is het einde geloofwaardig of juist niet?
<strong>Werkmodel</strong> <strong>groep</strong> 4<br />
Wiet Waterlanders I: de kleine Caroluscode – Mark Tijsmans<br />
(door Miche Bekaert)<br />
Auteursinfo (zie ook www.villakakelbont.be)<br />
Mark Tijsmans behaalde zijn diploma aan het Koninklijk Conservatorium te Brussel in 1993.<br />
Nadi<strong>en</strong> acteerde hij voor theater <strong>en</strong> TV. Hij was Ketnetwrapper <strong>en</strong> vertolkte e<strong>en</strong> hoofdrol in de<br />
TV-serie Flikk<strong>en</strong>. In 2006 versche<strong>en</strong> zijn eerste jeugdroman: Het geheim van te veel tor<strong>en</strong>s. Na<br />
één jaar versche<strong>en</strong> er al e<strong>en</strong> zesde druk.<br />
Kort sam<strong>en</strong>gevat<br />
Wanneer Wiet Waterlanders verhuist, moet hij ook naar e<strong>en</strong> nieuwe school. Met de mooie<br />
Ophelia <strong>en</strong> de grappige Indigo klikt het al snel, maar Adriaan, de geme<strong>en</strong>ste jong<strong>en</strong> van de klas,<br />
wil niets van hem wet<strong>en</strong>. Tijd<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> klasuitstap naar het Grav<strong>en</strong>ste<strong>en</strong> waar archeologische<br />
opgraving<strong>en</strong> aan de gang zijn, wordt Wiet in e<strong>en</strong> put geduwd. Hij ontdekt het lijk van e<strong>en</strong> jong<strong>en</strong>.<br />
Wiet, Ophelia <strong>en</strong> Indigo zijn vastbeslot<strong>en</strong> om er meer over te wet<strong>en</strong> te kom<strong>en</strong>. Zo ontdekk<strong>en</strong> ze<br />
de geschied<strong>en</strong>is van Carolus, e<strong>en</strong> jong<strong>en</strong> uit de middeleeuw<strong>en</strong>.<br />
Thema’s<br />
15e eeuw, avontuur, moord, vri<strong>en</strong>dschap, archeologie<br />
Stijl <strong>en</strong> vorm<br />
Het boek bestaat uit twee verhaallijn<strong>en</strong>: één in het verled<strong>en</strong> <strong>en</strong> één in het hed<strong>en</strong>. Wiet <strong>en</strong> zijn<br />
vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong> gaan op zoek naar het verhaal uit het verled<strong>en</strong>. <strong>De</strong> hoofdstukk<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> zich afwissel<strong>en</strong>d<br />
af in hed<strong>en</strong> <strong>en</strong> verled<strong>en</strong>. Door gebruik te mak<strong>en</strong> van grijze paginarand<strong>en</strong> kan je goed zi<strong>en</strong> welke<br />
del<strong>en</strong> in het boek over het verled<strong>en</strong> gaan. <strong>De</strong>ze afwisseling verhoogt de spanning <strong>en</strong> zorgt ervoor<br />
dat je steeds verder wil lez<strong>en</strong>. Beide avontur<strong>en</strong> zijn spann<strong>en</strong>d <strong>en</strong> zitt<strong>en</strong> vol humor <strong>en</strong> verrassing<strong>en</strong>.<br />
Mysterieuze personages, die tot het einde toe nog onbek<strong>en</strong>d blijv<strong>en</strong>, zorg<strong>en</strong> ervoor dat je b<strong>en</strong>ieuwd<br />
b<strong>en</strong>t naar het tweede deel van deze trilogie rond Wiet Waterlanders.<br />
<strong>De</strong> stijl is grappig <strong>en</strong> vol leuke verwijzing<strong>en</strong>. Beide verhal<strong>en</strong> zijn erg lev<strong>en</strong>dig geschrev<strong>en</strong>, je kan je<br />
het verhaal zo voorstell<strong>en</strong>.
