Nederland in Afrika: Een militaire traditie van humanitaire operaties

De operatie in Agadir was tot nu toe de enige noodhulpactie naar aanleiding van een
aardbeving in Afrika, maar is niet de enige inzet op dit continent geweest waarbij de
Koninklijke Marine assisteerde. Op 7 juni 1998 nam het M-fregat Hr.Ms. Abraham Verhulst te
Mitsiwa (Eritrea) 132 evacués van verschillende nationaliteiten aan boord nadat de
spanningen tussen Ethiopië en Eritrea hoog waren opgelopen. Niet veel later brak tussen de
buurlanden een loopgravenoorlog uit, die pas in 2000 werd beëindigd. Naar aanleiding van
dit conflict stuurde Nederland in het kader van United Nations Mission in Ethiopia and Eritrea
(UNMEE) tussen 28 juli 2000 en 7 februari 2003 in totaal 1.630 militairen naar de regio om
toezicht te houden op het staakt-het-vuren, alsmede op de terugtrekking van de Ethiopische
strijdkrachten.
Veldhospitaal naar Congo
Mocht de Nederlandse regering dit najaar op het eerder gememoreerde verzoek van de VN
ingaan, dan zal het niet de eerste keer zijn dat Nederlandse militairen verantwoordelijkheid
dragen voor een veldhospitaal in Afrika. Zo traden in 1960 enkele geneeskundige militairen
op in Congo.
Op 30 juni 1960 verleende België, naar aanleiding van ernstige ongeregeldheden in Congo,
zijn Afrikaanse kolonie overhaast onafhankelijkheid. Onmiddellijk na de
soevereiniteitsoverdracht eisten Congolese militairen betere promotiekansen. Dit werd hun
ontzegd door de Belgische commandant van de Force Publique. De muiterij die hierop
volgde, mondde uit in aanslagen op Europeanen, die daarop het land ontvluchtten. Op 12 juli
stuurde de Belgische regering een interventiemacht om haar staatsburgers te beschermen
en de orde te herstellen. Dit was echter in strijd met het vriendschapsverdrag dat beide
landen kort voor de soevereiniteitsoverdracht hadden gesloten. Op verzoek van de
Congolese regering stuurden de VN een vredesmacht. De United Nations Operation in the
Congo (UNOC) moest in het Afrikaanse land militaire bijstand verlenen en de terugtrekking
van de Belgische interventiemacht bewerkstelligen. Op aanvraag van de VN droeg
Nederland tussen 10 augustus 1960 en 26 juni 1963 met een klein aantal militairen aan de
vredesmacht bij. De chief medical officer en een vijftal onderofficieren, met de functie van
hygiënist, waren belast met steunverlening op het gebied van persoonlijke hygiëne van de
UNOC-militairen en de lokale bevolking. Tevens leverde Defensie, in samenwerking met het
Rode Kruis, een veldhospitaal voor Kinshasa dat door een Nederlands hospitaalteam werd
bemand.
Soedan
Indien Nederland daadwerkelijk een veldhospitaal naar Darfoer stuurt, zal het evenmin de
eerste keer zijn dat Nederlandse militairen naar Soedan en in het bijzonder naar Darfoer
worden uitgezonden.
Hulp voor vluchtelingen
Sinds de onafhankelijkheid van Soedan in 1956 verkeerde het land in een burgeroorlog
tussen het politiek dominante, islamitische Noord-Soedan en het gemarginaliseerde
christelijk-animistische Zuid-Soedan. In de zestien jaar durende ‘eerste fase’ van dit conflict
vluchtten 180.000 mensen de grenzen over en werden er 500.000 van huis en haard
verdreven. 3 Uiteindelijk kwamen de strijdende partijen op 28 februari 1972 in de Ethiopische
hoofdstad Addis Abeba voor de eerste keer tot een vredesakkoord. Doordat er nu een
relatieve rust in Soedan heerste, kon de internationale gemeenschap haar aandacht richten
op het vluchtelingenprobleem en de 500.000 Internally Displaced Persons in dit gebied. Door
de jarenlange oorlog kampte een groot gedeelte van de bevolking in Zuid-Soedan met een
chronisch gebrek aan eten, drinken, medicijnen en dekens. De United Nations High
Commissioner for Refugees (UNHCR) vroeg de lidstaten van de Verenigde Naties
2