Jaarverslag 2013_0
Jaarverslag 2013_0
Jaarverslag 2013_0
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Technologiestichting STW<br />
<strong>Jaarverslag</strong><br />
20<br />
13
Technologiestichting STW<br />
Postadres<br />
Postbus 3021<br />
3502 GA Utrecht<br />
The Netherlands<br />
Bezoekadres<br />
Van Vollenhovenlaan 661<br />
3527 JP Utrecht<br />
T +31 (0)30 600 12 11<br />
F +31 (0)30 601 44 08<br />
E info@stw.nl<br />
www.stw.nl<br />
Foto omslag<br />
Om de belastende hielprik (soms tot drie<br />
keer per dag) te voorkomen, ontwikkelt<br />
Nienke Bosschaart een optische methode<br />
om bilirubine en daarmee geelzucht aan te<br />
tonen bij vroeggeboren baby’s. Bosschaart<br />
ontving in oktober de Simon Steven gezelprijs.<br />
Foto: Ivar Pel, Utrecht.<br />
STW-nummer<br />
2014/05146/STW<br />
ISBN-nummer<br />
978-90-73461-87-1<br />
NUR<br />
950
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2013</strong><br />
Technologiestichting STW<br />
april 2014<br />
1
Inhoud<br />
03<br />
01<br />
02<br />
05 Voorwoord<br />
06 Ontwikkelingen binnen STW<br />
08 Inleiding<br />
09 <strong>Jaarverslag</strong><br />
09 Financieringsinstrumenten<br />
15 Varia<br />
17 De financiële situatie<br />
19 Kernindicatoren<br />
20 STW-Jaarcongres <strong>2013</strong><br />
22 Opvallende resultaten<br />
uit het onderzoek<br />
24 Overzicht programma’s<br />
en activiteiten<br />
26 Inleiding<br />
27 Open Technologieprogramma<br />
32 Perspectief<br />
34 Vernieuwingsimpuls<br />
40 Demonstrator<br />
41 Simon Stevin Meester<br />
04<br />
05<br />
06<br />
42 Opvallende resultaten<br />
uit de kennisoverdracht<br />
44 Inleiding<br />
45 Cijfers kennisoverdracht<br />
46 Open Technologieprogramma<br />
50 Perspectief<br />
51 Vernieuwingsimpuls<br />
52 Samenwerkingsprogramma<br />
54 STW in cijfers<br />
56 Inleiding<br />
57 Kengetallen en statistiek<br />
65 Verkort financieel jaarbericht <strong>2013</strong><br />
70 Jurykamers en commissies<br />
72 Jurykamers<br />
74 Commissies<br />
82 Lijst van gebruikers<br />
99 Lijst van afkortingen<br />
3
Bestuur<br />
Prof.dr. P.M.G. Apers<br />
voorzitter, Universiteit Twente<br />
Prof.dr.ir. M.P.C. Weijnen<br />
vice-voorzitter, Technische Universiteit Delft<br />
Dr. T. Doyle<br />
Philips Research 1<br />
Dr. C.A. Linse<br />
Voorzitter Raad van Toezicht TNO<br />
Ir. D.Ph. Schmidt<br />
TNO Bouw en Ondergrond<br />
Ir. A.H. Schaaf<br />
CTO Océ 2<br />
Bestuursraad<br />
Prof.dr.ir. F.P.T. Baaijens<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Ir. G.F.M. Beenker<br />
NXP<br />
Prof.dr.ir. J.P.H. Benschop<br />
ASML Netherlands BV<br />
Prof.dr. C.A. van Blitterswijk<br />
Universiteit Twente<br />
Prof.dr.ir. R. de Borst<br />
University of Glasgow<br />
Prof.dr. J.A. Bouwstra<br />
Universiteit Leiden<br />
Dr.ir. Y. Engelen<br />
DSM Venturing<br />
Ir. T. Gorter<br />
Qanbridge BV<br />
Prof.ir. G.D. Khoe<br />
Technische Universiteit Eindhoven 3<br />
Dr.ir. C.J. Kroese<br />
ex Kadaster RvB<br />
Dr. H.P.C.E. Kuipers<br />
Shell Global Solutions<br />
Prof.dr.ir. R. Rabbinge<br />
Wageningen Universiteit<br />
Dr. K. Wiedhaup<br />
Netherlands Genomics Initiative<br />
Waarnemers<br />
Dr. C. de Visser<br />
directeur NWO 4<br />
Drs. J.H. de Groene<br />
Directie<br />
Dr. E.E.W. Bruins<br />
directeur<br />
directeur NWO 5<br />
Dhr. Th. Grosfeld<br />
Vereniging VNO-NCW<br />
Drs. S.V. Lahaije Msc BA<br />
Ministerie van Economische Zaken,<br />
Landbouw en Innovatie 6<br />
Ir. A.P. Couzy<br />
Ministerie van Economische Zaken,<br />
Landbouw en Innovatie 7<br />
1<br />
tot 01/01/2014<br />
2<br />
tot 01/09/<strong>2013</strong><br />
3<br />
vanaf 01/01/2014<br />
4<br />
tot 01/03/<strong>2013</strong><br />
5<br />
tot 01/07/<strong>2013</strong><br />
6<br />
tot 01/12/<strong>2013</strong><br />
4 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Kwaliteit zit in mensen<br />
Het zag er niet best uit voor de magnetische koelkast in 2005. Een grote<br />
Braziliaanse producent van koelkastcompressoren stapte onverwachts uit het STW-project<br />
van onderzoeker Ekkes Brück, die een combinatie van materialen had ontwikkeld die bij kamertemperatuur<br />
met magneten te koelen is. Drie jaar lang vlogen Brazilianen voor STW-bijeenkomsten<br />
naar Amsterdam, met het vooruitzicht van koelkasten die niet trillen en geen energie<br />
slurpen. Maar het Braziliaanse bedrijf veranderde plots haar beleid en de samenwerking stopte.<br />
In de gebruikerscommissie zaten nog wel bedrijven met verstand van koelsystemen,<br />
maar niemand meer die het materiaal zou kunnen produceren. Er lag kortom een mooie vondst,<br />
een Nature-publicatie en een patent, maar de stille en zuinige koelkast leek opeens ver weg.<br />
Totdat de program officer van STW die het project begeleidde, op zoek ging naar<br />
een producent van materialen als mangaan, fosfor en silicium. Ze kwam uit bij katalysatorproducent<br />
Engelhard De Meern. Dit bedrijf nam een optie op de patenten en onderzocht opschaling.<br />
Inmiddels is Engelhard De Meern overgenomen door chemieconcern BASF. In oktober van<br />
<strong>2013</strong> kocht de multinational de rechten op, BASF verwacht de eerste magnetische koelkasten<br />
al over een paar jaar op de markt te brengen. Het samenbrengen van de juiste mensen om zo<br />
doorbraken mogelijk te maken: dat zijn zo van die momenten dat je als directeur weet dat er<br />
kwaliteit geleverd wordt. STW-ers zijn veldwerkers pur sang.<br />
<strong>2013</strong> was niet alleen het jaar van de succesvolle doorstart van de magnetische<br />
koelkast. Naast deze en andere zichtbare momenten van kennisoverdracht, werd ook binnen<br />
de muren van het STW-bureau een belangrijke mijlpaal behaald: wij werden ISO-gecertificeerd.<br />
STW voldoet nu aan de norm NEN-EN-ISO 9001:2008 voor financiering en monitoring van technisch-wetenschappelijk<br />
onderzoek. Of het nu gaat om het beheer van financiën, het zoeken van<br />
referenten, instellen en begeleiden van jury’s en beoordelingscommissies, of het samenbrengen<br />
van bedrijven en onderzoekers: we doen dit zoals we dat met u hebben afgesproken, eenduidig<br />
en transparant. We hebben een handboek Kwaliteitssysteem, resultaatschema’s, procesgangen,<br />
interne en externe audits. En we hebben natuurlijk een ingelijst certificaat aan de muur hangen.<br />
Maar het gaat niet om wat er aan de muur hangt. Het gaat om de mensen en de<br />
kwaliteit die ze leveren. Valorisatie is op het juiste moment de juiste mensen bij elkaar brengen.<br />
Denkt u ook aan de uitvinder van magnetocalorische materialen en de producent van die materialen,<br />
als u over een paar jaar uw nieuwe koelkast koopt?<br />
Eppo Bruins<br />
directeur<br />
5
01<br />
Ontwikkelingen binnen STW<br />
08 Inleiding<br />
09 <strong>Jaarverslag</strong><br />
09 Financieringsinstrumenten<br />
09 Open Technologieprogramma<br />
09 Perspectief voor de topsectoren<br />
12 Partnerships<br />
13 Vernieuwingsimpuls<br />
13 Valorisation Grant<br />
13 Demonstrator<br />
14 Samenwerking<br />
15 Varia<br />
15 Maatschappelijke toepassing<br />
15 Propositie topsectoren<br />
15 Opvolger Valorisation Grant<br />
15 Mede-uitvinders<br />
16 Lorentz Center<br />
16 Maatschappelijk Verantwoord Innoveren<br />
16 E-coaching<br />
16 Internationale samenwerking<br />
16 Handelsmissie Tel Aviv<br />
16 Personeelsbeleid<br />
17 ISO 9001-certificering<br />
17 De financiële situatie<br />
17 Presentatie wijziging<br />
18 Jaarrekening <strong>2013</strong><br />
19 Begroting 2014<br />
19 Kernindicatoren<br />
20 STW-Jaarcongres <strong>2013</strong><br />
7
Inleiding<br />
STW heeft als doelstelling de haar toevertrouwde middelen optimaal<br />
in te zetten voor hoogwaardig technisch-wetenschappelijk onderzoek,<br />
en te bevorderen dat de resultaten uit dit onderzoek worden gebruikt door<br />
derden, de utilisatie. Zij doet dit door excellent technisch-wetenschappelijk<br />
onderzoek te financieren, gebruikers en onderzoekers bij elkaar te brengen<br />
en door al haar projecten te begeleiden naar optimale kansen voor kennisoverdracht.<br />
Om haar missie te realiseren voert STW proactief eigen beleid<br />
en reageert op externe ontwikkelingen. Dit hoofdstuk is een verslag van<br />
het beleid en de resultaten daarvan in <strong>2013</strong>. In hoofdstuk 2 staan enkele<br />
opmerkelijke wetenschappelijke resultaten uit onderzoek in <strong>2013</strong>. Hoofdstuk<br />
3 geeft enkele voorbeelden van kennisoverdracht in <strong>2013</strong>.<br />
8 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
<strong>Jaarverslag</strong><br />
In <strong>2013</strong> is het topsectorenbeleid in zijn volle omvang<br />
zichtbaar geworden. STW draagt daar stevig<br />
aan bij en is op veel gebieden zelfs de grootste<br />
financier van wetenschappelijk onderzoek binnen<br />
de topsectoren. Door de aanpak en instrumenten<br />
te flexibiliseren kan STW maatwerk leveren en<br />
inspelen op de specifieke wensen van onder<br />
andere de hightech sector, de energiesector en<br />
de water-sector. Daarbij behoudt STW voldoende<br />
ruimte voor het stimuleren van opkomende technologieën<br />
en onderwerpen die bijdragen aan topsector-overstijgende<br />
innovatie. Het STW-bestuur<br />
had daarvoor al in 2012 een gezonde mix van<br />
topsector-calls en open instrumenten vastgesteld.<br />
Voor STW stond <strong>2013</strong> in het teken van kwaliteit<br />
en efficiëntie. Immers, door het leveren van maatwerk,<br />
het bedienen van vele (kleine) communities<br />
via separate calls en het verdelen van meerdere<br />
geld-stromen, kan de administratieve overhead<br />
gemakkelijk toenemen. Het is zaak om de kwaliteit<br />
in de processen te borgen en tegelijk de red tape<br />
buiten de deur te houden. Voor het STW-bureau<br />
was het daarom een hoogtepunt dat, te midden<br />
van al die ontwikkelingen, het ISO 9001 kwaliteitssysteem<br />
is ingevoerd. Dit betekent dat alle<br />
processen binnen STW eenduidig beschreven zijn<br />
en een aanpak van voortdurende kwaliteitsverbetering<br />
is ingevoerd.<br />
Financieringsinstrumenten<br />
STW kent zes financieringsinstrumenten en telt<br />
daarnaast enkele programma’s.<br />
Open Technologieprogramma (OTP)<br />
Het Open Technologieprogramma (OTP) richt zich<br />
op relatief kleine technisch-wetenschappelijke<br />
projecten (maximaal 750.000 euro, plus een maximum<br />
van 250.000 euro aan investeringskosten).<br />
Het OTP kenmerkt zich door het ontbreken van<br />
begrenzingen op basis van disciplines. STW koestert<br />
deze openheid zorgvuldig, omdat innovatie in<br />
bijna alle gevallen multidisciplinariteit verlangt.<br />
Voor <strong>2013</strong> had STW een bedrag van 18,5 miljoen<br />
euro voor het OTP beschikbaar (dit is exclusief<br />
cofinanciering door partners). STW ontving 102<br />
aanvragen voor OTP. Na beoordeling door onafhankelijke,<br />
buitenlandse referenten en op basis<br />
van ranking door zes jury’s heeft het bestuur<br />
32 projecten gehonoreerd. Daar was in totaal een<br />
bedrag van 19,2 miljoen euro mee gemoeid, plus<br />
1,1 miljoen euro aan cofinanciering (in cash).<br />
Perspectief voor de topsectoren<br />
In Perspectief worden onderzoeksprogramma’s<br />
geselecteerd met daarbinnen een aantal onderzoeksprojecten<br />
die met elkaar bijdragen aan de<br />
doelstellingen van het programma. De Perspectiefprogramma’s<br />
bevorderen publiek-private<br />
samenwerking ten behoeve van de topsectoren.<br />
De invalshoeken zijn het ontwikkelen van nieuwe<br />
technologie via een multidisciplinaire aanpak,<br />
samenwerking met gebruikers, medefinanciering<br />
Een OTP-gebruikerscommissie<br />
op het terrein<br />
van Norit in Klazienaveen.<br />
Norit maakt varianten<br />
van actieve kool die pcb’s<br />
en zware metalen uit<br />
het slib van sloten aan<br />
zich kunnen binden.<br />
Foto: Nico Voskamp, STW<br />
Ontwikkelingen binnen STW<br />
9
door private partijen en specifieke activiteiten<br />
gericht op valorisatie en ondernemerschap. Perspectief<br />
past goed bij het topsectoren beleid en<br />
levert zo een bijdrage aan technologische innovatie<br />
in Nederland. Omdat Perspectief een bottomup<br />
aanpak heeft is het instrument te kwalificeren<br />
als ‘programmacompetitie binnen de topsectoren’.<br />
In <strong>2013</strong> startte STW vijf perspectiefprogramma’s<br />
(Co-adaptive Assistive Devices, Biomarkers, Rivercare,<br />
Memphis II, Green defence Against Pests) en<br />
vier thematische topsector-calls (Maritiem, HTSM,<br />
Watertech en High Tech Materialen). Het budget<br />
voor de nieuwe programma’s is 44,1 miljoen euro,<br />
waarvan 21,6 miljoen euro van het ministerie<br />
van Economische Zaken en 22,5 miljoen euro van<br />
STW/derden. Het bedrijfsleven droeg in totaal<br />
19,1 miljoen euro bij, waarvan 12 miljoen euro aan<br />
geldelijke bijdrage. Niet eerder realiseerde STW<br />
zo’n grote bijdrage vanuit de gebruikerskant. De<br />
programma’s hebben een looptijd van zes jaar en<br />
een omvang van ruim 3 tot bijna 7 miljoen euro.<br />
Vijf nieuwe perspectiefprogramma’s<br />
Hulpmiddelen die zichzelf aanpassen<br />
Steeds meer mensen met een lichamelijke beperking<br />
vertrouwen op ondersteuning via een hulpmiddel,<br />
bijvoorbeeld als spierkracht is afgenomen<br />
door een spierziekte. De traditionele mechanismes<br />
zijn statisch en passen zich niet aan de omgeving<br />
of een specifieke taak aan. Doel van het<br />
programma Co-adaptive Assistive Devices (onderdeel<br />
van de topsector HTSM) is om mechanismes<br />
te ontwikkelen die zich automatisch aanpassen<br />
aan wisselende eigenschappen en wensen van<br />
de gebruiker. Dit wordt gerealiseerd door slimme<br />
ontwerpen te combineren met regelsystemen. De<br />
patiënt of gebruiker kan hierdoor beter omgaan<br />
met veranderingen, zoals bij het verergeren van<br />
de ziekte of wandelen op een andere ondergrond.<br />
Biomarkers voor COPD, Alzheimer en<br />
Type II diabetes<br />
Biomarkers zijn moleculen die een biologische of<br />
pathogene toestand markeren. Veel kandidaatbiomarkers<br />
zijn ontdekt maar deze vergen verder<br />
klinisch onderzoek. Het programma Biomarker<br />
Development Center wordt een open innovatinetwerk<br />
dat de expertise en bevindingen van de<br />
verschillende analytische laboratoria, klinische<br />
centra en universitair medische centra samenbrengt.<br />
Ook worden ultragevoelige analytische<br />
methodes ontwikkeld, gericht op drie grote<br />
ziektes: COPD, Alzheimer en Type II diabetes.<br />
Het doel is om robuuste biomarkers voor deze<br />
ziektes te ontwikkelen tot klinische tests. Dit<br />
programma is onderdeel van de topsector Life<br />
Sciences & Health.<br />
Rivieren peilen<br />
De loop van Nederlandse rivieren wordt de<br />
komende jaren flink aangepakt om veel water<br />
veilig af te kunnen voeren naar zee en om natuur<br />
te ontwikkelen. Maar nog onbekend is hoe de<br />
bodem, oevers en uiterwaarden zich ontwikkelen<br />
na deze aanpassingen. Het programma RiverCare<br />
(topsector Water) gaat meten wat die veranderingen<br />
zijn om te kunnen voorspellen wat de<br />
effecten op langere termijn zijn, zowel fysisch<br />
als biologisch. Als dit bekend is kunnen rivieren<br />
gericht onderhouden worden. De opgedane<br />
kennis wordt ook gebruikt als typisch Nederlands<br />
exportproduct: rivierbeheer voor laaglandrivieren.<br />
Wereldwijd stijgt namelijk de overlast door overstromingen<br />
van rivieren. Nederlandse bedrijven<br />
worden vaak ingeroepen om te helpen bij het<br />
oplossen en voorkomen hiervan.<br />
Medewerkers van het<br />
Duitse BelFa belasten het<br />
viaduct bij Vlijmen-Oost<br />
tot 100 ton, ondertussen<br />
volgen civil ingenieurs via<br />
sensoren aan de onderkant<br />
de vervorming van de brug.<br />
Foto: Nico Voskamp, STW<br />
10 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Bundelen van licht- en elektronica-onderzoek<br />
Elementen die elektrische stroom omzetten in<br />
licht (lichtbron) en elementen die licht omzetten<br />
in elektrische stroom (lichtdetector) worden onder<br />
meer toegepast in beeldschermen, webcams,<br />
lasers, leds, en bewakingscamera’s. Onderzoek<br />
en ontwikkeling in de fotonica (de wisselwerking<br />
tussen licht en elektronen) is nu nogal versnipperd<br />
over de afzonderlijke toepassingsgebieden.<br />
Het programma Memphis II: Merging Electronics<br />
and Micro & nano Photonics in Integrated systems<br />
(onderdeel van topsector High Tech Systemen en<br />
Materialen) wil daarentegen grensoverschrijdend<br />
te werk gaan. Door de ontwikkeling van gemeenschappelijke<br />
basisbouwstenen in fotonische en<br />
elektronische technologie te verenigen in een<br />
Memphis platform kunnen er nieuwe systemen<br />
ontwikkeld worden die in meerdere sectoren<br />
toepasbaar zijn.<br />
Alternatieven voor pesticiden<br />
Jaarlijks gaat vijftien tot twintig procent van de<br />
oogst van groente- en siergewassen verloren<br />
door schadelijke insecten en virussen, ondanks<br />
chemische gewasbeschermingsmiddelen. Bovendien<br />
mogen deze middelen door milieueisen in<br />
2020 niet meer gebruikt worden. Het programma<br />
Green defence Against Pests wil daartoe een<br />
meer duurzame en milieuvriendelijke gewasbescherming<br />
ontwikkelen. Een deel van de projecten<br />
brengt de interactie tussen afweerstoffen, het<br />
plaag-insect en biologische bestrijding in kaart.<br />
Daartoe zullen onderzoekers zoeken naar nieuwe<br />
afweermechanismen in wilde paprika- en tomatensoorten<br />
en naar plantenextracten die plaag-<br />
insecten kunnen weghouden van chrysanten.<br />
Een tweede reeks onderzoeken richt zich op het<br />
helpen van planten om plaag-insecten te kunnen<br />
herkennen zodat ze zich snel kunnen verdedigen.<br />
Het programma valt onder de topsector Tuinbouw<br />
en Uitgangsmaterialen.<br />
Vier nieuwe topsector-calls en twee nieuwe initiatieven<br />
Maritiem<br />
Nederland bezit de sterkste maritieme cluster<br />
in de wereld. Om deze kracht uit te bouwen<br />
heeft de maritieme sector, via de topsector<br />
Water, een innovatiecontract geformuleerd met<br />
daarin zowel economische als maatschappelijke<br />
uitdagingen. De thematische call Maritiem<strong>2013</strong><br />
is de bijdrage van STW aan dit innovatiecontract.<br />
Het onderzoek richt zich op het winnen van<br />
grondstoffen en energie op zee; schone schepen<br />
(zoals brandstofbesparing en onderwatergeluid);<br />
slim en veilig varen; en effectieve infrastructuur<br />
van zeehavens en vaarwegen. Speciale aandacht<br />
gaat uit naar impact op de mariene omgeving.<br />
Nieuwe software en materialen<br />
Het STW-programma High Tech Systemen en<br />
Materialen financiert onderzoek dat onder meer<br />
de machine- en auto-industrie, de lucht- en ruimtevaart<br />
en de staalindustrie verder zal helpen.<br />
Het programma valt (uiteraard) binnen de topsector<br />
HTSM. Dat levert eindproducten, halffabricaten,<br />
componenten, materialen en diensten met<br />
toepassingen in alle andere topsectoren. HTSM<br />
Matchmaking Maritiem:<br />
ondernemers en onderzoekers<br />
ontmoeten elkaar<br />
tijdens een rondvaart door<br />
de Rotterdamse haven.<br />
Ontwikkelingen binnen STW<br />
11
ontwikkelt en produceert voor onder meer verlichting,<br />
chips, kantoorapparatuur, auto’s, logistieke<br />
systemen, vliegtuigen, satellieten, energieopwekking<br />
en voedselverwerking.<br />
Watertechnologie<br />
De Nederlandse watertechnologie is al decennia<br />
wereldleidend via technologieën als actief-slibwaterzuivering,<br />
de UASB-technologie of biologische<br />
fosfaatverwijdering. Het Watertech-programma<br />
(topsector Water) wil die positie behouden en<br />
verder uitbouwen. Daartoe zullen universitaire<br />
onderzoekers nauw samenwerken met de bedrijven<br />
om in de komende vier jaar nieuwe kennis<br />
te ontwikkelen en toe te passen op het gebied<br />
van afvalwater-zuivering, drinkwaterzuivering,<br />
en transport, opslag en het terugwinnen van<br />
grondstoffen.<br />
Nieuwe materialen<br />
Uitdagingen in de energieconsumptie, milieu,<br />
klimaatverandering, gezondheidszorg vergen<br />
nieuwe, intelligent gemaakte materialen met<br />
verbeterde of nieuwe eigenschappen. Doel<br />
van het programma High Tech Materialen is om<br />
doorbraken te forceren in materiaaltechnologie.<br />
Dit moet nieuwe materialen opleveren die sterker,<br />
veiliger, sneller, slijtvaster of milieuvriendelijker<br />
zijn. Hightech materialen kwam tot stand in<br />
nauwe samenwerking met de stichting Materials<br />
innovation institute (M2i) en past binnen de<br />
topsector HTSM.<br />
Plasma-conversie van CO 2<br />
STW en energienetwerkbedrijf Alliander hebben<br />
het initiatief genomen om een programma te<br />
financieren voor onderzoek naar plasma-conversie<br />
van CO 2<br />
. Dit programma moet leiden tot nieuwe<br />
plasma- en procestechnologie voor het splitsen<br />
van CO 2<br />
in CO en O 2<br />
Met CO als uitgangsmolecuul<br />
kunnen in vervolg-processtappen gasvormige en/<br />
of vloeibare brandstoffen gemaakt worden zoals<br />
methaan. Op deze manier is het mogelijk om met<br />
zon en wind opgewekte elektriciteit om te zetten<br />
in CO 2<br />
-neutrale brandstoffen wanneer de vraag<br />
naar elektriciteit laag is. Het programma is onderdeel<br />
van de topsector Energie en het multidisciplinaire<br />
NWO-programma CO 2<br />
-neutrale brandstoffen.<br />
STW draagt een miljoen euro bij, NWO en Alliander<br />
ieder een half miljoen euro.<br />
Cyber security<br />
Ook zal STW een miljoen euro toewijzen aan de<br />
nationale Cyber Security call in samenwerking<br />
met NWO Exacte Wetenschappen (onderdeel van<br />
topsector ICT). In 2014 en 2015 zullen NWO en<br />
STW deze call nader invullen.<br />
Partnerships<br />
Het instrument Partnership is bedoeld voor het<br />
aanpakken van vragen en wensen vanuit een<br />
specifiek bedrijf of groep bedrijven. Een Partnershipprogramma<br />
combineert op een efficiënte<br />
manier vraagsturing vanuit het bedrijfsleven met<br />
open indiening van onderzoekideeën vanuit de<br />
Nederlandse universiteiten en para-universitaire<br />
instituten. De kern van een Partnershipprogramma<br />
wordt gevormd door de themabeschrijving, die<br />
wordt opgesteld door een of meer bedrijven.<br />
STW organiseert vervolgens een call rondom dat<br />
thema en roept universitaire onderzoekers op<br />
om te komen met hun beste ideeën die passen<br />
binnen het thema. Hier kan een op maat gesneden<br />
matchmaking aan vooraf gaan. Via haar netwerk<br />
biedt STW het bedrijfsleven toegang tot de beste<br />
onderzoekers in het Nederlandse academische<br />
systeem. Het STW-bestuur honoreert onderzoeksvoorstellen<br />
volgens de gebruikelijke werkwijze<br />
met beoordeling door onafhankelijke deskundigen.<br />
STW heeft budget voor enkele Partnerships per<br />
Woudagemaal in Lemmer.<br />
Onderzoekers en ondernemers<br />
uit de wereld van<br />
waterzuivering proosten op<br />
de start van het Partnership<br />
programma met Paques.<br />
12 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
jaar. Zij hebben een omvang van tenminste 3<br />
miljoen euro waarbij het bedrijf of een consortium<br />
van bedrijven de helft betaalt en STW – eventueel<br />
met andere academische partners samen – de<br />
andere helft. In <strong>2013</strong> werden twee Partnershipprogramma’s<br />
gehonoreerd, voor onderzoek naar<br />
vluchtige vetzuren en naar duurzame verlichting:<br />
Paques-STW/NWO<br />
Doel van dit Partnershipprogramma met Paques,<br />
een Friese onderneming die waterzuiveringssystemen<br />
ontwikkelt, is om het productieproces<br />
van vluchtige vetzuren beter te begrijpen en<br />
nieuwe processen te ontwikkelen om die vetzuren<br />
terug te winnen uit afval en om te zetten<br />
in biologische producten. Het Partnership Volatile<br />
Fatty Acid Platform valt inhoudelijk binnen de<br />
topsector Chemie en het thema Biobased<br />
Economy (dat door de topsectoren heen snijdt)<br />
en wordt mede gefinancierd door NWO-CW.<br />
Valorisation Grant<br />
De Valorisation Grant is een financieringsinstrument<br />
voor ondernemende onderzoekers om een<br />
bedrijf te (kunnen) starten met de kennis die zij<br />
hebben ontwikkeld binnen universiteit of onderzoeksinstelling.<br />
De Valorisation Grant bestaat<br />
uit twee fases. Fase-1 is de haalbaarheidsstudie<br />
van het voorstel; hiervoor is een bedrag van<br />
maximaal 25.000 euro beschikbaar. Deze fase<br />
moet in hooguit een half jaar zijn uitgevoerd.<br />
Kandidaten die deze fase met succes hebben<br />
doorlopen kunnen een aanvraag indienen voor<br />
fase-2, de valorisatiefase. Hiervoor is maximaal<br />
200.000 euro beschikbaar. De maximale duur<br />
van deze fase is twee jaar, met een tussentijdse<br />
evaluatie. In <strong>2013</strong> ontving STW 92 aanvragen<br />
voor fase-1 en 33 aanvragen voor fase-2. Daarvan<br />
werden er 33 voor fase-1 gehonoreerd en 14 voor<br />
fase-2. Hiermee was een totaalbedrag gemoeid<br />
van 3,63 miljoen euro.<br />
Philips-STW<br />
Advanced Sustainable Lighting Solutions is een<br />
Partnership met Philips Electronics Nederland bv.<br />
De verwachting is dat mede door de verschuiving<br />
naar een 24 uurs-economie rond 2050 het<br />
wereldwijde lichtverbruik bijna drie keer hoger<br />
zal zijn dan nu. Meer energie-efficiënte verlichting<br />
is daarom gewenst. Het Partnershipprogramma<br />
moet efficiënte en op een verantwoorde manier<br />
te produceren verlichting ontwikkelen en past in<br />
de topsector High Tech Systemen en Materialen.<br />
Demonstrator<br />
In <strong>2013</strong> zijn de eerste projecten gehonoreerd<br />
uit het nieuwe financieringsinstrument Demonstrator.<br />
Doel van Demonstrator is de toepassing<br />
van verworven kennis op zowel universiteiten als<br />
Vernieuwingsimpuls<br />
De Vernieuwingsimpuls is een door NWO<br />
uitgevoerd instrument van persoonsgebonden<br />
financiering voor onderzoekers in diverse fasen<br />
van hun wetenschappelijke carrière, van netgepromoveerden<br />
(Veni) via onderzoekers die<br />
al hun eerste prestaties als onderzoeker hebben<br />
geleverd (Vidi) tot intussen gerenommeerde<br />
onderzoekers die een eigen groep aan het<br />
opbouwen zijn (Vici). In <strong>2013</strong> werden binnen<br />
het werkterrein van STW veertien Veni-aanvragen,<br />
negen Vidi-aanvragen en geen Vici-aanvraag<br />
gehonoreerd.<br />
Prof.dr. Ekkes Brück maakt<br />
magnetisch koelen mogelijk<br />
met silicium in plaats van het<br />
giftige arseen. BASF koopt<br />
in oktober alle rechten op:<br />
stille en schone koelkasten<br />
komen een stap dichterbij.<br />
Foto: Wouter Jansen<br />
Ontwikkelingen binnen STW<br />
13
hogescholen te bevorderen. Onderzoeksprojecten<br />
in de technische wetenschappen leiden nu soms<br />
niet verder dan tot het aantonen dat het principe<br />
van een nieuwe technologie werkt (zogeheten<br />
proof-of-principle), maar voor bedrijven is het<br />
risico vaak nog te groot om kennis ‘op te pakken’.<br />
Met Demonstrator wil STW één stap verder gaan:<br />
de ontwikkeling van een praktisch demonstratiemodel<br />
dat de (commerciële) mogelijkheden<br />
van de technologie laat zien (zogeheten proofof-concept).<br />
Voor een Demonstrator-project kan<br />
maximaal 150.000 euro worden aangevraagd.<br />
Demonstrator bestaat uit twee onderdelen: het<br />
eerste onderdeel financiert de ontwikkeling van<br />
een demonstratiemodel, waarbij de exploitatiemogelijkheden<br />
zichtbaar worden. Deel twee<br />
behelst het uitvoeren van een verkoop- en<br />
transferplan om de technologie (tegen marktconforme<br />
vergoeding) over te dragen aan een<br />
nog onbekende commerciële partij. Het nieuwe<br />
instrument staat open voor aanvragen gebaseerd<br />
op resultaten die voortkomen uit STW-onderzoek<br />
en op resultaten uit zogeheten RAAK-onderzoek<br />
bij hogescholen (Regionale Actie en Aandacht<br />
voor Kennisinnovatie, uitgevoerd door de Stichting<br />
Innovatie Alliantie). Aanvragers moeten een<br />
aanstelling hebben als hoogleraar of universitair<br />
(hoofd)docent bij een academische instelling of<br />
als lector bij een Nederlandse hogeschool.<br />
In <strong>2013</strong> heeft STW zeven Demonstrator-projecten<br />
gehonoreerd, waarvan er twee uit het Hoger<br />
Beroepsonderwijs, met een gezamenlijk bedrag<br />
