10 jaar SBCM

Toen & Nu
Tjerk Bruinsma
Mijn betrokkenheid met de SW-sector is ontstaan als
wethouder in Groningen, vertelt Bruinsma, “ Ik had
daar het lokale SW-bedrijf in mijn portefeuille. Als lid
van het College van Arbeidszaken van de VNG was ik
daarnaast al langer betrokken bij de CAO-onderhandelingen
voor de SW-sector. Door deze ervaring ben
ik voorzitter geworden van SBCM. Het ging in deze
sector om grote aantallen mensen en daarmee om
veel geld. Ik vond het dan ook vanzelfsprekend dat
er geld werd gereserveerd voor de ontwikkeling van
medewerkers en kreeg daarbij steun van de bonden”.
In de ogen van de eerste voorzitter heeft SBCM zich
vervolgens goed ontwikkeld. “Het is cruciaal te investeren
in talent en ontwikkeling, maar ook in zaken als
het terugdringen van ziekteverzuim en veiligheid op
de werkplek” vertelt Bruinsma, “Ik vind het cruciaal
dat SW- medewerkers een actieve rol in onze samenleving
hebben en écht meedoen. Dat is van belang
voor deze mensen maar de investering in deze groep
is ook een teken van beschaving”.
Hoewel het SW-bedrijf niet in zijn portefeuille zit, is
Bruinsma goed op de hoogte van de SW in Vlaardingen:
“Het SW-bedrijf is hier een gemeentelijke dienst
en ik kom er regelmatig. De rol van de gemeente is
cruciaal voor een SW-bedrijf. De gemeente bepaalt
sterk de mogelijkheden. De noodzakelijke expertise
en politieke urgentie zijn echter niet noodzakelijk
aanwezig bij de gemeenten. Het management van
SW-bedrijven moet daarom actief opereren naar de
Tien jaar geleden begon SBCM als beheersstichting
om het CAO-overleg van
de SW-sector te ondersteunen. Tjerk
Bruinsma stond als voorzitter aan de
wieg van deze ontwikkeling. Inmiddels
is hij burgemeester van Vlaardingen,
maar zijn verhaal maakt duidelijk dat
hij nog niets van zijn betrokkenheid bij
de SW-sector heeft verloren. Na een
korte terugblik over het ontstaan van
SBCM gaat zijn betoog vooral over het
belang van een goede relatie tussen
het SW-bedrijf en de gemeente(n).
betrokken gemeente(n): Laat zien waar je mee bezig
bent, maak keuzes en dilemma’s zichtbaar, nodig
bestuurders en ambtenaren uit in je bedrijf. Binnen
de gemeentelijke organisatie moet duidelijk zijn waar
het om gaat en welke rol de gemeente moet en kan
spelen”. Dit is een pleidooi voor een arbeidsmarktbeleid
met aandacht voor de SW. Maar het kan ook concreter.
Bruinsma vertelt dat hij ook bedrijven attent
maakt op de mogelijkheden werk aan SW-bedrijven
uit te besteden of SW-medewerkers aan te trekken.
Tip
Op dit praktische vlak heeft hij ook tips te geven
aan de SW-bedrijven en gemeenten. “Kijk dicht bij
huis: Welke taken kun je als SW-bedrijf voor de
gemeente(n) uitvoeren? Blijft er nu bijvoorbeeld werk
liggen? Grijp niet meteen te hoog. Begin bijvoorbeeld
met een stage, en maak duidelijk dat er kansen liggen.
Vaak lukt het een plaatsing tot een succes te
maken en is het een eerste stap naar meer samenwerking
tussen SW-bedrijf en gemeente. In de relatie
met het SW-bedrijf kan ook de gemeente een actieve
rol spelen. Ik vind bijvoorbeeld dat je bij inkoop moet
durven kiezen voor de inhuur van een SW-bedrijf op
sociale gronden en niet alleen naar de cijfers moet
kijken. Die zijn trouwens toch betrekkelijk: ook SWbedrijven
vragen een investering uit de gemeentelijke
begroting. Kortom: Zorg samen voor een goede relatie
en daarmee voor extra ontwikkelingskansen voor
individuele SW-medewerkers.”
Voorpublicatie
WILLEN, KUNNEN, DOEN;
arbeidsontwikkeling in de sociale werkvoorziening
Arbeidsontwikkeling is niets nieuws.
Veel SW-bedrijven zijn hier al jaren mee
bezig. Elk op een eigen manier. Combo
Consultancy onderzocht op verzoek van
SBCM de stand van zaken op het gebied
van arbeidsontwikkeling. Wat zijn de
verschillende visies op arbeidsontwikkeling?
Hoe vertalen die zich naar de
praktijk? Het resultaat van dit onderzoek
staat beschreven in de publicatie ´Willen,
kunnen, doen; arbeidsontwikkeling
in de Sociale Werkvoorziening´ die
eind dit jaar verschijnt. Frans Coenen,
directeur-adviseur van Combo Consultancy:
`De publicatie biedt SW-bedrijven
een inhoudelijk kader om de arbeidsontwikkeling
in de eigen organisatie tegen
af te zetten en geeft handreikingen om
de arbeidsontwikkeling in de praktijk
verder handen en voeten te geven.´
´De achtergrond van het onderzoek is
de constatering dat SW-bedrijven op
zeer verschillende wijzen invulling geven
aan arbeidsontwikkeling.´ aldus Frans
Coenen. `Waar zitten die verschillen dan
in? En hoe kunnen we die verschillen
duiden? Aan de hand van documentenanalyse,
casestudies bij vijf SW-bedrijven
en jarenlange ervaring in het veld werden
de verschillende benaderingen van
arbeidsontwikkeling in kaart gebracht.
