Van Verkeershandhaving naar Handhaving in het Verkeer - KpVV

ongedaan te maken (bijvoorbeeld je gekwetst voelen en dáárop ageren).
Als iemand zich schuldig voelt (iets tussen mensen) ontstaat er ook een grote
druk om dat ongedaan te maken bijvoorbeeld door iets goed te maken (je hebt
iets niet goed gedaan, iemand benadeeld: er ontstaat een schuld en die wil je
inlossen), en als je dat niet kan volgt liegen, draaien, ontkennen of depressieve
gevoelens, gijzelaar van je eigen emoties.
Het is dan ook gewenst te voorkomen dat niet op te lossen schaamte of
schuldgevoel ontstaat. Als jongens het gevoel krijgen dat alles wat zij zeggen
tégen hen kan worden gebruikt, zien zij in het ergste geval af van belangrijke
ontwikkelingstaken: taal, verbale vaardigheden en de daarmee verbonden
zelfreflectie. Dan wordt het bereiken van deze groep nog lastiger. Het verdient
aanbeveling een persoon uit deze groep te isoleren en dan aan te spreken. Hij
kan dan zonder gezichtsverlies terugkeren in de groep en heeft de mogelijkheid
zijn gedrag aan te passen.
Gevoel en communicatie
Bij een emotie die minder sterk is hebben we tijd om iets te voelen. Er is dan
tijd om te even na te denken. Daarbij is gevoel een geregistreerde emotie die
voortkomt uit een aanvankelijke prikkel. Het is dan mogelijk om subtieler te
reageren. Als er nog meer tijdsruimte beschikbaar is doet zich de mogelijkheid
voor gedrag te overwegen: het zogenaamde reflectief handelen. Meisjes
kunnen dat op een eerdere leeftijd dan jongens. Op jonge leeftijd hebben
meisjes veel meer gevoel voor de emoties van anderen dan jongens. Handelen,
bewegen, gevoel en taal(gebruik) zitten bij hen wat dichter bij elkaar. Als
jongens gevoel onder woorden moeten brengen vinden zij dat moeilijk; gevoel
zit door het gehele lichaam en moet worden samengebracht en geformuleerd.
Het onder woorden brengen van gevoel en emotie leidt tot zelfreflectie en
nadenken en daar zijn meisjes eerder toe in staat dan jongens. Communicatie
met jongens, waarbij taalgebruik relevant is, heeft vaak een negatief karakter.
Als jongens moeten formuleren waar zij mee bezig zijn vinden zij dat moeilijk.
Als zij zich uitdrukken is dat vaak met korte zinnen. Meisjes kunnen niet alleen
meer woorden gebruiken en intoneren, maar zij kunnen ook sneller meer
woorden opvangen en begrijpen. Dit kan leiden tot verstandige reacties, maar
ook tot verwarring en gebrekkige besluitvaardigheid. Jongens reageren in
die gevallen niet (zijn ‘Oost-Indisch-doof’) of gehoorzamen braaf zonder zich
verbaal te verantwoorden. Er bestaat zelfs de kans dat jongens onder dergelijke
omstandigheden stress oplopen. Daardoor zal hun lerend vermogen alleen
maar afnemen.
competenties worden beheerst en fasen waar de persoonlijke ontwikkeling nog
(lang) niet aan toe is. Iemand tegenhouden in wat hij al zelf kan is vernederend
of leidt tot luiheid. Een jongen voor een opgave stellen die hem zeker niet
goed af zal gaan, of waarbij hij zichzelf of anderen in gevaar brengt, leidt tot
mislukking, afgang, vernedering en daardoor mogelijk angst en wrok. In zo’n
situatie kan men hem beter begrenzen. Het meest zinnig is om hem daarop aan
te spreken waar hij net of nog net niet aan toe is, en hem dáárbij een handje te
helpen. Dán slagen geeft niet alleen zelfvertrouwen maar ook vertrouwen in
degene die hem heeft doen groeien in zijn kunde. Het succes van een leermoment
ligt dus besloten in de aansluiting met de persoonlijke ontwikkelingsfase
van de jongeman. Verbale zelfreflectie kan hem daarbij behulpzaam zijn. Een al
te nadrukkelijke uitleg van fouten werkt evenwel eerder beschamend dan lerend.
Bovendien willen jongens ook wel graag horen wat zij goed hebben gedaan.
Repressie – en dat is iets ánders dan duidelijk grenzen stellen en die ook
duidelijk uitleggen – leidt bij jonge mannen over het algemeen tot stress en
onder die omstandigheid reageren zij defensief of soms zelfs agressief. Dit is bij
jongens al in een vroege levensfase het geval. Repressie is daarmee een reactie
die bij een jongeman per definitie weerstand zal opleveren; hij weet niet
anders. Een bekeuring lost daarmee niets op en berust naar zijn overtuiging op
pure pech. Jonge meisjes daarentegen zullen een moment van overweging van
hun gedrag hebben. Repressie zal alleen iets kunnen opleveren als de negatieve
energie die ontstaat wordt geleid en er geen vernedering ontstaat. Als gedrag
niet te motiveren is zou bekeuren achterwege moeten blijven.
Dit is een tamelijk sterk ingekorte versie van een natuurlijk wat complexer verhaal.
Meer achtergronden vindt U op de site van Lauk Woltring. Op de engelse
pagina’s van die site staan ook verscheidene teksten over het thema jongens en
verkeer (risicovol gedrag): www.laukwoltring.nl.
Leren en verkeren
De ontwikkeling van de mens, ooit begonnen bij de geboorte, voltrekt zich
in fasen. De Russische leerpsycholoog Vygotsky stelde dat er fasen zijn waarin
66 Van Verkeershandhaving naar Handhaving in het Verkeer 67 Van Verkeershandhaving naar Handhaving in het Verkeer