Bespreking<br />
Eerste indruk<br />
- Spreekt de kaft de juryled<strong>en</strong> aan?<br />
- Wat dacht<strong>en</strong> de juryled<strong>en</strong> to<strong>en</strong> ze het boek voor het eerst zag<strong>en</strong>? Wat war<strong>en</strong> de<br />
verwachting<strong>en</strong>?<br />
Inhoud<br />
- Wat vind<strong>en</strong> ze van de opbouw van het boek? Hoe ervar<strong>en</strong> ze de afwisseling tuss<strong>en</strong> de<br />
stukk<strong>en</strong> in het verled<strong>en</strong> <strong>en</strong> het hed<strong>en</strong>?<br />
- Is het verhaal geloofwaardig?<br />
- Wat vind<strong>en</strong> de juryled<strong>en</strong> grappig in het verhaal?<br />
- Zijn ze geïnteresseerd in het tijdperk waarin het verhaal in het Grav<strong>en</strong>ste<strong>en</strong> zich afspeelt?<br />
Wie is er al in het Grav<strong>en</strong>ste<strong>en</strong> geweest? Kunn<strong>en</strong> ze zich voorstell<strong>en</strong> hoe het lev<strong>en</strong> er to<strong>en</strong><br />
was?<br />
- Vind<strong>en</strong> ze het einde van dit boek goed? Welk einde hadd<strong>en</strong> ze verwacht of hoe zoud<strong>en</strong> zij<br />
het lat<strong>en</strong> eindig<strong>en</strong>?<br />
- Overweg<strong>en</strong> de juryled<strong>en</strong> om de volg<strong>en</strong>de del<strong>en</strong> van de trilogie te lez<strong>en</strong>?<br />
Personages<br />
- Kunn<strong>en</strong> de juryled<strong>en</strong> zich inlev<strong>en</strong> in de personages? Zo ja, in welk personage?<br />
- Welk personage vind<strong>en</strong> ze het grappigst?
<strong>Werkmodel</strong> <strong>groep</strong> 4<br />
Littek<strong>en</strong>s – Mieke Vanpol<br />
(door Els <strong>De</strong>buyck)<br />
Auteursinfo (zie ook www.villakakelbont.be)<br />
Mieke Vanpol (°Lommel, 1948) volgde e<strong>en</strong> onderwijzersopleiding <strong>en</strong> stond meer dan twintig jaar<br />
voor de klas. Daarna werd ze directeur van e<strong>en</strong> multiculturele basisschool in Bering<strong>en</strong>. In 1986<br />
versche<strong>en</strong> haar eerste boek.<br />
In haar verhal<strong>en</strong> voor kinder<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> vri<strong>en</strong>dschap <strong>en</strong> school e<strong>en</strong> opvall<strong>en</strong>de rol; humor is nooit<br />
ver weg. In haar boek<strong>en</strong> voor ti<strong>en</strong>ers ligt de klemtoon op de gevoel<strong>en</strong>s, vrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> twijfels waar de<br />
hoofdpersonages mee worstel<strong>en</strong>. Door de combinatie van e<strong>en</strong> e<strong>en</strong>voudige vertelstijl <strong>en</strong> heel veel<br />
dialog<strong>en</strong> laat haar werk zich heel vlot lez<strong>en</strong>.<br />
Kort sam<strong>en</strong>gevat<br />
Maar in het diepste donker van mijn hoofd zitt<strong>en</strong> beeld<strong>en</strong> die me bang mak<strong>en</strong>. Ik wil ze niet zi<strong>en</strong>,<br />
ik duw ze naar b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong> maar telk<strong>en</strong>s weer glipp<strong>en</strong> ze naar bov<strong>en</strong>.<br />
Aan het woord is Hanne. Sinds papa werkloos is, verandert de sfeer thuis. Papa kan de teg<strong>en</strong>slag<br />
niet plaats<strong>en</strong> <strong>en</strong> loopt gefrustreerd rond. Er zijn spanning<strong>en</strong>, er is ruzie <strong>en</strong> gekibbel. <strong>De</strong> vele<br />
poging<strong>en</strong> van mama, Joris <strong>en</strong> Hanne om opgewekter teg<strong>en</strong> de ding<strong>en</strong> aan te kijk<strong>en</strong>, kunn<strong>en</strong> hem<br />
niet opvrolijk<strong>en</strong>. Vooral Joris - e<strong>en</strong> speelse opgroei<strong>en</strong>de ti<strong>en</strong>er - krijgt het hard te verdur<strong>en</strong>. Hij<br />