van 1,029 miljoen euro. Het gaat om onder meer<br />
een sensor voor bewegingen en krachten van<br />
handen, een katheter voorzien van een laser<br />
die lipiden signaleert die een hartaanval veroorzaken;<br />
een metalen pin met geheugenmetaal die<br />
de ruggengraat van scoliose-patiënten flexibel<br />
houdt; en een sensor die de warmteproductie van<br />
chips meet.<br />
Samenwerking<br />
Sport<br />
In <strong>2013</strong> startte het onderzoeksprogramma Sport.<br />
Het STW-bestuur heeft acht van de zeventien<br />
aanvragen gehonoreerd. Het gezamenlijke budget<br />
is 3 miljoen euro, plus 1,6 miljoen euro aan<br />
cofinanciering. Het gaat om onderzoek naar onder<br />
andere slaapoptimalisatie bij topsporters, verbeteren<br />
van de zwem- en roeibeweging, het optimale<br />
piek- en duurvermogen bij schaatsers en roeiers,<br />
en een schaats die real time feedback geeft.<br />
Het onderzoeksprogramma Sport is ontwikkeld<br />
om het wetenschappelijk onderzoek op het terrein<br />
van breedte- en topsport te versterken en duurzame<br />
kennis ten behoeve van beleid en praktijk<br />
op te bouwen. Het programma wordt uitgevoerd<br />
door technologiestichting STW, NWO-gebied<br />
Geesteswetenschappen en ZonMw. Opdrachtgevers<br />
zijn het ministerie van VWS en NOC*NSF<br />
in samenwerking met Stichting Innovatie Alliantie.<br />
STW is trekker van de pijler ‘Presteren’, gericht op<br />
het optimaliseren van (top)sportprestaties.<br />
Maps4Society<br />
Eind <strong>2013</strong> is het programma Maps4Society<br />
geopend dat allerhande Nederlandse geoinformatie<br />
toegankelijk wil maken. Maps4Society<br />
is ontwikkeld door Rijkswaterstaat, Kadaster,<br />
Netherlands Space Office, de Nederlandse<br />
Commissie voor Geodesie (NCG) en STW. Het<br />
programma loopt van 2014 tot en met 2020,<br />
heeft een omvang van 3 miljoen euro en is<br />
onderdeel van de topsector ICT.<br />
Astronaut André Kuipers en<br />
de ministers Bussemaker en<br />
Kamp openen het Techniekpact<br />
met een werkbezoek<br />
aan de Leidse Instrumentmakersschool.<br />
Het pact<br />
wil jongeren verleiden een<br />
techniekopleiding te volgen.<br />
14 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
QuTech<br />
Op verzoek van minister Kamp van Economische<br />
Zaken en het Topteam HTSM heeft het STWbestuur<br />
besloten om eenmalig 2,6 miljoen euro<br />
toe te kennen aan de TU Delft voor het QuTechinitiatief.<br />
Samen met NWO, FOM en TNO geeft<br />
STW onderzoekers de kans om de technologische<br />
haalbaarheid aan te tonen van toekomstige<br />
toepassingen van kwantumtechnologie.<br />
Holst Centre<br />
In december zijn de eerste twee projecten<br />
gehonoreerd binnen de speciale samenwerking<br />
tussen Holst Centre en STW, waarvoor STW<br />
en NWO op verzoek van het Ministerie van<br />
Economische Zaken middelen hebben gereserveerd.<br />
De onderzoeksvoorstellen passen binnen<br />
de zogeheten Holst Centre roadmaps en gaan<br />
gepaard met een substantiële in-kind bijdrage<br />
vanuit het Holst Centre.<br />
Varia<br />
Maatschappelijke toepassing<br />
STW heeft in <strong>2013</strong> de vragen aangepast aan<br />
referenten in de beoordelingsprocedure van het<br />
Open Technologieprogramma. Aanleiding hiervoor<br />
was dat STW binnen het criterium ‘utilisatie’<br />
naast de gebruikelijke economische doelstellingen<br />
meer aandacht wil voor de aspecten die samenhangen<br />
met de inpassing van technologie in de<br />
maatschappelijke context.<br />
Ontwerpende en construerende wetenschappen<br />
Het STW-bestuur heeft besloten om extra aandacht<br />
te willen besteden aan de positionering van<br />
de ontwerpende en construerende wetenschappen<br />
binnen NWO. In samenwerking met Geesteswetenschappen<br />
wordt gewerkt aan een speciale<br />
impuls waarbij de focus zal liggen op bouwkunde<br />
en industrieel ontwerpen.<br />
Propositie topsectoren<br />
In september heeft het STW-bestuur de propositie<br />
voor de topsectoren 2014-2015 vastgesteld.<br />
Deze propositie is in overleg met de topteams<br />
tot stand gekomen en vastgelegd in het innovatiecontract<br />
2014-2015.<br />
Opvolger Valorisation Grant<br />
Op verzoek van het Ministerie van Economische<br />
Zaken ontwikkelen STW, NWO en ZonMw een<br />
instrument voor vroege-fasefinanciering met<br />
een gedeeltelijk revolverend karakter. Het doel is<br />
het stimuleren en mogelijk maken van start-ups<br />
op basis van kennis uit academisch onderzoek.<br />
Dit nieuwe instrument zal de opvolger zijn van<br />
de succesvolle Valorisation Grant, die tien jaar<br />
geleden door STW werd gestart met steun van<br />
de ministeries OCW en EZ. Bij het verschijnen<br />
van het jaarverslag is het instrument nog in de<br />
ontwerp-fase, waarbij vooral aandacht wordt<br />
besteed aan de positionering in de keten van<br />
instrumenten binnen en buiten STW, in het<br />
bijzonder bij EZ en de regio’s. Naar verwachting<br />
zal dit nieuwe instrument in de loop van 2014<br />
het levenslicht zien.<br />
Promovendi werken aan<br />
complexe problemen van<br />
Nederlandse ondernemingen:<br />
Physics with industry.<br />
Or is it chemistry?<br />
Foto: Nico Voskamp, STW<br />
Ontwikkelingen binnen STW<br />
15
Mede-uitvinders<br />
In april heeft STW haar kennisexploitatiebeleid<br />
aangepast op het punt van ‘co-inventorship’.<br />
Dit was een sterke wens van enkele belangrijke<br />
industriële partners van STW. Met deze beleidswijziging<br />
wordt gegarandeerd dat bedrijven die<br />
gezamenlijk met een universiteit een uitvinding<br />
doen, deze uitvinding vervolgens ook zelf kunnen<br />
gebruiken mits het bedrijf substantieel participeert<br />
binnen het STW-project en een substantieel<br />
aandeel heeft in de vinding.<br />
Lorentz Center<br />
Het STW-bestuur heeft besloten om vanaf <strong>2013</strong><br />
partner te worden in het Lorentz Center door<br />
een langjarige financiële bijdrage te leveren<br />
aan technisch-wetenschappelijke workshops<br />
met sterke betrokkenheid van het bedrijfsleven.<br />
Dit heeft concrete invulling gekregen door de<br />
organisatie van de eerste workshops Life Science<br />
with Industry en ICT with Industry in het Leidse<br />
workshopcentrum, in navolging van de samen met<br />
FOM georganiseerde Physics with Industry en de<br />
Studiegroep Wiskunde met Industrie die al sinds<br />
de vorige eeuw door STW wordt ondersteund.<br />
Maatschappelijk Verantwoord Innoveren<br />
STW is partner in het NWO-brede programma<br />
Maatschappelijk Verantwoord Innoveren. Het<br />
bestuur heeft besloten ook te willen participeren<br />
binnen het vervolgprogramma dat in 2014 zal<br />
starten. Hiervoor heeft STW 500.000 euro vrijgemaakt<br />
uit eigen middelen en nog eens 500.000<br />
euro uit NWO-topsector-middelen specifiek voor<br />
HTSM.<br />
E-coaching<br />
Aanpalend aan het STW/NIHC-Philips Partnershipprogramma<br />
Healthy Lifestyle Solutions heeft het<br />
STW-bestuur besloten een project te financieren<br />
dat zich richt op de ethiek van e-coaching. Op deze<br />
manier wordt niet alleen de technologische haalbaarheid<br />
maar ook de kans op sociale acceptatie<br />
al in een vroege fase onderzocht om zo kans op<br />
toepassing te maximaliseren.<br />
Internationale samenwerking<br />
In januari is de Lead Agency-procedure met de<br />
DFG (‘Duitse NWO’) positief geëvalueerd. Mogelijkheden<br />
voor voortzetting van deze samenwerking<br />
worden verkend. In de loop van <strong>2013</strong> is bovendien<br />
een start gemaakt met gesprekken over samenwerking<br />
met Vlaanderen (IWT) en Engeland (EPSRC).<br />
Handelsmissie Tel Aviv<br />
Tijdens een handelsmissie van minister-president<br />
Rutte en minister Ploumen aan Israël gaf directeur<br />
Bruins een presentatie van de STW-aanpak. Dat<br />
leidde tot een bespreking in de Knesset, waarbij<br />
het voorstel werd gedaan om deze aanpak in Israël<br />
te adopteren voor het verbinden van technologische<br />
vragen en academische kennis. Ook werden<br />
samenwerkingen met Israëlische zusterorganisaties<br />
verkend.<br />
Personeelsbeleid<br />
In <strong>2013</strong> heeft STW een nieuw wervings- en<br />
selectiebeleid ingevoerd dat meer mogelijkheden<br />
en middelen biedt om kwaliteit te werven voor<br />
STW. Verder is er een nieuwe beoordelingssystematiek<br />
ingevoerd en heeft STW een Competentiehandboek<br />
geïmplementeerd waarbij organisatie<br />
én medewerker gerichter kunnen sturen op de<br />
Handelsmissie Tel Aviv:<br />
Van links naar rechts:<br />
staand: Uzi de Haan (Philips<br />
Israël), zittend: Caspar<br />
Veldkamp (Nederlandse<br />
ambassadeur in Israël), Mark<br />
Rutte (minister-president),<br />
Ehud Gazit (Tel Aviv University),<br />
Eppo Bruins (directeur<br />
Technologiestichting STW),<br />
Lilianne Ploumen (minister<br />
voor Buitenlandse Handel<br />
en Ontwikkelingssamenwerking)<br />
en Rob Swartbol,<br />
(directeur-generaal Internationale<br />
Samenwerking bij<br />
het ministerie van Buitenlandse<br />
Zaken).<br />
16 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
esultaten en de individuele ontwikkeling van<br />
iedere medewerker.<br />
In het zogenoemde R&O-gesprek draait het om<br />
de functie-inhoud (takenpakket), de resultaten<br />
((jaar)doelen) en de ontwikkeling van competenties<br />
van de medewerker (gedragsvaardigheden<br />
om succesvol in de functie te zijn) en van zijn<br />
loopbaan. Hiermee ondersteunt STW medewerkers<br />
om de strategische doelstellingen te bereiken.<br />
ISO 9001-certificering<br />
In maart <strong>2013</strong> is het kwaliteitsmanagementsysteem<br />
van STW door DNV Business Assurance<br />
gecertificeerd voor het voldoen aan de eisen<br />
gesteld in de norm NEN-EN-ISO 9001:2008.<br />
Het certificaat is geldig voor de volgende scope:<br />
de financiering en monitoring van toepassingsgerichte<br />
en technisch wetenschappelijke<br />
onderzoeksprojecten. Het certificaat heeft een<br />
geldigheidsduur van 3 jaar onder voorwaarde dat<br />
jaarlijkse audits een positieve uitkomst hebben.<br />
STW is een met publieke middelen gefinancierde<br />
organisatie en hecht daarom groot belang aan<br />
transparant en eenduidig handelen.<br />
In aanloop naar de certificering heeft STW onder<br />
begeleiding van een gespecialiseerd bureau een<br />
Kwaliteitshandboek opgesteld. Hierin zijn de<br />
beleids- en organisatiestructuur en de zogeheten<br />
resultaatschema’s van de kernprocessen en<br />
de ondersteunende processen opgenomen. Het<br />
kwaliteitsmanagementsysteem, gebaseerd op de<br />
zogeheten kwaliteitscirkel van Deming (plan, do,<br />
check, act), heeft tot doel om de resultaten en<br />
werkwijzen van STW continu te verbeteren.<br />
De financiële situatie<br />
Presentatiewijziging<br />
Met ingang van het boekjaar <strong>2013</strong> heeft STW<br />
de presentatie van de financiële situatie gewijzigd,<br />
waardoor een beter beeld ontstaat van<br />
het geheel aan programma’s. De lasten toekenning<br />
Perspectief is verantwoord bij toekenning<br />
programma’s en de lasten toekenning overige<br />
activiteiten en programma’s zijn verdeeld over de<br />
toekenning programma’s en toekenning overige<br />
activiteiten. De vergelijkende cijfers van de jaarrekening<br />
2012 zijn aangepast overeenkomstig<br />
deze methodiek. De verandering heeft geen invloed<br />
op het vermogen en het resultaat ultimo <strong>2013</strong>.<br />
Jaarrekening <strong>2013</strong><br />
Baten<br />
In het jaar <strong>2013</strong> zijn de baten van STW toegenomen<br />
met 10 miljoen euro tot 101 miljoen euro.<br />
Deze stijging komt voornamelijk door stijging van<br />
de cofinanciering met 8 miljoen euro (post opbrengsten<br />
kennisexploitatie en cofinanciering) en de<br />
start van de TKI-toeslagregeling waarbij TKI-HTSM<br />
3 miljoen euro beschikbaar heeft gesteld. De TKItoeslag<br />
is volledig ingezet in de HTSM-call <strong>2013</strong>.<br />
Daarnaast was er een afname van de NWO- en de<br />
EZ-bijdrage van 4 miljoen euro en een stijging van<br />
de overige bijdragen met 2 miljoen euro en een<br />
stijging van de doorberekende bureaukosten met<br />
1 miljoen euro.<br />
ICT with Industry.<br />
Informatica-onderzoekers<br />
werken een week aan<br />
wetenschappelijke uitdagingen<br />
aangedragen door<br />
ondermeer Kadaster,<br />
Rijkswaterstaat, Seecr en<br />
het Nederlands Instituut<br />
Beeld en Geluid.<br />
Foto: Nico Voskamp, STW<br />
Ontwikkelingen binnen STW<br />
17
Lasten<br />
De lasten uit hoofde van toekenningen zijn in<br />
het verslagjaar 96 miljoen euro. In <strong>2013</strong> is 20<br />
miljoen euro besteed aan het Open Technologieprogramma.<br />
Hiermee realiseerde het OTP<br />
een honoreringspercentage van 31 procent in<br />
aantallen en 34 procent in geld. Van de EZbijdrage<br />
zijn de HTSM-call <strong>2013</strong> en vijf nieuwe<br />
Perspectiefprogramma’s gestart: RiverCare,<br />
Symbionics, Memphis II, Biomarker, GAP voor<br />
een totaalbedrag van 34 miljoen euro. Inclusief<br />
het programma QuTech is het totaal 37 miljoen<br />
euro. Daarnaast besteedde STW 11 miljoen<br />
euro aan de Vernieuwingsimpuls en 28 miljoen<br />
euro aan overige programma’s, zoals Partnerships<br />
met Philips ASLS en Paques, Demonstrator,<br />
Sportprogramma ZonMw/NOC*NSF, Maritiem,<br />
Watertech, HTM, Valorisation Grant, Simon<br />
Stevin Meesterschap en continuering bestaande<br />
programma’s.<br />
Begroting <strong>2013</strong><br />
Het verschil tussen begroting <strong>2013</strong> en realisatie<br />
is voornamelijk te verklaren door de stijging van<br />
de cofinanciering en TKI-toeslag (baten) en de<br />
inzet van deze middelen in toekenningen aan<br />
derden (lasten). De begroting over <strong>2013</strong> is ter<br />
vergelijking opgenomen in de staat van Baten<br />
en Lasten. De totale baten zijn toegenomen met<br />
20 miljoen tot 101 miljoen euro. STW heeft een<br />
substantieel deel van haar middelen vooraf geoormerkt<br />
gereserveerd voor publiek-private samenwerking<br />
binnen de topsectoren. Dit resulteert in<br />
een toename van de cofinanciering van 8 miljoen,<br />
3 miljoen aan NWO-bijdrage, 3 miljoen voor sportprogramma<br />
met ZonMw/NOC*NSF en twee nieuwe<br />
partnerships van 3 miljoen. Dat brengt het totaal<br />
op 17 miljoen. Daarnaast is 3 miljoen TKI-toeslag<br />
HTSM toegekend aan STW. Deze middelen zijn<br />
ingezet in de HTSM-call <strong>2013</strong>.<br />
De totale lasten zijn met 16 miljoen toegenomen<br />
30 miljoen. Dit betreft vooral de inzet van STW in<br />
de topsectoren aangevuld met de co-financiering<br />
en TKI-toeslag HTSM.<br />
Beheerskosten<br />
Aan de kostenkant heeft STW met name gestuurd<br />
op de effectiviteit en efficiëntie van het bureau<br />
STW, het programmabureau van de Stichting<br />
NanoNextNL en het programmabureau van<br />
de Stichting NanoLabNL. STW organiseert de<br />
projectadministratie, het financieel beheer, de<br />
communicatie en de juridische ondersteuning voor<br />
NanoNextNL en NanoLabNL. De beheerskosten<br />
gerelateerd aan de totale baten zijn na verdiscontering<br />
van bijdragen derden netto 4,7 procent<br />
voor <strong>2013</strong> en 5,6 procent voor 2012. De daling<br />
van het netto beheerskostenpercentage is een<br />
direct gevolg van de stijging van de totale baten<br />
naar 101 miljoen euro. De ontwikkeling van de<br />
beheerskosten bestaat uit twee componenten:<br />
een stijging van personeelskosten en een stijging<br />
van de doorberekende bureaukosten (baten).<br />
Eigen vermogen<br />
De algemene reserve (onbestemd) is met 1,2<br />
miljoen euro afgenomen en is na resultaatbestemming<br />
1,8 miljoen euro. De bestemde reserve<br />
(intern geoormerkt) is met 3,0 miljoen euro<br />
toegenomen. Totaal heeft het bestuur na resultaatbestemming<br />
voor een bedrag van 6 miljoen<br />
euro een bestemming aangewezen. Voor 10<br />
Technologisch toptalent<br />
Loubna Bouarfa zet sensoren<br />
en patroonherkenning<br />
in om het aantal medische<br />
missers te helpen verminderen,<br />
door onder meer<br />
afwijkingen in het stressniveau<br />
van de chirurg<br />
of het gebruik van instrumenten<br />
te analyseren.<br />
18 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
miljoen euro zijn de gelden door derden beklemd<br />
(extern geoormerkt) en vastgelegd in het bestemmingsvermogen.<br />
Het totale eigen vermogen is na<br />
resultaatbestemming afgenomen met 1,8 miljoen<br />
euro tot 18,1 miljoen euro. Bestuur en bureau<br />
monitoren periodiek het vermogensbeleid.<br />
Liquide middelen<br />
De doelstelling van het liquiditeitsbeheer is<br />
zorgen voor voldoende middelen om tijdig<br />
noodzakelijke uitgaven te doen. De beschikbare<br />
liquiditeiten worden kortlopend aangehouden bij<br />
het Ministerie van Financiën (schatkistbankieren).<br />
De liquide middelen zijn gestegen van 54 miljoen<br />
euro ultimo 2012 naar 69 miljoen euro ultimo<br />
<strong>2013</strong>, een toename van 15 miljoen euro.<br />
Begroting 2014<br />
STW investeert in de door het kabinet aangewezen<br />
topsectoren van ons land, maar behoudt<br />
ook ruimte om te investeren in onderzoek waar<br />
onverwachte ontdekkingen kunnen leiden tot<br />
radicaal nieuwe oplossingen met commerciële<br />
potentie. STW zet haar instrumenten adequaat<br />
in om onderzoek te financieren waar gebruikers<br />
nauw bij betrokken zijn. Zo wordt de kans op<br />
succesvolle toepassing van kennis vergroot.<br />
STW blijft zich inzetten op publiek-private initiatieven<br />
binnen de topsectoren en valorisatie. De<br />
baten zijn voor 2014 begroot op 92 miljoen euro.<br />
De toekenningen van nieuwe projecten in het jaar<br />
zijn begroot op 91 miljoen euro.<br />
Kernindicatoren <strong>2013</strong> (2012)<br />
Budget: 101 M€ (90 M€)<br />
(waarvan 55 M€ van NWO, 21 M€ van EZ,<br />
25 M€ van derden (56, 24, 10))<br />
Aantal onderzoekers (promovendi + postdocs –<br />
in dienst bij de kennisinstellingen): circa 1042 (1143)<br />
Promoties: 85 (94)<br />
Gebruikersrelaties: 1256 (1122)<br />
Gebruikerscommissiebijeenkomsten: 598 (525)<br />
Door STW georganiseerde congressen: circa 9 (15)<br />
Publicaties: 651 (665) artikelen (76 (66) met<br />
co-auteurs uit de groep van gebruikers, waaronder ook<br />
ziekenhuizen en onderzoeksinstellingen; 61 opgenomen<br />
in de SCI met co-auteurs van bedrijven)<br />
Overeenkomsten kennisoverdracht: 78 (70)<br />
Kennisoverdrachtmomenten: 25 (28)<br />
Vermeldingen in landelijke media: 16 (6)<br />
Octrooien: 7 (12)<br />
Start-ups Valorisation Grant: 13 (12)<br />
De Leidse Venionderzoeker<br />
Irene Groot<br />
zoekt naar een goedkope<br />
katalysator om<br />
milieuvriendelijk<br />
chloor te produceren.<br />
Ontwikkelingen binnen STW<br />
19
STW-Jaarcongres <strong>2013</strong><br />
Op 3 oktober hield STW haar jaarlijkse congres.<br />
Een korte impressie.<br />
1 Impressie van het<br />
jaarcongres.<br />
2 Deelnemers aan één<br />
van de workshops voor<br />
jonge onderzoekers.<br />
3 Posterborden ter<br />
beoordeling voor de Simon<br />
Stevin Leerling prijs.<br />
4 Dagvoorzitter<br />
prof.dr.ir. Ton van der Steen<br />
1<br />
3<br />
2<br />
4<br />
20 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
5 Impressie van de zaal<br />
met diverse stands.<br />
6 Uitreiking van de Simon<br />
Stevin Leerlingprijs <strong>2013</strong><br />
aan Ivan Stojanović van<br />
de Universiteit Twente.<br />
7 Uitreiking van de<br />
Simon Stevin Gezelprijs<br />
<strong>2013</strong> aan Nienke Bosschaart<br />
(AMC Amsterdam).<br />
8 Uitreiking van de Simon<br />
Stevin Meesterprijs <strong>2013</strong><br />
aan prof.dr.ir. Mark van<br />
Loosdrecht van de Technische<br />
Universiteit Delft.<br />
5<br />
7<br />
6<br />
8<br />
Ontwikkelingen binnen STW<br />
21
02<br />
Opvallende resultaten<br />
uit het onderzoek<br />
24 Overzicht programma’s en activiteiten<br />
26 Inleiding<br />
27 Open Technologieprogramma<br />
32 Perspectief<br />
34 Vernieuwingsimpuls<br />
40 Demonstrator<br />
41 Simon Stevin Meester<br />
23
Overzicht programma’s en activiteiten<br />
Programma Looptijd Totaal<br />
budget<br />
in M€<br />
Budget<br />
in <strong>2013</strong><br />
in M€<br />
Uitvoering<br />
programma<br />
Open Technologieprogramma open indiening 18,5 STW<br />
Perspectief (inclusief bijdragen bedrijven):<br />
Green & Smart Process Technologies (GSPT) 2007-<strong>2013</strong> 6 STW<br />
Multiscale Simulation Techniques (MuST) 2007-<strong>2013</strong> 5 STW<br />
Smart Systems in Package (SmartSiP) 2007-<strong>2013</strong> 5,3 STW<br />
Autonomous Sensor Systems (ASSYS) 2008-2014 4,8 STW<br />
Clean Combustion Concepts (CCC) 2008-2014 6,5 STW<br />
GenBiotics 2008-2014 5,7 STW<br />
Smart Optics Systems (SOS) 2008-2014 5,5 STW<br />
Building on Transient Plasmas (BTP) 2009-2015 6,1 STW<br />
Integral Solutions for Sustainable Construction (IS2C) 2009-2015 6 STW<br />
Learning from Nature to protect crops (LFN) 2009-2015 6,5 STW<br />
NeuroSIPE 2009-2015 7 STW<br />
Bio-Based Geo & Civil Engineering (BioGeoCivil) 2010-2016 5,2 STW<br />
Cardiovascular Risk Management (CARISMA) 2010-2016 7,2 STW<br />
Generic Technology of Integrated Photonics (GTIP) 2010-2016 5,4 STW<br />
SMART Seperations for complex systems (SMARTSep) 2010-2016 6 STW<br />
From Waste to Resource (W2R) 2010-2016 4,5 STW<br />
Fundamentals and Application of Silicon Heterojunction 2011-2017 3,8 STW<br />
solar cells (FLASH)<br />
Human-Centered Haptics: H-Haptics 2011-2017 6 STW<br />
ONTIME: how to fix a (broken) circadian clock (OnTime) 2011-2017 5,5 STW<br />
Super-resolution Microscopy (‘Nanoscopy’) 2011-2017 5,4 STW<br />
Integral and sustainable design of 2011-2017 4,7 STW<br />
multifunctional flood defences<br />
Nature-driven nourishment of coastal 2012-2018 4,5 STW<br />
systems (NatureCoast)<br />
Microscopy Valley 2012-2018 5,4 STW<br />
Robust design of cyber-physical systems (IPS) 2012-2018 5,6 STW<br />
Instruments for minimally Invasive techniques (iMIT) 2012-2018 6,7 STW<br />
Population imaging genetics (ImaGene) 2012-2018 5,4 STW<br />
RiverCare – towards self-sustaining <strong>2013</strong>-2019 5,7 STW<br />
multifunctional Rivers<br />
Symbionics: Co-Adaptive Assistive Devices <strong>2013</strong>-2019 4,1 STW<br />
MEMPHIS platform: Merging Electronics and <strong>2013</strong>-2019 6,7 STW<br />
Micro & nano PHotonics in Integrated Systems<br />
Biomarker Development Center (Biomarker-DC) <strong>2013</strong>-2019 4,4 STW<br />
Green defense against Pests (GAP) <strong>2013</strong>-2019 3,7 STW<br />
Partnership:<br />
Hyflux 2010-2014 3 STW, Hyflux<br />
Danone 2010-2015 3 STW, Danone<br />
Healthy Lifestyle Solutions 2011-2016 3 STW, NWO-NIHC, Philips<br />
Explorail 2011-2016 5 STW, NWO-MaGW, ProRail<br />
Meiosis 2011-2016 3 STW, Rijk Zwaan<br />
Advanced Sustainable Lighting Solutions (ASLS) 2012-2017 3 STW, Philips<br />
Volatile Fatty Acid Platform 2012-2018 3 STW, Paques<br />
Valorisation Grant 2004-onbepaald 2,9 STW, FOM, NanoNed<br />
Samenwerking met NWO:<br />
Complexiteit 2010-2014 STW, NWO-EW<br />
Innovatieve Genomics Clusters 2004-onbepaald 9 STW, NGI<br />
24 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Programma Looptijd Totaal<br />
budget<br />
in M€<br />
Budget<br />
in <strong>2013</strong><br />
in M€<br />
Uitvoering<br />
programma<br />
Maatschappelijk en Verantwoord Innoveren <strong>2013</strong>-2017 7,4 STW, NWO<br />
Mozaiek 2004-onbepaald 4 STW, NWO<br />
Nieuwe Instrumenten in de Gezondheidszorg (NIG) 2008-2015 9 STW, NWO, ZonMw, FOM<br />
Rubicon 2005-onbepaald 2 STW, NWO<br />
Smart Energy Systems (SES) 2010-2016 6 STW, NWO-EW<br />
Sport 2012-2018 10 STW, ZonMw, NWO/ GW<br />
Cyber Security 2012-2018 3,8 STW, NWO<br />
HTSM 2012-2018 16,7 STW, FOM<br />
NWO-Fonds Open Access 2010-onbepaald 2,5 ACTS, ALW, CW, EW, GW,<br />
MaGW, ZonMw, N, NGI,<br />
STW, WOTRO, FOM, NIHC<br />
NWOnano 2010-2015 10 STW, FOM, NWO-ALW,<br />
NWO-CW, ZonMw<br />
Qu-tech <strong>2013</strong>-2018 2,6 STW<br />
Demonstrator <strong>2013</strong>-2018 1 STW<br />
Vernieuwingsimpuls:<br />
Veni 2000-onbepaald 3,5 STW, NWO<br />
Vidi 2000-onbepaald 7,2 STW, NWO<br />
FES-programma’s:<br />
NanoNextNL 2010-2016 250 Programmabureau STW<br />
NanoLabNL 2011-<strong>2013</strong> 27 Programmabureau STW<br />
Samenwerking met derden:<br />
ERA-NET NanoSci-E+ 2005-<strong>2013</strong> 3 STW, FOM<br />
ERA-NET SIINN 2011-2014 STW en 19 partners uit<br />
14 verschillende landen<br />
JACQUARD 2001-2015 17 STW<br />
Sentinels 2004-2014 8,3 STW<br />
Eiwitinnovatie 2012-2018 4,7 STW<br />
Holstcentre <strong>2013</strong>-2017 2 STW, NWO<br />
2Enrich <strong>2013</strong>-2018 10 STW, WOTRO/NWO<br />
Urbanising Deltas of the World <strong>2013</strong>-2018 1 STW, ALW/WOTRO/MagW<br />
Maritiem <strong>2013</strong>-2018 5 STW<br />
Watertech <strong>2013</strong>-2018 2 STW<br />
High Tech Materialen <strong>2013</strong>-2018 1 STW<br />
STW-platformactiviteiten:<br />
ICT.OPEN (conferentie) 2010-onbepaald STW, NWO<br />
Sense of Contact (conferentie) 1998-2014 STW<br />
Schone en Zuinige Verbranding (COMBURA) 1997-onbepaald STW<br />
Simon Stevinprijzen:<br />
Simon Stevin Meester 1998-onbepaald 500 k€ STW<br />
Simon Stevin Gezel 2005-onbepaald 5 k€ STW<br />
Simon Stevin Leerling 2008-onbepaald 1k€ STW<br />
Monitoring:<br />
MEDEA+ / CATRENE 2001-2008/ STW, Rijksdienst voor<br />
2008-<strong>2013</strong> Onderenemend<br />
Nederland (voorheen<br />
AgentschapNL)<br />
Opvallende resultaten uit het onderzoek<br />
25
Inleiding<br />
In dit hoofdstuk presenteren wij een aantal aansprekende resultaten<br />
uit het onderzoek. Bij elke bijdrage is vermeld uit welk instrument<br />
(Open Technologieprogramma, Perspectief, Partnership, Valorisation Grant,<br />
Vernieuwingsimpuls, overige activiteiten) het onderzoek is gefinancierd en in<br />
welk van de werkterreinen zoals die binnen STW worden gehanteerd het onderwerp<br />
past: Informatie- en Communicatietechnologie en Elektrotechniek;<br />
Systemen, Energie en Materialen; Chemie, Milieu en Water; Life Sciences &<br />
Technology; Nanotechnologie.<br />
26 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Open Technologieprogramma (OTP)<br />
Life Sciences & Technology<br />
Universiteit<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Projectleider<br />
Prof.dr. N.H.J. Pijls<br />
Project<br />
11052<br />
Ballon in een varkenshart<br />
Testopstelling met een kloppend varkenshart,<br />
gekoppeld aan een hart-longmachine. Hiermee<br />
bestuderen onderzoekers van de TU Eindhoven en<br />
het Catharina Ziekenhuis het effect van zogeheten<br />
ballonpomp-therapie. Sinds de jaren zestig krijgen<br />
hartpatiënten met progressief hartfalen – dat<br />
ontstaat door voortdurend zuurstofgebrek in de<br />
hartspier - een intra-aortale ballonpomp. Deze sigaarvormige<br />
ballon komt in de hoofdslagader wordt<br />
voortdurend opgeblazen en weer leeggezogen. Dit<br />
moet de doorbloeding van de kransslagaderen en<br />
de zuurstofvoorziening naar het hart verbeteren.<br />
Maar het effect van deze therapie is niet eenduidig.<br />
Sommige patiënten met een hartinfarct knappen<br />
direct op na de start van de therapie, terwijl<br />
anderen geen of nauwelijks effect ondervinden.<br />
De redenen hiervoor zijn onduidelijk.<br />
De onderzoekers prepareerden twaalf geïsoleerde<br />
varkensharten en koppelden deze aan een speciaal<br />
onderzoekplatform van industriële partner Life-<br />
Tec Group. Ze simuleerden verschillende scenario’s<br />
die in de praktijk voorkomen, variërend van matig<br />
tot ernstig pompfalen, al dan niet gecombineerd<br />
met zuurstofgebrek. De studie suggereert dat de<br />
intra-aortale ballonpomp het meest effectief is bij<br />
patiënten met een acuut hartinfarct en zuurstofgebrek,<br />
maar waarbij de samentrekking van het<br />
hartspierweefsel nog wel hersteld kan worden.<br />
Opvallende resultaten uit het onderzoek<br />
27
Open Technologieprogramma (OTP)<br />
Life Sciences & Technology<br />
Universiteit<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Projectleider<br />
Dr. K.W.A. van Dongen<br />
Project<br />
10331<br />
Borstkanker kun je horen<br />
Een mammografie is belastend, tijdrovend en niet<br />
helemaal betrouwbaar. Onderzoekers aan de TU<br />
Delft kijken of het mogelijk is om borsttumoren op<br />
een betrouwbare en vrouwvriendelijke manier te<br />
detecteren met behulp van ultrageluid. Met name<br />