In de kern zijn dat er drie: arbeidsontwikkeling
vanuit het perspectief van de
SW-medewerker, vanuit het perspectief
van de landelijke overheid en vanuit het
perspectief dat de verbinding legt tussen
SW-medewerker, overheid en markt.´
Speelveld
SW-bedrijven moeten gestalte geven aan
arbeidsontwikkeling binnen een complex
speelveld, waarbij zij volgens Frans
Coenen te maken hebben met drie klanten:
´De gemeenten en het Rijk die willen
dat de SW-medewerker zo snel mogelijk
doorstroomt naar zo regulier mogelijke
arbeid tegen minimale kosten, de SWmedewerker
die eisen stelt aan arbeid
en begeleiding, en de arbeidsmarkt die
eisen stelt aan medewerkers. Binnen dit
speelveld hebben de SW-bedrijven de
opdracht om passende arbeid te creëren.
Geen makkelijke opgave, omdat de vragen
en eisen van de afzonderlijke klanten
vaak slecht op elkaar afgestemd zijn.
Het boek bevat tal van voorbeelden die
laten zien wat er gebeurt als bedrijven
arbeidsontwikkeling eenzijdig benaderen.
Bijvoorbeeld van een medewerker die in
het kader van ‘ buiten is beter dan binnen’
tegen zijn wil in een groepsdetachering
in een regulier bedrijf wordt geplaatst en
daar lager gekwalificeerd werk moet uitvoeren
dan hij voorheen binnen het eigen
SW-bedrijf deed. Vanuit welk perspectief
is hier sprake van arbeidsontwikkeling?
Arbeidsontwikkeling vraagt van het
SW-bedrijf dus dat zij hierin afstemming
tussen de drie klantperspectieven realiseert.
De publicatie biedt een inhoudelijk
kader om als organisatie hiermee om te
gaan. Hoe positioneer je je als organisatie
bijvoorbeeld naar de gemeente? Hoe verbind
je in de contracten met de gemeente
het perspectief van de individuele cliënt
en de markt?´
Succes
´De mate waarin een organisatie in staat
is verbindingen te leggen tussen die
verschillende perspectieven – de doelen
van de SW-medewerker, de markt en de
overheid - lijkt in de praktijk het succes
van arbeidsontwikkeling te bepalen´,
concludeert Frans Coenen. `Het is dé
voorwaarde om tot duurzame resultaten
in de matching van mens en arbeid te
komen. En dan gaat het er natuurlijk om
hoe je dat dan doet. De publicatie biedt
daar handreikingen voor. Geen lijstjes met
criteria, geen overzicht van methodes en
meetinstrumenten. Maar een inhoudelijk
kader en daaraan verbonden handreikingen,
om organisaties te ondersteunen
bij het richting geven aan arbeidsontwikkeling
binnen de eigen strategie en
praktijk.´
Historisch perspectief
´De SW-sector houdt zich sinds haar bestaan
al bezig met arbeidsontwikkeling ´,
stelt Frans Coenen. ´In de publicatie geven
we ook een historische schets van de
wijze waarop overheid, SW-medewerker
en markt arbeidsontwikkeling door de
jaren heen hebben benaderd. Eerst was
dat vooral vanuit een ouderwetse zorgvisie.
De SW-medewerker was een patiënt
en moest geholpen worden. De relatie
met de markt was vaak amateuristisch.
De overheid was ‘open einde financier’
en bemoeide zich niet met de bedrijven.
In de jaren tachtig en negentig kwam de
gezonde bedrijfsvoering centraal te staan.
De SW-medewerker werd werknemer.
De markt werd klant. De gemeenten
begonnen zich met SW-bedrijven te
bemoeien als zij rode cijfers schreven. In
het tegenwoordige speelveld zien we de
gemeente als klant en regievoerder, de
SW-medewerker als klant en werknemer
en de markt als klant en samenwerkingspartner.
Zicht op dergelijke ontwikkelingen
helpt organisaties beter hun eigen
strategie te bepalen.´
Context
Wat is de relatie tussen de mede door
Combo Consultancy ontwikkelde arbeidsontwikkeling
(AO-)meter en de publicatie?
Frans Coenen: ´De AO-meter is een
instrument om in kaart te brengen waar
je staat als organisatie op het gebied
van arbeidsontwikkeling. De publicatie
gaat veel meer over de context. Het biedt
inzicht in achterliggende ontwikkelingen
en concepten en biedt de verdieping
om de juiste keuzes op het gebied van
arbeidsontwikkeling te maken. Geen SWbedrijf
is hetzelfde. Er valt dus geen beste
methode aan te prijzen. Of een stappenplan
voor een optimale implementatie
op te stellen. Ieder bedrijf zal zijn eigen
strategie en visie moeten ontwikkelen en
vertalen in organisatie en uitvoering. Met
deze publicatie hopen wij SW-bedrijven
daarbij te inspireren en te ondersteunen.´
12
13