Puzzels - Wageningen UR

wetenschap
Het Rikilt heeft een laboratoriumtest
ontwikkeld waarmee biologische
koffie duidelijk te onderscheiden
is van de reguliere soorten.
Met deze test kan voedselfraude
betrouwbaar worden aangetoond.
Onderzoekers leverden het bewijs
door een machine te laten ‘ruiken’
aan het koffiearoma, zo blijkt uit
een publicatie in het tijdschrift
Food Research International. De
koffietest wist 98 procent van de
koffiemonsters juist te identificeren
als regulier of biologisch.
De onderzoekers zogen lucht
uit een fles waarin een halve gram
koffie lag. Een zogenaamde
massaspectrometer legde precies
vast welke geurstoffen aanwezig
Hoe is het om in een kleine onderzeeër
de diepzee bij Bonaire te verkennen?
Krap, in ieder geval. ‘Je
moet geen last hebben van claustrofobie’,
merkt Lisa Becking
droogjes op. ‘En je moet dus vooral
niet gaan denken: als er nu iets gebeurt,
wat dan?’ Oh ja, een goede
blaas helpt ook, want je kunt dus
zes uur lang niet naar het toilet.
Maar wat overheerst is toch vooral:
Wauw!
Dankzij de Bijzondere Eilandelijke
Status (BES) heeft ons land er
eind 2010 enorm veel natuur bij
gekregen. Niet alleen op de Caribische
eilanden Bonaire, St. Eustatius
en Saba zelf, maar vooral in de
wateren eromheen. ‘Een enorm
zeegebied, groter dan het Nederlandse
deel van de Noordzee’,
schat collega Meesters in. ‘Met
dieptes tot maximaal 4000 meter,
veel natuurwaarden, de Saba-bank
en een enorme biodiversiteit.’
Dat rijke bezit brengt verplichtingen
met zich mee. Het eerste
Natuurbeleidsplan voor Caribisch
Nederland is net uit. Maar eigenlijk
weten we nog helemaal niet
hoe het met onze overzeese bodemschatten
is gesteld. ‘De biodiversiteit
is grotendeels onbekend.
Eigenlijk zijn er niet eens goede
bodemkaarten. Dit was een eerste
verkenning’, legt Meesters het doel
van de door Economische Zaken
opgedragen expeditie uit.
De expeditie verkende de zeebodem
aan de zuidwestkant van Bonaire.
Becking: ‘We begonnen op
twee meter diepte en volgden het
rif naar beneden. Op een gegeven
moment zaten we op 250 meter
diepte, zo’n kilometer uit de kust.’
Met camera’s is alles gefilmd en
onderweg zijn tientallen monsters
meegenomen. Hoe? Met twee grote
grijparmen en een beitel. ‘Een
soort Gamma-beitel die aan de
voorkant van de onderzeeër zit.
Het meest gebruikte stukje gereedschap
aan boord’, lacht Meesters.
‘De piloot manoeuvreert de sub
waren. Omdat koffie zo’n 900
verschillende geurstoffen kan
afgeven, heeft elk soort zijn eigen
geurprofiel, te vergelijken met een
vingerafdruk. Biologische en
reguliere koffie bleken op die
manier gemakkelijk van elkaar te
onderscheiden. De verschillen
ontstaan doordat biologische
koffie anders wordt verbouwd,
zonder bestrijdingsmiddelen en
met natuurlijke mest. RR
precies voor het stukje bodem dat
je wilt hebben en geeft dan ‘gas’.
De sub als een soort dure hamer.’
De piloot, ja. Want denk niet
dat je zo’n onderzeeër zomaar
meekrijgt. De onderzoekers zijn
slechts passagiers naast een vaste
bemanning van twee. Vandaar die
krapte. Meesters: ‘En continu is er
contact met de volgboot boven
ons. Vluchtinformatie. Het lijkt
soms net alsof je met een Apollomissie
bezig bent. ‘No leaks, no
leaks’, hoor je ze dan zeggen. Maar
dat slaat nergens op! Het vocht
staat op de wanden en je voelt de
druppels in je nek. Condens van je
eigen adem.’
De verzamelde data en monsters
worden op dit moment onderzocht
door taxonomen bij Naturalis. In
ieder geval één nieuwe garnaal en
twee nieuwe vissoorten heeft de expeditie
al opgeleverd. Daar zal het
niet bij blijven. Verder zijn er voorbij
de riffen enorme velden ontdekt.
‘Rode matten van cyanobacteriën’,
denkt Meesters. ‘Op koraalriffen
wijst dat normaal gesproken
op een verstoord systeem’,
legt Becking uit. ‘Wat de functie
hier is, is nog onduidelijk. Dat
moet verder uitgezocht worden.’
Plannen voor nieuwe expedities
zijn er al. ‘Zeker. We hebben maar
een klein deel van Bonaire gezien.
De bodem in het noordwesten van
het eiland is veel steiler en waarschijnlijk
interessanter. Bovendien
zijn er nog meer eilanden te verkennen.’
RESOURCE — 27 juni 2013