jonge vrouwen zouden baat kunnen hebben bij<br />
deze techniek, omdat bij hen de dichtheid van het<br />
borstweefsel groter is, waardoor de gevoeligheid<br />
van een mammogram minder is.<br />
De onderzoekers hebben verschillende afbeeldingstechnieken<br />
getest. Van de drie technieken<br />
(de drie figuren rechtsonder) geeft de niet-lineaire<br />
afbeeldingstechniek (rechts) het beste resultaat.<br />
Hierop is de tumor (in het midden) het beste zichtbaar.<br />
Samen met het Karlsruhe Institute of Technology<br />
ontwikkelen de Delftse wetenschappers<br />
nu nieuwe afbeeldingstechnieken die het mogelijk<br />
moeten maken om driedimensionale afbeeldingen<br />
van de geluidssnelheid in borsten te maken.<br />
Waar standaard ultrasone afbeeldingstechnieken<br />
zich beperken zich tot het afbeelden van de<br />
gereflecteerde akoestische golven, maakt deze<br />
studie expliciet gebruik van de natuurkundige<br />
wetten die verstrooiing van akoestische golven<br />
in het weefsel beschrijven. Met deze afbeeldingen<br />
kunnen artsen onderscheid maken tussen bijvoorbeeld<br />
een relatief ongevaarlijke cyste en een<br />
kwaadaardige tumor. De verwachting is dat deze<br />
techniek de aard en de locatie van een ‘knobbeltje<br />
in de borst’ beter zal kunnen duiden.<br />
28 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Open Technologieprogramma (OTP)<br />
Informatie- en Communicatietechnologie en<br />
Elektrotechniek<br />
Universiteit<br />
Universiteit Utrecht<br />
Projectleider<br />
Prof.dr.ir. M.A. Viergever<br />
Dr.ir. P.R. Seevinck<br />
Project<br />
10712<br />
Metalen prothese stoort magnetische scan niet meer<br />
Foto: Patrick Post<br />
Wanneer mensen een metalen implantaat hebben<br />
gekregen, zoals deze kunstheup, dan is het<br />
belangrijk om te kunnen controleren of de operatie<br />
correct verlopen is. Ook op lange termijn is controle<br />
belangrijk, aangezien er bijwerkingen kunnen<br />
ontstaan in het omliggende weefsel, zoals ontstekingen<br />
of pseudotumoren. Anders dan CT-scans zijn<br />
MRI-scans heel geschikt om het zachte omliggende<br />
weefsel te bestuderen. Maar helaas zorgt het metaal<br />
voor sterke verstoringen van het magneetveld<br />
in de MRI-scanner, waardoor je met standaardinstellingen<br />
het implantaat en het omliggende weefsel<br />
niet nauwkeurig kunt afbeelden. Dit maakt het<br />
lastig om te bepalen wat de oorzaak van eventuele<br />
klachten is en of operatief ingrijpen noodzakelijk is.<br />
De Universiteit Utrecht ontwikkelt MRI-technieken<br />
om beeldvorming in de buurt van metalen implantaten<br />
te verbeteren. De eerste resultaten laten<br />
zien dat het mogelijk is om onverstoorde beelden<br />
te verkrijgen in de buurt van dergelijke implantaten,<br />
door de scanner op een specifieke manier<br />
aan te sturen. De methode is echter nog zeer<br />
tijdrovend. Door gebruik te maken van compressed<br />
sensing, een wiskundige techniek geleend uit<br />
de informatietechnologie, zijn de onderzoekers<br />
in staat om SPI enorm te versnellen. Uiteindelijk<br />
moet de prothese-scan zo snel worden dat deze<br />
voor de medische praktijk acceptabel is.<br />
Opvallende resultaten uit het onderzoek<br />
29
Open Technologieprogramma (OTP)<br />
Systemen, Energie en Materialen<br />
Universiteit<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Projectleider<br />
Prof.dr.ir. P. Colonna<br />
Project<br />
11143<br />
De ideale gaswet gaat niet op voor groene energiecentrales<br />
Foto: Hans Stakelbeek<br />
Na een lange testperiode is in <strong>2013</strong> de Flexible<br />
Asymmetric Shock Tube in gebruik genomen.<br />
Delftse wetenschappers bestuderen met deze<br />
buis schokgolven en zogenoemde non-classical<br />
gasdynamics: de stroming van gassen die sterk<br />
afwijken van de ideale gaswet, met name dicht<br />
bij het condensatiepunt.<br />
De buis kan met een vloeistof naar keuze gevuld<br />
worden. Deze wordt verdampt en onder specifieke<br />
druk en hoge temperatuur gebracht en nauwkeurig<br />
constant gehouden. De eerste metingen die<br />
zijn gedaan waren geluidssnelheidsmetingen van<br />
bekende gassen als helium en koolstofdioxide.<br />
In 2014 volgen interessantere metingen, namelijk<br />
in bepaalde siliconenolies waarvan de eigenschappen<br />
veel minder bekend zijn. Deze olies worden<br />
gebruikt in zogeheten Organic Rankine Cycles:<br />
kleine energiecentrales die hun restwarmte halen<br />
uit onder andere motoren, warmte van geconcentreerde<br />
zonnestraling en uit verbranding van<br />
biomassa. Met een betere kennis van de stroming<br />
in de turbine kunnen deze centrales straks efficiënter<br />
energie omzetten.<br />
30 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Open Technologieprogramma (OTP)<br />
Systemen, Energie en Materialen<br />
Universiteit<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Projectleider<br />
Dr. P.A. Bobbert<br />
Project<br />
12200<br />
Het gedrag van organische leds<br />
Foto: Philips<br />
Een transparante organische licht-emitterende<br />
diode (ontwikkeld door Philips). Deze organische<br />
halfgeleiders zijn een groot succes als schermen<br />
in smartphones en televisies. Ze zijn energiebesparend,<br />
kunnen in zeer platte beeldschermen<br />
worden verwerkt en zorgen voor een mooi, contrastrijk<br />
beeld. Organische leds voor verlichting<br />
zullen naar verwachting snel volgen.<br />
De onderzoeksgroepen van de TU Eindhoven en<br />
Philips doen samen met het Karlsruher Institut für<br />
Technologie en BASF simulaties naar de werking<br />
van oleds. Daarvoor gebruiken ze een virtuele<br />
‘simulatiedoos’ van 10x10x10 nm, aangemaakt<br />
door een computerprogramma. Omdat zelfs de<br />
krachtigste computers beperkte rekenkracht hebben,<br />
moet de omvang van de simulatie beperkt<br />
worden. De kunst is om dat zodanig te doen dat<br />
de computer het nog aankan en de resultaten<br />
representatief zijn voor de werkelijkheid. In deze<br />
simulatiedoos ontstaat een organische moleculaire<br />
halfgeleider met een wanordelijke vorm.<br />
Om simulaties uit te voeren aan complete oleds<br />
willen onderzoekers deze informatie vertalen naar<br />
veel grotere simulatiedozen. Daarvoor gebruiken<br />
ze wiskundige algoritmes. Op deze manier hopen<br />
de wetenschappers binnen enkele jaren in staat<br />
te zijn om de elektronische processen in complete<br />
commercieel relevante oleds te simuleren. Dan<br />
kunnen ze precies voorspellen hoe moleculen in<br />
organische leds zich gedragen. Dat kan veel tijd<br />
en geld besparen in de ontwikkelfase.<br />
Opvallende resultaten uit het onderzoek<br />
31
Perspectief - Neurosipe<br />
Life Sciences & Technology<br />
Universiteit<br />
Universiteit Twente<br />
Projectleider<br />
Prof.dr.ir. H. van der Kooij<br />
Project<br />
10737<br />
Balans in beeld brengen<br />
Foto: Rikkert Harink<br />
De BalRoom is een testruimte voor patiënten met<br />
balansproblemen, ontwikkeld door de Universiteit<br />
Twente. De apparatuur zorgt ervoor dat iemand uit<br />
balans wordt gebracht, door kleine krachten aan<br />
te brengen op de heupen en tussen de schouderbladen.<br />
Een ronddraaiende ondergrond stimuleert<br />
de spiersensoren en een ronddraaiende omgeving<br />
manipuleert de zichtinformatie. Vooral onder ouderen<br />
komen balansstoornissen veel voor. Veel verschillende<br />
systemen in het lichaam – bijvoorbeeld<br />
spieren, zenuwstelsel, zicht, evenwichtsorgaan –<br />
werken samen om ons lichaam rechtop te houden.<br />
Aan de hand van de huidige balanstesten is het niet<br />
mogelijk om de kwaliteit van deze individuele systemen<br />
vast te stellen. Dat maakt het voorschrijven<br />
van een doelgerichte behandeling moeilijker. De<br />
BalRoom kan balansproblemen gerichter opsporen.<br />
Twentse onderzoekers ontwikkelen een nieuwe<br />
diagnostische methode om de kwaliteit van de<br />
onderliggende lichamelijke systemen bij balanshandhaving<br />
te identificeren. De eerste testen bij<br />
het Leids Universitair Medisch Centrum laten zien<br />
dat het mogelijk is om verschillen te detecteren<br />
tussen gezonde ouderen en ouderen met balansproblemen.<br />
De apparatuur is door de universiteit<br />
en het bedrijf Forcelink zelf ontwikkeld. Na meer<br />
uitvoerige testen kan de Balroom tot een product<br />
doorontwikkeld worden.<br />
32 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Perspectief – Integral design of<br />
multi-functional flood defences<br />
Systemen, Energie en Materialen<br />
Universiteit<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Projectleider<br />
Prof.dr.ir. V.J. Meyer<br />
Project<br />
12179<br />
Ontwerp een kust met ruimtelijke kwaliteit<br />
© Atelier Kustkwaliteit en DeFacto<br />
Drie mogelijkheden voor kustversterking en ruimtelijke<br />
ontwikkeling van Zuid-Scheveningen (de pier<br />
ligt rechts van de tekeningen). Boven: de Stad<br />
aan Zee, met een waterkering van kademuren en<br />
damwanden, een zogeheten orthogonaal stedelijk<br />
patroon. Midden: bij de Stad achter de Duinen krijgt<br />
Scheveningen een zeewaartse uitbreiding van<br />
strand en duinen, met ‘stadsvilla’s’ in de nieuwe<br />
duinen. Onder: de Stad in Zee omvat de aanleg<br />
van haakse strekdammen, waartussen aanslibbing<br />
van zand zal plaatsvinden. Hierdoor ontstaat een<br />
stedelijke baai.<br />
De Scheveningse voorstellen komen voort uit de<br />
benadering van het Atelier Kustkwaliteit (een<br />
kennisplatform van onder meer TU Delft, Deltaprogramma<br />
Kust, vier provincies, Gemeente Den<br />
Haag en baggerbedrijf Van Oord). De benadering<br />
betekent dat diverse oplossingen systematisch<br />
getoetst worden op technische robuustheid,<br />
kosten én ruimtelijke kwaliteit – de laatste factor<br />
ontbrak tot dusver in het Nederlandse kustbeleid.<br />
De resultaten in juni <strong>2013</strong> tentoongesteld in<br />
Middelburg, Den Haag, Bergen en Delft. Dit leidde<br />
tot discussie, aandacht en enthousiasme bij<br />
bestuurders en bevolking. Zo ontwikkelen drie<br />
provincies en de Gemeente Den Haag op dit moment<br />
kustbeleid in lijn met voorstellen van Atelier<br />
Kustkwaliteit. Ook is de benadering afgelopen<br />
jaar grotendeels opgenomen in de Nationale Visie<br />
Kust van het Ministerie I&M. Medio 2014 zal een<br />
wetenschappelijke publicatie over de methode<br />
verschijnen in Built Environment.<br />
Opvallende resultaten uit het onderzoek<br />
33
Vernieuwingsimpuls - Veni<br />
Informatie- en Communicatietechnologie en<br />
Elektrotechniek<br />
Universiteit<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
Projectleider<br />
Prof.dr.ir. M. Cao<br />
Project<br />
10686<br />
Samen werken als in een zwerm, school of kudde<br />
Foto: Reyer Boxem<br />
Deze robotvis, ontwikkeld door de Rijksuniversiteit<br />
Groningen (RUG), is zo geprogrammeerd dat hij<br />
goed kan samenwerken met andere robotvissen.<br />
In de toekomst zullen we steeds vaker netwerken<br />
van meerdere robots zien die met elkaar een taak<br />
uitvoeren, zoals objecten zoeken, mensen redden<br />
of zware objecten verplaatsen. Robotproducenten<br />
willen graag weten hoe ze zulke groepen robots<br />
kunnen inzetten in complexe, onzekere en gevaarlijke<br />
omgevingen. Denk aan plaatsen die voor<br />
mensen gevaarlijk of slecht bereikbaar zijn. Maar<br />
ook water is tot nu toe lastig terrein voor robots.<br />
Groningse wetenschappers willen meer inzicht<br />
geven in deze complexe omgevingen. Ze ontwikkelden<br />
nieuwe methoden om verschillende<br />
informatie-architecturen te construeren. Daarvoor<br />
lieten ze zich inspireren door het dierenrijk.<br />
Ze keken naar de mechanismes die zorgen voor<br />
collectieve bewegingen in diergroepen, zoals<br />
zwermen of kuddegedrag. Ze ontwikkelden een<br />
methodologie voor het ontwerp van informatiearchitecturen.<br />
Dat pasten ze toe in een systeem<br />
met meerdere robots. Om ze autonoom te laten<br />
opereren, bleek is een overweldigende schat aan<br />
informatie nodig. De onderzoekers toonden aan<br />
dat er een efficiënte en effectieve manier bestaat<br />
om met die informatie om te gaan.<br />
34 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Vernieuwingsimpuls - Veni<br />
Informatie- en Communicatietechnologie en<br />
Elektrotechniek<br />
Universiteit<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Projectleider<br />
Dr.ir. R. Mugge<br />
Project<br />
11129<br />
Waarom een radicale vernieuwing niet verkoopt<br />
Hoe kun je een camera zodanig ontwerpen dat het<br />
kinderlijk eenvoudig te bedienen is? Het uiterlijk<br />
beïnvloedt de verwachtingen: een consument<br />
maakt een inschatting hoe goed of gemakkelijk<br />
het product zal functioneren. Een interdisciplinair<br />
Veni-project van de TU Delft wil deze relaties doorgronden.<br />
Daarvoor combineren onderzoekers<br />
kennis over productontwerpen met psychologische<br />
kennis van consumentengedrag. Samenwerking<br />
met Darren Dahl van de University of British<br />
Colombia onderzochten ze de invloed van een nieuw<br />
productontwerp op de consumentenevaluatie. De<br />
onderzoekers keken zowel naar radicale, volledig<br />
nieuwe productinnovaties als naar incrementele<br />
innovaties, met slechts beperkte wijzigingen.<br />
Bij een radicale vernieuwing wijkt het product<br />
sterk af van andere producten in dezelfde categorie.<br />
En dan zijn consumenten niet in staat om hun<br />
huidige kennis over de categorie over te dragen<br />
naar deze innovatie. Daardoor verwachten consumenten<br />
dat ze meer moeite moeten doen om het<br />
nieuwe product te leren gebruiken. Dat heeft een<br />
negatief effect op de totale beoordeling. Daarentegen<br />
heeft een nieuw, afwijkend productontwerp<br />
bij incrementele innovaties (bijvoorbeeld een<br />
andere kleur) geen negatief effect op de consumentenevaluatie.<br />
Bedrijven en productontwerpers<br />
kunnen deze resultaten gebruiken bij het vormgeven<br />
en succesvol lanceren van nieuwe producten.<br />
Opvallende resultaten uit het onderzoek<br />
35
Vernieuwingsimpuls - Vici<br />
Informatie- en Communicatietechnologie<br />
en Elektrotechniek<br />
Universiteit<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Projectleider<br />
Prof.dr.ir. W.P.M.H. Heemels<br />
Project<br />
11382<br />
Een trein van pratende auto’s<br />
Zie hier: Coöperatieve Adaptieve Cruise Control<br />
in de praktijk. Deze Toyota’s praten met elkaar.<br />
Met dit systeem kan een peloton voertuigen op<br />
korte afstand van elkaar rijden (hier uitgevoerd<br />
door TNO). Als er veel voertuigen in zo’n peloton<br />
rijden, is het belangrijk dat de communicatiemiddelen<br />
zorgvuldig en efficiënt benut worden.<br />
In een Vici-project bestuderen wetenschappers<br />
van de TU Eindhoven hoe draadloze regelsystemen<br />
werkelijkheid kunnen worden. Draadloze<br />
communicatie heeft veel onzekerheden en beperkingen,<br />
zoals informatieverlies, vertragingen en<br />
beperkte bandbreedte. Regelsystemen moeten<br />
om kunnen gaan met deze beperkingen. Gewoonlijk<br />
opereren deze regelsystemen periodiek in de<br />
tijd, op basis van een korte, constante tijdsduur<br />
tussen het uitvoeren van twee regeltaken. De<br />
onderzoekers stellen voor om zogeheten gebeurtenisgedreven<br />
regelsystemen (event-triggered<br />
controllers) te gebruiken. Deze gebeurtenisgedreven<br />
regelsystemen nemen enkel actie wanneer<br />
dit voor de functionaliteit en de prestatie van<br />
het systeem noodzakelijk is. Het systeem meet<br />
bijvoorbeeld de versnelling van een voertuig en<br />
grijpt in als het verschil tussen de huidige meting<br />
teveel afwijkt van de laatste gecommuniceerde<br />
waarde. Deze nieuwe manier van regelen en communiceren<br />
geeft een significant betere afweging<br />
tussen regelprestaties en het gebruik van kostbare<br />
communicatiemiddelen. Met zulke intelligente<br />
transportsystemen is op termijn een drastische<br />
vermindering van files, verkeersslachtoffers en<br />
milieubelasting mogelijk.<br />
36 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Vernieuwingsimpuls - Vidi<br />
Systemen, Energie en Materialen<br />
Universiteit<br />
Universiteit Twente<br />
Projectleider<br />
Dr.ir. N.R. Tas<br />
Project<br />
10233<br />
Extra dimensie voor de nano-wereld<br />
Een driedimensionale fractale structuur, bestaande<br />
uit een gevouwen dunne schaal van silicium<br />
oxide, met gaatjes op alle punten. De structuur is<br />
hol van binnen. Het instituut voor nanotechnologie<br />
van de Universiteit Twente, MESA+, ontwikkelde<br />
hiervoor corner lithography; een nieuwe<br />
techniek die het mogelijk maakt dergelijke structuren<br />
te maken. Een publicatie hierover in <strong>2013</strong> was<br />
een hoogtepunt voor de Twentse onderzoekers.<br />
Nanotechnologen proberen functionele structuren<br />
te maken die kleiner zijn dan 100 nm. Dat<br />
doen ze veelal door dunne films van verschillende<br />
materialen te deponeren, patroneren en<br />
wegetsen. Maar de structuren die zo ontstaan zijn<br />
relatief plat; de derde dimensie wordt niet volledig<br />
benut. In het project FunTips proberen onderzoekers<br />
om met relatief goedkope technieken driedimensionale<br />
nanostructuren te vormen. Het doel<br />
is om veel structuren parallel te fabriceren, zodat<br />
de nanostructuren in massaproductie gemaakt<br />
kunnen worden.<br />
Gaandeweg is in Twente een compleet technologieplatform<br />
ontwikkeld. De onderzoekers werken<br />
nu aan de depositie van materiaal met behulp van<br />
een functionele sonde met een gaatje bovenop,<br />
gemaakt met corner lithography. Dit zou kunnen<br />
leiden tot een 3D-printer op nanoschaal. Ook in<br />
de biotechnologie zijn toepassingen, bijvoorbeeld<br />
om cellen te vangen in een soort kooitjes. Een<br />
meetinstrument in zo’n kooitje kan de reactie van<br />
de cellen op bijvoorbeeld langsstromende chemicaliën<br />
zoals medicijnen meten. Ook voor batterijen<br />
of brandstofcellen kan de techniek mogelijk van<br />
pas komen.<br />
Opvallende resultaten uit het onderzoek<br />
37
Vernieuwingsimpuls – Vidi<br />
Life Sciences & Technology<br />
Universiteit<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Projectleider<br />
Dr.ir. P. Bijma<br />
Project<br />
10248<br />
Kannibalisme verminderen door genetische selectie<br />
Foto: Bart Nijs<br />
Kannibalisme komt geregeld voor onder legkippen.<br />
Selectie op basis van dna kan dit mogelijk<br />
verminderen, zo blijkt uit Wagenings onderzoek.<br />
Sociale interacties tussen dieren, zoals kannibalisme,<br />
zijn deels erfelijk. Ze kunnen de gevolgen<br />
van selectie enorm versnellen, vrijwel teniet doen,<br />
of zelfs van richting doen verandering. Dit fenomeen<br />
heeft grote gevolgen voor de evolutie in<br />
natuurlijke populaties en voor fokkerij- en veredelingsprogramma’s<br />
in de landbouw. Selectie voor<br />
hogere productiviteit in de landbouw kan bijvoorbeeld<br />
leiden tot verhoogde competitie tussen<br />
dieren, waardoor de productiviteit juist daalt.<br />
In dit onderzoek is een wiskundige theorie ontwikkeld<br />
om de bijdrage van sociale interacties aan de<br />
erfelijke variatie te kwantificeren. Van de totale<br />
erfelijke variatie in de levensduur van kippen<br />
draagt het zogeheten daderschap twee derde<br />
bij en het slachtofferschap een derde. Er is dus<br />
zowel erfelijk daderschap als slachtofferschap.<br />
Beide componenten kunnen nuttig zijn in de<br />
selectie van ouders om kannibalisme te verminderen.<br />
Vergelijkbare resultaten zijn gevonden<br />
in kweekvis, waar de strijd om voer de groei<br />
vermindert. Selectie op basis van familiegroepen<br />
is een goede manier om de erfelijke variatie optimaal<br />
te benutten, blijkt uit de theorie. Het bedrijf<br />
Hendrix-Genetics heeft deze methode in een kippenselectielijn<br />
toegepast. Daar was de sterfte<br />
door kannibalisme met drie tot vijf procent per generatie<br />
verminderd. Daarmee komt het uitbannen<br />
van snavelbehandeling, de huidige praktijk om<br />
kannibalisme te voorkomen, een stap dichterbij.<br />
38 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Vernieuwingsimpuls - Vidi<br />
Life Sciences & Technology<br />
Universiteit<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Projectleider<br />
Dr. M. Mischi<br />
Project<br />
10769<br />
Prostaatkanker zichtbaar maken<br />
Slecht kunnen plassen is een van de symptomen<br />
van prostaatkanker. In 2014 zal deze variant naar<br />
verwachting 27 procent van alle nieuwe kankerdiagnoses<br />
bij de man betreffen. Het veroorzaakt<br />
tien procent van alle kankersterfte bij de man.<br />
Onderzoekers aan de TU Eindhoven ontwikkelen<br />
in samenwerking met het AMC, het Jeroen Bosch<br />
en het Catharina Ziekenhuis een nieuwe, nauwkeurigere<br />
echografie-methode voor beeldvorming<br />
van prostaatkanker.<br />
Op dit moment is er geen beeldvormende<br />
methode die deze kanker zichtbaar kan maken.<br />
De Eindhovense onderzoekers werken aan een<br />
innovatieve techniek die de aangroei van kleine<br />
bloedvaten, angiogenese, zichtbaar kan maken.<br />
Kankercellen gebruiken deze bloedvaten om te<br />
kunnen groeien. Na injectie van een contrastmiddel,<br />
bestaande uit miljoenen kleine gasbellen<br />
met een schil, wordt de verspreiding van dit<br />
contrast in de prostaat met echografie gevolgd.<br />
Deze zogenaamde dispersion wordt met geavanceerde<br />
modellen en analyses gekwantificeerd<br />
en in beeld gebracht met parametrische kaarten.<br />
De methode is gevalideerd bij een kleine groep<br />
patiënten. Daaruit blijkt dat de prostaatkanker<br />
met een hoge betrouwbaarheid zichtbaar is.<br />
Dit gaf aanleiding om naast verdere technische<br />
ontwikkelingen te starten met een grotere validatiestudie<br />
in de drie genoemde ziekenhuizen.<br />
Foto: Corbis Corporation<br />
Opvallende resultaten uit het onderzoek<br />
39
Demonstrator<br />
Chemie, Milieu en Materialen<br />
Universiteit<br />
Universiteit Twente<br />
Projectleider<br />
Dr.ir. R.J. Wiegerink<br />
Project<br />
13173<br />
Een minuscule krachtsensor<br />
Dit is een extreem platte krachtsensor. Hij is<br />
kleiner dan een vingertop en kan de krachten<br />
meten die je met een hand kunt uitoefenen.<br />
Een hand is een krachtig wapen; je kunt hem op<br />
vele manieren draaien, schuiven over een plat<br />
vlak of er een klap mee uitdelen. Op dit moment<br />
zijn er nog geen sensoren verkrijgbaar die klein<br />
genoeg zijn om de krachten te kunnen meten<br />
tussen de vingers en een vastgepakt object.<br />
Deze Twentse sensor kan alle vormen van belasting<br />
door een hand meten. De sensor is slechts<br />
1 mm dik en 9 mm in diameter. Ter vergelijking:<br />
de momenteel kleinste sensor met vergelijkbare<br />
prestaties is 15 mm dik en 17 mm in diameter.<br />
Zo’n kleine sensor kan in een handschoen of prothese<br />
worden verwerkt, maar bijvoorbeeld ook in<br />
de trappers van een fiets, onder een schoenzool,<br />
of achter een aanraakscherm. De sensor meet niet<br />
alleen de plek waar de hand het scherm aanraakt,<br />
maar ook de kracht waarmee dat gebeurt.<br />
In <strong>2013</strong> is de nieuwe sensorchip ontworpen en<br />
gefabriceerd. Momenteel leggen de Twentse<br />
onderzoekers de laatste hand gelegd aan een<br />
compleet functioneel prototype van de sensor.<br />
Als deze demonstratie gereed is, zoeken ze<br />
industriële partners om de sensor op de markt<br />
te brengen.<br />
40 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Simon Stevin Meester<br />
Life Sciences & Technology<br />
Universiteit<br />
Universiteit Utrecht<br />
Projectleider<br />
Prof.dr. H.A.B. Wösten<br />
Project<br />
10344<br />
Kwaliteitsverlies zien voordat je het kunt zien<br />
Foto: Ivar Pel<br />
Champignons in een Utrechts laboratorium.<br />
Utrechtse wetenschappers hebben een nieuwe<br />
techniek ontwikkeld om de kwaliteit van gewassen<br />
snel te kunnen meten. Kwaliteitsverlies<br />
door opslag of infecties kan zo snel opgespoord<br />
worden, al voordat dit met het blote oog waarneembaar<br />
is. Deze techniek, genaamd Niet<br />
Lineaire Spectrale Imaging, bestraalt de gewassen<br />
kortstondig met onschadelijke pulsen infrarood<br />
licht van 740-800 nm. Vervolgens meten de<br />
instrumenten het spectrum van licht (van ongeveer<br />
420 nm (violet) tot 600 nm (rood) dat wordt<br />
afgegeven door cellen en weefsels in de gewassen.<br />
De onderzoekers hebben aangetoond dat het<br />
lichtspectrum dat door verse champignons wordt<br />
afgegeven verandert naarmate de paddenstoelen<br />
langer zijn opgeslagen. De hoeveelheid afgegeven<br />
blauw licht vermindert, terwijl de hoeveelheid<br />
groen en rood licht toeneemt. Gedurende de opslagtijd<br />
waren er geen veranderingen waarneembaar<br />
met het oog. Niet Lineaire Spectrale Imaging<br />
kan dus op een gevoelige manier de kwaliteit van<br />
champignons bepalen. In de toekomst willen de<br />
onderzoekers nagaan of deze techniek ook voor<br />
andere land- en tuinbouwgewassen ingezet kan<br />
worden. Ook willen ze een kleine, draagbare versie<br />
van het meetapparaat ontwikkelen.<br />
Opvallende resultaten uit het onderzoek<br />
41
03<br />
Opvallende resultaten<br />
uit de kennisoverdracht<br />
44 Inleiding<br />
45 Cijfers kennisoverdracht<br />
46 Open Technologieprogramma<br />
50 Perspectief<br />
51 Vernieuwingsimpuls<br />
52 Samenwerkingsprogramma<br />
43
Inleiding<br />
Kennisoverdracht en kennisbescherming spelen bij STW een<br />
grote rol om haar missie te realiseren. Om kennisoverdracht met succes tot<br />
stand te kunnen bevorderen, brengt STW geïnteresseerde bedrijven, maatschappelijke<br />
groeperingen en onderzoekers bij elkaar door het organiseren<br />
van een gebruikerscommissie per project.<br />
Uitgangspunt voor de kennisoverdracht is dat STW als financier<br />
en de kennisinstelling die het onderzoek uitvoert mede-eigendom hebben<br />
op de onderzoeksresultaten. Op basis van de (mede) eigendom kunnen<br />
afspraken over optierechten, licenties of overdracht op de resultaten met<br />
bedrijven worden gemaakt.<br />
Het proces van kennisoverdracht begint echter al bij het onderzoeksvoorstel<br />
waarin de utilisatiemogelijkheden en potentiële gebruikers<br />
geïdentificeerd worden door de indiener. Aanvragen worden bij STW beoordeeld<br />
op wetenschappelijke kwaliteit én op de utilisatiekansen. Daarnaast<br />
beoordeelt het STW-bureau al bij de indiening van onderzoeksvoorstellen<br />
of er sprake is van belemmeringen voor de kennisoverdracht, met andere<br />
woorden of er freedom to operate is. Doel van STW is om het onderzoek<br />
mogelijk te maken en STW zal in het geval van dergelijke belemmeringen<br />
in samenwerking met de kennisinstelling en de projectleider afspraken<br />
maken om toegang tot benodigde kennis te verkrijgen of te behouden.<br />
Hierdoor blijven afspraken over exploitatie van de onderzoeksresultaten<br />
met bedrijven mogelijk.<br />
Juridische kennisbescherming is van belang als dat bijdraagt<br />
om kennisoverdracht te realiseren. Voor STW is een octrooi een middel om<br />
kennisoverdracht te realiseren, bijvoorbeeld door middel van het verlenen<br />
van licenties of overdracht van de eigendom van de octrooirechten. Daarnaast<br />
worden in het onderzoeksproject afspraken gemaakt met bedrijven<br />
die deelnemen in een gebruikerscommissie over geheimhouding van de<br />
resultaten en over publicatie van de resultaten uit het onderzoek.<br />
In dit hoofdstuk presenteren wij een aantal aansprekende resultaten<br />
uit het onderzoek. Bij elke bijdrage is vermeld uit welk instrument<br />
(Open Technologieprogramma, Perspectief, Partnership, Valorisation Grant,<br />
Vernieuwingsimpuls, overige activiteiten) het onderzoek is gefinancierd<br />
en in welk van de werkterreinen zoals die binnen STW worden gehanteerd<br />
het onderwerp past: Informatie- en Communicatietechnologie en Elektrotechniek;<br />
Systemen, Energie en Materialen; Chemie, Milieu en Water; Life<br />
Sciences & Technology; Nanotechnologie.<br />
44 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Cijfer kennisoverdracht<br />
Invention Disclosure en octrooiaanvragen<br />
In <strong>2013</strong> heeft STW tweeëntwintig ‘Invention<br />
Disclosure’-formulieren ontvangen (vertrouwelijk<br />
document van een onderzoeker om te bepalen<br />
of octrooibescherming gezocht moet worden).<br />
