Houtsingelhoofdstructuur Zuidelijk Westerkwartier - Provincie ...

En wie bepaalt of een uitzondering gemaakt mag worden
op de regel dat herplant voor kap moet plaatsvinden? Het
is belangrijk dat alle gemeenten hier op dezelfde manier
mee om gaan. De Begeleidingscommissie Landschapselementen
ZWK (BCL ZWK) zal hier een belangrijke rol
in spelen. De gemeenten zullen kapaanvragen aan de
BCL ZWK voorleggen, en deze commissie zal hierover
zwaarwegend advies uitbrengen. Daarnaast zal de commissie
ook andere taken kunnen uitvoeren zoals het
adviseren over het vaststellen van richtlijnen voor de
berekening van financiële compensatie en bekijken hoe
het 'aanbod van kap' en de 'vraag naar aanplant' bij elkaar
gebracht kunnen worden. De regio werkt nu een voorstel
uit welke taken de BCL ZWK op welke manier moet gaan
uitvoeren. De handhaving blijft een taak van de gemeenten;
zij zullen controleren of de spelregels en de besluiten die
daarover zijn genomen goed worden uitgevoerd.
Waar gaat het compensatiegeld naar toe?
Kap van bomen gaat bijna altijd gepaard met compensatie
in de vorm van aanplant elders met uitzondering van de
gebieden waar de opgave 'passief beheer' geldt. In bepaalde
gevallen is het mogelijk financieel te compenseren.
Dit geld zal gebruikt worden voor herstel van de houtsingels.
De regio ontwikkeld een plan hoe dit het beste
geregeld kan worden. Dat plan zal beschrijven waar de
prioriteit ligt voor het herstel. Dat hoeft dus niet persé in
dezelfde gemeenten te zijn als waar gekapt is. Ook zal
zij zich nog buigen over welke vorm juridisch de juiste is
voor het beheer van dit geld en welke rol de BCL ZWK
in deze krijgt.
De besturen van de gemeenten, waterschappen en
provincie hopen dat we met deze kaart en spelregels -
die in samenspraak zijn opgesteld met al die mensen die
houden van het landschap en die genieten van de
landbouw - in staat zullen zijn "de holtwallen te kunnen
blijven zien en ruken". Dus dat we met zijn allen voldoende
ruimte voor het voortbestaan van een efficiënte landbouw
creëren, met voldoende garanties voor het behoud van
het zo geliefde landschap.
Houtsingelhoofdstructuur
Zuidelijk Westerkwartier
Mien Westerkwartier
Ik hol van dij,
k bin hier geboren
en zunder dij vuul k mij verloren.
Waar k ok bin op disse wereld,
k wil weer terug nor dij,
k wil de holtwallen zien en ruken,
dien pingo's en dien schaarse heide op t veen,
dien keersrechte wegen en poaden met lege struken,
t is ollemoal van mij en van elkeneen.
Geert Braam
De gemeenten Grootegast, Leek, Marum en Zuidhorn,
de Waterschappen Noorderzijlvest en Fryslân en de
provincie Groningen werken sinds 2001 samen aan de
ontwikkeling van West-Groningen. Een van de projecten
is de optimalisering van de houtsingelhoofdstructuur
(HSHS) in het gebied. Er is een visie ontwikkeld op
hoe men zowel de houtsingels kan beschermen, als
ook de landbouw mogelijkheden kan geven tot
schaalvergroting. De visie is weergegeven op een kaart
en uitgewerkt in praktische spelregels. In deze folder
vindt u hier een samenvatting van. De gehele visie en
spelregels liggen ter inzage bij de gemeenten.
Colofon:
Uitgave: Stuurgroep regio West
Telefoon: 050 3164444
Redactie en vormgeving: Claudia Otten, Marcel Teunissen
Foto’s: gemeente Grootegast

Waarom dit project?
De vier gemeenten, de provincie en de waterschappen
willen in de regio West-Groningen de samenhang tussen
landschap, landbouw, wonen en natuur behouden en
versterken. Hoe zij dit willen doen, staat beschreven in
het Landschappelijk Raamwerk Westerkwartier. Een
belangrijk project uit dit raamwerk is de optimalisering
van de houtsingelhoofdstructuur (HSHS), omdat hier het
zoeken naar een evenwicht tussen natuur & landschap
en de landbouw centraal staat. De houtsingels zijn
karakteristiek voor het landschap in het Zuidelijk Westerkwartier.