herk<strong>en</strong>t zijn eig<strong>en</strong> vader niet meer.<br />
Bespreking<br />
(Zie ook: e<strong>en</strong> raamwerk van vrag<strong>en</strong> uit Vertel e<strong>en</strong>s van Aidan Chambers in de handleiding voor<br />
begeleiders op www.kjv.be)<br />
Je kan werk<strong>en</strong> met 3 stoel<strong>en</strong> vooraan. Bij elke vraag mag e<strong>en</strong> jurylid op e<strong>en</strong> stoel kom<strong>en</strong> zitt<strong>en</strong><br />
om antwoord te gev<strong>en</strong>. Wie iets bijkom<strong>en</strong>ds wil zegg<strong>en</strong>, mag plaatsnem<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> andere stoel. Als<br />
e<strong>en</strong> vierde persoon iets te zegg<strong>en</strong> heeft, kan die zijn hand opstek<strong>en</strong> <strong>en</strong> moet er e<strong>en</strong> stoel<br />
vrijgemaakt word<strong>en</strong>. Hieronder vind je e<strong>en</strong> overzicht van mogelijke vrag<strong>en</strong>.<br />
Basisvrag<strong>en</strong>
- Wat vond je leuk, mooi, of goed aan dit boek?<br />
- Was vond je niet leuk?<br />
- War<strong>en</strong> er stukk<strong>en</strong> die je vervel<strong>en</strong>d vond?<br />
- Wat was er moeilijk of onduidelijk?<br />
Algem<strong>en</strong>e vrag<strong>en</strong><br />
- Wat was je eerste indruk van het boek to<strong>en</strong> je het nog niet had gelez<strong>en</strong>?<br />
- Is het verhaal geloofwaardig?<br />
- K<strong>en</strong> je nog andere boek<strong>en</strong> over dit onderwerp?<br />
- Was er iets in het boek wat je zelf al e<strong>en</strong>s hebt meegemaakt?<br />
- Wat ging er hetzelfde bij jou <strong>en</strong> wat was anders?<br />
- Zou je het boek nog e<strong>en</strong>s will<strong>en</strong> lez<strong>en</strong>?<br />
- Zijn er elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> die je overbodig vond?<br />
- Wat ga je aan je vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong> vertell<strong>en</strong> over het boek?<br />
- Als jij dit boek geschrev<strong>en</strong> had, wat had je dan anders gedaan?<br />
Speciale vrag<strong>en</strong><br />
- Werd het verhaal verteld in de volgorde waarin de gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> plaatsvond<strong>en</strong>?<br />
- Als je vertelt wat jou overkom<strong>en</strong> is, vertel je het dan altijd in de volgorde waarin de ding<strong>en</strong><br />
gebeurd<strong>en</strong>?<br />
- Zijn er wel e<strong>en</strong>s red<strong>en</strong><strong>en</strong> om het anders te do<strong>en</strong>?<br />
- Vond je de volgorde waarin het verhaal werd verteld goed, of maakte het jou het lez<strong>en</strong><br />
moeilijker?<br />
- Welke verhaalfiguur boeide jou het meest?<br />
- Welke verhaalfiguur vond je niet aardig? <strong>De</strong>ed die figuur je d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> aan iemand die je zelf k<strong>en</strong>t?<br />
- Zou je nog iets will<strong>en</strong> zegg<strong>en</strong> aan de verhaalfiguur die je niet aardig vond?<br />
- Hanne vertelt dit verhaal. Wat gewoon gedrukt staat, zijn de beschrijving<strong>en</strong> van de<br />
gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> zoals Hanne ze meemaakt. Maar je komt ook te wet<strong>en</strong> hoe ze zich voelt bij wat er<br />
gebeurt. Dat staat cursief gedrukt. Kom je ook iets te wet<strong>en</strong> over hoe de andere led<strong>en</strong> van het<br />
gezin zich voel<strong>en</strong>?<br />
Andere aanleiding<strong>en</strong> tot e<strong>en</strong> gesprek<br />
- Vind<strong>en</strong> de juryled<strong>en</strong> de titel goed gekoz<strong>en</strong>? Is er volg<strong>en</strong>s h<strong>en</strong> e<strong>en</strong> andere titel die ook zou pass<strong>en</strong>?<br />
- Wie is volg<strong>en</strong>s h<strong>en</strong> de oudste: Hanne of Joris? Waarom d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> ze dat?<br />