STW heeft vijftien searches (zoekacties in octrooidatabases)<br />
uitgevoerd van de Invention Disclosure<br />
formulieren uit <strong>2013</strong>, bij twee vindingen moet<br />
nog een search procedure worden gestart. Bij<br />
zeven vindingen is wel een search uitgevoerd<br />
maar heeft STW nog niet besloten tot octrooiaanvraag.<br />
Zes van die tweeëntwintig vindingen<br />
hebben geleid tot een octrooiaanvraag in <strong>2013</strong>.<br />
Van tien vindingen is afgezien van het indienen<br />
van een octrooiaanvrage, waarvan drie vindingen<br />
in <strong>2013</strong> zijn gedaan.<br />
Octrooiaanvragen in <strong>2013</strong><br />
Op zeven vindingen uit projecten heeft STW al dan<br />
niet tezamen met de aanvragende kennisinstelling<br />
een octrooiaanvrage ingediend in het verslagjaar.<br />
onderzoeksresultaten wanneer een onderzoeker<br />
niet in dienst is van een universiteit).<br />
Afspraken over het geheim houden van resultaten<br />
en/of andere informatie is acht maal schriftelijk<br />
vastgelegd. Geheimhouding is binnen een onderzoeksproject<br />
altijd geregeld in de algemene financieringsvoorwaarden<br />
en in de voorwaarden van de<br />
gebruikerscommissie en in overeenkomsten met<br />
gebruikers. In een voorkomend geval is een extra<br />
geheimhoudingsafspraak gewenst, bijvoorbeeld<br />
als er sprake is van een nog niet geoctrooieerde<br />
vinding die onderwerp is van een bespreking met<br />
een gebruiker of derde.<br />
Binnen het partnershipinstrument heeft STW<br />
één raamovereenkomsten afgesloten, waarin<br />
het opzetten van de partnership call en de<br />
samenwerking tussen STW en de industriële<br />
partner is vastgelegd. STW heeft elf partnershipproject<br />
agreements gesloten, waardoor ook de<br />
kennisinstelling(en) verbonden aan het project<br />
binnen het partnershipprogramma valt.<br />
Vervallen octrooiaanvragen in <strong>2013</strong><br />
In <strong>2013</strong> zijn in totaal tien octrooiaanvragen<br />
vervallen.<br />
Er zijn vier programmaovereenkomsten afgesloten.<br />
Dit zijn strategische samenwerkingen (programma<br />
Sport, 2Enrich, Alliander en Maps4Society).<br />
Overeenkomsten<br />
In <strong>2013</strong> heeft STW totaal achtenzeventig<br />
overeenkomsten gesloten met universiteiten<br />
en/of gebruikers. Bij vier daarvan is een licentie<br />
verstrekt op een of meer octrooien, al dan niet<br />
beperkt tot een bepaald toepassingsgebied.<br />
Er zijn vijf aanvullende overeenkomsten<br />
afgesloten, bijvoorbeeld een addendum op<br />
een licentieovereenkomst of verlenging van<br />
de samenwerking in een onderzoeksproject.<br />
Tot slot zijn er vijf afspraken die heel verschillend<br />
van aard zijn, zoals afspraken over octrooikostenverdeling<br />
en -management, inkomsten of een<br />
volmacht.<br />
Nieuwe bedrijven<br />
Direct voortkomend uit STW-onderzoek zijn in<br />
<strong>2013</strong> drie bedrijfjes opgestart: SoMUT, Better<br />
Battery en BlubClean.<br />
Bij drieëntwintig overeenkomsten ging het om<br />
optierechten. Een optierecht op resultaten uit<br />
het onderzoek geeft een bedrijf meestal (ingeval<br />
er geen andere bedrijven interesse hebben binnen<br />
de gebruikerscommissie) de exclusieve mogelijkheid<br />
om gedurende het onderzoek in onderhandelingen<br />
te treden over gebruiksrechten.<br />
Er zijn vier samenwerkingsovereenkomsten afgesloten<br />
waarbij sprake is van een samenwerking en<br />
medefinanciering met een of meerdere contractpartijen<br />
in een onderzoeksprogramma. Verder<br />
zijn er zeven material transfer-overeenkomsten<br />
afgesloten en zes afstandsverklaringen (deze<br />
garanderen freedom to operate bij gebruik van<br />
Opvallende resultaten uit de kennisoverdracht<br />
45
Open Technologieprogramma (OTP)<br />
Life Sciences & Technology<br />
Universiteit<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Projectleider<br />
Prof.dr.ir. C. de Graaf<br />
Project<br />
07438<br />
Een verzadigd gevoel voorkomt obesitas<br />
Foto: Roel Burgler<br />
Trek in iets hartigs? Dat komt door de eiwit-status<br />
in je lichaam, die bepaalt tamelijk nauwkeurig de<br />
eiwitconsumptie. Dit blijkt uit een technologisch/<br />
biologisch onderzoeksproject van de Wageningen<br />
Universiteit, dat nagaat hoe sensorische signalen<br />
uit voedingsmiddelen bijdragen aan voedselkeuze<br />
en verzadiging. Deze kennis helpt de levensmiddelenindustrie<br />
om voedingsmiddelen te ontwerpen<br />
die beter verzadigen, en waarvan je niet zo snel<br />
te veel eet.<br />
Het begrip satiation verwijst naar processen<br />
die betrokken zijn bij het stoppen met eten.<br />
De belangrijkste conclusie is dat satiation vooral<br />
afhangt van de blootstelling aan smaaksignalen.<br />
Hoe langer en hoe sterker je wordt blootgesteld<br />
aan de smaak van een voedingsmiddel (zoet,<br />
zout, hartig, vet), des te sneller je verzadigd raakt.<br />
Je krijgt minder calorieën naar binnen van voedingsmiddelen<br />
met een hardere textuur, omdat<br />
deze ervoor zorgen dat je langzamer eet. De<br />
Wageningse voedingstechnologen ontdekten ook<br />
dat geur en aroma’s niet zozeer betrokken zijn bij<br />
de verzadiging, maar meer bij het opwekken van<br />
eetlust. Ruik je de geur van pizza, dan wekt dat de<br />
trek in pizza en soortgelijke voedingsmiddelen op.<br />
46 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Open Technologieprogramma (OTP)<br />
Informatie- en Communicatietechnologie en<br />
Elektrotechniek<br />
Universiteit<br />
Radboud Universiteit Nijmegen<br />
Projectleider<br />
Prof.dr.ir. M.J. Plasmeijer<br />
Project<br />
07729<br />
Slimmer werken met taakgerichte software<br />
Op een defensiecongres toont TNO de applicatie<br />
iTask, dat het werk op marine fregatten efficiënter<br />
maakt. Deze software maakt inzichtelijk<br />
welke taken er uitgevoerd moeten worden, door<br />
wie, wanneer, wat de status daarvan is, etc. De<br />
Radboud Universiteit Nijmegen heeft de software<br />
en bijbehorende nieuwe programmeermethode<br />
ontwikkeld. Naast TNO gebruikt ook de Nederlandse<br />
Kustwacht het systeem, om reddingswerkzaamheden<br />
slimmer te coördineren.<br />
Aan de basis van dit systeem ligt een nieuwe,<br />
taakgeörienteerde programmeermethode. Een programmeur<br />
modelleert de taken en hun onderlinge<br />
afhankelijkheden en kan daarmee willekeurige,<br />
complexe samenwerkingsverbanden beschrijven.<br />
De software wordt automatisch afgeleid uit het<br />
model. De programmeur hoeft zich hierdoor niet<br />
meer te bekommeren om technische details.<br />
In veel situaties waarin mensen intensief met<br />
elkaar samenwerken en zij apparatuur zoals<br />
computers, tablets en smart watches gebruiken,<br />
kan iTask worden toegepast. Denk bijvoorbeeld<br />
aan alarmcentrales, eHealth (samenwerkende<br />
sensoren op je lichaam die communiceren met je<br />
telefoon en met de dokter) of domotica (apparaten<br />
in huis die op afstand te bedienen zijn en met<br />
elkaar communiceren).<br />
Opvallende resultaten uit de kennisoverdracht<br />
47
Open Technologieprogramma (OTP)<br />
Informatie-en Communicatietechnologie en<br />
Elektrotechniek<br />
Universiteit<br />
Universiteit Twente<br />
Projectleider<br />
Prof.dr. R.J. Boucherie<br />
Prof.dr.ir. E.W. Hans<br />
Project<br />
08140<br />
Logistieke problemen in de zorg<br />
Foto: Jordi Huisman<br />
Centrale hal van het UMC Utrecht, een van de grotere<br />
ziekenhuizen in Nederland. De Nederlandse<br />
beroepsbevolking daalt, de samenleving vergrijst<br />
en de vraag naar zorg stijgt. Als we niets doen,<br />
dan ontstaat op korte termijn een aanzienlijk<br />
personeelstekort in de zorg.<br />
Er is gelukkig een enorme efficiëntieslag in de<br />
zorg mogelijk zonder aan kwaliteit in te boeten.<br />
Dat heeft het Center for Healthcare Operations<br />
Improvement and Research (CHOIR) van de<br />
Universiteit Twente aangetoond. CHOIR werkte<br />
samen met ziekenhuizen intensief aan hun<br />
logistieke problemen. De onderzoekers hebben<br />
allerlei nieuwe en geoptimaliseerde planningsen<br />
besturingsconcepten ontwikkeld en doorgerekend<br />
met behulp van mathematische modellen en<br />
computersimulatie. Met deze oplossingen zou de<br />
zorgsector met de huidige hoeveelheid personeel<br />
zelfs over twintig jaar hetzelfde niveau van de<br />
gezondheidszorg in Nederland kunnen handhaven.<br />
De aanpak van CHOIR is effectief omdat de onderzoekers<br />
de helft van hun tijd als onderdeel van de<br />
staf werkzaam zijn in het ziekenhuis. Daar kunnen<br />
ze de relevante logistieke problemen inventariseren<br />
en de zorgprofessionals betrekken bij de<br />
concept-ontwikkeling. Ook zijn ze direct betrokken<br />
bij de uiteindelijke implementatie van de voorstellen<br />
die ze tijdens het onderzoek zelf ontwikkeld<br />
en gevalideerd hebben.<br />
48 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Open Technologieprogramma (OTP)<br />
Life Sciences & Technology<br />
Universiteit<br />
Leids Universitair Medisch Centrum<br />
Projectleider<br />
Prof.dr.ir. B.P.F. Lelieveldt<br />
Project<br />
10084<br />
Eerder hartziekten opsporen<br />
Vernauwingen in de kransslagaders zijn duidelijk<br />
te zien in deze 3D-visualisatie, ontwikkeld door<br />
het Leids Universitair Medisch Centrum en Medis<br />
medical imaging systems. Deze vernauwingen<br />
ontstaan door ophopingen van kalk of vet in de<br />
vaatwand. Dit kan hartziekten zoals hartinfarcten<br />
of beroertes veroorzaken. Deze software kan<br />
risicogevallen al in een vroeg stadium opsporen.<br />
De onderzoekers hebben daarvoor een programma<br />
ontwikkeld dat CT-scans van de kransslagaders<br />
analyseert. Cardiologen en radiologen kunnen<br />
dat gebruiken om hartziekten op te sporen.<br />
Het programma werkt als volgt: het analyseert<br />
volledig automatisch de coronaire vaatboom en<br />
geeft informatie over de samenstelling van het<br />
weefsel en de hoeveelheid weefsel die vernauwingen<br />
veroorzaakt. Op basis van deze getallen<br />
kan het programma automatisch een risicogetal<br />
bepalen dat aangeeft wat de conditie van het<br />
hart is. Met behulp van 3D-visualisatie maakt de<br />
software duidelijk waar de probleemgebieden liggen.<br />
Inmiddels zijn alle ontwikkelde automatische<br />
analyses gevalideerd en internationaal gepubliceerd.<br />
Ook wordt de software nu commercieel<br />
aangeboden door Medis medical imaging systems<br />
uit Leiden, één van de partners in het project.<br />
Opvallende resultaten uit de kennisoverdracht<br />
49
Perspectief - From Waste to<br />
Resource (W2R)<br />
Chemie, Milieu en Water<br />
Universiteit<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Projectleider<br />
Dr.ir. R. Kleerebezem<br />
Project<br />
11610<br />
Spaanse zon maakt Delftse biodiesel<br />
De meeste biobrandstoffen, zoals biodiesel,<br />
worden nog altijd gemaakt van gewassen als<br />
palmolie of suikerriet. Algen zijn echter ook zeer<br />
geschikt voor de productie van biobrandstoffen.<br />
De opbrengst per hectare is veel hoger dan die<br />
van energiegewassen. Maar het kweken van algen<br />
op grote schaal brengt nog wel enkele uitdagingen<br />
met zich mee. Voor een stabiele productie is<br />
het noodzakelijk dat niet-gewenste algensoorten<br />
buiten het kweeksysteem blijven. De TU Delft<br />
heeft een methode ontwikkeld waarin besmetting<br />
geen probleem meer is, zonder dat de productie<br />
daaronder lijdt. Dit doen de onderzoekers door<br />
niet op een specifieke algensoort, maar op een<br />
specifieke eigenschap te focussen. Ze creëren een<br />
selectief milieu waarin het hebben van energie<br />
een voordeel biedt.<br />
Foto: Renco Beunis<br />
In de afgelopen twee-en-een-half jaar is deze<br />
aanpak op laboratoriumschaal bewezen, met reactoren<br />
van een liter. Voor grootschalige brandstofproductie<br />
is een grotere schaal nodig. Industriële<br />
partner Algae Food and Fuel test het concept<br />
daarom in reactoren van 1000 liter. Ook zijn er<br />
concrete plannen voor het kweken van algen op<br />
één hectare. Bovendien is het Spaanse bedrijf<br />
Aqualia geïnteresseerd in de Delftse aanpak. In<br />
het voorjaar en de zomer van 2014 zal ze dit idee<br />
in zes algenvijvers onder de Spaanse zon testen.<br />
50 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Vernieuwingsimpuls – Veni<br />
Systemen, Energie en Materialen<br />
Universiteit<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Projectleider<br />
Dr.ir. J.P.M. Hoefnagels<br />
Project<br />
08097<br />
Oprekbare elektronica<br />
Foto: Bart van Overbeeke Fotografie (Eindhoven)<br />
Een elektronische huid, kunstspieren of een<br />
printplaat die verbinding maakt met de hersenen,<br />
zenuwbanen of het hart. Dankzij oprekbare<br />
elektronica is het binnenkort wellicht geen<br />
toekomstmuziek meer. De grootste uitdaging is<br />
om de elektronica compatibel te maken met het<br />
lichaamsweefsel, zonder dat dit ten koste gaat<br />
van de betrouwbaarheid en de levensduur.<br />
Onderzoekers van de TU Eindhoven plaatsen<br />
daartoe starre functionele componenten, zoals<br />
sensoren, actuatoren of microchips, op een oprekbare<br />
printplaat: een rubbervel. Dit vraagt veel<br />
van de elektrische bedrading tussen de starre<br />
componenten, die extreem wordt opgerekt.<br />
Daarom worden deze draden aangebracht in<br />
veerpatronen, zoals een hoefijzervorm. Maar<br />
zelfs dan nog wordt de oprekbaarheid beperkt<br />
doordat metalen signaallijntjes loskomen van<br />
het rubbervel. De wetenschappers hebben de<br />
micromechanica van het loslaten daarom in detail<br />
bestudeerd op verschillende lengteschalen.<br />
Hoge-resolutie elektronenmicroscopie liet zien<br />
dat sommige grensvlakken loslaten door het<br />
initiëren, uitrekken en breken van microscopische<br />
rubberen haartjes, en dat alle elastische energie<br />
in de haartjes verloren gaat tijdens de breuk.<br />
Aanvullende microscopische metingen hebben<br />
de oorzaak voor dit micromechanisme onthuld en<br />
duidelijk gemaakt waarom juist deze grensvlakken<br />
moeilijker loslaten. Deze inzichten gebruiken de<br />
technologen nu om taaiere grensvlakken te fabriceren,<br />
die ze zullen toepassen in demonstratiemodellen<br />
van oprekbare elektronica.<br />
Opvallende resultaten uit de kennisoverdracht<br />
51
Samenwerkingsprogramma<br />
Nieuwe Instrumenten in de Gezondheidszorg<br />
Universiteit<br />
UMC Utrecht<br />
Projectleider<br />
Dr.ing. D.W.J. Klomp<br />
Drs. I. van Kalleveen<br />
Project<br />
10882<br />
Een virtuele biopsie<br />
Foto: Ivar Pel<br />
Deze antenne, ontworpen door het UMC Utrecht,<br />
kan in de natuurlijke holtes van de mens worden<br />
geplaatst, zoals de endeldarm of de baarmoederhals.<br />
Zo kunnen artsen kankergezwellen beter op<br />
sporen en karakteriseren.<br />
De antenne wordt gebruikt in combinatie met een<br />
MRI. Doorgaans worden daarbij radiofrequente<br />
spoelen gebruikt, die voor hoge detaillering zo<br />
dicht mogelijk bij het lichaam geplaatst worden.<br />
Maar de modernste, krachtige MRI-systemen,<br />
met een magnetische kracht van zeven Tesla,<br />
hebben een kortere draaggolf. Dat maakt het<br />
mogelijk om antennes in plaats van spoelen te<br />
gebruiken. Met deze antennes kunnen artsen veel<br />
dichter bij de interne organen komen. Dat geeft<br />
hogere resoluties en een meer beeldcontrast.<br />
Dit geeft de radioloog betere informatie voor de<br />
behandeling van endeldarm- en baarmoederhalskanker.<br />
Door bijvoorbeeld een scan loodrecht op<br />
de endeldarm te maken, kan een radioloog de<br />
verschillende structuren van het darmkanaal erg<br />
goed te onderscheiden.<br />
52 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Opvallende resultaten uit de kennisoverdracht<br />
53
04<br />
STW in cijfers<br />
56 Inleiding<br />
57 Kengetallen en statistiek<br />
57 Gebruikers<br />
59 Utilisatie<br />
60 Aantal lopende projecten<br />
63 Financiële (project)gegevens<br />
64 STW-bureau<br />
65 Verkort financieel jaarbericht <strong>2013</strong><br />
55
Inleiding<br />
Met dit jaarverslag legt STW verantwoording af over de besteding<br />
van de haar toevertrouwde gelden. Naast dit jaarverslag publiceert STW<br />
ook jaarlijks haar zogeheten Utilisatierapport. Daarin rapporteert zij over de<br />
toepassing van resultaten uit STW-onderzoek. Graag verwijzen wij de lezer<br />
daar naar.<br />
In dit hoofdstuk geven wij op een beknopte en kwantitatieve<br />
manier inzicht in de prestaties van STW in het afgelopen jaar, veelal in<br />
meerjarig perspectief. Met de komst van programma’s is in de afgelopen<br />
jaren het programmatische compartiment gegroeid, deels door het<br />
verkleinen van het budget voor het Open Technologieprogramma (OTP),<br />
deels door toegenomen bijdragen van gebruikers en andere sponsoren.<br />
Waar op de volgende pagina’s geen nadere aanduiding is gegeven betreffen<br />
de kengetallen het OTP en de STW-programma’s samen.<br />
De door STW uitgevoerde Vernieuwingsimpuls en in hoofdzaak<br />
extern gefinancierde programma’s worden niet tot het OTP gerekend.<br />
56 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Kengetallen en Statistiek<br />
Gebruikers<br />
figuur 1<br />
Gebruikers per categorie in <strong>2013</strong><br />
(Semi)overheid 6%<br />
Kennisinstelling 15%<br />
Bedrijven: > 250 medewerkers 31%<br />
Bedrijven: < 250 medewerkers 48%<br />
aantal<br />
1400<br />
1200<br />
figuur 2<br />
Aantal industriële gebruikersrelaties<br />
1000<br />
800<br />
Aantal buitenlandse gebruikersrelaties<br />
Aantal Nederlandse gebruikersrelaties<br />
600<br />
400<br />
200<br />
0<br />
2009<br />
2010<br />
2011<br />
2012<br />
<strong>2013</strong><br />
aantal projecten<br />
120<br />
100<br />
80<br />
60<br />
40<br />
figuur 3<br />
Gebruikers<br />
Aantal gebruikers in de gebruikerscommissies<br />
van <strong>2013</strong>. Soms is de gebruikerscommissie<br />
nog niet volledig geformeerd. Bij 41 projecten<br />
zijn meer dan 10 gebruikers betrokken, vaak in<br />
de sfeer van vertegenwoordigers van andere<br />
kennisinstellingen.<br />
20<br />
0<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
9<br />
10<br />
>10<br />
aantal gebruikerscommissieleden<br />
STW in cijfers<br />
57
aantal gebruikers<br />
1000<br />
100<br />
10<br />
figuur 4<br />
Projecten en gebruikers<br />
Verdeling van de externe gebruikers naar het<br />
aantal projecten waarbij zij zijn betrokken. Zo zijn<br />
er 863 gebruikers ‘slechts’ bij één STW-project<br />
betrokken, 175 gebruikers bij twee projecten,<br />
tot 12 gebruikers bij meer dan 14 verschillende<br />
projecten. In <strong>2013</strong> waren in totaal 1256 gebruikers<br />
betrokken bij het onderzoek. (Buitenlandse)<br />
universiteiten en ziekenhuizen zijn niet meegerekend.<br />
Divisies van bedrijven worden niet als<br />
afzonderlijke gebruiker geteld.<br />
0<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
9<br />
10<br />
11<br />
12<br />
13<br />
14<br />
>14<br />
aantal projecten waaraan de gebruiker is verbonden<br />
figuur 5<br />
Waardering gebruikers na afloop<br />
van het project<br />
Zeer tevreden 22%<br />
Tevreden 36%<br />
Neutraal 36%<br />
Ontevreden 6%<br />
Zeer ontevreden 0%<br />
figuur 6<br />
Waardering onderzoekers na afloop<br />
van het project<br />
Zeer tevreden 44%<br />
Tevreden 32%<br />
Neutraal 20%<br />
Ontevreden 3%<br />
Zeer ontevreden 1%<br />
58 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Utilisatie<br />
aantal octrooiaanvragen<br />
16<br />
14<br />
12<br />
10<br />
8<br />
figuur 7<br />
Octrooiaanvragen<br />
Aantal octrooiaanvragen direct voortgekomen<br />
uit STW-onderzoek.<br />
6<br />
4<br />
2<br />
0<br />
2009<br />
2010<br />
2011<br />
2012<br />
<strong>2013</strong><br />
2009<br />
overige overeenkomsten 7 11 10 9 3<br />
material transfer agreement 6 2 4 4<br />
letter of intent 1 1<br />
overdracht octrooi 7 5 4 3<br />
overdracht kennis 1 1<br />
samenwerking onderzoek 2 5 1 4 4<br />
optie en licentie 5 1 2 2<br />
optie 12 22 16 31 23<br />
licentie 4 3 5 4 5<br />
geheimhouding 5 2 1 3 8<br />
afstandsverklaring 9 7 12 5 6<br />
addendum 3 2 5<br />
partnership frame work agreement 2 1<br />
partnership project agreement 11<br />
programma’s 4<br />
2010<br />
2011<br />
2012<br />
<strong>2013</strong><br />
figuur 8<br />
Contracten<br />
Totaal 58 59 58 70 78<br />
aantal<br />
15<br />
12<br />
9<br />
figuur 9<br />
Nieuwe startende bedrijven<br />
Overige programma’s<br />
(inclusief Vernieuwingsimpuls)<br />
Valorisation Grant<br />
6<br />
Aantal uit STW-onderzoek opgestarte bedrijven.<br />
3<br />
0<br />
2009<br />
2010<br />
2011<br />
2012<br />
<strong>2013</strong><br />
STW in cijfers<br />
59
inkomsten (in M€)<br />
1,2<br />
1,0<br />
0,8<br />
0,6<br />
0,4<br />
figuur 10<br />
Inkomsten uit kennisexploitatie<br />
Royalty<br />
Lumpsum<br />
Inkomsten op STW-projecten.<br />
Royalty en lumpsum zijn inkomsten<br />
vanwege overeenkomsten met derden.<br />
0,2<br />
0<br />
2009<br />
2010<br />
2011<br />
2012<br />
<strong>2013</strong><br />
Aantal lopende projecten<br />
aantal lopende projecten<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
2009<br />
2010<br />
2011<br />
2012<br />
<strong>2013</strong><br />
figuur 11<br />
Lopende projecten binnen OTP, Perspectief,<br />
Partnership, HTSM en overige programma’s<br />
OTP<br />
Bsik<br />
Overige programma’s *<br />
Perspectief<br />
Partnership<br />
HTSM<br />
* Overige programma‘s zijn: Demonstrator,<br />
Valorisation Grant, Vernieuwingsimpuls en<br />
alle overige samenwerkingsprogramma’s.<br />
aantal lopende projecten<br />
300<br />
250<br />
200<br />
150<br />
figuur 12<br />
Lopende projecten per type instelling<br />
in <strong>2013</strong> (OTP, Perspectief en HTSM)<br />
TUD, TU/e, UT<br />
Overige universiteiten (inclusief UMC’s)<br />
Para-universitaire instellingen<br />
100<br />
50<br />
0<br />
2009<br />
2010<br />
2011<br />
2012<br />
<strong>2013</strong><br />
60 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
aantal projectvoorstellen<br />
250<br />
200<br />
150<br />
figuur 13<br />
Honoreringen en afwijzingen per jaar<br />
(OTP en Perspectief)<br />
Honoreringen<br />
Afwijzingen<br />
100<br />
50<br />
0<br />
2004<br />
2005<br />
2006<br />
2007<br />
2008<br />
2009<br />
2010<br />
2011<br />
2012<br />
<strong>2013</strong><br />
figuur 14<br />
Status projecten in <strong>2013</strong><br />
(OTP en Perspectief)<br />
In behandeling 103<br />
Afgewezen 96<br />
Gehonoreerd 70<br />
Lopend 354<br />
Beëindigd 69<br />
aantal<br />
120<br />
100<br />
80<br />
figuur 15<br />
Aantal gepromoveerde onderzoekers<br />
Aantal gepromoveerde onderzoekers<br />
op een STW-project.<br />
60<br />
40<br />
20<br />
0<br />
2009<br />
2010<br />
2011<br />
2012<br />
<strong>2013</strong><br />
STW in cijfers<br />
61
aantal projecten<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
figuur 16<br />
Lang openstaande vacatures na honorering<br />
(OTP en Perspectief)<br />
Het aantal projecten met vacatures die langer<br />
open staan dan 6 maanden.<br />
30<br />
20<br />
N.B. De gegevens voor <strong>2013</strong> worden in 2014<br />
gerapporteerd, omdat van een aantal projecten<br />
de 6-maandstermijn nog niet is verstreken.<br />
10<br />
0<br />
2009<br />
2010<br />
2011<br />
2012<br />
gemiddeld jurycijfer wetenschappelijke kwaliteit<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
figuur 17<br />
Wetenschappelijke kwaliteit voor<br />
OTP-projectvoorstellen<br />
Honoreringen<br />
Afwijzingen<br />
De beoordelingsschaal voor juryleden<br />
varieert tussen 1 en 9.<br />
1 = uitstekend<br />
9 = ondermaats<br />
0<br />
2009<br />
2010<br />
2011<br />
2012<br />
<strong>2013</strong><br />
aantal OTP project(voorstell)en<br />
40<br />
35<br />
30<br />
25<br />
20<br />
15<br />
figuur 18<br />
Aantal referenten (OTP)<br />
Aantal referenten per ingediend projectvoorstel<br />
in <strong>2013</strong> in de beoordelingsfase.<br />
10<br />
5<br />
0<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
9<br />
10<br />
>10<br />
aantal referenten<br />
62 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Financiële (project)gegevens<br />
bedrag (in M€)<br />
50<br />
45<br />
40<br />
35<br />
30<br />
25<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
figuur 19<br />
Totale inkomsten STW<br />
Basissubsidie NWO<br />
Subsidie EZ<br />
Overig<br />
Overig betreft: programma’s (o.a. Vernieuwingsimpuls),<br />
lumpsum, royalties, cash bijdragen aan<br />
projecten en rente.<br />
0<br />
2009<br />
2010<br />
2011<br />
2012<br />
<strong>2013</strong><br />
percentage<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
figuur 20<br />
Verdeling totaal STW-projectbudget<br />
OTP<br />
Overige programma’s<br />
Perspectief<br />
Overige programma’s zijn onder andere<br />
Demonstrator, 2Enrich, HTM, HTSM-<strong>2013</strong>,<br />
Maritiem, Partnership, Qu-Tech, Sport,<br />
Vernieuwingsimpuls, Valorisation Grant<br />
en Watertech.<br />
0<br />
2009<br />
2010<br />
2011<br />
2012<br />
<strong>2013</strong><br />
gemiddelde omvang STW-projecten (in k€)<br />
800<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
2004<br />
2005<br />
2006<br />
2007<br />
2008<br />
2009<br />
2010<br />
2011<br />
2012<br />
<strong>2013</strong><br />
figuur 21<br />
Gemiddelde omvang STW-projecten<br />
(OTP en Perspectief)<br />
Personeel<br />
Materiaal<br />
Reizen<br />
Investeringen<br />
De gemiddelde omvang van STW-projecten gedurende<br />
de laatste 10 jaar. De stijging is gelegen<br />
in de toegenomen personeelskosten en het<br />
grotere aandeel multi-disciplinaire projecten met<br />
cofinanciering van bedrijven. Sinds 2010 is een<br />
bovengrens van 750 k€ per project ingevoerd.<br />
STW in cijfers<br />
63
inkomsten (in M€)<br />
30<br />
25<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
figuur 22<br />
Bijdragen gebruikers aan STW-projecten<br />
Bijdrage in natura<br />
Bijdrage in geld<br />
Totale bijdragen aan STW-projecten.<br />
‘Bijdrage in geld’ zijn de inkomsten die<br />
door STW zijn gefactureerd en ontvangen.<br />
De ‘bijdrage in natura’ zijn alle andere<br />
bijdragen.<br />
0<br />
2009<br />
2010<br />
2011<br />
2012<br />
<strong>2013</strong><br />
STW-bureau<br />
maanden<br />
8<br />
7<br />
6<br />
5<br />
4<br />
figuur 23<br />
Gemiddelde behandelingsduur OTP-projecten<br />
Alle projecten<br />
Gehonoreerd<br />
Afgewezen<br />
3<br />
2<br />
1<br />
0<br />
2009<br />
2010<br />
2011<br />
2012<br />
<strong>2013</strong><br />
percentage<br />
12<br />
10<br />
8<br />
6<br />
4<br />
figuur 24<br />
Algemene beheerskosten ten opzichte van<br />
de baten<br />
Bruto<br />
Netto<br />
De nettokosten zijn brutokosten minus de aan<br />
derden doorberekende bureaukosten.<br />
2<br />
0<br />
2009<br />
2010<br />
2011<br />
2012<br />
<strong>2013</strong><br />
64 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Verkort financieel jaarbericht <strong>2013</strong><br />
De cijfers en tekst op de pagina’s 66 tot en met 69 zijn ontleend<br />
aan het Financieel Jaarbericht <strong>2013</strong> van Technologiestichting STW. Het<br />
Financieel Jaarbericht <strong>2013</strong> is gecontroleerd door Deloitte Accountants BV<br />
in Utrecht en is voorzien van een goedgekeurde accountantsverklaring.<br />
STW in cijfers<br />
65
Balans per 31 december <strong>2013</strong> na resultaat bestemming<br />
Activa 31/12/<strong>2013</strong> 31/12/2012<br />
k€ k€<br />
VASTE ACTIVA<br />
Materiële vaste activa (1) 131 92<br />
VLOTTENDE ACTIVA<br />
Vorderingen:<br />
NWO (2) 133.500 163.347<br />
Ministerie van EZ (3) 73.527 74.074<br />
Bijdragen van derden (4) 14.555 7.323<br />
Nog te vorderen cofinanciering 20.875 10.586<br />
Debiteuren 805 1.294<br />
Overige vorderingen en overlopende activa 110 374<br />
Te vorderen omzetbelasting 401 250<br />
243.773 257.248<br />
Liquide middelen (5) 69.439 53.823<br />
TOTAAL ACTIVA 313.343 311.163<br />
66 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Passiva 31/12/<strong>2013</strong> 31/12/2012<br />
k€ k€<br />
EIGEN VERMOGEN<br />
Vrij besteedbaar vermogen:<br />
Algemene reserve (6) 1.841 3.028<br />
Vastgelegd vermogen:<br />
Bestemde reserve (7) 6.260 3.335<br />
Bestemde fondsen (8) 10.045 13.601<br />
18.146 19.964<br />
VOORZIENINGEN<br />
Voorziening wacht- en uitkeringsgelden (9) 460 335<br />
460 335<br />