De regio wil ze dan ook zo goed mogelijk
beschermen. Daarnaast wil de landbouw graag mogelijkheden
om uit te breiden, wat betekent dat er ook enige
flexibiliteit gevraagd wordt ten aanzien van de houtsingels.
Het resultaat: een kaart en spelregels
In het project is daarom gezocht naar mogelijkheden om
de bestaande HSHS te verbeteren en tegelijkertijd
tegemoet te komen aan de wens van de landbouw om
schaalvergroting. Het resultaat is een kaart met een
indeling in gebieden en begeleidende spelregels, die
moeten leiden tot een verbeterde HSHS én ruimte voor
de landbouw. Deze spelregels geven onder andere aan
hoe de HSHS in stand wordt gehouden, onder welke
voorwaarden singels verwijderd mogen worden, en waar,
wanneer en hoe compensatie daarvoor plaats moet vinden.
De vier gemeenten zullen dit alles doorvertalen in de
gezamenlijke herziening van de bestemmingsplannen
voor het buitengebied en in hun algemene plaatselijke
verordening (APV).
Overleg met belanghebbenden
Vanaf het begin van het project is regelmatig overlegd
met organisaties en personen die bijzonder belang hebben
bij de HSHS, zowel vanuit de natuur als vanuit de
landbouw. Dit is gebeurd door middel van interviews en
workshops. Verder heeft de begeleidingscommissie
Landschapselementen Zuidelijk Westerkwartier een
belangrijke rol gespeeld. In deze commissie zitten onder
andere vertegenwoordigers uit de georganiseerde en
ongeorganiseerde landbouw, Agrarische Natuurverenigingen,
Landschapsbeheer Groningen, Stichting
Milieubeheer Westerkwartier, Dienst Landelijk Gebied,
de gemeenten, waterschappen en de provincie.Op
verschillende momenten tijdens het project zijn tussentijdse
resultaten aan deze commissie voorgelegd voor advies.
Wat is een houtsingel?
Een houtsingel is een zelfstandige beplantingseenheid
met een breedte van tenminste 2 meter, die buiten de
bebouwde kom ligt. Deze beplanting bestaat uit een
bomen- en/of struikenrij die altijd langs een beek of sloot
of langs perceelscheidingen ligt. Een singel kan bestaan
uit een aaneengesloten rij bomen met of zonder
ondergroei, maar er kunnen ook onderbrekingen in zitten.
Wegbeplantingen langs doorgaande openbare wegen en
erfbeplantingen zijn geen houtsingels.
De visie
Er zijn plaatselijke verschillen in de houtsingels van het
Zuidelijk Westerkwartier. Daarom is het Zuidelijk
Westerkwartier eerst op basis van landschappelijke
verschillen ingedeeld in deelgebieden. Dit is gedaan op
basis van de hoeveelheid singels in een gebied en de
dichtheid van die singels. Dit heeft geleid tot de volgende
deelgebieden:
besloten gebieden met een duidelijke singelstructuur
halfopen gebieden met transparante singels
open gebieden met restanten van singels
open gebieden met nauwelijks singels
Daarnaast is geïnventariseerd wat de ontwikkelingen en
het beleid in de verschillende deelgebieden zijn. Zo staat
bijvoorbeeld in het Provinciaal Omgevingsplan 2000 (POP)
welke gebieden de hoofdfunctie landbouw hebben en in
welke gebieden de ontwikkeling van de natuur centraal
staan.
Al deze verschillen vormen de basis voor een visie op
hoe men in het gebied wil omgaan met de ontwikkeling
en instandhouding van de HSHS. Dit heeft geleid tot de
volgende opgaven.
Behoud (en herstel): hier staat het behoud van de
singel centraal en plaatselijk herstel is nodig.
Herstel (en behoud): hier is herstel van bestaande
singels gewenst, omdat er bijvoorbeeld veel gaten in
de singels zijn gevallen, die tussenplanten kunnen
opvullen.
Omvorming ten behoeve van landbouw: hier is
landbouw de hoofdfunctie, en er is meer ruimte voor
verplaatsing van singels.