- Waar loopt het fout in het boek volg<strong>en</strong>s de juryled<strong>en</strong>? Laat ze erover vertell<strong>en</strong>.<br />
- p.65-66 Die vreselijke dag: Papa maakt het skidorp van Joris kapot. Vind<strong>en</strong> de juryled<strong>en</strong> het<br />
goed dat de kinder<strong>en</strong> vier wek<strong>en</strong> bij hun oom <strong>en</strong> tante gaan loger<strong>en</strong>?<br />
- einde p. 75-76 Joris krijgt schaats<strong>en</strong>, maar gooit ze aan stukk<strong>en</strong>.<br />
Herlees het laatste stukje met de jonger<strong>en</strong>. Vergelijk hoe Hanne beschrijft wat ze ziet gebeur<strong>en</strong><br />
tuss<strong>en</strong> haar broer <strong>en</strong> haar vader <strong>en</strong> de laatste zin waarin Hanne niet meer beschrijft maar zelf bijna<br />
smeekt: “Laat ons nooit meer los.” Hoe zal het volg<strong>en</strong>s de juryled<strong>en</strong> aflop<strong>en</strong> met dit gezin?<br />
- K<strong>en</strong>n<strong>en</strong> de jonger<strong>en</strong> Mieke Vanpol? Laz<strong>en</strong> ze al andere boek<strong>en</strong> van haar? Zoud<strong>en</strong> ze nog boek<strong>en</strong><br />
van haar will<strong>en</strong> lez<strong>en</strong>? Je kan e<strong>en</strong> t<strong>en</strong>toonstelling mak<strong>en</strong> van haar boek<strong>en</strong> (*) <strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> lat<strong>en</strong><br />
snuister<strong>en</strong> of vertell<strong>en</strong> over boek<strong>en</strong> die ze al laz<strong>en</strong>.<br />
- Wat vind<strong>en</strong> de jonger<strong>en</strong> van de illustraties van Wout Olaerts? Hier bedoel ik de illustraties op<br />
zich, maar zeker ook de illustraties in functie van het verhaal. B<strong>en</strong>adruk dat het belangrijk is dat<br />
de jonger<strong>en</strong> bij het lez<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> boek altijd de naam van de auteur én de illustrator onthoud<strong>en</strong>.<br />
K<strong>en</strong>n<strong>en</strong> ze nog andere illustrator<strong>en</strong>? Van welke illustraties houd<strong>en</strong> ze het meest? Als je voelt dat<br />
de jonger<strong>en</strong> hier verder op in will<strong>en</strong> gaan, kan het boek ‘Buit<strong>en</strong> de lijntjes gekleurd-uitgelez<strong>en</strong><br />
vlaamse illustrator<strong>en</strong> in de kijker’ Marita Vermeul<strong>en</strong>, 2006 – Lannoo e<strong>en</strong> boei<strong>en</strong>d vertrekpunt<br />
zijn.
(*) Bibliografie Mieke Vanpol<br />
- B<strong>en</strong> je betoeterd, opa?<br />
- Het etiket van juffrouw Jet<br />
- Zes onder zeil<br />
- Ik noem je Ib<br />
- Knappe Ollie<br />
- Uniek exemplaar<br />
- Bloem<strong>en</strong> voor Jay<br />
- Ik wil e<strong>en</strong> prins met paard<br />
- Stibbe<br />
- Zeppi<br />
- Oscar <strong>en</strong> Eef<br />
- Olieboll<strong>en</strong> Si<strong>en</strong><br />
- <strong>De</strong> wereld van Camillo<br />
- Littek<strong>en</strong>s
<strong>Werkmodel</strong> <strong>groep</strong> 4<br />
<strong>De</strong> hoed van Vos – Roel Verniers<br />
(door Caroline Verbrugg<strong>en</strong>)<br />
Auteursinfo (zie ook www.villakakelbont.be)<br />
Roel Verniers werkte voor Radio 3, <strong>De</strong> Standaard, het Theaterfestival, Tweetaktfestival <strong>en</strong><br />
Villanella. Nu is hij directeur van ccBe, het cultuurc<strong>en</strong>trum van Berchem. <strong>De</strong> hoed van Vos is zijn<br />
eerste boek. Daarnaast blogt hij op de website van het tijdschrift Knack over het culturele lev<strong>en</strong> in<br />
Vlaander<strong>en</strong>.<br />
Le<strong>en</strong> Van Hulst volgde schilderkunst aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunst<strong>en</strong><br />