LANGLOPENDE SCHULDEN<br />
Toegekende nog niet uitgekeerde bedragen:<br />
Open Technologieprogramma (10) 42.107 42.381<br />
Overige programma’s (11) 147.466 116.891<br />
189.573 159.272<br />
KORTLOPENDE SCHULDEN<br />
Toegekende nog niet uitgekeerde bedragen:<br />
Open Technologieprogramma (10) 49.000 56.246<br />
Overige programma’s (11) 50.662 48.779<br />
Rekening-courant NanoLab (12) 614 6.916<br />
Rekening-courant Tissue Engineering - 552<br />
Crediteuren en overlopende passiva (12) 4.888 19.099<br />
105.164 131.592<br />
TOTAAL PASSIVA 313.343 311.163<br />
STW in cijfers<br />
67
Staat van baten en lasten over <strong>2013</strong><br />
Baten Begroting <strong>2013</strong> <strong>2013</strong> 2012<br />
k€ k€ k€<br />
Basissubsidie NWO (13) 29.232 28.802 29.233<br />
Overige bijdragen NWO (13) 23.100 25.793 27.350<br />
Bijdrage Ministerie van EZ (14) 21.399 21.641 23.526<br />
Bijdragen derden (15) - 9.049 3.900<br />
Opbrengsten kennisexploitatie en cofinanciering (16) 5.600 13.703 5.840<br />
Doorberekende bureaukosten 1.950 2.223 1.233<br />
Subtotaal baten uit normale operationele bedrijfsvoering 81.281 101.211 91.082<br />
Financiële baten 100 35 80<br />
Totaal baten 81.381 101.246 91.162<br />
Lasten<br />
Toekenningen onderzoeksprojecten (inclusief ontvangen cofinanciering)<br />
Toekenning Open Technologieprogramma (17) 18.500 20.333 17.785<br />
Toekenning Vernieuwingsimpuls (18) 12.100 10.570 10.355<br />
Toekenning Programma’s (19) 33.700 58.348 36.547<br />
Toekenning overige activiteiten (20) 16.000 6.571 17.827<br />
Totaal toekenningen 80.300 95.822 82.514<br />
Algemene beheerskosten (21) 6.325 6.697 6.203<br />
Afschrijvingen (21) 75 82 57<br />
Kosten kennishandel en toekenning aan CvB universiteiten (22) 350 231 330<br />
Dotatie voorziening wacht- en uitkeringsgelden - 232 111<br />
Totaal lasten 87.050 103.064 89.215<br />
Resultaat -5.669 -1.818 1.947<br />
68 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Resultaat en resultaatbestemming <strong>2013</strong><br />
Begroting <strong>2013</strong> <strong>2013</strong> 2012<br />
k€ k€ k€<br />
Resultaat<br />
Resultaat op normale operationele bedrijfsvoering -5.769 -1.853 1.867<br />
Financiële baten 100 35 80<br />
Totaal resultaat -5.669 -1.818 1.947<br />
Resultaatbestemming<br />
Mutatie bestemde fondsen OCW/NWO -5.250 -3.556 993<br />
Totaal mutatie bestemde fondsen -5.250 -3.556 993<br />
Mutatie bestemde reserve -500 2.925 578<br />
Mutatie algemene reserve 81 -1.187 376<br />
Bestemd resultaat -5.669 -1.818 1.947<br />
STW in cijfers<br />
69
05<br />
Jurykamers en commissies<br />
72 Jurykamers<br />
74 Perspectiefcommissies<br />
76 Partnership - programmacommissies<br />
77 Overige commissies<br />
71
Jurykamers<br />
Jurykamer 311 - OTP<br />
Dr. L. Boon PhD<br />
Bioceros BV, Utrecht<br />
Dhr. H. Dijk<br />
Didico BV, s-Gravenhage<br />
Prof.dr. P. Dorenbos<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Prof.dr.ir. J.E. ten Elshof<br />
Universiteit Twente<br />
Dipl.-Ing. V. Geyer<br />
Scheuten Glasgroep BV, Venlo<br />
Dr. D. Goovaerts<br />
Intervet International BV /<br />
MSD Animal Health, Boxmeer<br />
Prof.dr. A.A. Koelmans<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Prof.dr.ir. J.L. van Leeuwen<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Prof.dr.ir. E.J.G. Peterman<br />
Vrije Universiteit Amsterdam<br />
Mw. M. Roth<br />
Lelystad<br />
Prof.dr.ir. A.B. Smolders<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Dr. G. de Temmerman<br />
FOM-instituut DIFFER, Nieuwegein<br />
Jurykamer 312 - OTP<br />
Prof.dr.ir. O.C.G. Adan<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Dr.ir. C.A.T. van den Berg<br />
Universitair Medisch Centrum Utrecht<br />
Prof.dr.ir. G. Brem<br />
Universiteit Twente<br />
Prof.dr. A. van den Brink<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Prof.dr. C.G. Figdor<br />
Radboud universitair<br />
medisch centrum, Nijmegen<br />
Ir. J. Gunsing<br />
Avans Hogeschool, Breda<br />
Dr. M.J.M Hoozemans<br />
Vrije Universiteit Amsterdam<br />
Prof.dr.ir. M. Molenaar<br />
Universiteit Twente<br />
Prof.dr. J. Schoonman<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr.ir. M. Snellen<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr.ir. G.J. Tretmans<br />
Radboud Universiteit Nijmegen<br />
Dr.ir. G.H.W. Willems<br />
FrieslandCampina, Wageningen<br />
Jurykamer 313 - OTP<br />
Prof.dr.ing. M.C.G. Aalders<br />
Academisch Medisch Centrum<br />
Amsterdam Zuidoost<br />
Dr.ir. M.D. Boot<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Dr.ir. B.J.M. Delsing<br />
FrieslandCampina, Wageningen<br />
Dr.ir. J. Groen<br />
Science & Technology Experts Pool, Delft<br />
Prof.dr.ir. J.C.M. van Hest<br />
Radboud Universiteit Nijmegen<br />
Prof.dr. J.K. Lenstra<br />
Utrecht<br />
Dr. S.G. Lukosch<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Ir. P.W.M. Merkus<br />
Philips Research, Europartners, Eindhoven<br />
Dr.ir. G. Nijenbanning<br />
BAAT Medical Engineering, Hengelo<br />
Prof.dr.ir. M. van Sint Annaland<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Dr. A.P. van Wezel<br />
KWR Watercycle Research Institute,<br />
Nieuwegein<br />
Prof.dr.ir. M. Zeman<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Jurykamer 314 - OTP<br />
Prof.dr. P. Buma<br />
Radboud universitair medisch centrum,<br />
Nijmegen<br />
Drs.ing. P. Cnubben<br />
Energy Valley, Groningen<br />
Prof.dr. B. van Ginneken<br />
Radboud universitair medisch centrum,<br />
Nijmegen<br />
Prof.dr.ir. R.A. Hoekstra<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
Dr. A.J. Houtepen<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr.ir. R. van Kranenburg<br />
Corbion Purac, Gorinchem<br />
Dr.ir. D.T.S. Rijkers<br />
Universiteit Utrecht<br />
Dr. W.G.J.H.M. van Sark<br />
Universiteit Utrecht<br />
Dr.ir. J.S. Scheltes<br />
DEAM, Amsterdam<br />
Dr. E.L. Scott<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Dr.ir. L.M.T. Somers<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Dr.ir. H. Wijshoff<br />
Océ Technologies BV, Venlo<br />
Jurykamer 321 - OTP<br />
Dr. J.J.C. Arts<br />
Academisch Ziekenhuis Maastricht<br />
Prof.dr.ir. P. Breedveld<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr.ir. A.F. de Jong<br />
FEI Company, Eindhoven<br />
Dr. R.J. Kok<br />
Universiteit Utrecht<br />
Dr. H.L.M. Meekes<br />
Radboud Universiteit Nijmegen<br />
Prof.dr. E. Otten<br />
Universitair Medisch Centrum, Groningen<br />
Dr. C.J. van der Poel<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr. J.K. Rath<br />
Universiteit Utrecht<br />
Drs. E. Roos<br />
Brightmove, Eindhoven<br />
Prof.dr.ing. E.R. Valstar<br />
Leids Universitair Medisch Centrum<br />
Dr.ir. J.J. Wentzel<br />
Erasmus MC, Rotterdam<br />
Prof. R.F. Witkamp<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Jurykamer 322 - OTP<br />
Dr. S. Barends<br />
Du Pont, Leiden<br />
Dhr. A. Brinkman<br />
Personal Space Technologies, Amsterdam<br />
Prof.dr. H.J. Haisma<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
Dr. J.D.R. Harting<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Prof.dr. J.J.M. Hooman<br />
Radboud Universiteit Nijmegen<br />
Dr.ir. T. Noij<br />
WIL Research Europe, ’s-Hertogenbosch<br />
Prof.dr. G.J.V.M. van Osch<br />
Erasmus MC, Rotterdam<br />
Dr. C. Otto<br />
Universiteit Twente<br />
Prof.dr. T. Pieters<br />
VU Medisch Centrum Amsterdam<br />
72 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Ir. D.W. van der Plas<br />
Tata Steel, IJmuiden<br />
Prof.dr. H.E.J. Veeger<br />
Vrije Universiteit Amsterdam<br />
Prof.dr. T.J. Wansbeek<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
Jurykamer 323 - OTP<br />
Dr.ir. A.J. Annema<br />
Universiteit Twente<br />
Dr. M. Böhmer<br />
Philips Research, Eindhoven<br />
Dr. J.J. van den Dobbelsteen<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr. J.B. Evers<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Prof.dr. U. Hanefeld<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Prof.dr. T. Hankemeier<br />
Universiteit Leiden<br />
Dr. P. Hoogerhout<br />
InTraVacc, Bilthoven<br />
Dr. A.Y. Kovalgin<br />
Universiteit Twente<br />
Ing. H. Linden<br />
Scheuten Solar Glass, Venlo<br />
Dr.ir. C.J.G. Onderwater<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
Dr.ir. A. Twerda<br />
TNO, Delft<br />
Dr. J. Visser<br />
FOM-Nikhef, Amsterdam<br />
Jurykamer 330 - Watertech<br />
Drs. C.N. Bremmer<br />
TNO, Delft<br />
Prof.dr.ir. B. van der Bruggen<br />
Katholieke Universiteit Leuven, (België)<br />
Mw. A. Diepeveen<br />
Nederlands Water Partnership,<br />
’s-Gravenhage<br />
Prof.dr.ir. P.N.L. Lens<br />
UNESCO-IHE Institute for<br />
Water Education, Delft<br />
Dr. A.P. van Wezel<br />
KWR Watercycle Research Institute,<br />
Vianen<br />
Dhr. G. Zoutberg<br />
Hoogheemraadschap Hollands<br />
Noorderkwartier, Purmerend<br />
Jurykamer 331 - Maritiem<br />
Prof. ir. A. Aalbers<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dhr. B. Boon<br />
Aerdenhout<br />
Dr. H. Boonstra<br />
SWZ Maritime, Rotterdam<br />
Prof. J.S. Carlton<br />
City University London (Groot Brittannië)<br />
Ir. E.W.H. Keizer<br />
Zevenhuizen<br />
Dhr. G. Lagers<br />
Rotterdam<br />
Dhr. K-J. Mes<br />
MesMarine Management Services,<br />
Rotterdam<br />
Dr. M.K. Tivey<br />
Woods Hole Oceanographic Institution,<br />
Woods Hole (Verenigde Staten)<br />
Prof. S.R. Turnock<br />
University of Southampton<br />
Highfield (Groot Brittannië)<br />
Prof. A. Vanreusel<br />
Universiteit Gent,<br />
Gent (België)<br />
Dr. F-W. Wellmer<br />
Hannover (Duitsland)<br />
Jurykamer 332 - HTSM<br />
Prof.dr.ir. A.A. Basten<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Dr.ir. M.C. van Beurden<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Prof.dr. J.F. de Boer<br />
Vrije Universiteit Amsterdam<br />
Prof.dr. J. Dankelman<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr. A. Dortmans<br />
TNO, Eindhoven<br />
Prof.dr. J. Gomez Rivas<br />
AMOLF, Amsterdam<br />
Prof.dr. G.W. ‘t Hooft<br />
Philips Research, Eindhoven<br />
Prof.dr. J.C. Hummelen<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
Prof.dr.ing. R.A.P. Klees<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Prof.dr. D. Lohse<br />
Universiteit Twente<br />
Prof.dr. L.D.A. Siebbeles<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Prof.dr.ir. W. Steenbergen<br />
Universiteit Twente<br />
Jurykamer 333 - HTSM<br />
Prof.dr. K.J. Boller<br />
Universiteit Twente<br />
Prof.dr. A. van Deursen<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Prof.dr. J.W.M. Frenken<br />
Universiteit Leiden<br />
Prof.dr. H.C. Gerritsen<br />
Universiteit Utrecht<br />
Prof.dr. T. Gregorkiewicz<br />
Universiteit van Amsterdam<br />
Prof.dr.ir. P.P. Jonker<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr.ir. G. de Lange<br />
SRON - Netherlands Institute<br />
for Space Research, Groningen<br />
Ir. J.H.M. Lombaers<br />
Holst Centre, Eindhoven<br />
Prof.dr. J. Schmitz<br />
Universiteit Twente<br />
Prof.dr.ir. A.A. van Steenhoven<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Prof.dr.ir. J.M.J. den Toonder<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Ir. B. Vetjens<br />
TNO, Delft<br />
Jurykamer 334 - HTM<br />
Dr. D.J. Gravesteijn<br />
NXP Semiconductors Belgium NV<br />
Leuven (België)<br />
Ir. J.G. van der Laan<br />
Mirabeau (Vaucluse), (Frankrijk)<br />
Prof.dr. T.T.M. Palstra<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
Prof.dr.ing. A.J.H.M. Rijnders<br />
Universiteit Twente<br />
Dr.ir. R.H. Vegter<br />
SKF Research & Development<br />
Company BV, Nieuwegein<br />
Prof.dr.ir. S. van der Zwaag<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Jurykamers en commissies<br />
73
Perspectiefcommissies<br />
Autonomous Sensor Systems<br />
(ASSYS)<br />
Prof.dr.ir. G.C.M. Meijer em., voorzitter<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Prof.dr.ir. A.J. van der Veen, vice-voorzitter<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Drs. J.P. Barthel<br />
Nederlandse Organisatie voor<br />
Wetenschappelijk Onderzoek,<br />
’s-Gravenhage<br />
Ir. R.R. de Boer<br />
Smartec BV, Breda<br />
Drs. E. Bongers<br />
Dutch Space BV, Leiden<br />
Dr.ir. E. Cantatore<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Prof.dr. E.K.A. Gill<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Prof.dr. ing. P.J.M. Havinga<br />
Universiteit Twente<br />
Prof.dr.ir. J.P.M.G. Linnartz<br />
Philips Research, Eindhoven<br />
Prof.dr. R.J. Meijer<br />
Universiteit Twente<br />
Dr. S. Nihtianov<br />
ASML Netherlands BV, Veldhoven<br />
Prof.dr.ir. J.M.A. Scherpen<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
Prof.dr.ir. S. Stramigioli<br />
Universiteit Twente<br />
Dipl.-Phys. C.N.M. Jansz, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Bio-Based Geo & GeoCivil<br />
Engineering (BioGeoCivil)<br />
Prof.dr.ir. T.J. Heimovaara, voorzitter<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr. H.M. Jonkers, vice-voorzitter<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Prof.dr.ir. O.C.G. Adan<br />
TNO, Delft<br />
Prof.dr. R.N.J. Comans<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Dr.ir. J.T.C. Grotenhuis<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Prof.dr.ir. S.M. Hassanizadeh<br />
Universiteit Utrecht<br />
Prof.dr. J.A. van Veen<br />
Nederlands Instituut voor<br />
Ecologie (NIOO), Wageningen<br />
Dr. W.H. van der Zon<br />
Koninklijke Vopak NV, Rotterdam<br />
Building on Transient Plasmas<br />
(BTP)<br />
Prof.dr.ir. G.M.W. Kroesen, voorzitter<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Dr. V.I.Y Banine<br />
ASML Netherlands BV, Veldhoven<br />
Prof.dr. K.J. Boller<br />
Universiteit Twente<br />
Prof.dr. U.M. Ebert<br />
Centrum Wiskunde & Informatica<br />
Amsterdam<br />
Prof.dr.ir. M. Haverlag<br />
Philips Lighting BV, Eindhoven<br />
Ir. R.G.H.M. Voeten<br />
Bradford Engineering BV, Heerle<br />
Dr. L.J. Korstanje, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Vardiovascular Risk<br />
Management (CARISMA)<br />
Prof.dr.ir. J.H.C. Reiber, voorzitter<br />
Leids Universitair Medisch Centrum<br />
Dr.ir. B. Goedhart<br />
Medis Medical Imaging Systems BV,<br />
Leiden<br />
Ir. R.J. ‘t Hoen<br />
Oldelft Ultrasound BV, Delft<br />
Prof.dr. W.P.Th.M. Mali<br />
Universitair Medisch Centrum Utrecht<br />
Prof.dr. W.J. Niessen<br />
Erasmus MC, Rotterdam<br />
Prof.dr.ir. M.A. Viergever<br />
Universitair Medisch Centrum Utrecht<br />
Shirley Baert, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Clean Combustion Concepts<br />
(CCC)<br />
Prof.dr. L.P.H. de Goey, voorzitter<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Dr.ir. B.A. Albrecht<br />
Daf Trucks NV, Eindhoven<br />
Prof.dr. H.B. Levinsky<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
Prof.dr. D.J.E.M. Roekaerts<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Prof.dr.ir. Th.H van der Meer<br />
Universiteit Twente<br />
Dr.ir. L. Post<br />
Shell Global Solutions<br />
International BV, Amsterdam<br />
Dr.ir. P. Pronk<br />
Tata Steel, IJmuiden<br />
Dr. L.J. Korstanje, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Genbiotics<br />
Prof.dr. A.J.M. Driessen, voorzitter<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
Prof.dr. R.A.L. Bovenberg<br />
DSM Anti-Infectives BV, Delft<br />
Dr. S.J. Donadio<br />
KtedoGen, Milano (Italië)<br />
Prof.dr. R.M.J. Liskamp<br />
Universiteit Utrecht<br />
Prof.dr. F.P.J.T. Rutjes<br />
Radboud Universiteit Nijmegen<br />
Prof. ir. P. Schmid<br />
Intervet International /<br />
MSD Animal Health GmbH<br />
Schwabenheim am der Selz (Duitsland)<br />
Prof.dr. C.M.J.E. Vandenbroucke-Grauls<br />
VU Medisch Centrum Amsterdam<br />
Mr. M.M. Wuisan, waarnemer<br />
STW, Utrecht<br />
Drs. M.K van Dalen, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Generic Technology of<br />
Integrated Photonics (GTIP)<br />
Prof.dr.ir. M.K. Smit, voorzitter<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Dr.ir. M. Tichem<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr.ir. R.G. Heideman<br />
LioniX BV, Enschede<br />
Ir. T. Korthorst<br />
Phoenix BV, Enschede<br />
Dr. M. Wale<br />
Oclaro, Caswell<br />
Dr.ir. G. Roelkens<br />
IMEC, Leuven (België)<br />
Dr. B.H. Verbeek<br />
IOP Photonic Devices, Nuenen<br />
Dr.ir. F.T.M. van den Berg, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Green & Smart Process<br />
Technologies (GSPT)<br />
Prof.dr.ir. H.E.A. van den Akker<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Ir. P.T. Alderliesten<br />
Energieonderzoek Centrum Nederland,<br />
Petten<br />
Dr. C.A.M.C. Dirix<br />
Akzo Nobel Chemicals BV, Arnhem<br />
74 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Ir. R.W.E.G. Reintjens<br />
DSM Innovative Synthesis BV, Geleen<br />
Prof.dr.ir. J.C. Schouten<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Prof.dr.ir. A.I. Stankiewicz<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr. M. Wiegel, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Integral Solutions for<br />
Sustainable Construction (IS2C)<br />
Dr.ir. E.A.B. Koenders, voorzitter<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Prof.dr.ir. O.C.G. Adan<br />
TNO, Delft<br />
Ir. J.D. Bakker<br />
Rijkswaterstaat, Utrecht<br />
Dr.ir. A. van Beek<br />
Bouwsucces, Amersfoort<br />
Prof. ir. A.Q.C. van der Horst<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Prof.dr. J.N. Kok<br />
Universiteit Leiden<br />
Dr.ir. W. Olthuis<br />
Universiteit Twente<br />
Ir. S.R. Jongerius, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Learning from Nature<br />
to protect crops (LFN)<br />
Prof.dr. M. Dicke, voorzitter<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Dr. S. Heimovaara<br />
Royal Van Zanten / Van Zanten<br />
Holding BV, Aalsmeer<br />
Prof.dr.ir. C.M.J. Pieterse<br />
Universiteit Utrecht<br />
Prof.dr. H.J. Bouwmeester<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Dr. F.A. van Eeuwijk<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Dr. M. Prins<br />
Keygene NV, Wageningen<br />
Dr. J. Peleman<br />
Nunhems Netherlands BV, Haelen<br />
Dr. H.C.P.M. van der Valk, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Multiscale Simulation<br />
Techniques (MuST)<br />
Prof.dr.ir. E.H. van Brummelen, voorzitter<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Dr.ir. L.J.M.G. Dortmans<br />
TNO, Eindhoven<br />
Dr. R.P.J. Duursma<br />
Tata Steel, IJmuiden<br />
Prof.dr.ir. M.G.D. Geers<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Prof.dr.ir. A. van Keulen<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr. F.J. Klever<br />
Shell International Exploration<br />
and Production BV, Rijswijk<br />
Prof.dr.ir. J.J.W. van der Vegt<br />
Universiteit Twente<br />
Dr.ir. H. Wijshoff<br />
Océ Technologies BV, Venlo<br />
Ir. S.R. Jongerius, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
NeuroSIPE<br />
Prof.dr. F.C.T. van der Helm, voorzitter<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr.ir. J.R. Buitenweg<br />
Universiteit Twente<br />
Prof.dr. J.H. van Dieân<br />
Vrije Universiteit Amsterdam<br />
Dr.ir. R. Happee<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr.ir. T. Heida<br />
Universiteit Twente<br />
Prof.dr. F.J.P.M. Huygen<br />
Erasmus MC, Rotterdam<br />
Dr. J.H.T.M. Koelman<br />
Academisch Medisch Centrum,<br />
Amsterdan<br />
Dr. M.A.J. de Koning-Tijssen<br />
Universitair Medisch Centrum Groningen<br />
Prof.dr.ir. H. van der Kooij<br />
Universiteit Twente<br />
Dr. H.G.E. Meijer<br />
Universiteit Twente<br />
Dr. C.G.M. Meskers<br />
Leids Universitair Medisch Centrum<br />
Dr. S.P. Niehof<br />
Erasmus MC, Rotterdam<br />
Dr. R. Perez<br />
VU Medisch Centrum Amsterdam<br />
Dr. A.F. van Rootselaar<br />
Academisch Medisch Centrum,<br />
Amsterdam<br />
Dr.ir. A.C. Schouten<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Prof.dr. E.J.W. van Someren<br />
Nederlands Instituut voor<br />
Neurowetenschappen,<br />
Amsterdam<br />
Prof.dr. H.E.J. Veeger<br />
Vrije Universiteit Amsterdam<br />
Prof.dr.ir. P.H. Veltink<br />
Universiteit Twente<br />
Dr.ir. E. de Vlugt<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr. A. Stekelenburg, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Smart Optics Systems (SOS)<br />
Prof.dr.ir. M. Verhaegen, voorzitter<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Prof.dr. K.J. Boller<br />
Universiteit Twente<br />
Dr.ir. N. Doelman<br />
TNO, Delft<br />
Prof.dr. C.U. Keller<br />
Universiteit Utrecht<br />
Prof.ir. R.H. Munnig Schmidt<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr.ir. G. Vdovin<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr.ir. F.T.M. van den Berg, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Smart Seperations for complex<br />
Systems (SmartSep)<br />
Ir. P.T. Alderliesten<br />
Energieonderzoek Centrum Nederland,<br />
Petten<br />
Prof.dr.ir. R.M. Boom<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Dr.ir. P.J.T. Bussmann<br />
TNO, Zeist<br />
Prof. A.B. de Haan<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Prof.dr.ir. H.J. Heeres<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
Dr.ir. E.J.A.X. van de Sandt<br />
DSM Anti-Infectives BV, Delft<br />
Dr. D.F. Stamatialis<br />
Universiteit Twente<br />
Prof.dr.ir. A.I. Stankiewicz<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Jurykamers en commissies<br />
75
Perspectiefcommissies<br />
Dr. J.W. Veldsink<br />
FrieslandCampina, Wageningen<br />
Dr. M. Wiegel, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
From Waste to Resource (W2R)<br />
Dr.ir. R. Kleerebezem, voorzitter<br />
Technische Universiteit Delft<br />
J. Kruit MSc<br />
Paques BV, Balk<br />
Dr.ir. A.A.M. de Laat<br />
Royal Cosun, Roosendaal<br />
Prof.dr.ir. J.B. van Lier<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Prof.dr.ir. A.J.M. Stams<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Dr. A.A. Winkler, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Perspectief beoordelingscommissie<br />
ronde 2012-<strong>2013</strong><br />
compartiment A<br />
(Topsector HTSM, incl. ICT, Nanotechnologie<br />
en Medische technologie)<br />
Ir. G.F.M. Beenker<br />
NXP Semiconductors, Eindhoven<br />
Dr. A.F. de Jong<br />
FEI Company, Eindhoven<br />
Prof.dr. B.P.F. Lelieveldt<br />
Leids Universitair Medisch Centrum<br />
Ir. J.H.M. Martens<br />
DAF Trucks NV, Eindhoven<br />
Prof.dr.ir. G.J.M. Smit<br />
Universiteit Twente<br />
Prof.dr.ir. A.J.P. Theuwissen<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Prof.dr. F.W. Vaandrager<br />
Radboud Universiteit Nijmegen<br />
Ir. S. de Vries<br />
Chess eT International BV, Haarlem<br />
Perspectief beoordelingscommissie<br />
ronde 2012-<strong>2013</strong><br />
compartiment B<br />
(Topsectoren Life Sciences & Health<br />
(excl. Medische technologie), Agri&Food<br />
en Tuinbouw & uitgangsmaterialen)<br />
Prof.dr. H.P. Haagsman<br />
Universiteit Utrecht<br />
Prof.dr.E. Hoffland<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Prof.dr. K. Poelstra<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
Prof.dr. G.P. van Wezel<br />
Universiteit Leiden<br />
Prof.dr. E.J. Woltering<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Perspectief beoordelingscommissie<br />
ronde 2012-<strong>2013</strong><br />
compartiment C (Topsectoren Chemie<br />
(incl. BBE), Water en Energie).<br />
Ir. R. Bijker<br />
ACRB, Lemmer<br />
Prof.dr. E. Drent<br />
Universiteit Leiden (em.) /<br />
Shell Global Solutions International BV,<br />
Amsterdam<br />
Prof.dr. G.J.W. Euverink<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
Dr. T.G. Nijland<br />
TNO, Delft<br />
Ir. M.J.J. Scheepers<br />
Energieonderzoek Centrum Nederland,<br />
Petten<br />
Partnership -<br />
programmacommissies<br />
Danone<br />
Dr. E.M. van der Beek<br />
Danone Research BV, Wageningen<br />
Prof. P.C. Calder<br />
University of Southampton,<br />
(Groot Brittannië)<br />
Prof.dr. J. Garssen<br />
Danone Research BV, Wageningen<br />
Prof. C. Mills<br />
Institute of Food Research ,<br />
Colney Norwich (Groot Brittannië)<br />
Dr. H.C.P.M. van der Valk, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Explorail<br />
Dhr. H. Bothof, voorzitter<br />
ProRail, Utrecht<br />
Prof.dr. S. Minner<br />
Technische Universität München,<br />
(Duitsland)<br />
Prof.dr.ing. P. Veit<br />
Technischen Universität Graz,<br />
Wenen (Oostenrijk)<br />
Dhr. A. Zoeteman<br />
ProRail, Utrecht<br />
Mw. T. Bezema, waarnemer<br />
ProRail, Utrecht<br />
Mw. A.L. Westendorp, waarnemer<br />
Nederlandse Organisatie voor<br />
Wetenschappelijk Onderzoek,<br />
’s-Gravenhage<br />
Dr.ir. F.A. Karelse, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Hyflux<br />
Dr.ir. R.A. Terpstra, voorzitter<br />
Hyflux CEPAration BV, Helmond<br />
Prof.dr. J. Caro<br />
Leibniz Universität Hannover,<br />
(Duitsland)<br />
Dr. A. Julbe<br />
Institut Européen des Membranes<br />
(CNRS-ENSCM-UM2),<br />
Montpelier (Frankrijk)<br />
Dhr. R. Low<br />
Hyflux (Singapore)<br />
Dr. M. Wiegel, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Paques<br />
Dr. L.T. Angenent<br />
Cornell University,<br />
Ithaca (Verenigde Staten)<br />
76 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Overige commissies<br />
Drs. ir. H. Dijkman<br />
Paques BV, Balk<br />
J. Kruit MSc<br />
Paques BV, Balk<br />
Dr.ir. R.A. Rozendal<br />
Paques BV, Balk<br />
Prof.dr.ir. C.V. Stevens<br />
Universiteit Gent,<br />
Gent (België)<br />
Prof.dr.ir. W. Verstraete<br />
Universiteit Gent,<br />
Gent (België)<br />
Dr. A.A. Winkler, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Philips Healthy Lifestyle<br />
Solutions (HLS)<br />
programmacommissie 2011<br />
Ing. J.H.A Gelissen<br />
Philips Research Europe - Eindhoven<br />
Dr.ir. R. Haakma<br />
Philips Research Europe - Eindhoven<br />
Prof.dr. E. Harmon-Jones<br />
Texas A&M University (Verenigde Staten)<br />
Prof. R. Istepanian<br />
Kingston University,<br />
Surrey (Groot Brittannië)<br />
Prof.dr. J.L. Kenemans<br />
Universiteit Utrecht<br />
Dr. R. Maandonks<br />
Philips Research, Eindhoven<br />
Dr. J.H.D.M. Westerink<br />
Philips Research, Eindhoven<br />
Dr. W.H. Segeth, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Philips Advanced Sustainable<br />
Lighting Solutions (ASLS)<br />
Eliav Haskal<br />
Philips, Eindhoven<br />
Ad Lagendijk<br />
Amolf, Amsterdam<br />
Maria Loi<br />
Rijks Universiteit Groningen<br />
Sjoerd Mentink<br />
Philips, Eindhoven<br />
Dr. P.C. Schuddeboom, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Rijk Zwaan ‘Meiosis’<br />
Dr.ir. C.M.P. van Dun<br />
Rijk Zwaan Breeding BV, Fijnaart<br />
Prof.dr. D. Geelen<br />
Universiteit Gent,<br />
Gent (België)<br />
Dr. E.W. Gutteling<br />
Rijk Zwaan Breeding BV, Fijnaart<br />
Dr.ir. C.L.C. Lelivelt<br />
Rijk Zwaan Zaadteelt en Zaadhandel BV,<br />
De Lier<br />
Prof.dr. H. Ma<br />
Pennsylvania State University<br />
(Verenigde Staten)<br />
Prof.dr. R. Mercier<br />
INRA, Versailles (Frankrijk)<br />
Dr. H.C.P.M. van der Valk, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Demonstrator <strong>2013</strong><br />
Dr. Th.M. Berkvens<br />
Berkvens Management & Investment,<br />
Amsterdam<br />
Ir. P.P. ‘t Hoen<br />
Leidschendam<br />
I.F.M. Karthaus MSM<br />
Syntens, Nieuwegein<br />
Mw. A. Metz<br />
Haarlem<br />
Ir. G.J.W. Oldeman<br />
Delft<br />
Ir. W.H.M. Orbons<br />
Orbons Advies BV, Grubbenvorst<br />
Ir. H.J. Voûte<br />
Dutch Institute of Management &<br />
Innovation, Zeist<br />
Dr. M. Wiegel<br />
STW, Utrecht<br />
Eiwit Innovatie<br />
programmacommissie<br />
Dr. H. Aiking<br />
Vrije Universiteit Amsterdam<br />
Dr. G. van Duinkerken<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Dr. R. Floris<br />
NIZO food research BV, Ede<br />
Dr.ir. M.L.F. Giuseppin<br />
AVEBE UA, Veendam<br />
Prof.dr.ir. J.P.M. Sanders<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Ing. C.J.G. Wever<br />
Ministerie van Economische Zaken,<br />
’s-Gravenhage<br />
Dr. H.C.P.M. van der Valk, secretaris<br />
ICT.OPEN <strong>2013</strong>/ Stuurgroep<br />
Prof.dr. A. Smeulders, voorzitter<br />
IPN, Amsterdam<br />
Dr. R. van der Drift<br />
Nederlandse Organisatie voor<br />
Wetenschappelijk Onderzoek,<br />
‘s-Gravenhage<br />
Dr.ir. F.A. Karelse<br />
STW, Utrecht<br />
ICT.OPEN <strong>2013</strong>/<br />
programma commissie<br />
Prof.dr.ir. D. Stroobandt, voorzitter<br />
Universiteit Gent,<br />
Gent (België)<br />
Jurykamers en commissies<br />
77
Overige commissies<br />
Prof.dr.ir. W. van der Aalst<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Prof.dr.ir. P. Avgeriou<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