Omvorming ten behoeve van natuur: hier wordt
gestreefd naar een hoge ecologische diversiteit in en
tussen singels. Het gaat om gebieden die grenzen
aan natuurontwikkelingsgebieden.
(Her)ontwikkeling: hier spelen veel nieuwe
ontwikkelingen, en realisatie van nieuwe sterke
landschapsstructuren is gewenst.
Passief beheer: hier is openheid gewenst, zoals in
polders en weidevogelgebieden. De singels mogen
hier verdwijnen.
Op de hiernaast afgebeelde kaart staat de indeling in
deelgebieden en de visie op welke opgaven bij welke
deelgebieden horen.
Voor deze kaart zijn de gebieden met de opgave behoud
en herstel samengevoegd
bebouwing
te behouden houtsingel
passief beheer
behoud en herstel
singelreservaatsgebieden
omvorming t.b.v. landbouw
omvorming t.b.v. natuur
ontwikkeling
Uitgangspunten voor de spelregels
De indeling in gebieden en het vaststellen van de opgaven
is niet genoeg; er zijn algemene spelregels nodig voor
het rooien, compensatie, herplant en coupures
(doorgangen).
Per opgave moeten ook specifieke spelregels komen.
Het belangrijkste uitgangspunt voor deze spelregels is
het streven om de totale lengte van de houtsingels op
peil te houden (singelkwantiteit). Dit betekent dat wanneer
ergens een singel gerooid wordt, er weer een singel
geplant moet worden ter compensatie. Dit hoeft niet altijd
in hetzelfde gebied te zijn, de spelregels moeten hier
uitsluitsel over geven. De compensatieverplichting geldt
overigens niet voor de deelgebieden met de opgave
passief beheer. Daarnaast wordt ernaar gestreefd om de
singelkwaliteit te verbeteren door bijvoorbeeld de keuze
van nieuwe aanplant en de breedte van nieuwe singels.
Algemene spelregels
Voor het rooien van een singel moet men altijd een
kapvergunning aanvragen.
Rooien is niet mogelijk in singelreservaatsgebieden.
Ook zijn er bijzondere singels en beeldbepalende
bomen die niet gerooid mogen worden. De bijzondere
singels staan op de kaart aangegeven.
Compensatie vindt bij voorkeur plaats door herplant.
In bepaalde gevallen kan gecompenseerd worden met
een geldbedrag. Een financiële compensatie is niet
mogelijk in deelgebieden met de opgave behoud en
herstel.
De nieuw aan te leggen singels hebben een minimale
breedte van twee meter en bestaan uit een inheems
assortiment van boom en struikvormers. Rooien van
de singel mag pas nadat de herplant is gerealiseerd.
Het maken van coupures (doorgangen) in singels is
onder bepaalde voorwaarden toegestaan. Coupures
bieden de landbouw de mogelijkheid om rond te rijden.
Ook het maken van coupures moet men altijd
compenseren.
A7
Spelregels per opgave
De spelregels per opgave zijn bepaald op basis van de
perceelslengte, de perceelsbreedte, coupures en
compensatie. In de bijbehorende documenten die ter
inzage liggen is er per deelgebied een aparte beschrijving
van de spelregels met daaraan gekoppeld een streefbeeld.
De volgende tabel geeft een samenvattend overzicht per
opgave. De spelregels voor de gebieden met opgave
behoud (en herstel) en herstel (en behoud) zijn
samengevoegd.
Opgave Max perceels- Compensatie Coupures
lengte en breedte
Behoud en 300 x 75 meter en altijd, in max. 15 m
herstel 225 x 120 meter deelgebied
Omvorming t.b.v. 300 x 250 meter altijd, binnen max. 30 m
de landbouw
en buiten
deelgebied
Omvorming t.b.v. 300 x 120 meter en altijd, in max. 15 m
de natuur 225 x 150 meter deelgebied
Herontwikkeling 300 x 180 meter altijd, binnen max. 15 m
deelgebied
aansluitend
aan bestaande
structuren
Passief Beheer geen beperkingen geen geen
beperking
Beoordeling en handhaving van de
uitvoering
De gemeenten nemen de spelregels op in de bestemmingsplannen
buitengebied. Maar wie beoordeelt vervolgens
de kapaanvragen van singels en coupures en de
voorgestelde compensatie door herplant of betaling?