Antwerp<strong>en</strong> <strong>en</strong> illustratie <strong>en</strong> grafische vormgeving aan het Sint Lucas in Antwerp<strong>en</strong>. Zij studeerde<br />
af met het fijngevoelige stripverhaal Milk and Snow.<br />
Kort sam<strong>en</strong>gevat<br />
<strong>De</strong> ti<strong>en</strong>jarige Max verhuist met zijn vader naar e<strong>en</strong> flatgebouw aan de rand van de stad. Hij sluit<br />
vri<strong>en</strong>dschap met m<strong>en</strong>eer Vos, de buurman die hoed<strong>en</strong> maakt. Met zijn vri<strong>en</strong>d <strong>De</strong>nnis deelt hij lief<br />
<strong>en</strong> leed, <strong>en</strong> zijn liefde voor houdt hij het liefst geheim. Op e<strong>en</strong> dag beslist M<strong>en</strong>eer Vos te stopp<strong>en</strong><br />
met het mak<strong>en</strong> van hoed<strong>en</strong>. Nog één hoed wil hij mak<strong>en</strong>: e<strong>en</strong> grote zolderhoed op het dak van het<br />
flatgebouw om de herinnering<strong>en</strong> van de flatbewoners in te bewar<strong>en</strong>. Wanneer alles klaar is <strong>en</strong><br />
iedere<strong>en</strong> op het dak staat onder de grote hoed, verdwijnt Vos in de sneeuw.<br />
Vooraf<br />
Geef de juryled<strong>en</strong> vooraf volg<strong>en</strong>de de opdracht mee: noteer twee zinn<strong>en</strong> die jij mooi of speciaal<br />
vindt.<br />
Na het lez<strong>en</strong><br />
In het boek kom<strong>en</strong> nauwelijks moeilijke woord<strong>en</strong> voor. <strong>De</strong> auteur gebruikt wel veel uitsprak<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
metafor<strong>en</strong>, die de aandacht bij het lez<strong>en</strong> vereis<strong>en</strong>. Daardoor heb je ev<strong>en</strong> tijd nodig om 'in het<br />
verhaal' te kom<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> voorbeeld: 'Hoed<strong>en</strong> zijn de zolders waarop dames kunn<strong>en</strong> ontdekk<strong>en</strong> welk<br />
meisje ze zijn geweest'. Ook <strong>De</strong>nnis, Max’ vri<strong>en</strong>d, schept er plezier in om 'slimme' vrag<strong>en</strong> te<br />
stell<strong>en</strong> als: 'Hoeveel og<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> er in e<strong>en</strong> og<strong>en</strong>blik?'
<strong>De</strong> illustraties zijn sfeervolle aquarell<strong>en</strong> in heldere kleur<strong>en</strong>. Ze verhog<strong>en</strong> de kwaliteit van het<br />
geheel <strong>en</strong> versterk<strong>en</strong> de poëtische toon van het boek.<br />
Leuk weetje: in Nederland woont er e<strong>en</strong> hoed<strong>en</strong>maker die David Vos heet:<br />
http://hoed<strong>en</strong>maker.david-vos.nl/davidvos.html. Zijn lijfspreuk is “e<strong>en</strong> hoed moet de schoonheid<br />
van het gezicht b<strong>en</strong>adrukk<strong>en</strong> zonder te overheers<strong>en</strong>”.<br />
Bespreking<br />
Laat de juryled<strong>en</strong> de inhoud van het boek vertell<strong>en</strong>. Wat is het korte verhaal van het boek?<br />
Wat vond<strong>en</strong> ze mooi in het boek? Was er iets moeilijk in het boek? Waarover moest<strong>en</strong> ze<br />
nad<strong>en</strong>k<strong>en</strong>? Wat vond<strong>en</strong> ze minder goed? Wat begrep<strong>en</strong> ze niet?<br />
p.9 stukje2 ev<strong>en</strong> opnieuw lez<strong>en</strong>.<br />
“Het is augustus <strong>en</strong> we verhuiz<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> huis aan de rand van de stad naar e<strong>en</strong> flatgebouw. Ook<br />
aan de rand van de stad, maar volledig aan de andere kant ervan. Van de noordrand naar de<br />
zuidrand verhuiz<strong>en</strong> we. Mijn vader <strong>en</strong> ik.<br />
Het voelt helemaal anders aan. Het is zoals op de wereldbol. In het Noord<strong>en</strong> is het ook beter<br />
won<strong>en</strong> dan in het Zuid<strong>en</strong>.<br />