Prof.dr. P.G.M. Baltus<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Prof.dr. H. Corporaal<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Prof. J.J. Meyer<br />
Universiteit Utrecht<br />
Dr.ir. E. Poll<br />
Radboud Universiteit Nijmegen<br />
Dr. W.H. Segeth<br />
STW, Utrecht<br />
ICT.OPEN <strong>2013</strong>/<br />
organisatie commissie<br />
Mw. L. Jansen<br />
Nederlandse Organisatie voor<br />
Wetenschappelijk Onderzoek,<br />
’s-Gravenhage<br />
Dr. W.H. Segeth<br />
STW, Utrecht<br />
Mw. A.M. van der Stroom<br />
STW, Utrecht<br />
Drs. J. van Wijk<br />
Nederlandse Organisatie voor<br />
Wetenschappelijk Onderzoek,<br />
’s-Gravenhage<br />
ICT.OPEN <strong>2013</strong>/<br />
track commissie Big Data<br />
Prof.dr.ir. W. van der Aalst, voorzitter<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Prof.dr.ir. G.J. Houben<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Prof.dr. M. Kersten<br />
Centrum Wiskunde & Informatica,<br />
Amsterdam<br />
Prof.dr.ir. C. de Laat<br />
Universiteit van Amsterdam<br />
Prof.dr. A. Siebes<br />
Universiteit Utrecht<br />
ICT.OPEN <strong>2013</strong>/<br />
track commissie Components &<br />
Circuits<br />
Prof.dr. P.G.M. Baltus, voorzitter<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Ir. F. van den Boogaard<br />
TNO, Delft<br />
Prof.dr. P.J. French<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr.ir. G.N. Gaydadjiev<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr. J. de Haas<br />
Dialog Semiconductors Den Bosch<br />
Dhr. K. Kianush<br />
Catena Delft<br />
Dr.ir. E.A.M. Klumperink<br />
Universiteit Twente<br />
Prof.dr. W. Krautschneider<br />
Technische Universität Hamburg-Harburg,<br />
(Duitsland)<br />
Prof.dr.ir. G.J.M. Krijnen<br />
Universiteit Twente<br />
Prof.dr. L.K. Nanver<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr. ing. T.G. Noll<br />
RWTH Aachen University (Duitsland)<br />
Dr. S. Ouzounov<br />
Philips Research, Eindhoven<br />
Prof.dr. J. Pineda de Gyvez<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Prof.dr. F. Roozeboom<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Dr. H. Woertche<br />
INCAS3, Assen<br />
Prof.dr.ir. D. Stroobandt<br />
Universiteit Gent,<br />
Gent (België)<br />
ICT.OPEN <strong>2013</strong>/<br />
track commissie Cyber Security<br />
Dr.ir. E. Poll, voorzitter<br />
RadboudUniversiteit Nijmegen<br />
Prof.dr.ir. I. Lagendijk<br />
Technische Universiteit Delft<br />
B. Skoric<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
ICT.OPEN <strong>2013</strong>/ track<br />
commissie Embedded Systems<br />
Prof.dr. H. Corporaal, voorzitter<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Dr. K. Bertels<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr.ir. J.F. Broenink<br />
Universiteit Twente<br />
Prof.dr. K. DeBosschere<br />
Universiteit Gent,<br />
Gent (België)<br />
Prof.dr.ir. E.F.A. Deprettere<br />
Universiteit Leiden<br />
Dr. A.D. Pimentel<br />
Universiteit van Amsterdam<br />
Dr. A.J.A.M. Sips<br />
Rijksinstituut voor Volksgezondheid<br />
en Milieu, Bilthoven<br />
Prof.dr.ir. G.J.M. Smit<br />
Universiteit Twente<br />
ICT.OPEN <strong>2013</strong>/<br />
track commissie Intelligent<br />
Systems<br />
Prof.dr. J.J. Meyer, voorztiter<br />
Universiteit Utrecht<br />
Prof.dr. F. Brazier<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Prof.dr. J. van den Herik<br />
Universiteit Twente<br />
Prof.dr. L. Schomaker<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
ICT.OPEN <strong>2013</strong>/<br />
track commissie Software<br />
Engineering<br />
Prof.dr.ir. P. Avgeriou, voorzitter<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
Prof.dr.ir. M. Aksit<br />
Universiteit Twente<br />
Dr. P. America<br />
Philips Research, Eindhoven<br />
Dr. R. de Boer<br />
ArchiXL, Amersfoort<br />
Prof.dr. S. Brinkkemper<br />
Universiteit Utrecht<br />
Dr. F. Farenhorst<br />
Inspearit, Bilthoven<br />
Dr. P. Lago<br />
Vrije Universiteit Amsterdam<br />
Sense of Contact<br />
Ir. R.R. de Boer<br />
Smartec BV, Breda<br />
Dr. H.J.W.M. Hoekstra<br />
Universiteit Twente<br />
Prof.dr.ir. G.C.M. Meijer em.<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Prof.dr.ir. A.J. van der Veen<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr.ir. W. Jouwsma<br />
Bronkhorst High-Tech BV, Ruurlo<br />
M. Reinhold<br />
FHI, Federatie van Technologiebranches,<br />
Leusden<br />
Dipl.-Phys. C.N.M. Jansz<br />
STW, Utrecht<br />
Dhr. N. Voskamp<br />
STW, Utrecht<br />
78 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
F.P. Bakker<br />
Sport pijlercommissie<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
B. Coumans<br />
Doping autoriteit, Rotterdam<br />
Ch. Delecluse<br />
Universiteit Leuven,<br />
Leuven (België)<br />
Dr. H. van der Loo<br />
InnoSportNL, Arnhem<br />
Dhr. K. Maase<br />
NOC*NSF, Arnhem<br />
Prof.dr. R.Meeusen<br />
Vrije Universiteit Brussel,<br />
Brussel (België)<br />
M. Müskens<br />
Hoge school van Arnhem en Nijmegen,<br />
Nijmegen<br />
TNO SBIR <strong>2013</strong> -<br />
beoordelingscommissie<br />
Dhr. J. Beltman<br />
Markant International BV, Utrecht<br />
Ir. T. Bouws<br />
Syntens, vestiging Amsterdam<br />
Ir. G.A. de Bruin<br />
T&A Energy BV, Groningen<br />
Drs. M.H. Bunge MBA<br />
Bunge Consultancy BV, Amsterdam<br />
Ing. G. Huizinga<br />
Vereniging FME-CWM, Zoetermeer<br />
Dr.ir. W. Jouwsma<br />
Bronkhorst High-Tech BV, Ruurlo<br />
Dhr. I.F.M. Karthaus MSM<br />
Syntens, Nieuwegein<br />
Dhr. F. Liemburg<br />
Bluetrace BV, Amsterdam<br />
Mw. A. Metz<br />
Metz Consult, Amsterdam<br />
Drs. R.J. Notermans<br />
De Noordelijke Combinatie, Grou<br />
Ir. W.H.M. Orbons<br />
Orbons Advies BV, Grubbenvorst<br />
Mw. M. Tan-Jacobs, PhD<br />
PatentPunt Leiden<br />
Dhr. H. Uitenboogaart<br />
Qredits, Microfinanciering Nederland,<br />
Almelo<br />
Ir. J. van der Wel<br />
Technolution, Gouda<br />
Y.M.J. van Scharenburg, secretariaat<br />
STW, Utrecht<br />
Dr. W.H. Segeth, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Waarnemers TNO<br />
Dr. P.H. de Haan<br />
TNO Strategy, Delft<br />
Dr.ir. M. van der Linden<br />
TNO Bedrijven, Delft<br />
Ir. R.R.J. Vandepoel<br />
TNO Bedrijven, Delft<br />
Valorisation Grant <strong>2013</strong> -<br />
beoordelingscommissie<br />
M. Bas<br />
Ranj serious games BV, Rotterdam<br />
Ir. W.H. van den Berg<br />
TIIN Capital -The Informal<br />
Investors Network BV, Soest<br />
Dr. Th.M. Berkvens<br />
Berkvens Management & Investment BV,<br />
Amsterdam<br />
Prof.dr. A. Beukers<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Ir. G.A. de Bruin<br />
T&A Energy BV, Groningen<br />
Drs. M.H. Bunge MBA<br />
Bunge Consultancy BV, Amsterdam<br />
Dr. P. van Gelderen<br />
Icos Capital Management BV,<br />
Amsterdam<br />
Dhr. G. Hiemstra<br />
Van der Meer & van Tilburg BV, Zeist<br />
Ir. P.P. ‘t Hoen<br />
ICT innovatiedeskundige, Leidschendam<br />
Drs. C.A. Holland<br />
HAN University of Applied Sciences,<br />
Arnhem<br />
Dr.ir. W. Jouwsma<br />
Bronkhorst High-Tech BV, Ruurlo<br />
Ir.drs. H. Kamphuis<br />
Open Design Aanpak, Zoetermeer<br />
Dhr. I.F.M. Karthaus MSM<br />
Syntens, Nieuwegein<br />
Prof. C.I. Koen<br />
Universiteit Tilburg, TiasNimbas<br />
Business School, Tilburg<br />
Dhr. F. Liemburg<br />
Bluetrace BV, Amsterdam<br />
Dr. J.H. Lutje Spelberg<br />
Industriebank LIOF NV, Maastricht<br />
Ir. V.H.J. Mattousch<br />
Participatiemaatschappij<br />
Oost Nederland NV, Arnhem<br />
Dhr. J. Melles<br />
Photonics Investments BV, Duiven<br />
Mw. A. Metz<br />
Metz Consult, Haarlem<br />
Drs. R.J. Notermans<br />
De Noordelijke Combinatie, Grou<br />
Ir. G.J.W. Oldeman<br />
MKB innovatiedeskundige, Delft<br />
Ir. W.H.M. Orbons<br />
Orbons Advies BV, Grubbenvorst<br />
Prof.dr. W.J. Quax<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
Dr.ing. K. Recourt<br />
Stichting Mibiton, ’s-Gravenhage<br />
Drs. E. Schutte<br />
Signifix BV, Bilthoven<br />
Prof.dr.ir. C.H. Slump<br />
Universiteit Twente<br />
Dhr. P.S.T. Tan PhD<br />
Syntens Den Haag, Rijswijk<br />
Mw. M. Tan-Jacobs, PhD<br />
PatentPunt Leiden<br />
Ir. R.T. Tweehuysen<br />
Tweehuysen BV, Groesbeek<br />
Dhr. H. Uitenboogaart<br />
Qredits, Microfinanciering Nederland,<br />
Almelo<br />
Ir. H.J. Vos<br />
Maeze BV, Rotterdam<br />
Prof.dr. H.A.B. Wösten<br />
Universiteit Utrecht<br />
Dr. W.H. Segeth, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Y.M.J. van Scharenburg, secretariaat<br />
STW, Utrecht<br />
Veni Beoordelingscommissie<br />
<strong>2013</strong><br />
Prof.dr. C.M. Jonker, voorzitter<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Prof.dr. R.P.H. Bischoff<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
Prof.dr.ir. E.H. van Brummelen<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Prof.dr. T. Gregorkiewicz<br />
Universiteit van Amsterdam<br />
Prof.dr.ir. D.C. Nijmeijer<br />
Universiteit Twente<br />
Dr. J.P.W. Pluim<br />
Universitair Medisch Centrum Utrecht<br />
Prof.dr.ir. H.H.M. Rijnaarts<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Prof.dr.ing. A.J.H.M. Rijnders<br />
Universiteit Twente<br />
Dr.ir. B.P.H.J. Thomma<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Jurykamers en commissies<br />
79
Overige commissies<br />
Dr.ir. E. de Vlugt<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr.ir. A. Stekelenburg, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Vidi Beoordelingscommissie<br />
<strong>2013</strong><br />
Prof.dr.ir. W.P.M.H. Heemels<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Dr. M. Kabel<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Researchcentrum<br />
Prof.dr.ir. W.M.M. Kessels<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Dr. W.Th. Kok<br />
Universiteit van Amsterdam<br />
Prof.dr. L.K. Nanver<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Prof.dr. J. Plat<br />
Maastricht University<br />
Prof.dr. B.G. Ruessink<br />
Universiteit Utrecht<br />
Dr. R.M. Schiffelers<br />
Universitair Medisch Centrum Utrecht<br />
Prof.dr.ir. L.J. Sluys<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Prof.dr. A.M. Versluis<br />
Universiteit Twente<br />
Dr. M. Wiegel, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Sensortechnologie platform<br />
Ir. J. Balendonck<br />
Plant Research International, Wageningen<br />
Dr. W.P. van Bennekom<br />
Universiteit Utrecht<br />
Dr. H.J.W.M. Hoekstra<br />
Universiteit Twente<br />
Dr.ir. W. Jouwsma<br />
Bronkhorst High-Tech BV, Ruurlo<br />
Dr. J.P. Kappelhof<br />
TNO, Delft<br />
Prof.dr.ir. G.C.M. Meijer em.<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr.ir. M.G.H. Meijerink<br />
TNO, Delft<br />
N. Olij<br />
PhoeniX BV, Enschede<br />
Dhr. P.P. Petersen<br />
FHI, Federatie van Technologiebranches,<br />
Leusden<br />
Prof.dr. R. Puers<br />
Katholieke Universiteit Leuven (België)<br />
Martijn Reinhold<br />
FHI, Federatie van Technologiebranches,<br />
Leusden<br />
Dr.ir. P. Schreurs<br />
Agentschap voor Innovatie door<br />
Wetenschap en Technologie (IWT),<br />
Brussel (België)<br />
Dr. R.M.J. Sillen<br />
Hogeschool van Utrecht<br />
Dipl.-Phys. C.N.M. Jansz, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Dhr. N. Voskamp, secretariaat<br />
STW, Utrecht<br />
Schone en Zuinige<br />
Verbranding - platformleden<br />
Prof.dr. Th.H. van der Meer voorzitter<br />
Universiteit Twente<br />
Prof.dr.ir. R.S.G. Baert<br />
TNO Automotive, Helmond<br />
Dr.ir. M.F.G. Cremers<br />
DNV KEMA Energy & Sustainability,<br />
Arnhem<br />
Dr.ir. M.A.F. Derksen<br />
Stork Thermeq, Hengelo<br />
Prof.dr. L.P.H. de Goey<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Ir. B. Hakstege<br />
DAF Trucks NV, Eindhoven<br />
Dr.ir. W. de Jong<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr.ir. J.H.A. Kiel<br />
Energieonderzoek Centrum Nederland,<br />
Petten<br />
Prof.dr. H.B. Levinsky<br />
KEMA Nederland BV, Groningen<br />
Dr.ir. L. Post<br />
Shell Global Solutions International BV<br />
Amsterdam<br />
Dr.ir. P. Pronk<br />
Tata Steel, IJmuiden<br />
Dr.ir. C.J.A. Pulles<br />
Kiwa Gas Technology, Apeldoorn<br />
Prof.dr. D.J.E.M. Roekaerts<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Dr. L.J. Korstanje, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
Strategische Samenwerkingsprogrammacommissie<br />
Maps4Society (M4S)<br />
Prof.dr.ir. M. Molenaar, voorzitter<br />
Nederlandse Commissie voor Geodesie,<br />
Amersfoort<br />
Dr.ir. H.W. van Dijk<br />
NHL, Hogeschool Communicatie &<br />
Multimedia Design, Leeuwarden<br />
Prof.dr. Y. Georgiadou<br />
Universiteit Twente<br />
Dr. A. Hanjalic<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Ir. A. Heutink<br />
Rijkswaterstaat, ’s-Gravenhage<br />
A.J. Klijnjan<br />
Kadaster, Apeldoorn<br />
Dr.ir. J.P. van Loon<br />
Netherlands Space Office (NSO),<br />
’s-Gravenhage<br />
Dr.ir. K. van Onselen<br />
Rijkswaterstaat, Delft<br />
Dhr. R. van Schaik<br />
Stichting Netherlands eScience Center,<br />
Amsterdam<br />
Prof.mr.drs. C. Stuurman<br />
Universiteit van Tilburg<br />
Dipl.-Phys. C.N.M. Jansz, secretaris<br />
STW, Utrecht<br />
80 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Jurykamers en commissies<br />
81
06<br />
Lijst van gebruikers<br />
Lijst van gebruikers bij STW-projecten. De naam van<br />
de gebruiker (soms meerdere verstigingen) wordt<br />
gevolgd door het aantal lopende projecten in <strong>2013</strong>,<br />
waarbij deze was betrokken.<br />
83
A<br />
1 Spatial Group Limited<br />
Cambridge<br />
(Groot-Brittannië) 2<br />
ADMOTION Performance<br />
Consultancy<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
Advanced Bionics<br />
Akzo Nobel<br />
Amersfoort, Arnhem,<br />
Deventer, Sassenheim 14<br />
Albemarle Catalysts Company BV<br />
ANSYS Europe Ltd.<br />
Oxfordshire<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
ANSYS Germany GmbH<br />
2M Engineering Ltd<br />
Rixheim (Frankrijk) 1<br />
Amsterdam 1<br />
Otterfing (Duitsland) 1<br />
Veldhoven 1<br />
2M Sensors Ltd.<br />
Eindhoven 1<br />
Advanced Bionics UK Ltd<br />
Cambridge<br />
(Groot Brittannië) 2<br />
Albert Schweitzer Ziekenhuis<br />
Dordrecht 1<br />
ALFEN BV<br />
ANSYS Netherlands<br />
Zoetermeer 2<br />
Antec Leyden BV<br />
3mensio Medical Imaging vof<br />
Advanced Lightweight<br />
Almere 1<br />
Zoeterwoude 1<br />
Bilthoven 3<br />
Engineering<br />
Algae Food & Fuel BV<br />
Anton de Kom Universiteit<br />
3T BV<br />
Delft 1<br />
Hendrik-Ido-Ambacht 1<br />
van Suriname<br />
Enschede 1<br />
Adversitement BV<br />
AlgaSpring BV<br />
Paramaribo (Suriname) 1<br />
A P E Angewandte Physik &<br />
Uden 1<br />
Almere 1<br />
Antonius Ziekenhuis<br />
El.ektronik GmbH<br />
Adviesbureau ir. J.G. Hageman BV<br />
ALK-Abello A/S<br />
Nieuwegein 1<br />
Berlijn (Duitsland) 1<br />
Rijswijk 1<br />
Horsholm (Denemarken) 1<br />
Antwerp Space nv<br />
A.Hakpark BV<br />
AEMICS BV<br />
ALK-Abello BV<br />
Antwerpen (België) 1<br />
Tricht 1<br />
Oldenzaal 1<br />
Almere 1<br />
ANWB<br />
AAE BV<br />
Aeon Astron Europe BV<br />
Allergan Ltd.<br />
Lelystad 1<br />
Helmond 1<br />
Leiden 1<br />
Marlow (Groot Brittannië) 1<br />
Applied Laser Technology (ALT)<br />
Aalborg University<br />
Afvalzorg Deponie BV<br />
Alliander NV<br />
Consultants<br />
Aaleborg East (Denemarken) 1<br />
Assendelft 1<br />
Arnhem 1<br />
Best 1<br />
ABB AB<br />
Afvalzorg NV<br />
Allseas Engineering BV<br />
Applied Nanolayers BV<br />
Västerås (Zweden) 1<br />
Assendelft 1<br />
Delft 1<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
ABB Switzerland Ltd<br />
Baden-Dattwil<br />
(Zwitserland) 2<br />
Abera Bioscience AB<br />
Stockholm (Zweden) 1<br />
Agfa-Gevaert NV<br />
Mortsel (België) 1<br />
Agilent Technologies<br />
Santa Clara<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Almatis<br />
Botlek Rotterdam 1<br />
Almende BV<br />
Rotterdam 1<br />
ALTEN Mechatronics<br />
Applied Optics<br />
St. Petersburg 1<br />
Aqualab Zuid<br />
Werkendam 1<br />
Aquamarijn Microfiltration BV<br />
Ablynx nv<br />
Agilent Technologies<br />
Eindhoven 3<br />
Zutphen 1<br />
Zwijnaarde (België) 1<br />
Belgium SA/NV<br />
ALTERRA<br />
AquaPurga Nederland BV<br />
Academisch Centrum<br />
Rotselaar (België) 1<br />
Wageningen 1<br />
‘s-Hertogenbosch 1<br />
Tandheelkunde Amsterdam<br />
Amstelveen 2<br />
Academisch Medisch Centrum<br />
Agilent Technologies<br />
Germany GmbH<br />
Waldbronn (Duitsland) 1<br />
Ambient Systems BV<br />
Enschede 1<br />
Ambroise Holland BV<br />
ARCADIS Nederland BV<br />
Amersfoort, Rotterdam,<br />
‘s-Hertogenbosch, Zwolle 9<br />
Amsterdam 25<br />
Agis Automatisering<br />
Enschede 1<br />
Arens Bureau voor Strand- en<br />
Academisch Ziekenhuis<br />
Harmelen 1<br />
Ambulance Amsterdam<br />
Duinonderzoek 1<br />
Maastricht<br />
Aglaia BioMedical Ventures BV<br />
Amsterdam 1<br />
Argonne National Laboratory<br />
Maastricht 6<br />
Bilthoven 1<br />
Ambulancezorg Nederland<br />
Argonne, (Verenigde Staten) 1<br />
ACE Associated Compiler<br />
AGPO Ferroli<br />
Zwolle 1<br />
Arjo Wiggins Security S.A.S.<br />
Experts BV<br />
Breda 1<br />
Amsterdam Scientific<br />
Apprieu (Frankrijk) 1<br />
Amsterdam 1<br />
Agrifirm Innovation Center<br />
Instruments BV<br />
Artinis Medical Systems BV<br />
Acelor Mittal<br />
Apeldoorn 2<br />
Amsterdam 1<br />
Elst 1<br />
Zwijnaarde (België) 1<br />
Agrotechnology & Food<br />
AMT Biopharma<br />
Artu Biologicals Europe BV<br />
Achmea<br />
Innovations BV<br />
Amsterdam 1<br />
Lelystad 1<br />
Amersfoort 1<br />
Wageningen 1<br />
Andor Technology plc.<br />
AsicAhead NV<br />
AD eco advies<br />
Airborne Composites BV<br />
Belfast (Groot Brittannië) 1<br />
Hasselt (België) 1<br />
Amsterdam 1<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
Ansaldo Thomassen BV<br />
Asimptote BV<br />
Adaptronics International<br />
Airbus Deutschland GmbH<br />
Rheden 1<br />
Delft 2<br />
Bucholz (Duitsland) 1<br />
Adelante-zorggroep<br />
Hoensbroek 2<br />
Hamburg (Duitsland) 1<br />
Akita University<br />
Akita (Japan) 1<br />
ANSYS<br />
Oxfordshire<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
A-Skin Nederland BV<br />
Amsterdam 1<br />
ASM Europe BV<br />
Adimec Holding BV<br />
Eindhoven 2<br />
Akzo Nobel<br />
Slough<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
ANSYS Belgium<br />
Wavre (België) 1<br />
Almere 4<br />
84 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
ASM Europe BV<br />
B<br />
Betoncentrale Twenthe<br />
Boehringer Ingelheim<br />
Leuven (België) 3<br />
ASM International NV<br />
Almere 4<br />
BAAT Medical Engineering<br />
Hengelo 3<br />
BAAT Medical Products BV<br />
Hengelo 1<br />
Betonmortelbedrijven<br />
Cementbouw BV<br />
Pharma GmbH & Co. KG<br />
Ingelheim am Rhein<br />
(Duitsland) 1<br />
ASM Microchemistry Ltd<br />
Hengelo 2<br />
Zoeterwoude 1<br />
Boonekamp Roses BV<br />
Helsinki (Finland) 2<br />
BAM Civiel BV<br />
Betronic Solutions BV<br />
Bleiswijk 1<br />
ASML Netherlands BV<br />
Gouda 3<br />
Amsterdam 1<br />
Borealis GmbH<br />
Eindhoven, Veldhoven 30<br />
BAM Infraconsult BV<br />
Bevolkingsonderzoek Oost<br />
Linz (Oostenrijk) 2<br />
ASP - Quality Support BV<br />
Gouda 6<br />
Deventer 1<br />
Bosch Rexroth BV<br />
Enkhuizen 1<br />
BAM Techniek<br />
Bioceros BV<br />
Boxtel, Eindhoven 3<br />
Assembléon Netherlands BV<br />
Bunnik 1<br />
Utrecht 1<br />
Bosch Security Systems BV<br />
Veldhoven 1<br />
Bartels<br />
Bioclear BV<br />
Breda 1<br />
ASSET Rail<br />
Apeldoorn 2<br />
Groningen 2<br />
Boschman Technologies BV<br />
Bemmel 1<br />
BAS Research and<br />
Bioclinica<br />
Duiven 1<br />
Astellas Pharma BV<br />
Technology Venlo<br />
Leiden 2<br />
Brabant Water NV<br />
Leiden 1<br />
Venlo 3<br />
BioComp Industries BV<br />
Breda 1<br />
Astellas Pharma Europe Ltd<br />
Staines<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
AstraZeneca<br />
Mölndal (Zweden) 2<br />
BaseClear BV<br />
Leiden 2<br />
Basell Polyolefine GmbH<br />
Frankfurt am Main<br />
(Duitsland) 1<br />
Vught 1<br />
BIOFORDRUG<br />
Bari (Italië) 1<br />
Bio-Imaging Technologies BV<br />
Leiden 1<br />
Bradford Engineering BV<br />
Heerle (N-Br) 2<br />
Braintronics BV<br />
Almere 1<br />
Brandsma Metaalveredeling BV<br />
ASTRON - Netherlands Institute<br />
BASF<br />
Bioké<br />
Hilversum 1<br />
for Radio Astronomy<br />
Lyon (Frankrijk) 1<br />
Leiden 1<br />
Brandweer Amsterdam/<br />
Dwingeloo 3<br />
BASF Nederland BV<br />
Biolitec AG<br />
Amstelland<br />
Atag Verwarming BV<br />
Arnhem, De Meern 3<br />
Jena (Duitsland) 1<br />
Amsterdam 1<br />
Lichtenvoorde 1<br />
Atrium Medisch Centrum<br />
Heerlen 1<br />
BASF SE<br />
Ludwigshafen<br />
(Duitsland) 4<br />
BIOMAY AG<br />
Vienna (Oostenrijk) 1<br />
Biomet Nederland BV<br />
Bridgestone Corporation<br />
Kodaira-Shi (Japan) 1<br />
BrightPhotonics BV<br />
ATTechnologies BV<br />
B-Cat BV<br />
Dordrecht 4<br />
Maarssen 2<br />
Veldhoven 1<br />
Tiel 1<br />
Bionavis Ltd.<br />
Bronkhorst High-Tech BV<br />
Attero<br />
Haelen, Wijster 7<br />
Avantes BV<br />
BD Biosciences<br />
Erembodegem<br />
(Duitsland) 1<br />
Tampere (Finland) 1<br />
Bionics Instrument Europe BV<br />
Heerhugowaard 1<br />
Ruurlo 1<br />
Bruco Integrated Circuits BV<br />
Borne 2<br />
Apeldoorn 5<br />
Beckman Coulter Nederland BV<br />
Bio-Prodict BV<br />
Bruker Nederland BV<br />
Avantium Pharma BV<br />
Woerden 1<br />
Nijmegen 1<br />
Wormer 5<br />
Amsterdam 1<br />
Avantium Technologies BV<br />
Amsterdam 4<br />
Beckman Coulter, Inc.<br />
Fullerton<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Biosoil R&D<br />
Hendrik Ido Ambacht 1<br />
Biothane Systems International<br />
BRUKER OPTICS BV<br />
Delft 1<br />
Buchem BV<br />
AVEBE UA<br />
Becton Dickinson BV<br />
Delft 1<br />
Leiden 1<br />
Foxhol 2<br />
Averis Seeds BV<br />
Valthermond 2<br />
Breda 1<br />
Beekenkamp Plants BV<br />
Maasdijk 1<br />
Biotronics3D Ltd.<br />
London<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
Bundesanstalt für<br />
Materialforschung<br />
und -prüfung (BAM)<br />
Aviko BV<br />
Bejo Zaden BV<br />
BK Medical<br />
Berlijn (Duitsland) 2<br />
Steenderen 1<br />
Warmenhuizen 6<br />
Herlev (Denemarken) 1<br />
BuNova Development BV<br />
Aviko Potato BV<br />
Bekaert Combustion<br />
BLGG AgroXpertus BV<br />
Zwolle 1<br />
Dronten 1<br />
Axini<br />
Technology BV<br />
Assen 2<br />
Wageningen 2<br />
Blue4Green BV<br />
C<br />
Leusden 1<br />
Bema-Lux<br />
Enschede 1<br />
C point<br />
Axiom IC BV<br />
Vught 1<br />
Bluewater Energy Services BV<br />
Horst 1<br />
Enschede 3<br />
Bentley Systems Europe BV<br />
Hoofddorp 1<br />
C. Meijer BV<br />
Axiss GmbH<br />
Hoofddorp 2<br />
BMT ARGOSS BV<br />
Rilland 2<br />
Hunxe (Duitsland) 1<br />
Bentley Systems Inc.<br />
Marknesse 1<br />
C4C Holding BV<br />
Quebec (Canada) 1<br />
Milsbeek 3<br />
Lijst van gebruikers<br />
85
Capgemini Nederland BV<br />
CHESS Wise<br />
Conservatory of Amsterdam<br />
D<br />
Utrecht 1<br />
Haarlem 1<br />
Amsterdam 1<br />
Dacolt<br />
Cardialysis BV<br />
CHL Netherlands BV<br />
Controllab Products BV<br />
Maastricht 7<br />
Rotterdam 3<br />
Katwijk 1<br />
Enschede 2<br />
DAF Trucks NV<br />
CARE 4 CONCRETE.NL<br />
Circlair Benelux BV<br />
Convergence BV<br />
Eindhoven 13<br />
Gasselternijveen 2<br />
Deventer 1<br />
Enschede 1<br />
DALSA BV<br />
Carl Zeiss NTS, LLC<br />
Cisco Systems, Inc.<br />
Cook Medical<br />
Eindhoven 2<br />
Peabody<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
San José<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Bjaeverskov<br />
(Denemarken) 1<br />
DALSA Professional Imaging<br />
Eindhoven 2<br />
Carl Zeiss SMT GmbH<br />
CITEQ BV<br />
Corbion Purac<br />
Damen Shipyards Group<br />
Oberkochen (Duitsland) 4<br />
Groningen 1<br />
Gorinchem 14<br />
Gorinchem 1<br />
CATENA Microelectronics BV<br />
CityGIS Holding BV<br />
Coriolis Pharma Research GmbH<br />
Dana<br />
Delft 3<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
Martinsried (Duitsland) 1<br />
Brugge (België) 1<br />
Catexel BV<br />
Civolution<br />
Cosine Research BV<br />
Danfoss Turbocor Compressors<br />
Leiden 1<br />
Catharina Ziekenhuis<br />
Eindhoven 1<br />
Classic Imaging<br />
Leiden 2<br />
Cosmoferm BV<br />
Syracuse<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Eindhoven 9<br />
Stein 1<br />
Den Hoorn 3<br />
Danisco A/S<br />
Cavendish Kinetics BV<br />
ClearDetections<br />
Covalys Biosciences AG<br />
Brabrand (Denemarken) 1<br />
‘s-Hertogenbosch 1<br />
Wageningen 1<br />
Witterswil 1<br />
Danisco Genencor<br />
CCL research<br />
Clinical Graphics<br />
COVIDIEN<br />
International BV<br />
Veghel 2<br />
Delft 2<br />
Trevoux (Frankrijk) 1<br />
Leiden 5<br />
CCP4<br />
CMOSIS NV<br />
Cristal Delivery BV<br />
Danish National Space Center<br />
Oxfordshire 1<br />
Cell Signaling Europe<br />
Antwerpen (Berchem)<br />
(België) 1<br />
Utrecht 1<br />
Croda Chemicals Europe Ltd<br />
Kopenhagen<br />
(Denemarken) 1<br />
Leiden 1<br />
CNC Grondstoffen BV<br />
Meebeek (België) 3<br />
Darling Ingredients International<br />
Cellanyzer BV<br />
Milsbeek 3<br />
Croda Europe Limited<br />
Son 1<br />
Enschede 1<br />
CellCoTec BV<br />
Cobb Europe BV<br />
Boxmeer 3<br />
Leek Staffirdshire<br />
(Groot Brittannië) 2<br />
Dassault Systems Simulia BV<br />
Maarssen 5<br />
Bilthoven 3<br />
Cofely Nederland BV<br />
Crucell Nederland BV<br />
DC4U BV<br />
CelSian Glass & Solar BV<br />
Bunnik 1<br />
Leiden 1<br />
Rotterdam 1<br />
Eindhoven 1<br />
Coherent BV<br />
Cruden BV<br />
De Efteling BV<br />
CenS (Micro)Electronics<br />
Utrecht 4<br />
Amsterdam 1<br />
Kaatsheuvel 1<br />
Apeldoorn 1<br />
Coherent Europe BV<br />
CSC Computer Sciences BV<br />
De Friesland Zorgverzekeraar<br />
Centraalbureau voor<br />
Utrecht 8<br />
Utrecht 1<br />
Leeuwarden 1<br />
Schimmelcultures<br />
College Bouw Zorginstellingen<br />
CSIRO<br />
De Winter Media Groep<br />
Utrecht 1<br />
Utrecht 1<br />
Highett (Australië) 1<br />
Uden 1<br />
Centre for Human Drug Research<br />
Collis<br />
CSIRO Mathematical &<br />
DEAM<br />
Leiden 5<br />
Leiden 1<br />
Information Sciences<br />
Amsterdam 7<br />
Centre National de la Recherche<br />
Scientifique<br />
Combinatie van Beroepsvissers<br />
Rijswijk 1<br />
Clayton South<br />
(Australië) 1<br />
Dekker Chrysanten BV<br />
Hensbroek 2<br />
Grenoble (Frankrijk) 1<br />
Combined Ophthalmic<br />
CSK Food Enrichment BV<br />
Delfluent Services BV<br />
Centrum voor Topsport en<br />
Research Rotterdam<br />
Ede Gld 1<br />
Den Hoorn Zh 1<br />
Onderwijs<br />
Rotterdam 1<br />
Cugla BV<br />
Deliflor Chrysanten BV<br />
Amsterdam, Eindhoven 4<br />
Commit Arbo Diemen<br />
Breda 3<br />
Maasdijk 1<br />
Ceradis BV<br />
Diemen 1<br />
Cyclone Fluid Dynamics BV<br />
Delphi Diesel Systems Limited<br />
Wageningen 1<br />
CGI<br />
Commonwealth Scientific<br />
& Industrial Research<br />
Waalre 1<br />
Cyclotron VU BV<br />
Gloucestershire<br />
(Groot Brittannië) 3<br />
Rotterdam 1<br />
Organisation<br />
Amsterdam 1<br />
Deltaprogramma Kust<br />
Chematronics BV<br />
Lindfield (Australië) 1<br />
Cyto Barr BV<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
Eindhoven 1<br />
Connexxion<br />
Bergen 1<br />
Deltares<br />
Chemtrix BV<br />
Hilversum 1<br />
Cytori GmbH<br />
Delft, Utrecht 30<br />
Hull (Groot Brittannië) 1<br />
ConSensor<br />
Zug (Zwitserland) 1<br />
DEM Solutions Ltd<br />
Chess eT International BV<br />
Rotterdam 3<br />
Edinburgh (Groot Brittannië) 1<br />
Haarlem 4<br />
86 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
DEMCON<br />
DST Entwicklungszentrum<br />
Elekta Instrument AB<br />
Essent NV<br />
Enschede 9<br />
für Schiffstechnik und<br />
Uppsala (Zweden) 1<br />
‘s-Hertogenbosch 2<br />
Demuris Ltd.<br />
Newcastle Upon Tyne<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
Transportsysteme e.V.<br />
Duisburg (Duitsland) 1<br />
DTU Space<br />
Elekta Ltd.<br />
Crawley<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
Essent Netwerk Brabant<br />
‘s-Hertogenbosch 1<br />
ESTEC - European Space Research<br />
Den Ouden Groenrecycling BV<br />
København (Denemarken) 1<br />
ELMOS AP BV<br />
and Technology Centre<br />
Schijndel 1<br />
Du Pont<br />
Nijmegen 1<br />
Noordwijk 9<br />
Deutsche<br />
Leiden 2<br />
Eltomation BV<br />
EUPhoenix BV<br />
Forschungsgemeinschaft (DFG)<br />
Dublin City University<br />
Barneveld 1<br />
Breda 1<br />
Bonn (Duitsland) 2<br />
Dublin (Ierland) 1<br />
