Aanpak verdrogingsbestrijding Groningen/Noord en Oost Drenthe

Runde - Ruiten Aa.
Het beeksysteem is in drie stukken op te delen: de bovenloop (Runde), de middenloop (Ruiten Aa) en de
benedenloop (Binnen Aa). De natuurgebieden in het gebied Westerwolde liggen voornamelijk langs de
beken Westerwoldse en Ruiten Aa. De belangrijkste natuurwaarden liggen in het beekdalgebied, waar
vochtige en voedselrijke situaties naast droge en schrale omstandigheden voorkomen. Langs de Binnen
Aa liggen nauwelijks natuurgebieden.
In Westerwolde liggen een aantal grotere natuurgebieden waarin maatregelen genomen moeten worden.
Maar ook de beek zelf speelt een belangrijke rol in het gebied (sturend in het peilbeheer voor de
omgeving).
Problematiek: De belangrijkste oorzaken van verdroging zijn een onnatuurlijk beekpeil in de Ruiten Aa
en aansluitend de ontwatering van gronden in het beekdal en op de flanken. Hierdoor treedt nauwelijks
meer kwel op in het beekdal. Ter compensatie van de lage zomergrondwaterstanden in de
natuurgebieden en het omringende landbouwgebied vindt wateraanvoer plaats. Het aangevoerde water is
echter relatief voedselrijk en gebiedsvreemd en heeft daardoor een negatief effect op de natuurwaarden.
Om de problematiek optimaal aan te pakken zou het gehele stroomgebied in beschouwing genomen
moeten worden. Dit is niet mogelijk omdat niet het hele stroomgebied in de EHS valt. Daarom zijn keuzen
gemaakt om toch de gewenste natuurdoeltypen te kunnen realiseren.
Hydrologische maatregelen: Idealiter zou het gebied volledig voorzien moeten worden van
gebiedseigen water. Uit studies is echter gebleken dat gebiedsvreemd water nodig blijft. Nu nog wordt
bewust water ingelaten om de beek op peil te houden en in een zo groot mogelijk gebied lokale /
regionale kwel te krijgen. Op de lange termijn wordt gestreefd naar verbetering van de kwaliteit van de
Ruiten Aa.
Om de gewenste natuurdoeltypen te realiseren is het nodig om:
• een zo natuurlijk mogelijk grondwaterstandverloop te hebben, hoog in de winter, beperkt
uitzakkend in de zomer
• een zo natuurlijk mogelijk verloop van het beekpeil te hebben
• de beek binnen de EHS als meanderende beek te herstellen en
• gedurende het gehele jaar stromend water in de beek te hebben.
Op twee trajecten (Sellingen, Wollinghuizen) heeft hermeandering van de beek en inrichting van
beekdalgedeelten al plaatsgevonden. Verder zijn enkele hoger gelegen deelgebieden ingericht
(bijvoorbeeld Ellersinghuizerveld, Eemboerveld). In de beek zijn op verschillende plekken vistrappen
aangelegd. Nabij Ter Apel is een mogelijkheid tot een verbinding tussen Runde en Ruiten A gemaakt
middels een zinker.
Herstel van een beeksysteem: de Ruiten Aa.
In het beekdal van de Ruiten Aa waren in de tachtiger jaren nog slechts enkele geïsoleerde
relicten over van wat eens een veenbeek is geweest die zich uitstrekte van het Bargerveen in
oost Drenthe tot aan de Dollard.
De plannen die in deze tijd in het kader van de Herinrichting Westerwolde werden opgesteld
beperkten zich tot een poging tot het behoud van deze individuele terreinen. In het Drentse
deel werd een plan ontwikkeld in de Herinrichting Emmen dat ten aanzien van beekherstel van
de Runde, dat niet verder ging dan de gedempte loop van de Runde weer zichtbaar te maken
in het landschap d.m.v. boomsingels.
In 1994 is buiten de herinrichting Westerwolde om, in het kader van een van de eerste
verdrogingbestrijding programma’s `Regiwa`, een lengte van 6 km. van het beekdal
landschappelijk en ecologisch hersteld voor zover dit op dat moment mogelijk was. Deze
werkzaamheden zijn zowel bij de betrokken instanties als bij een breed publiek over het
algemeen als zeer succesvol ervaren. Hoewel er sinds die tijd geen werkelijke maatregelen
meer zijn uitgevoerd, zijn er wel plannen ontwikkeld om het gehele oorspronkelijke dal weer
een natuurlijk karakter terug te geven. Naast hermeandering zijn peilverhogingen in de beek en
Aanpak verdrogingbestrijding Groningen/Noord en Oost Drente Pagina 22