<strong>De</strong> eerste nacht in het flatgebouw vraag ik aan mijn vader waarom we eig<strong>en</strong>lijk zijn verhuisd <strong>en</strong><br />
waarom mijn moeder niet is meegegaan. Hij zegt: ‘Alles komt goed, Max. Maak je maar ge<strong>en</strong><br />
zorg<strong>en</strong>. En zeker niet voor morg<strong>en</strong>.’ Sinds die keer zegt mijn vader dat elke avond. Voor het<br />
slap<strong>en</strong>.”<br />
Wat vertelt Max ons? Verhuiz<strong>en</strong>, waarom? Scheiding – wat vindt Max van dit alles? Wat vind jij<br />
van de vergelijking met het won<strong>en</strong> op de wereldbol?<br />
Het begin van het verhaal (bij de geboorte van Max) sneeuwde het <strong>en</strong> bij het afscheid van Vos<br />
sneeuwt het ook. Zou dat e<strong>en</strong> betek<strong>en</strong>is hebb<strong>en</strong>?<br />
Max vindt dat <strong>De</strong>nnis mooie vrag<strong>en</strong> stelt:<br />
”Als je op vakantie e<strong>en</strong> rups opeet, krijg je weer thuis dan vlinders in je buik?” p.17<br />
”Hoeveel og<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> og<strong>en</strong>blik?” p.36<br />
”Als de nacht valt, wie doet er zich dan pijn?”<br />
”Bot<strong>en</strong> die de zee opgaan, hebb<strong>en</strong> die ook voet<strong>en</strong>?”<br />
“Als je ’s morg<strong>en</strong>s met e<strong>en</strong> vislijn in het veld gaat staan, kan je in de mist dan ook viss<strong>en</strong><br />
vang<strong>en</strong>?”<br />
Probeer om sam<strong>en</strong> ook zo’n mooie vraag te verzinn<strong>en</strong>.<br />
Bespreek de zinn<strong>en</strong> die de juryled<strong>en</strong> aanbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong>.<br />
Wat wordt er bedoeld? Hoe schrijft de auteur het op <strong>en</strong> hoe zoud<strong>en</strong> de <strong>groep</strong> het in gewone taal<br />
zegg<strong>en</strong>?<br />
Maak e<strong>en</strong> aantal strok<strong>en</strong> met mooie zinn<strong>en</strong> <strong>en</strong> bespreek.<br />
Bij sommige zinn<strong>en</strong> moet je ev<strong>en</strong> nad<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over wat er nu bedoeld wordt. Wet<strong>en</strong> de juryled<strong>en</strong><br />
het? Kan het ook iets anders betek<strong>en</strong><strong>en</strong>?<br />
“Hoed<strong>en</strong> zijn zolders waarop dames kunn<strong>en</strong> ontdekk<strong>en</strong> welk meisje ze zijn geweest.” p.5<br />
“In e<strong>en</strong> flatgebouw woon je altijd als kaas in e<strong>en</strong> sandwich.” p.11<br />
“Zing<strong>en</strong> in je hoofd dan gaat de tijd sneller.” p.14<br />
“Zand vergeet niet” p. 25<br />
“Twee is e<strong>en</strong> feest, drie is vaak teveel” (scheiding) p39<br />
“Pas als je niets meer hoeft te zegg<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> elkaar, b<strong>en</strong> je vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong>.” p.50<br />
“E<strong>en</strong> dag met e<strong>en</strong> plus” p.55<br />
“<strong>De</strong> brigade van de honingbij. <strong>De</strong> honing <strong>en</strong> de angel: onthoud de smaak van het e<strong>en</strong> <strong>en</strong> vergeet<br />
de pijn van het ander.” p.59<br />
“als je iets niet zegt, is het misschi<strong>en</strong> ook niet waar.” p.71<br />
“Herinnering<strong>en</strong>. Je kunt ze niet verget<strong>en</strong>, maar je wilt ze ook niet altijd wet<strong>en</strong>.” p.79
“Vlieg<strong>en</strong> is gemakkelijk…. Maar hoe gaat u land<strong>en</strong>?” p.83-86<br />
“Hoed<strong>en</strong> zijn kleine pralines op de hoofd<strong>en</strong> van oude dames met veel geld.”p.11<br />
“Kleine gewoontes houd<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> met de voet<strong>en</strong> op de grond.”<br />
“Engel<strong>en</strong> zijn de Ufo’s van de middeleeuw<strong>en</strong>.”