EMS Electro Medical Systems SA<br />
EURAILSCOUT Inspection &<br />
Deutsches Elektronen-<br />
Duchenne Parent Project (DPP)<br />
Nyon 1<br />
Analysis<br />
Synchrotron DESY<br />
Veenendaal 1<br />
Encapson BV<br />
Amersfoort 1<br />
Hamburg (Duitsland) 1<br />
Dunea<br />
Nijmegen 1<br />
European Chemical Industry<br />
Deutsches Zentrum für<br />
Voorburg, Zoetermeer 2<br />
ENCI BV<br />
Council (CEFIC)<br />
Luft- und Raumfahrt (DLR)<br />
Dura Vermeer Business<br />
Velsen-Noord 1<br />
Brussel (België) 1<br />
Köln (Duitsland) 1<br />
Deventer Ziekenhuis<br />
Deventer1<br />
DevLab<br />
Development BV<br />
Hoofddorp 1<br />
Dutch Institute for Advanced<br />
Logistics<br />
ENCI BV<br />
Botlek Rotterdam, Maastricht,<br />
´s Hertogenbosch, Velsen/<br />
Noord 7<br />
European Commission<br />
Luxembourg (Luxemburg) 1<br />
European Institute of Oncology<br />
Milan (Italië) 1<br />
Eindhoven 2<br />
Breda 1<br />
Endomagnetics Ltd<br />
European Southern Observatory<br />
Dialog Semiconductor BV<br />
Dutch Polymer Institute<br />
London (Groot Brittannië) 1<br />
(ESO)<br />
‘s Hertogenbosch 5<br />
Eindhoven 1<br />
Energieonderzoek Centrum<br />
Garching (Duitsland) 1<br />
Dierenbescherming<br />
Dutch Space BV<br />
Nederland<br />
EURORAD SA<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
Leiden 2<br />
Petten 27<br />
Eckbolsheim (Frankrijk) 1<br />
Dimensional Imaging ltd<br />
Glasgow<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
Dutch Sustainable Landfill<br />
Foundation<br />
‘s-Hertogenbosch 1<br />
Enthone BV<br />
Den Bosch 1<br />
Enthone GmbH<br />
Euvision Technologies BV<br />
Amsterdam 3<br />
Everris International BV<br />
Dionex Benelux BV<br />
DVC Machinevision BV<br />
Langenfeld (Duitsland) 1<br />
Waardenburg 1<br />
Amsterdam (Nederland) 1<br />
Breda 1<br />
Environmental Risk ASessment<br />
Evides Industriewater<br />
Direct Current BV<br />
Dyadic Nederland BV<br />
and Management (ERASM)<br />
Middelburg 3<br />
Aalsmeer 1<br />
Wageningen 3<br />
Brussel (België) 1<br />
Evonik Industries AG<br />
DJO Global<br />
Dynaflow Research Group<br />
Enviu<br />
Essen (Duitsland) 3<br />
Guildford 1<br />
Zoetermeer 3<br />
Rotterdam 1<br />
EWOS Innovation AS<br />
DNA Green Group<br />
DySI BV<br />
Enza Zaden BV<br />
Sandnes (Noorwegen) 1<br />
De Lier 1<br />
Assen 1<br />
Enkhuizen 14<br />
EXALOS AG<br />
DNV GL<br />
Arnhem, Groningen 11<br />
Dordrecht<br />
Dordrecht 1<br />
Dr. Sennewald<br />
E<br />
EADS Deutschland GmbH<br />
Munchen (Duitsland) 1<br />
Eagle Vision BV<br />
EnzyScreen BV<br />
Haarlem 2<br />
Eon engineering Ltd<br />
Coventry<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
Schlieren (Zwitserland) 1<br />
F<br />
Falco Systems<br />
Amsterdam 1<br />
Medizintechnik GmbH<br />
Naarden 1<br />
EPCOS Netherlands<br />
Farm Frites<br />
Munich (Duitsland) 1<br />
Eastman Chemical BV<br />
Nijmegen 1<br />
Oudenhoorn 1<br />
Draka Comteq Fibre BV<br />
Capelle aan den IJssel 1<br />
Erasmus MC<br />
FBGS International<br />
Eindhoven 3<br />
EcoShape, Building with Nature<br />
Rotterdam 35<br />
Geel (België) 1<br />
Drug Discovery Factory<br />
Dordrecht 1<br />
Ernst & Young<br />
Federal office of Metrology METAS<br />
Bussum 1<br />
ECOstyle BV<br />
Amsterdam 1<br />
Bern-Wabern (Zwitserland) 1<br />
DSM<br />
Delft, Geleen, Heerlen,<br />
Urmond, Waalwijk 62<br />
Appelscha 1<br />
ECP-EPN<br />
Leidschendam 1<br />
ESAOTE Europe BV<br />
Maastricht 2<br />
E-Semble BV<br />
FEI Company<br />
Eindhoven 9<br />
FEI Electron Optics BV<br />
DSM<br />
Kaiseraugst<br />
(Zwitserland) 3<br />
EFFECT Photonics<br />
Eindhoven 2<br />
Eidgenössische Technische<br />
Delft 1<br />
Eska Graphic Board<br />
Hoogezand 1<br />
Eindhoven 3<br />
Femtogrid Energy Solutions BV<br />
Amsterdam 1<br />
Hochschule Zürich<br />
ESRI Nederland BV<br />
Fertiliteitskliniek Twente<br />
Zürich (Zwitserland) 1<br />
Rotterdam 2<br />
Hengelo 1<br />
Lijst van gebruikers<br />
87
Festo Nederland BV<br />
Ford Motor Company<br />
Gemeenlandshuis Delft<br />
Grontmij Nederland BV<br />
Delft 2<br />
Michigan (Verenigde Staten) 1<br />
Delft 1<br />
De Bilt 4<br />
FeyeCon Carbon Dioxide<br />
ForFarmers Group BV<br />
Gemeente Amsterdam<br />
Grow Group BV<br />
Technologies<br />
Lochem 1<br />
Amsterdam 4<br />
Baarlo Lb 1<br />
Weesp 2<br />
Forschungszentrum Jülich GmbH<br />
Gemeente Den Haag<br />
GS1 Nederland<br />
FGT Consultancy<br />
Jülich (Duitsland) 1<br />
‘s-Gravenhage 3<br />
Amsterdam 1<br />
Wageningen 1<br />
FOS<br />
Gemeente Rotterdam<br />
Guerbet Nederland BV<br />
Fianium Limited<br />
Southampton, Hampshire<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
FIDES BV<br />
De Lier 1<br />
Veldhoven 2<br />
Foundation to Eradicate<br />
Duchenne, Inc. (FED)<br />
Alexandria<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Rotterdam 6<br />
Gemeente Tiel<br />
Tiel 1<br />
Genencor International Inc.<br />
Palo Alto 1<br />
Gorinchem 2<br />
GustoMSC BV<br />
Schiedam 1<br />
GyroTools LLC<br />
Winterthur (Zwitserland) 1<br />
Filtex Air Filtration<br />
Nijmegen 2<br />
Fraunhofer HHI<br />
Berlin (Duitsland) 3<br />
Genentech<br />
South San Francisco 1<br />
H<br />
FKG Dentaire<br />
La Chaux-de-Fonds<br />
(Zwitserland) 1<br />
Flanders Hydraulics Research<br />
Antwerpen 1<br />
Friedrich-Schiller-Universität Jena<br />
Jena (Duitsland) 1<br />
FrieslandCampina<br />
Amersfoort, Deventer,<br />
Leeuwarden, Wageningen 12<br />
General Electric Plastics<br />
Europe BV<br />
Bergen op Zoom 1<br />
Genetwister Technologies BV<br />
Wageningen 1<br />
Habanera Numerical Software<br />
Delft 2<br />
Hactivar BV<br />
Ridderkerk 1<br />
Haemoscan BV<br />
Flexible Optical BV<br />
FSHD Stichting<br />
Genexis BV<br />
Zuidwolde Gn 1<br />
Rijswijk Zh 3<br />
Wassenaar 1<br />
Eindhoven 6<br />
HagaZiekenhuis<br />
Flick Engineering Solutions BV<br />
Fugro Groep NV<br />
Genmab BV<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
Winterswijk 1<br />
Leidschendam 1<br />
Utrecht 1<br />
HAL Allergy<br />
FLIR<br />
Fugro Ingenieursbureau BV<br />
Gensos<br />
Leiden 3<br />
Teteringen 1<br />
Leidschendam 2<br />
Breezand 1<br />
Hankamp BV<br />
Flir Systems AB<br />
FuMa-Tech GmbH<br />
Geochem Research BV<br />
Enschede 5<br />
Danderyd 1<br />
Vaihingen-Enz (Duitsland) 1<br />
Nieuwegein 2<br />
Hannover Milieu- en<br />
Florensis BV<br />
Hendrik-Ido-Ambacht 1<br />
Flowid BV<br />
FutureChemistry Holding BV<br />
Nijmegen 2<br />
FutureWater BV<br />
Georgetown University<br />
Washington Dc<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Veiligheidstechniek BV<br />
Ede Gld 1<br />
Hans van der Sloot Consultancy<br />
Eindhoven 2<br />
Wageningen 1<br />
GevelMeesters BV<br />
Broek op Langedijk 1<br />
FlowMotion<br />
Delft 2<br />
Fluxicon Process Laboratories<br />
G<br />
G2 Speech BV<br />
Beers Nb 1<br />
Gezondheidsdienst voor Dieren<br />
Deventer 1<br />
Hanwha Q.Cells GmbH<br />
Bitterfeld-Wolfen<br />
(Duitsland) 3<br />
Eindhoven 1<br />
Nuenen 1<br />
Gezondheidsdienst voor Dieren<br />
Hanze Institute of Technology<br />
FNsteel BV<br />
GABA BV<br />
Deventer 1<br />
Assen 1<br />
Alblasserdam 1<br />
Weesp 1<br />
GGD Flevoland<br />
Harmsen Consultancy BV<br />
Focal Meditech BV<br />
GABA International AG<br />
Lelystad 1<br />
Nieuwerkerk aan den IJssel 4<br />
Tilburg 3<br />
Therwil (Zwitserland) 1<br />
GGZ Eindhoven<br />
Harvestagg BV<br />
Fokker Aerostructures BV<br />
Dordrecht, Hoogeveen,<br />
Papendrecht 3<br />
Galvamé Oppervlaktechnieken BV<br />
Rotterdam 1<br />
Gameship<br />
Eindhoven 1<br />
Glatt Ingenieurtechnik GmbH<br />
Weimar (Duitsland) 2<br />
Lelystad 1<br />
HaskoningDHV Nederland BV<br />
Nijmegen 2<br />
Fokker Landing Gear BV<br />
Leeuwarden 1<br />
GlaxoSmithKline<br />
Hatenboer-Water BV<br />
Helmond 1<br />
FOM-instituut DIFFER<br />
Nieuwegein 5<br />
Fontys Hogeschool<br />
Engineering/ FHENG<br />
Gatan UK<br />
Abingdon<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
GDF SUEZ Energie Nederland<br />
Zwolle 1<br />
Zeist 1<br />
GlaxoSmithKline Consumer<br />
Healthcare<br />
Weybridge<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
Schiedam 2<br />
Hauzer Techno Coating BV<br />
Venlo 4<br />
Havenbedrijf Rotterdam NV<br />
Rotterdam 3<br />
Eindhoven 1<br />
GE Healthcare<br />
Globe Plant<br />
Heemskerk Innovative<br />
FORCE Technology<br />
Buc (Frankrijk) 1<br />
Vierpolders 1<br />
Technology BV<br />
Sandvika (Noorwegen) 1<br />
GE Healthcare<br />
GN ReSound BV<br />
Sassenheim 4<br />
ForceLink BV<br />
Eindhoven, Hoevelaken 2<br />
Eindhoven 1<br />
Heidelberg Engineering GmbH<br />
Culemborg 2<br />
Gebr. A en R van der Lans<br />
Graniet import Benelux BV<br />
Heidelberg (Duitsland) 1<br />
‘s-Gravenzande 1<br />
Amsterdam 1<br />
88 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Heijmans Civiel<br />
HOMA Software BV<br />
IBM Nederland BV<br />
InnoSportNL<br />
Rosmalen 1<br />
Enschede 1<br />
Amsterdam 2<br />
Arnhem 2<br />
Heinrich-Heine-Universität<br />
Honeywell<br />
IBM Research - Zürich<br />
Innovation Handling<br />
Düsseldorf<br />
Emmen 1<br />
Ruschlikon (Zwitserland) 5<br />
Eindhoven 1<br />
Düsseldorf (Duitsland) 1<br />
Helianthos BV<br />
Arnhem 4<br />
Hoofdproductschap Akkerbouw<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
Hoogheemraadschap Delfland<br />
IBM T.J. Watson Research Center<br />
Yorktown Heights<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Inspektor Research Systems BV<br />
Amsterdam 1<br />
Institut de Sélection Animale BV<br />
Heliomare<br />
Delft 2<br />
IBS Precision Engineering BV<br />
Boxmeer 1<br />
Wijk aan Zee 2<br />
Hoogheemraadschap Hollands<br />
Eindhoven 1<br />
Institut Supérieur de<br />
HemoLab BV<br />
Noorderkwartier<br />
ICCROM<br />
l’Aéronautique et de l’Espace<br />
Eindhoven 11<br />
Heerhugowaard 2<br />
Rome (Italië) 1<br />
Toulouse (Frankrijk) 2<br />
Hendriks Engineering BV<br />
Hoogheemraadschap van Rijnland<br />
I-Climate BV<br />
Institute for Marine Resources<br />
Nuth 1<br />
Leiden 1<br />
Waalwijk 1<br />
and Ecosystem Studies<br />
Hendrix Genetics BV<br />
Hooijmans Champignons BV<br />
IDB Holland BV<br />
(IMARES)<br />
Boxmeer 4<br />
Kerkdriel 1<br />
Baarle-Nassau 1<br />
Den Hoorn Texel 4<br />
Herbstreith & Fox KG<br />
Neuenbürg/Württ<br />
(Duitsland) 1<br />
HortiMaX BV<br />
Pijnacker 1<br />
HR Wallingford Ltd<br />
IFP<br />
Rueil-Malmaison (Frankrijk) 3<br />
IHC Dredgers BV<br />
Institute for Sustainable<br />
Process Technology<br />
Amersfoort 6<br />
Het Oranje Kruis<br />
Wallingford, Oxfordshire 1<br />
Kinderdijk 1<br />
Instituto de Astrofisica<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
Hubrecht Instituut voor<br />
IJsfontein holding BV<br />
de Canarias<br />
Het Waterlaboratorium<br />
Ontwikkelingsbiologie en<br />
Amsterdam 1<br />
La Laguna (Spanje) 1<br />
Haarlem 2<br />
Stamcelonderzoek<br />
IME Technologies<br />
Instituut voor Natuur- en<br />
Het Waterschapshuis<br />
Utrecht 1<br />
Eindhoven 1<br />
Bosonderzoek<br />
Amersfoort 1<br />
Huntsman (Europe) B V<br />
IMEC<br />
Brussel (België) 1<br />
HGST<br />
San Jose<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Everberg (België) 1<br />
Huntsman Polyurethanes<br />
Everberg (België) 1<br />
Gent, Leuven (België) 8<br />
IMEC Nederland<br />
Eindhoven 1<br />
Intel Corporation<br />
Hillsboro<br />
(Verenigde Staten) 2<br />
Hilbrands Laboratorium voor<br />
HybriScan Technologies<br />
Imperial College London<br />
Intersnack Nederland BV<br />
Bodemziekten<br />
Holding BV<br />
London (Groot Brittannië) 1<br />
Doetinchem 1<br />
Wijster 1<br />
Arnhem 1<br />
IMS<br />
Interuniversitair Cardiologisch<br />
HILL-ROM<br />
Hycult Biotech BV<br />
Almelo 1<br />
Instituut Nederland<br />
Montpellier (Frankrijk) 1<br />
Uden 4<br />
In Summa Innovation<br />
Utrecht 1<br />
Hitexacoat BV<br />
HydroLogic<br />
Raamsdonksveer 1<br />
Intervet International / MSD<br />
Gouda 1<br />
HKV Lijn in water<br />
Lelystad 2<br />
Amersfoort 1<br />
Hyflux<br />
Singapore (Singapore) 4<br />
INCAS3<br />
Assen 2<br />
Indaver Compost BV<br />
Animal Health GmbH<br />
Schwabenheim an der Selz<br />
(Duitsland) 1<br />
Hocoma AG<br />
Hygear BV<br />
Nieuwdorp Zld 1<br />
Intervet International BV /<br />
Volketswil (Zwitserland) 1<br />
Arnhem 2<br />
ING Bank<br />
MSD Animal Health<br />
Hogeschool Utrecht<br />
HZPC Holland BV<br />
Amsterdam 1<br />
Boxmeer 3<br />
Utrecht 1<br />
Joure, Metslawier 5<br />
ING België NV<br />
InteSpring BV<br />
Hogeschool van Amsterdam<br />
Amsterdam 1<br />
I<br />
Brussel (België) 1<br />
Ingenieursbureau Sepra<br />
Delft 4<br />
InTraVacc<br />
Hogeschool voor de Kunsten<br />
IBA<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
Bilthoven 3<br />
Utrecht<br />
Louvain-la-Neuve (België) 1<br />
Inmotio Object Tracking BV<br />
Inviso BV<br />
Hilversum 1<br />
Hogeschool Zeeland<br />
Vlissingen 1<br />
IBA Dosimetry GmbH<br />
Schwarzenbruck<br />
(Duitsland) 1<br />
Amsterdam 1<br />
InnoSeis BV<br />
Amsterdam 1<br />
Gemert 1<br />
Ioniqa Technologies BV<br />
Eindhoven 1<br />
Holcim Group Support Ltd.<br />
Ibis Power<br />
InnoSportLab De Tongelreep<br />
IPA Bauchemische Produkte<br />
Holderbank (Zwitserland) 1<br />
Eindhoven 1<br />
Eindhoven 3<br />
GmbH<br />
Holland Genetics BV<br />
IBIS Technologies BV<br />
InnoSportLab Papendal<br />
Pullach (Duitsland) 1<br />
Arnhem 1<br />
Enschede 2<br />
Arnhem 1<br />
Ipsen Farmaceutica BV<br />
Holst Centre<br />
Eindhoven 17<br />
IBM Corporation<br />
Essex Juntion<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
InnoSportLab Thialf<br />
Heerenveen 2<br />
Hoofddorp 1<br />
IQ Products<br />
Groningen 1<br />
Lijst van gebruikers<br />
89
Irdeto BV<br />
Karlsruher Institut für<br />
Koninklijke Nederlandsche<br />
L<br />
Hoofddorp 2<br />
Technologie<br />
Roeibond<br />
Laborelec<br />
IRS<br />
Karlsruhe (Duitsland) 1<br />
Amstelveen 2<br />
Linhebeek (België) 3<br />
Bergen op Zoom 2<br />
Katholieke Universiteit Leuven<br />
Koninklijke Nederlandsche<br />
Lacquey BV<br />
IRX Innovations BV<br />
Leuven (België) 2<br />
Wielren Unie<br />
Delft 1<br />
Son en Breugel 1<br />
KAVB<br />
Nieuwegein 2<br />
Lambert Instruments BV<br />
ISA Pharmaceuticals BV<br />
Hillegom 2<br />
Koninklijke Nederlandse Baseball<br />
Roden 4<br />
Leiden 1<br />
Isala klinieken<br />
Zwolle 2<br />
Kerry Group<br />
Wisconsin<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
en Softball Bond<br />
Nieuwegein 1<br />
Koninklijke Nederlandse<br />
Lambert van den Bosch BV<br />
Ede 1<br />
Landelijk Referentie Centrum voor<br />
ISIS - Innovative Solutions<br />
Keukenhof<br />
Schaats Bond<br />
Borstkankerscreening (LCRB)<br />
In Space BV<br />
Lisse 1<br />
Utrecht 2<br />
Nijmegen 1<br />
Delft 1<br />
Keygene NV<br />
Koninklijke Nederlandse<br />
Lanthio Pharma<br />
Isogenica Ltd<br />
Little Chesterford<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
Wageningen 5<br />
Kiemkracht<br />
Utrecht 1<br />
Zwembond<br />
Nieuwegein 2<br />
Koninklijke Nedschroef<br />
Groningen 1<br />
Lappeenranta University of<br />
Technology<br />
ISZGRO Diodes BV<br />
Kiepenheuer-Institut<br />
Holding BV<br />
Lappeenranta (Finland) 1<br />
Delft 1<br />
für Sonnenphysik<br />
Helmond 1<br />
Laser 2000 Benelux C.V.<br />
IT’IS Foundation<br />
Freiburg (Duitsland) 1<br />
Koninklijke Shell<br />
Vinkeveen 1<br />
Zurich (Zwitserland) 2<br />
Kijlstra Betonmortel BV<br />
Rijswijk 1<br />
Lead Pharma Holding BV<br />
Ivoren Kruis<br />
Drachten 1<br />
Koninklijke Vopak NV<br />
‘s-Hertogenbosch 1<br />
Zoetermeer 1<br />
Kiwa Technology<br />
Rotterdam 1<br />
Leibniz Institute<br />
J<br />
Apeldoorn 1<br />
KLM Royal Dutch Airlines<br />
Koppert BV<br />
Berkel en Rodenrijs 2<br />
Jena (Duitsland) 1<br />
Leica Camera AG<br />
Jacob Klimstra Consultancy<br />
Amstelveen 1<br />
KplusV organisatieadvies<br />
Solms (Duitsland) 1<br />
Broeksterwald 1<br />
Klockner S.A.<br />
Amsterdam 1<br />
Leica Microsystems<br />
Janssen Pharmaceutica NV<br />
Barcelona (Spanje) 1<br />
KPN<br />
Mannheim (Duitsland) 1<br />
Beerse (België) 6<br />
Knauf BV<br />
’s-Gravenhage 1<br />
Leica Mikrosysteme<br />
Janssen Precision Engineering BV<br />
Utrecht 1<br />
Kreatech Diagnostics<br />
Vertrieb GmbH<br />
Maastricht-Airport 1<br />
Knauf Gips KG<br />
Amsterdam 1<br />
Wetzlar (Duitsland) 2<br />
Janssen Research & Development<br />
Iphofen (Duitsland) 1<br />
Krohne Nederland BV<br />
Leica Nederland BV<br />
Beerse (België) 2<br />
Knauf Insulation BV<br />
Dordrecht 1<br />
Rijswijk 2<br />
Johanna KinderFonds<br />
Oosterhout 1<br />
Kronos International inc.<br />
Leiden Probe Microscopy BV<br />
Arnhem 1<br />
Koepel Fokkerij<br />
Leverkusen (Duitsland) 1<br />
Leiden 2<br />
Johannes Gutenberg-Universität<br />
Ermelo 1<br />
Kropman BV<br />
Leids Cytolologisch en<br />
Mainz<br />
Koninklijk Instituut<br />
Nijmegen 1<br />
Pathologisch Laboratorium<br />
Mainz (Duitsland) 1<br />
voor de Tropen<br />
Kryoz Technologies BV<br />
Leiden 1<br />
John Innes Centre<br />
Norwich<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
Amsterdam 1<br />
Koninklijk Nederlands<br />
Meteorologisch Instituut<br />
Enschede 1<br />
KtedoGen<br />
Milano (Italië) 2<br />
Leids Universitair<br />
Medisch Centrum<br />
Leiden 24<br />
Joma international<br />
De Bilt 4<br />
Kweek en researchbedrijf<br />
Lek/Habo BV<br />
Nyborg (Noorwegen) 1<br />
Koninklijke Auping BV<br />
AGRICO BV<br />
Ter Aar 1<br />
K<br />
Deventer 1<br />
Koninklijke Boskalis<br />
Bant 1<br />
KWR Watercycle Research<br />
Lely Industries NV<br />
Rotterdam 1<br />
Kadaster<br />
Westminster NV<br />
Institute<br />
Lens Research & Development<br />
Apeldoorn, Zwolle 4<br />
Papendrecht, Rotterdam 7<br />
Nieuwegein 3<br />
Bleiswijk 1<br />
Kaisec<br />
Koninklijke Boskalis<br />
KWS POTATO BV<br />
LEO Pharma A/S<br />
Hengelo 1<br />
Westminster NV<br />
Nagele 2<br />
Ballerup (Denemarken) 2<br />
Karl Storz Endoscopie<br />
Nederland BV<br />
Leiderdorp 1<br />
Papendrecht 3<br />
Koninklijke Marine<br />
Den Helder, ´s-Gravenhage 2<br />
Kymi Rens<br />
Aalborg Sø<br />
(Denemarken) 1<br />
Liandon BV<br />
Duiven 1<br />
Lievers Holland<br />
Karlsruhe Institute of Technology<br />
Eggenstein-Leopoldshafen<br />
(Duitsland) 1<br />
Koninklijke Nederlandsche<br />
Atletiek Unie<br />
Arnhem 1<br />
Mijdrecht 1<br />
Life Sciences Park<br />
Oss 1<br />
90 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
LifeTec Group<br />
MAPPER Lithography<br />
Medlumics<br />
Milabs BV<br />
Eindhoven 4<br />
Delft 1<br />
Madrid (Spanje) 1<br />
Utrecht 1<br />
Light Motif<br />
Maquet<br />
Medtronic BV<br />
Militair Revalidatie<br />
Enschede 1<br />
Mahwah (Verenigde Staten) 1<br />
Maastricht 3<br />
Centrum Aardenburg<br />
Lightmotif<br />
Maquet Netherlands<br />
Medtronic Nederland<br />
Doorn 1<br />
Enschede 1<br />
Hilversum 1<br />
Heerlen 1<br />
Mind Media BV<br />
LineSolar BV<br />
Mars GmbH<br />
Medtronic Neuromodulation<br />
Herten 1<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
LinXis BV<br />
Breda 1<br />
Verden (Duitsland) 1<br />
Mars Nederland BV<br />
Veghel 1<br />
Europe & Canada<br />
Fridley<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Ministerie van Binnenlandse<br />
Zaken en Koninkrijksrelaties<br />
‘s-Gravenhage 2<br />
LioniX BV<br />
Marti Keuning Eckhart Stichting<br />
Medtronic Trading NL BV<br />
Ministerie van Defensie<br />
Enschede 19<br />
Lunteren 1<br />
Heerlen 1<br />
Amersfoort, ‘s-Gravenhage 4<br />
LiqTech International A/S<br />
MASER Engineering BV<br />
MEGED Engineering &<br />
Ministerie van Economische Zaken<br />
Ballerup (Denemarken) 1<br />
Enschede 2<br />
Consultancy<br />
Amersfoort, ‘s-Gravenhage 3<br />
Liquavista Netherlands<br />
Materials Innovation Centre BV<br />
Zoetermeer 1<br />
Ministerie van Financien<br />
Eindhoven 1<br />
Delft 1<br />
MEMC Electronic Materials<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
LM Wind Power Blades<br />
Materials innovation institute M2i<br />
Novara (Italië) 2<br />
Ministerie van Infrastructuur<br />
Kolding (Denemarken) 1<br />
Lode BV<br />
Groningen 1<br />
Delft 1<br />
MathWorks<br />
Eindhoven (Nederland) 1<br />
Merck & Co. Inc.<br />
Rahway<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
en Milieu<br />
Rotterdam, ‘s-Gravenhage 3<br />
MiPlaza<br />
Logisticon Water Treatment BV<br />
Groot-Ammers 1<br />
Luchtverkeersleiding Nederland<br />
Max-Delbrück-Centrum für<br />
Molekulare Medizin<br />
Berlin (Duitsland) 1<br />
Merck Chemicals Ltd<br />
Southampton<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
Eindhoven 1<br />
Mistras Group BV<br />
Schiedam 1<br />
Schiphol Airport 1<br />
Luminostix BV<br />
Rotterdam 4<br />
Maxima Medisch Centrum<br />
Veldhoven 3<br />
Max-Planck-Institut für Human<br />
Merck KGaA<br />
Darmstadt<br />
(Duitsland) 1<br />
Moldflow<br />
Kilsyth, Victoria<br />
(Australië) 1<br />
Lummus Technology Inc.<br />
Bloomfield<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Cognitive and Brain Sciences<br />
Leipzig (Duitsland) 1<br />
McGill University<br />
Merford Noise Control<br />
Gorinchem 1<br />
Merus BV<br />
Molecular Imprints<br />
Austin<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Lund University<br />
Montreal (Canada) 1<br />
Utrecht 2<br />
Momentive Specialty<br />
Lund (Zweden) 2<br />
M<br />
McRoberts BV<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
MECAL Applied Mechanics<br />
Merz Pharmaceuticals GmbH<br />
Frankfurt am Main<br />
(Duitsland) 1<br />
Chemicals BV<br />
Vondelingenplaat 1<br />
Monsanto Holland BV<br />
MA3 Solutions BV<br />
Eindhoven 1<br />
MetaSensing BV<br />
Bergschenhoek 5<br />
Son 1<br />
Mediatronix BV<br />
Noordwijk 1<br />
Monsanto Holland BV<br />
Maaslandziekenhuis<br />
Hoofddorp 1<br />
Metatronics<br />
Wageningen 1<br />
Sittard 1<br />
Medicim NV<br />
Eindhoven 1<br />
Moog FCS<br />
Maastricht Instruments BV<br />
Maastricht 2<br />
Maastricht UMC+<br />
Mechelen (België) 1<br />
Medicort<br />
Utrecht 1<br />
Mettler-Toledo AutoChem, Inc<br />
Schwerzenbach<br />
(Zwitserland) 1<br />
Nieuw-Vennep 7<br />
Mos Grondmechanica<br />
Rhoon 1<br />
Maastricht 2<br />
MediluX BV<br />
Micro resist technology GmbH<br />
Motek BV<br />
Maastricht University<br />
Velserbroek 1<br />
Berlijn (Duitsland) 1<br />
Amsterdam 4<br />
Maastricht 6<br />
Medis Medical Imaging<br />
MicroDish BV<br />
MOTEK Medical BV<br />
MAASTRO Clinic<br />
Systems BV<br />
Utrecht 1<br />
Amsterdam 6<br />
Maastricht 3<br />
Leiden 10<br />
Microflown Holding BV<br />
Movares Nederland BV<br />
Machnet BV<br />
Medis specials BV<br />
Zevenaar 1<br />
Utrecht 2<br />
Roden 3<br />
Leiden 1<br />
Micronit Microfluidics BV<br />
MRC Aardenhout<br />
MagnaView<br />
Medisch Centrum Haaglanden<br />
Enschede 11<br />
Doorn 1<br />
Eindhoven 2<br />
Mali Biocarburant S.A.<br />
Bamako (Mali) 1<br />
‘s-Gravenhage 2<br />
Medisch Spectrum Twente<br />
Enschede 3<br />
Microsoft Corporation<br />
Redmond<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
MS Vision<br />
Almere 1<br />
MSC Software Benelux BV<br />
ManualFysion<br />
Medisse BV i.o.<br />
Mijtech kunstofvloer advies<br />
Gouda 2<br />
Amsterdam 1<br />
Ede Gld 1<br />
Druten 1<br />
MSD Oss<br />
Oss 3<br />
Lijst van gebruikers<br />
91
MTI Holland BV<br />
Nederlands Instituut<br />
NLISIS<br />
Nutricia Research BV<br />
Kinderdijk 1<br />
voor Bouwbiologie en<br />
Geleen (Nederland) 1<br />
Utrecht 2<br />
MTSA Technopower BV<br />
Ecologie BV (NIBE)<br />
NLnet Labs<br />
Nutriënten Management<br />
Arnhem 1<br />
Bussum 1<br />
Amsterdam 1<br />
Instituut NMI BV<br />
Mushroom Office<br />
Nederlands Kanker Instituut<br />
NMDG NV<br />
Wageningen 1<br />
‘s-Hertogenbosch 2<br />
Amsterdam 5<br />
Bornem (België) 1<br />
NXP Semiconductors<br />
MyMicro Group BV<br />
Nederlands Vaccin Instituut<br />
NNZ BV<br />
Eindhoven, Nijmegen 34<br />
Beek en Donk 1<br />
Bilthoven 1<br />
Groningen 1<br />
NXP Semiconductors Belgium NV<br />
N<br />
Nederlandse Aardappel<br />
Organisatie<br />
NOC*NSF<br />
Arnhem 5<br />
Leuven (België) 6<br />
NZO<br />
NAICONS<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
Noldus Information<br />
Zoetermeer 1<br />
Milano (Italië) 1<br />
Nano4Imaging GmbH<br />
Nederlandse Aardolie<br />
Maatschappij BV<br />
Technology BV<br />
Wageningen 4<br />
O<br />
Aachen (Duitsland) 1<br />
Assen 2<br />
Noppe Orthopedietechniek<br />
Oasen NV<br />
Nanosens<br />
Nederlandse Algemene<br />
Noordwijkerhout 1<br />
Gouda 1<br />
Zutphen 2<br />
Keuringsdienst<br />
Norit Nederland BV<br />
OC Oerlikon Balzers Ltd.<br />
Nationaal Initiatief Hersenen<br />
Emmeloord 1<br />
Amersfoort 2<br />
Balzers (Liechtenstein) 1<br />
en Cognitie (NIHC)<br />
Nederlandse apparatenfabriek<br />
Nortek Oceanografische<br />
OCAS<br />
‘s-Gravenhage 4<br />
‘NEDAP’ NV<br />
Instrumenten en Diensten BV<br />
Zelzate (België) 1<br />
Nationaal Lucht- en<br />
Groenlo 1<br />
Badhoevendorp 1<br />
Océ Technologies BV<br />
Ruimtevaartlaboratorium<br />
Amsterdam, Marknesse 5<br />
National Aerospace Laboratory<br />
Nederlandse Organisatie voor<br />
Wetenschappelijk Onderzoek<br />
‘s-Gravenhage 2<br />
Novacta Biosystems Limited<br />
Welwyn Garden City<br />
(Groot Brittannië) 2<br />
Venlo 13<br />
OcellO<br />
Leiden 1<br />
Amsterdam 1<br />
Nederlandse Triathlon Bond<br />
Novay<br />
Oclaro Inc.<br />
National Institute of Health<br />
Bethesda<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
National Semiconductor BV<br />
Nieuwegein 1<br />
Nederlandse Vereniging<br />
van Leveranciers van<br />
Bouwgrondstoffen (NVLB)<br />
Enschede 1<br />
NRG Nuclear Services For Energy,<br />
Environment & Health<br />
Petten 3<br />
Zurich (Zwitserland) 1<br />
Oclaro Technology Plc<br />
Towcester<br />
(Groot Brittannië) 5<br />
Delft 2<br />
Hoofddorp 1<br />
NS Reizigers BV<br />
OIM Orthopedie<br />
Nationale Politie<br />
Driebergen-Rijsenburg,<br />
Zoetermeer 3<br />
Nederlandse Vereniging voor<br />
Vlamonderzoek<br />
Velsen-Noord 4<br />
Utrecht 1<br />
NT&D Nanotechnology & Devices<br />
Aachen (Duitsland) 1<br />
Assen 1<br />
Okolab s.r.l.<br />
Ottaviano (Italië) 3<br />
Natuurmonumenten<br />
‘s-Graveland 2<br />
NCIRO Australia Telescope<br />
Nedinsco BV<br />
Venlo 1<br />
NEM Energy BV<br />
NT-MDT Co. Russia<br />
Moscow<br />
(Russische Federatie) 1<br />
Oldelft Ultrasound BV<br />
Delft 6<br />
OM&T BV<br />
National Facility<br />
Leiden 2<br />
NT-MDT Service & Logistics Ltd.<br />
Eindhoven 9<br />
Epping (Australië) 1<br />
Nemo Healthcare BV<br />
Limerick (Ierland) 1<br />
Omniradar BV<br />
Nebest BV<br />
Eindhoven 2<br />
NTS-Optel<br />
Eindhoven 1<br />
Groot-Ammers 2<br />
Nestlé Research Center<br />
Nijmegen 1<br />
ONERA<br />
Nebest Koning & Bienfait BV<br />
Vevey (Zwitserland) 2<br />
Nuclear Research and<br />
Toulouse (Frankrijk) 1<br />
Mijdrecht 1<br />
Netherlands Translational<br />
Consultancy Group<br />
Ontwikkelingsbedrijf<br />
Nedcard BV<br />
Research Center BV<br />
Arnhem 1<br />
Gemeente Amsterdam<br />
Wijchen 1<br />
Berghem 1<br />
Nucletron BV<br />
Amsterdam 1<br />
Nederlands Anafylaxis Netwerk<br />
NGO-SBG<br />
Veenendaal 2<br />
Onze Lieve Vrouwe Gasthuis<br />
Dordrecht 1<br />
Zoetermeer 1<br />
NUMECA International<br />
Amsterdam 1<br />
Nederlands Centrum voor<br />
Nickerson-Zwaan<br />
Brussel (België) 4<br />
Oogziekenhuis Rotterdam<br />
Laser Research BV<br />
Made 1<br />
Nunhems Netherlands BV<br />
Rotterdam 1<br />
Enschede 1<br />
NIKON CORPORATION<br />
Nunhem 3<br />
OonKAY<br />
Nederlands Forensisch Instituut<br />
(Japan) 5<br />
NUON<br />
Apeldoorn 1<br />
‘s-Gravenhage 2<br />
Nikon Instruments Europe BV<br />
Arnhem, Utrecht 2<br />
Oostwaardhoeve v.o.f.<br />
Nederlands Instituut voor<br />
Amsterdam 7<br />
Nuon/Vattenfall<br />
Schagen 1<br />
Beeld en Geluid<br />
NIZO food research BV<br />
Amsterdam 1<br />
Open Engineering<br />
Hilversum 1<br />
Ede 5<br />
Nutreco Nederland BV<br />
Angleur (België) 1<br />
Boxmeer 1<br />
92 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
OPRA Optimal Radial Turbine BV<br />
Peer+ BV<br />
Photonis<br />
Polytec Benelux / K. Peeraer bvba<br />
Hengelo 1<br />
Eindhoven 1<br />
Roden 1<br />
Antwerpen (België) 1<br />
Optics11<br />
Penta Robotics BV<br />
Photonis Holding S.A.S.<br />
Polytec GmbH<br />
Amsterdam 2<br />
Vreeland 1<br />
Mérignac Cedex (Frankrijk) 1<br />
Waldbronn (Duitsland) 1<br />
