Maatregelencatalogus - STeenuil Overleg NEderland

De steenuil
Knelpunten leefgebied
Sinds de jaren zestig is het aantal steenuilen in ons land sterk afgenomen.
Belangrijkste oorzaak van die achteruitgang is de aantasting en geleidelijke verdwijning
van het kleinschalige cultuurlandschap gedurende deze periode.
Veel hoogstambomen zijn in de tweede helft van de twintigste eeuw gerooid en vervangen
door laagstamfruitbomen. Daarmee zijn veel potentiële broedplaatsen van
steenuilen verdwenen.
Ook het onderhoud van knotbomen werd nagelaten, waardoor ze tijdens stormen
verloren gingen. Veel oude schuurtjes werden afgebroken en menig broedplaats raakte
door renovatie van gebouwen onbereikbaar. Voor de steenuil betekende deze ontwikkelingen
afnemende nestgelegenheid in boomholtes (knotbomen, hoogstamfruitbomen)
en (bij)gebouwen.
Twee steenuilen op een voorbeelderf
komen dagelijks goed uit de verf
Ze zijn tevreden met hun deel
al scheelde het niet al te veel
Huis en haard waren bijna verdwenen
maar landschapsbeheer voorkwam
problemen.
Jelle Harder
Het rooien van hoogstamboomgaarden, het intensiever worden van het agrarisch
grondgebruik en het opruimen van overhoeken had ook negatieve gevolgen voor het
aanbod van prooidieren. Door de toegenomen bedrijfshygiëne op de boerderijen en
de bewoning van voormalige boerderijen door burgers, zijn veel rommelhoekjes op
erven opgeruimd. Het aanbod van insecten en muizen nam hierdoor sterk af. Gevolg
is minder aanbod aan geschikte prooi dieren. De lage prooidichtheid noodzaakt de
steenuil tot het maken van langere voedselvluchten. Dat langer zoeken naar prooien
kost veel extra energie. Daaraan zit een bovengrens, die vermoedelijk in veel gebieden
is overschreden, met slechte broedresultaten tot gevolg. Bovendien moeten de uilen
vaker wegen oversteken, waardoor de kans op sterfte door het verkeer is toegenomen.
Nieuwe kansen
Gelukkig zijn er ook regio’s waar de populatie wel min of meer stabiel is, met name
op de zandgronden in het oosten van het land en verspreid in het rivierengebied. Het
kleinschalige landschap en lokaal minder intensieve grondgebruik biedt de steenuil
hier nog voldoende leefruimte. Dankzij de toenemende interesse worden de boomgaarden
weer goed onderhouden en plant men ze lokaal ook aan. Ook knotbomen en
andere kleine landschapselementen worden weer beter onderhouden. In die regio’s
vindt vaak ook al langere tijd bescherming en ondersteuning van de steenuilen zelf
plaats in de vorm van het ophangen van nestkasten. De combinatie van het bieden
van extra nestgelegenheid, kleinschalige maatregelen die de voedselsituatie bevorderen
en de aandacht voor bescherming van vrijwilligers en erfbewoners, blijkt de achteruitgang
tot staan te kunnen brengen.
steenuil onder de pannen – maatregelencatalogus deel 1 – 17