<strong>Werkmodel</strong> <strong>groep</strong> 4<br />
Linus – Sabi<strong>en</strong> Clem<strong>en</strong>t, Pieter Gaudesaboos, Mieke Versyp<br />
(door Soetkin Godderis)<br />
Auteursinfo (zie ook www.villakakelbont.be)<br />
Sabi<strong>en</strong> Clem<strong>en</strong>t werd in 1978 gebor<strong>en</strong> te Kortrijk. Ze studeerde Illustratie <strong>en</strong> Grafisch ontwerp<br />
aan het Sint-Lucasinstituut te Antwerp<strong>en</strong>. Haar stijl wordt omschrev<strong>en</strong> als fragiele lijn<strong>en</strong> die<br />
kronkel<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> lev<strong>en</strong> leid<strong>en</strong>. <strong>De</strong> nodige portie humor <strong>en</strong> diepzinnigheid zitt<strong>en</strong> daartuss<strong>en</strong><br />
verwev<strong>en</strong>. Sabi<strong>en</strong> zorgt voor de tek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> <strong>en</strong> schilderij<strong>en</strong> in Linus.<br />
Pieter Gaudesaboos werd in 1979 gebor<strong>en</strong> in Brugge. Hij volgde vrije grafiek in avondschool <strong>en</strong><br />
studeerde grafische digitale vormgeving <strong>en</strong> fotografie in G<strong>en</strong>t. Hij werkte e<strong>en</strong> jaar deeltijds als<br />
leraar bij e<strong>en</strong> kinderatelier <strong>en</strong> is medeoprichter van <strong>en</strong> audio-visueel kunst<strong>en</strong>aar bij Tapis Plein,<br />
e<strong>en</strong> productiehuis dat project<strong>en</strong> opzet rond actueel <strong>en</strong> alledaags erfgoed in Brugge <strong>en</strong> daarbuit<strong>en</strong>.<br />
Sinds 2000 is hij actief als zelfstandig graficus. Hij werkt onder meer voor de Kopergietery <strong>en</strong> was<br />
als art-director verbond<strong>en</strong> aan het cross-mediaal kinderproject W@=D@ van Dimitri Leue <strong>en</strong><br />
Pieter Embrechts. Hij zorgde voor de grafiek: lettertype, stempeltechniek <strong>en</strong> vormgeving van<br />
Linus.<br />
Mieke Versyp is dramaturge bij <strong>De</strong> Kopergietery, e<strong>en</strong> Vlaams kinderkunst<strong>en</strong>c<strong>en</strong>trum (dans,<br />
muziek <strong>en</strong> theater), sinds 1993 gevestigd in e<strong>en</strong> voormalig fabriekspand G<strong>en</strong>t. Daarnaast werkt ze<br />
als freelancer. Sam<strong>en</strong> met Gerda <strong>De</strong>ndoov<strong>en</strong> <strong>en</strong> Nathalie Roymans maakt ze deel uit van het<br />
theatercollectief ´J<strong>en</strong>ny´. Zij zorgt voor de tekst van Linus, haar eerste kinderboek.<br />
Kort sam<strong>en</strong>gevat<br />
Op e<strong>en</strong> dag staat de grote broer van Linus voor de deur. Hij heet Boris <strong>en</strong> is drijfnat. In zijn jaszak<br />
spartelt e<strong>en</strong> visje. Maar is hij wel echt? Hij verdwijnt ev<strong>en</strong> plots als hij is gekom<strong>en</strong> <strong>en</strong> mama<br />
merkt niets van Boris’ gekke bekk<strong>en</strong>. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> vertelt Boris de meest fantastische verhal<strong>en</strong><br />
over e<strong>en</strong> pingpongball<strong>en</strong>fabriek, e<strong>en</strong> wonderlijke boom <strong>en</strong> het grote witte niets… Wie of wat is die<br />
vreemde, jonge kerel?<br />
Het pakk<strong>en</strong>de verhaal vol gedetailleerde zoekplat<strong>en</strong> <strong>en</strong> spann<strong>en</strong>de pr<strong>en</strong>t<strong>en</strong> krijgt op het eind e<strong>en</strong><br />
duister kantje. <strong>De</strong> lev<strong>en</strong>dige fantasie van Linus is niet zo vrolijk als het lijkt… E<strong>en</strong> kunstzinnig<br />
boek voor nieuwsgierige lezers!
Het boek besprek<strong>en</strong><br />
Vraag de juryled<strong>en</strong> waar het boek over gaat, welke thema’s aan bod kom<strong>en</strong> (rouw, verdriet,<br />
fantasie,…).<br />
Er word<strong>en</strong> heel uite<strong>en</strong>lop<strong>en</strong>de illustratietechniek<strong>en</strong> gebruikt. Overloop sam<strong>en</strong> de verschill<strong>en</strong>de<br />
stijl<strong>en</strong>: collage, behangpapier, sjabloner<strong>en</strong>, houtverf, stempel<strong>en</strong>, grafiek, krijt, houtskool, pastel,<br />
kleurpotlood, objets trouvés,… Wijs de juryled<strong>en</strong> erop dat de grafische kunstwerkjes wel erg<br />
‘ouderwets’ aando<strong>en</strong>, maar toch met computer zijn ontwikkeld.<br />
Waaraan do<strong>en</strong> de tek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> h<strong>en</strong> d<strong>en</strong>k<strong>en</strong>?<br />
Zijn de illustraties ev<strong>en</strong> belangrijk als de tekst? Welk compon<strong>en</strong>t overweegt?<br />
Kan je de tekst wegd<strong>en</strong>k<strong>en</strong> van de illustraties <strong>en</strong> omgekeerd?<br />
Mag e<strong>en</strong> jeugdboek voor hun leeftijd uit meer illustraties bestaan dan uit tekst?<br />
Kan tekst alles zegg<strong>en</strong>?<br />
Het boek beoordel<strong>en</strong><br />
Ieder spreekt voor zich <strong>en</strong> ieders m<strong>en</strong>ing is zeker goed!<br />
* Inhoud<br />
<strong>De</strong>ze vrag<strong>en</strong> kan je de juryled<strong>en</strong> stell<strong>en</strong> over de inhoud van het boek:<br />
- Heb je het verhaal graag gelez<strong>en</strong>?<br />
- Vond je het verhaal moeilijk om te lez<strong>en</strong>?<br />
- Welke gevoel<strong>en</strong>s (geluk, verdriet, schaamte, woede, bewondering, spanning, angst,<br />
verveling, medelijd<strong>en</strong>, …) voelde je bij het lez<strong>en</strong> van het boek?<br />
- Er kunn<strong>en</strong> flapp<strong>en</strong> met deze gevoel<strong>en</strong>s op de grond gelegd word<strong>en</strong>. Iedere<strong>en</strong> kan dan bij<br />
e<strong>en</strong> gevoel iets uit het verhaal neerschrijv<strong>en</strong> dat erbij past.<br />
* Vorm<br />
<strong>De</strong> vormgeving is op zijn minst gezegd bijzonder, ze is avontuurlijk, fantasierijk <strong>en</strong> contraster<strong>en</strong>d.<br />
<strong>De</strong>ze vrag<strong>en</strong> kan je de juryled<strong>en</strong> stell<strong>en</strong> over de vormgeving:<br />
- Wat vind<strong>en</strong> de juryled<strong>en</strong> van de vorm?<br />
- Mog<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>de illustrator<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> boek? Ook als hun tek<strong>en</strong>stijl zo<br />
uite<strong>en</strong>loopt?<br />
- Het lijkt wel alsof elke bladspiegel totaal anders is vormgegev<strong>en</strong>. Welke illustratie vind je<br />
het meest geslaagd?<br />
Rec<strong>en</strong>sie<br />
Juryverslag Goud<strong>en</strong> Uil jeugdliteratuurprijs 2008<br />
In Linus strandt e<strong>en</strong> verhaal over verlies nu e<strong>en</strong>s niet in tran<strong>en</strong>trekk<strong>en</strong>d miserabilisme. E<strong>en</strong><br />
jongetje beademt zijn gestorv<strong>en</strong> oudere broer met zijn fantasie, terwijl zijn in rouw gedompelde<br />
moeder als e<strong>en</strong> schim door het huis spookt. Daar waar fantasie <strong>en</strong> werkelijkheid elkaar afwissel<strong>en</strong>,<br />
variër<strong>en</strong> ook de taal <strong>en</strong> de illustraties mee van vol, associatief, beeld<strong>en</strong>d <strong>en</strong> gedetailleerd naar<br />
sober, expressief <strong>en</strong> vol van emotie. <strong>De</strong> inv<strong>en</strong>tieve aanpak van het heerlijk op elkaar ingespeelde<br />
trio Sabi<strong>en</strong> Clem<strong>en</strong>t, Pieter Gaudesaboos <strong>en</strong> Mieke Versyp lat<strong>en</strong> vorm <strong>en</strong> inhoud perfect<br />
sam<strong>en</strong>vall<strong>en</strong>. Hier ge<strong>en</strong> plaatjes bij praatjes, maar sprek<strong>en</strong>de afbeelding<strong>en</strong>: ze klink<strong>en</strong> hard <strong>en</strong> toch<br />
troostrijk. Linus is e<strong>en</strong> boek om keer op keer te herlez<strong>en</strong>: het is blijv<strong>en</strong>d verrass<strong>en</strong>d, blijv<strong>en</strong>d<br />
intriger<strong>en</strong>d <strong>en</strong> vooral blijv<strong>en</strong>d ontroer<strong>en</strong>d.<br />
Het boek won de jeugdliteratuurprijs Goud<strong>en</strong> Uil 2008.