OptiekXL<br />
Franeker 1<br />
OptiSense BV<br />
PEPperPRINT GmbH<br />
Heidelberg (Duitsland) 1<br />
Pepscan Presto BV<br />
Physical Electronics<br />
Chanhassan<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Polyvation BV<br />
Groningen 1<br />
PPG Coatings Europe BV<br />
Enschede 1<br />
Lelystad 1<br />
Physik Instrumente (PI)<br />
Uithoorn 2<br />
Oracle Nederland BV<br />
Pepscan Therapeutics BV<br />
GmbH & Co. KG<br />
PRA International, Early<br />
Utrecht 2<br />
Lelystad 4<br />
Karlsruhe (Duitsland) 2<br />
Development Services<br />
Oranjewoud<br />
Pepscope BV<br />
PI Medical Diagnostic<br />
Assen 1<br />
Oosterhout 2<br />
Utrecht 1<br />
Equipment BV<br />
Praction<br />
ORGA Architecten<br />
Percuros BV<br />
Tijnje 1<br />
Veldhoven 1<br />
Nijmegen 1<br />
Ortec International BV<br />
Gouda 2<br />
Enschede 4<br />
PerkinElmer<br />
Groningen 1<br />
Pie Medical BV<br />
Maastricht 1<br />
Pie Medical Imaging BV<br />
PragmatIC Printing Limited<br />
Cambridge<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Orthin<br />
PerkinElmer<br />
Maastricht 5<br />
Prestwick Chemical<br />
Drachten 1<br />
Turku (Finland) 1<br />
Pierre Fabre Dermo-Cosmetique<br />
Strasbourg-Illkirch (Frankrijk) 1<br />
Orthoproof Digital Models<br />
Personal Health Institute<br />
Toulouse (Frankrijk) 1<br />
Primix BV<br />
Nieuwegein 1<br />
international (PHIi)<br />
Pijngeneeskunde<br />
Mijdrecht 1<br />
Orthovita Inc.<br />
Amsterdam 4<br />
Rotterdam 1<br />
Princess Margaret Hospital<br />
Malvern 1<br />
Personal Space Technologies<br />
Plant Research International<br />
Toronto (Canada) 1<br />
O’Sports<br />
Amsterdam 3<br />
Bleiswijk, Wageningen 7<br />
Prinses Beatrix Spierfonds<br />
Delft 1<br />
Pervatech BV<br />
Plant Sciences Group (PSG)<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
Össur Head Office<br />
Rijssen (Nederland) 2<br />
Wageningen 1<br />
Process Systems Enterprise<br />
Reykjavik (IJsland) 2<br />
Pharmaceutical Research<br />
Plantenkwekerij Gitzels BV<br />
Limited - ‘The model company’<br />
Otto-von-Guericke-Universität<br />
Associates Group BV<br />
Wervershoof 1<br />
London (Groot Brittannië) 1<br />
Magdeburg<br />
Magdeburg (Duitsland) 1<br />
OWI Oel-Wärme-Institut<br />
Aachen GmbH<br />
Herzogenrath (Duitsland) 1<br />
Oxford Instruments<br />
Bristol (Groot Brittannië) 7<br />
P<br />
Zuidlaren 1<br />
Philips<br />
Best, Drachten, Eindhoven,<br />
Heerlen, Maarheeze 144<br />
Philips Electronics North America<br />
Corporation<br />
Andover<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Philips GmbH<br />
Plantenkwekerij Valstar<br />
‘s-Gravenzande 1<br />
Plantenziektenkundige Dienst<br />
Wageningen 1<br />
Plantronics BV<br />
Emmen 2<br />
Plantum NL<br />
Gouda 1<br />
Plastic Electronic GmbH<br />
Procter & Gamble<br />
Newcastle upon Tyne<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
Procter & Gamble Germany GmbH<br />
Schwalbach am Taunus<br />
(Duitsland) 2<br />
Prodrive BV<br />
Son 3<br />
Productschap Diervoeder<br />
PA Imaging Holding BV<br />
Aachen (Duitsland) 2<br />
Linz 1<br />
Zoetermeer 1<br />
Enschede 1<br />
PamGene International BV<br />
‘s-Hertogenbosch 2<br />
Philips Healthcare<br />
Andover<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Plaxis BV<br />
Delft 2<br />
PLUREL<br />
Productschap Tuinbouw<br />
Zoetermeer 5<br />
Productschap Zuivel<br />
PANalytical BV<br />
Almelo 2<br />
PanAmericanSeed Europe BV<br />
Philips Research<br />
Redhill<br />
(Groot Brittannië) 2<br />
Utrecht 2<br />
Politecnico di Milano<br />
Milano (Italië) 1<br />
Zoetermeer 1<br />
Pro-Motion Medical BV<br />
Zwijndrecht 1<br />
Hem 1<br />
Philips Technology GmbH<br />
Politie Amsterdam-Amstelland<br />
ProRail<br />
Paques BV<br />
Aachen (Duitsland) 4<br />
Amsterdam 1<br />
Utrecht 5<br />
Balk 9<br />
Philips Technology GmbH<br />
Politie Brabant Zuid-Oost<br />
ProSensa BV<br />
Parent Project Muscular<br />
Plauen (Duitsland) 1<br />
Eindhoven 1<br />
Leiden 1<br />
Dystrophy (PPMD)<br />
Hackensack<br />
(Verenigde Staten) 2<br />
Paul-Drude-Institut für<br />
Festkörperelektronik<br />
PhoeniX BV<br />
Enschede 6<br />
Phosphor Technology Ltd.<br />
Stevenage<br />
(Groot Brittannië) 2<br />
Politie Groningen<br />
Groningen 1<br />
Politieacademie<br />
Apeldoorn 1<br />
Polymer Vision Ltd.<br />
Proton Ventures BV<br />
Brielle 1<br />
Provincie Noord Brabant<br />
‘s-Hertogenbosch 1<br />
Provincie Zeeland<br />
Berlin (Duitsland) 1<br />
Photonamic GmbH & Co. KG<br />
Eindhoven 1<br />
Middelburg 1<br />
Wedel (Duitsland) 1<br />
Lijst van gebruikers<br />
93
Provincie Zuid-Holland<br />
RE-lion BV<br />
Rode Kruis Ziekenhuis<br />
Satelec Acteon Group<br />
‘s-Gravenhage 3<br />
Enschede 2<br />
Beverwijk 1<br />
Merignac (Frankrijk) 1<br />
PS-tech<br />
Remeha BV<br />
Roessingh Research<br />
SATRAX BV<br />
Amsterdam 2<br />
Apeldoorn 1<br />
and Development<br />
Enschede 3<br />
PTB<br />
Remmers Bouwchemie BV<br />
Enschede 3<br />
Saxion Hogeschool Enschede<br />
Berlijn (Duitsland) 1<br />
Hoogeveen 1<br />
Rolls-Royce Deutschland<br />
Enschede 1<br />
Pulsar Physics<br />
RESONANCE RESEARCH, INC.<br />
Ltd & Co KG<br />
SBRCURnet<br />
Eindhoven 1<br />
PWN (Puur Water & Natuur)<br />
Billerica (Verenigde Staten) 1<br />
Reststoffenunie<br />
Blankenfelde Mahlow<br />
(Duitsland) 1<br />
Rotterdam 1<br />
Scannexus<br />
Velsenbroek 1<br />
Waterleidingbedrijven BV<br />
Roth & Rau BV<br />
Maastricht 1<br />
Q<br />
Nieuwegein 1<br />
Reumafonds<br />
Eindhoven 12<br />
Rotterdams Oogheelkundig<br />
Schiphol Group<br />
Schiphol 1<br />
QCare medical services BV<br />
Amsterdam 1<br />
Instituut<br />
Schiphol Telematics BV<br />
Oisterwijk 1<br />
Revalidatiecentrum Heliomare<br />
Rotterdam 1<br />
Schiphol 1<br />
QPS hydrographic and marine<br />
Wijk aan Zee 1<br />
Royal Cosun<br />
Schmid & Partner Engineering AG<br />
software solutions<br />
Revalidatiecentrum<br />
Breda, Roosendaal 3<br />
Zürich (Zwitserland) 1<br />
Zeist 1<br />
Het Roessingh<br />
Royal HaskoningDHV<br />
Schneider BV<br />
QTIS/e BV<br />
Eindhoven 1<br />
Quantib BV<br />
Enschede 1<br />
Rheinland Westfalen Netz AG<br />
Essen (Duitsland) 1<br />
Amersfoort, ‘s-Gravenhage,<br />
‘s-Hertogenbosch, Rotterdam,<br />
Utrecht 7<br />
Ridderkerk 1<br />
Schoneveld Breeding<br />
Twello 1<br />
Rotterdam 1<br />
Rijk Zwaan Zaadteelt en<br />
Royal Van Zanten / Van Zanten<br />
Scienion AG<br />
Quest Innovations BV<br />
Zaadhandel BV<br />
Holding BV<br />
Berlin (Duitsland) 1<br />
Middenmeer 1<br />
De Lier, Fijnaart 13<br />
Rijsenhout 4<br />
Scientific Volume Imaging BV<br />
QVQ BV<br />
Rijksdienst voor het<br />
RPS advies- en<br />
Hilversum 8<br />
Woerden 1<br />
Cultureel Erfgoed<br />
ingenieursbureau BV<br />
SE Blades Technology BV<br />
R<br />
Amersfoort, Amsterdam 3<br />
Rijksinstituut voor<br />
Delft 1<br />
Ruhr-Universität Bochum<br />
Hengelo 1<br />
SeaTools BV<br />
Radboud universitair<br />
Volksgezondheid en Milieu<br />
Bochum (Duitsland) 1<br />
Numansdorp 2<br />
medisch centrum<br />
Bilthoven 10<br />
Ruijsink Dynamic Engineering<br />
Seedmobi<br />
Nijmegen 16<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
Gouda 1<br />
Arnhem 1<br />
Radboud Universiteit Nijmegen<br />
Groningen 13<br />
RWE Rheinland Westfalen<br />
Selecta Klemm<br />
Nijmegen 14<br />
Rijkswaterstaat<br />
Essen (Duitsland) 1<br />
Maasland 1<br />
Rahu Catalytics BV<br />
Vlaardingen 1<br />
RailData BV<br />
Utrecht 1<br />
Arnhem, Capelle a/d IJssel,<br />
Delft, Lelystad, Middelburg,<br />
Rijswijk, Rotterdam,<br />
‘s-Gravenhage, Utrecht 35<br />
RWTH Aachen University<br />
Aachen (Duitsland) 4<br />
S<br />
Selor eeig<br />
Amsterdam 2<br />
SEMATECH<br />
Albany (Verenigde Staten) 1<br />
Ranj Serious Games<br />
Rijnlands Revalidatie<br />
SABIC Europe<br />
Sencio BV<br />
Rotterdam 1<br />
Centrum (RRC)<br />
Sittard 1<br />
Nijmegen 1<br />
RAV Gooi- en Vechtstreek<br />
Leiden 1<br />
SABIC Innovative Plastics<br />
Sensata Technologies Holland BV<br />
Hilversum 1<br />
Rivas Zorggroep<br />
Bergen op Zoom 2<br />
Almelo 4<br />
RAV Utrecht<br />
Gorinchem 1<br />
SABIC T&I, STC Geleen<br />
Sense Observation Systems BV<br />
Bilthoven 1<br />
River Diagnostics BV<br />
Geleen 3<br />
Rotterdam 1<br />
Reade revalidatie | reumatologie<br />
Rotterdam 4<br />
Safe Software Inc.<br />
SenseIT BV<br />
Amsterdam 1<br />
RiverD International BV<br />
Surrey (Canada) 1<br />
Delft 1<br />
Recharge BV<br />
Rotterdam 1<br />
Saint-Gobain Crystaux<br />
Sensixs Design BV<br />
Bussum 1<br />
RIWA-Maas<br />
Saint Pierre les Nemours<br />
Delfgauw 2<br />
Recore Systems BV<br />
Maastricht 1<br />
(Frankrijk) 1<br />
Sensor Sense BV<br />
Enschede 2<br />
Robert Bosch GmbH<br />
Saint-Gobain Recherche<br />
Nijmegen 4<br />
Reddingsbrigade Nederland<br />
Stuttgart (Duitsland) 1<br />
Aubervilliers (Frankrijk) 1<br />
SensoRon - Sensors & Measuring<br />
IJmuiden 2<br />
Roche Center for Medical<br />
Samsung Electronics SEBN<br />
Techniques<br />
Regge Hout<br />
Genomics<br />
Delft 1<br />
Valkenswaard 1<br />
Goor 1<br />
Basel (Zwitserland) 1<br />
Sanquin Research<br />
Septentrio Satellite Navigation NV<br />
Reinier de Graaf Gasthuis<br />
Rockwell Collins (UK) Ltd<br />
Amsterdam 3<br />
Leuven (België) 1<br />
Delft 1<br />
Hoofddorp 1<br />
94 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Service XS BV<br />
SKF Research & Development<br />
Spirotech BV<br />
Stichting Rioned<br />
Leiden 1<br />
Company BV<br />
Helmond 1<br />
Ede 1<br />
SGS INTRON BV<br />
Nieuwegein 2<br />
Sport Medisch Advies Centrum<br />
Stichting Sanquin<br />
Culemborg 1<br />
Skyline Diagnostics BV<br />
Midden Nederland (SMA)<br />
Bloedvoorziening<br />
SGS INTRON BV<br />
Rotterdam 1<br />
Amersfoort 1<br />
Amsterdam 3<br />
Sittard 4<br />
SMART Photonics<br />
SporterOnline<br />
Stichting Technologisch<br />
Shanghai Tunnel<br />
Eindhoven 3<br />
Maarssen 1<br />
Kenniscentrum<br />
Engineering Co. Ltc. (STEC)<br />
Smartec BV<br />
SRON - Netherlands Institute<br />
Textielverzorging<br />
Shanghai (China) 1<br />
Breda 2<br />
for Space Research<br />
Ophemert 1<br />
Shell<br />
SmartTip BV<br />
Groningen, Utrecht 5<br />
Stichting Toegepast Onderzoek<br />
Amsterdam, ‘s-Gravenhage,<br />
Enschede 3<br />
Ssens BV<br />
Waterbeheer (STOWA)<br />
Rijswijk 31<br />
Smit Ovens BV<br />
Enschede 1<br />
Amersfoort 9<br />
Shell Global Solutions<br />
Son en Breugel 1<br />
St. Jude Medical<br />
Stichting Voedeselallergie<br />
Chester<br />
(Groot Brittannië) 5<br />
Smith & Nephew BV<br />
Hoofddorp 1<br />
St. Paul (Verenigde Staten) 4<br />
St. Jude Medical Nederland BV<br />
Nijkerk 1<br />
Stiho BV<br />
Shell Global Solutions GmbH<br />
SN1C<br />
Veenendaal 2<br />
Nieuwegein 1<br />
Hamburg (Duitsland) 1<br />
Shanghai 1<br />
St. Thomas’s Hospital<br />
STMicroelectronics<br />
Siemens AG<br />
Software Improvement Group BV<br />
London (Groot Brittannië) 1<br />
Crolles Cedex (Frankrijk) 3<br />
Berlijn (Duitsland) 1<br />
Amsterdam 1<br />
Staatsbosbeheer<br />
STMicroelectronics<br />
Siemens AG<br />
Erlangen (Duitsland) 2<br />
Solaris Optics S.A.<br />
Józefów (Polen) 1<br />
Amsterdam,<br />
Driebergen-Rijsenburg 2<br />
Grenoble (Frankrijk) 1<br />
Stork Thermeq BV<br />
Siemens Healthcare<br />
SoLayTec<br />
Stichting BREIN<br />
Hengelo 4<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
Eindhoven 1<br />
Hoofddorp 1<br />
Stork Veco BV<br />
Siemens Nederland NV<br />
Solland Solar Cells BV<br />
Stichting Burgerkomitee<br />
Eerbeek 1<br />
‘s-Gravenhage 8<br />
Heerlen 5<br />
Volgermeer<br />
Streekziekenhuis Koningin<br />
Siemens Power Generation<br />
SolMateS BV<br />
Broek in Waterland 1<br />
Beatrix<br />
Orlando<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Enschede 4<br />
Solsep BV<br />
Stichting Dorp, Stad & Land<br />
Rotterdam 1<br />
Winterswijk 1<br />
Strukton Civiel<br />
Sika Technology AG<br />
Apeldoorn 2<br />
Stichting Duurzaam Storten<br />
Utrecht 2<br />
Zürich (Zwitserland) 1<br />
Solutia Italia Spa<br />
’s-Hertogenbosch 1<br />
Strukton Engineering<br />
SilverFit BV<br />
Zaventem (België) 1<br />
Stichting Flextension<br />
Utrecht 1<br />
Woerden 1<br />
Somfy Nederland BV<br />
Veenendaal 2<br />
Strukton Systems BV<br />
Simax Lithography BV<br />
Hoofddorp 1<br />
Stichting Het Zeeuwse Landschap<br />
Hengelo 1<br />
Eindhoven 1<br />
Sonion Nederland BV<br />
Heinkenszand 1<br />
Struyk Verwo Infra BV<br />
SIMENDO BV<br />
Amsterdam 1<br />
Stichting IJkdijk<br />
Oosterhout 1<br />
Rotterdam 1<br />
Sovon Vogelonderzoek Nederland<br />
Groningen 1<br />
StudyPortals BV<br />
Sincrotrone Trieste<br />
Nijmegen 1<br />
Stichting Knowledge &<br />
Eindhoven 1<br />
Basovizza, Trieste (Italië) 1<br />
SOWNet technologies BV<br />
development centre<br />
SUASIS Underwater<br />
Singulex Inc.<br />
Delft 1<br />
Schiphol 1<br />
Technology R&D Ltd.<br />
Alameda<br />
(Verenigde Staten) 3<br />
SpaarnWater<br />
Haarlem 1<br />
Stichting La MER<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
Gebze (Turkije) 1<br />
Suiker Unie<br />
Singulus Mastering BV<br />
Space Businesspark<br />
Stichting Landschap<br />
Dinteloord 1<br />
Eindhoven 1<br />
Noordwijk 1<br />
Noord-Holland<br />
Suikerstichting Nederland<br />
Sint Franciscus Gasthuis<br />
Spark Holland BV<br />
Heiloo 1<br />
Baarn 1<br />
Rotterdam 2<br />
Emmen 3<br />
Stichting Maritiem Research<br />
SunCycle<br />
Sint Maartenskliniek<br />
SPECS<br />
Instituut Nederland<br />
Eindhoven 1<br />
Nijmegen 1<br />
Delft 2<br />
Wageningen 4<br />
Superon GmbH<br />
SINTEF<br />
SPECS Surface Nano<br />
Stichting Nationale Computer<br />
Dermbach (Duitsland) 2<br />
Trondheim (Noorwegen) 4<br />
Analysis GmbH<br />
Faciliteiten<br />
Surfix BV<br />
Siza Dorp Groep<br />
Berlijn (Duitsland) 1<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
Wageningen 1<br />
Arnhem 1<br />
Spieren voor Spieren<br />
Stichting NIO - Nederlands<br />
SURFnet BV<br />
SKF Engineering &<br />
Blaricum 1<br />
Instituut voor Onderhandelen<br />
Utrecht 1<br />
Research Centre BV<br />
Spirig Pharma AG<br />
Eindhoven 1<br />
SURFsara<br />
Nieuwegein 6<br />
Egerkingen (Zwitserland) 2<br />
Amsterdam 2<br />
Lijst van gebruikers<br />
95
SurgicEye GmbH<br />
Tata Steel<br />
Thales Research and Technology<br />
TulipMed BV<br />
Munich (Duitsland) 1<br />
Velsen-Noord, IJmuiden 25<br />
Delft 1<br />
Nieuwegein 1<br />
Surgvision<br />
Tata Steel French Rail<br />
Thales Research and Technology<br />
Turboden Pratt & Whitney<br />
Heerenveen 1<br />
Hayange (Frankrijk) 1<br />
Palaiseau (Frankrijk) 1<br />
Brescia (Italië) 1<br />
Swimovate<br />
Tata Steel UK Limited<br />
Thomson Broadcast & Media<br />
Twente Solid State Technology BV<br />
Wraysbury<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
Moorgate 1<br />
TAUS BV<br />
Solutions Nederland BV<br />
Breda 2<br />
Enschede 2<br />
Twister BV<br />
Swiss Federal Institute of<br />
De Rijp 1<br />
Thrombinoscope BV<br />
Rijswijk 1<br />
Technology (EPFL)<br />
Tauw BV<br />
Maastricht 1<br />
Tyndall National Institute<br />
Lausanne (Zwitserland) 1<br />
Sylvan Foods Netherlands BV<br />
Deventer 3<br />
TCKI<br />
Tigenix<br />
Leuven (België) 1<br />
Cork<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
Horst 1<br />
Sylvan Inc.<br />
Velp 2<br />
TE Connectivity Nederland BV<br />
Tilburg University<br />
Tilburg 1<br />
U<br />
Langeais (Frankrijk) 1<br />
‘s-Hertogenbosch 7<br />
TMC NV<br />
UbiQ Bio BV<br />
Symantec<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Eindhoven 1<br />
Amsterdam 1<br />
Dublin (Ierland) 1<br />
Delft 52<br />
TMD Technologies Limited<br />
Ultrasonix Medical Corporation<br />
SyMo-Chem BV<br />
Eindhoven 1<br />
Technische Universiteit<br />
Eindhoven<br />
Hayes<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
Richmond<br />
(Verenigde Staten) 2<br />
Synaptix<br />
Eindhoven 42<br />
T-Mobile Netherlands BV<br />
Umicore<br />
Niel (België) 1<br />
Technobis Fibre Technologies<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
Olen (België) 1<br />
Syncom BV<br />
Uitgeest 7<br />
TMS International BV<br />
UNESCO-IHE Institute for<br />
Groningen 3<br />
Technobis Mechatronics<br />
Oldenzaal 14<br />
Water Education<br />
SynerScope BV<br />
Uitgeest 3<br />
TNO Apeldoorn<br />
Delft 1<br />
Eindhoven 1<br />
Syngenta<br />
Bracknell (Groot Brittannië) 1<br />
Syngenta Seeds BV<br />
Enkhuizen 4<br />
Technolution BV<br />
Gouda 2<br />
TECNALIA<br />
Donostia-San Sebastian<br />
(Spanje) 1<br />
Apeldoorn, Delft, Den Helder,<br />
Eindhoven, Groningen,<br />
Helmond, Leiden, Rijswijk,<br />
‘s-Gravenhage, Utrecht,<br />
Zeist 102<br />
Unilever R & D<br />
Bedford (Groot Brittannië) 2<br />
Unilever R & D<br />
Vlaardingen 9<br />
Union Biometrica<br />
SyntheticMR AB<br />
Tecnotion BV<br />
TNO DIANA BV<br />
Geel (België) 1<br />
Linköping (Zweden) 1<br />
Almelo 1<br />
Delft 2<br />
Union Biometrica<br />
Synthon BV<br />
Nijmegen 4<br />
Telersvereniging Prominent<br />
De Lier 1<br />
TomTom International BV<br />
Eindhoven 1<br />
Holliston<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
SystematIC Design BV<br />
Tempress Systems BV<br />
Top Institute Food & Nutrition<br />
United Parent Projects Muscular<br />
Delft 3<br />
Vaassen 9<br />
Wageningen 1<br />
Dystrophy (UPPMD)<br />
T<br />
Ten Cate Advanced<br />
Composites BV<br />
TOPIGS Research Center IPG<br />
Beuningen 4<br />
Veenendaal 1<br />
Universitair Medisch Centrum<br />
Tagworks Pharmaceuticals<br />
Nijverdal 1<br />
Toshiba Medical Systems<br />
Groningen<br />
Eindhoven 1<br />
Tenaris<br />
Europe BV<br />
Groningen 14<br />
Taiwan Semiconductor<br />
Dalmine (Italië) 1<br />
Zoetermeer 1<br />
Universitair Medisch Centrum<br />
Manufacturing Company<br />
TET Systems Holding GmbH &<br />
TOSOH BIOSCIENCE GmbH<br />
Utrecht<br />
Europe BV<br />
Co. KG<br />
Stuttgart (Duitsland) 1<br />
Utrecht 22<br />
Amsterdam 1<br />
Heidelberg (Duitsland) 1<br />
Touchwood BV<br />
Universität Münster<br />
Takii Europe BV<br />
Tetra Pak Cheese & Powders<br />
Schijndel 1<br />
Münster (Duitsland) 2<br />
De Kwakel 4<br />
Heerenveen 1<br />
Transport-, Handelsbedrijf<br />
Universität Rostock<br />
Targeson, LLC<br />
Thales Communications<br />
Hofmans BV<br />
Rostock (Duitsland) 1<br />
Charlottesville<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Nederland BV<br />
Huizen 1<br />
Horst 1<br />
Tree C Technology BV<br />
Université de Genève<br />
Genève (Zwitserland) 2<br />
Target Holding BV<br />
Thales Cryogenics BV<br />
Ede 3<br />
Université de Mons<br />
Groningen 1<br />
Eindhoven 1<br />
Treparel Information Solutions BV<br />
Mons (België) 1<br />
TASS BV<br />
Thales Nederland BV<br />
Delft 2<br />
Université du Luxembourg<br />
Rijswijk 1<br />
Hengelo 7<br />
Trinity College<br />
Luxembourg (Luxemburg) 1<br />
TASS Nederland<br />
Thales Nederland BV<br />
Dublin (Ierland) 1<br />
Université François-Rabelais<br />
Eindhoven 1<br />
Huizen 1<br />
Tri-O-Gen BV<br />
de Tours<br />
Goor 2<br />
Tours (Frankrijk) 1<br />
96 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Universite Libre de Bruxelles<br />
University of Southern California<br />
Vattenfall Research and<br />
Vortex Engineering<br />
Bruxelles (België) 1<br />
Université Libre de Bruxelles<br />
Los Angelos<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Development AB<br />
Älvkarleby (Zweden) 1<br />
Nieuwegein 1<br />
Vrije Universiteit Amsterdam<br />
Bruxelles (België) 1<br />
University of Strathclyde<br />
VDL Enabling Technologies Group<br />
Amsterdam 5<br />
Universiteit Gent<br />
Glasgow (Groot Brittannië) 1<br />
Eindhoven 1<br />
Vrije Universiteit Brussel<br />
Gent, Zwijnaarde (België) 7<br />
University of Ulster<br />
Veeco Instruments BV<br />
Brussel (België) 1<br />
Universiteit Leiden<br />
Coleraine (Groot Brittannië) 1<br />
Breda 1<br />
VSL<br />
Leiden 15<br />
U-Protein Express BV<br />
VENIK<br />
Delft 6<br />
Universiteit Twente<br />
Utrecht 1<br />
Helvoirt 1<br />
VTEC Lasers & Sensors<br />
Enschede 28<br />
Urotex Medical BV<br />
Vereniging Samenwerkende<br />
Eindhoven 8<br />
Universiteit Utrecht<br />
Rhenen 1<br />
Brandwondencentra Nederland<br />
VU Medisch Centrum Amsterdam<br />
Utrecht 18<br />
UTC Imaging BV<br />
Beverwijk 1<br />
Amsterdam 16<br />
Universiteit van Amsterdam<br />
Stein 1<br />
Vereniging van<br />
Vxlabs<br />
Amsterdam 4<br />
University College Cork<br />
V<br />
Aardappelverwerkende<br />
Industrie<br />
Delft 1<br />
W&H Dentalwerk<br />
Cork (Ierland) 1<br />
V.d. Bosch Beton BV<br />
Rijswijk 1<br />
Bürmoos (Oostenrijk) 1<br />
University College Dublin<br />
Dublin (Ierland) 1<br />
Almelo 1<br />
Vabrema BV<br />
Vereniging van Ondernemingen<br />
en Betonmortelfabrikanten<br />
W<br />
University Gent<br />
Eindhoven 1<br />
in Nederland<br />
Waag Society<br />
Gent (België) 1<br />
Van der Heide BV<br />
Veenendaal 2<br />
Amsterdam 1<br />
University of Applied Sciences,<br />
Kollum 2<br />
Vertex Pharmaceuticals<br />
Wageningen Universiteit &<br />
Gelsenkirchen<br />
Van Gansewinkel<br />
Incorporated<br />
Researchcentrum<br />
Bocholt (Duitsland) 1<br />
University of Brescia<br />
Brescia (Italië) 1<br />
Milieutechniek BV<br />
Waalwijk 1<br />
Van Hattum en Blankevoort -<br />
San Diego<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Video Dock BV<br />
America (Horst),<br />
Den Helder, Lelystad,<br />
Lisse, Wageningen 24<br />
University of California<br />
Volker Stevin Construction<br />
Amsterdam 1<br />
Walkro International BV<br />
at Los Angeles<br />
Europe BV<br />
Vilmorin & Cie<br />
Blitterswijck 1<br />
Los Angeles<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Woerden 1<br />
Van Nieuwpoort Grint en Zand BV<br />
Chappes (Frankrijk) 2<br />
Vilmorin S.A.<br />
Wärtsilä Finland Oy<br />
Vaasa (Finland) 1<br />
University of California<br />
Gouda 1<br />
La Menitre (Frankrijk) 1<br />
Water Governance Centre<br />
at San Diego<br />
Van Oord Dredging and Marine<br />
ViNotion BV<br />
Den Haag 1<br />
La Jolla (Verenigde Staten) 1<br />
Contractors BV<br />
Eindhoven 1<br />
Waternet<br />
University of Central Lancashire<br />
Rotterdam 3<br />
VION Ingredients<br />
Amsterdam 2<br />
Preston (Groot Brittannië) 1<br />
Van Oord Nederland BV<br />
Son 1<br />
Waters Chromatography BV<br />
University of Coimbra<br />
Gorinchem 2<br />
Vista Landscape and<br />
Etten-Leur 1<br />
Coimbra (Portugal) 1<br />
Van Rijn - KWS BV<br />
Urban Design<br />
Waters Corporation<br />
University of Edinburgh<br />
Edinburgh (Groot Brittannië) 1<br />
Poeldijk 1<br />
Van Vledder Consulting<br />
Amsterdam 1<br />
Vital Images Europe<br />
Manchester<br />
(Groot Brittannië) 2<br />
University of Helsinki<br />
Olst 1<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
Waterschap Scheldestromen<br />
Helsinki (Finland) 1<br />
Vanberlo BV<br />
Vitens<br />
Middelburg 1<br />
University of Manchester<br />
Eindhoven 1<br />
Leeuwarden, Utrecht,<br />
Waterschap Vallei en Eem<br />
Manchester<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
Varian BV<br />
Middelburg 1<br />
Zwolle 6<br />
Vitesse BV<br />
Leusden 1<br />
Waterschap Zuiderzeeland<br />
University of Michigan<br />
VARIAN Medical Systems<br />
Arnhem 2<br />
Lelystad 1<br />
Ann Arbor<br />
(Verenigde Staten) 1<br />
Bergisch Gladbach<br />
(Duitsland) 1<br />
VLC Photonics<br />
Valencia (Spanje) 1<br />
Wavin Technology &<br />
Innovation BV<br />
University of New South Wales<br />
Varioptic/Parrot<br />
Vlisco Helmond BV<br />
Dedemsvaart 1<br />
Sydney (Australië) 1<br />
Lyon (Frankrijk) 1<br />
Helmond 1<br />
Weidlinger Associates, Ltd.<br />
University of Sheffield<br />
Sheffield (Groot Brittannië) 1<br />
VARTEC NV<br />
Gent (België) 1<br />
VNSI-Scheepsbouw Nederland<br />
Rotterdam 1<br />
Glasgow Scotland<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
University of Southampton<br />
Vattenfall AB<br />
Vogel BV<br />
Westfälische Wilhelms<br />
Southampton<br />
(Groot Brittannië) 1<br />
Stockholm (Zweden) 1<br />
Zwijndrecht 1<br />
VORtech BV<br />
Universität Münster<br />
Münster (Duitsland) 2<br />
Delft 2<br />
97
Westlandse Planten-kwekerij<br />
Made 1<br />
Westnetz GmbH<br />
Bad Bentheim (Duitsland) 1<br />
WillCo Wells BV<br />
Amsterdam 1<br />
Witteveen+Bos<br />
Almere, Deventer,<br />
Rotterdam 8<br />
WL Gore & Associates Inc<br />
Newark (Verenigde Staten) 1<br />
WLN<br />
Glimmen 4<br />
WMC: Twente Institute<br />
for Wireless and Mobile<br />
Communications BV<br />
Enschede 2<br />
WML<br />
Maastricht 1<br />
WorldFish Center<br />
Penang (Maleisië) 1<br />
WS-Wärmeprozesstechnik GmbH<br />
Renningen (Duitsland) 1<br />
Ziut BV<br />
Apeldoorn, Gorredijk 3<br />
ZMBH<br />
Heidelberg (Duitsland) 1<br />
ZMT Zurich MedTech AG<br />
Zurich (Zwitserland) 1<br />
ZoBio BV<br />
Leiden 1<br />
Zuidelijke Land- en<br />
Tuinbouworganisatie (ZLTO)<br />
‘s-Hertogenbosch 2<br />
ZyLAB Technologies BV<br />
Amsterdam 1<br />
X<br />
Xilinx Ireland<br />
Citywest Business Campus,<br />
Saggart County (Ierland) 2<br />
XiO Photonics BV<br />
Enschede 5<br />
Xsens Technologies BV<br />
Enschede 3<br />
Xylem Water Solutions<br />
Netherlands BV<br />
Dordrecht 1<br />
Y<br />
Yacht Eindhoven Campus<br />
Eindhoven 1<br />
Yara Tertre SA<br />
Tertre 1<br />
YouMedical<br />
Amsterdam 1<br />
Z<br />
Zentralinsitut für Seelische<br />
Gesundheit Mannheim<br />
Mannheim (Duitsland) 1<br />
ZF-screens BV<br />
Leiden 2<br />
Ziekenhuisgroep Twente<br />
Hengelo 1<br />
Ziggo<br />
‘s-Gravenhage 1<br />
98 <strong>Jaarverslag</strong> STW <strong>2013</strong>
Lijst van afkortingen<br />
ACTS<br />
Advanced Chemical Technologies for Sustainability<br />
ALW<br />
Aard- en Levenswetenschappen (NWO)<br />
ASSYS<br />
Autonomous Sensor Systems<br />
Bsik<br />
Besluit subsidies investeringen in de kennisinfrastructuur<br />
CATRENE Cluster for Application and Technology Research in<br />
Europe on NanoElectronics<br />
CW<br />
Chemische Wetenschappen (NWO)<br />
CWI<br />
Centrum voor Wiskunde en Informatica<br />
DFG<br />
Deutsche Forschungsgemeinschaft<br />
ESTEC<br />
European Space Research and Technology Centre<br />
EW<br />
Exacte Wetenschappen (NWO)<br />
EZ<br />
Ministerie van Economische Zaken<br />
FOM<br />
Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie<br />
ERA-NET SIINN Safe Implementation of Innovative Nanoscience<br />
and Nanotechnology<br />
EPSRC<br />
Engineering and Physical Sciences Research Council<br />
HTSM<br />
High Tech Systemen en Materialen<br />
ICT<br />
Informatie- en Communicatietechnologie<br />
IOP<br />
Innovatiegericht Onderzoeksprogramma<br />
ISO<br />
International Organization for Standardization<br />
KEMA<br />
NV tot Keuring van Elektrotechnische Materialen<br />
k€ kilo euro (eenheid van 1.000 euro)<br />
KIWA<br />
Keuringsinstituut voor Waterleidingartikelen NV<br />
M€ Mega euro (eenheid van 1.000.000 euro)<br />
MaGW<br />
Maatschappij- en Gedragswetenschappen (NWO)<br />
MEDEA+ MicroElectronics Development for European Applications<br />
MESA+<br />
Institute for Nanotechnology<br />
N<br />
Natuurkunde (NWO)<br />
NGI<br />
Netherlands Genomics Initiative<br />
NIG<br />
Nieuwe Instrumenten voor de Gezondheidszorg<br />
NIHC<br />
Nationaal Initiatief voor Hersenen en Cognitie (NWO)<br />
NIZO<br />
Nederlands Instituut voor Zuivelonderzoek<br />
NWO<br />
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek<br />
OCW<br />
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap<br />
OTP<br />
Open Technologieprogramma<br />
RU<br />
Radboud Universiteit Nijmegen<br />
RuG<br />
Rijksuniversiteit Groningen<br />
SBIR<br />
Small Business Innovative Research<br />
SCI<br />
Science Citation Index<br />
SES<br />
Smart Energy Systems<br />
TKI<br />
TNO<br />
TU<br />
TUD<br />
TU/e<br />
UL<br />
UM<br />
UMC<br />
UT<br />
UU<br />
UvA<br />
VU<br />
WUR<br />
ZonMw<br />
Topconsortia voor Kennis en Innovatie<br />
Nederlandse Organisatie voor Toegepast<br />
Natuurwetenschappelijk Onderzoek<br />
Technische Universiteit<br />
Technische Universiteit Delft<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Universiteit Leiden<br />
Maastricht University<br />
Universitair Medisch Centrum<br />
Universiteit Twente<br />
Universiteit Utrecht<br />
Universiteit van Amsterdam<br />
Vrije Universiteit<br />
Wageningen Universiteit & Researchcentrum<br />
ZorgOnderzoek Nederland en NWO-Medische Wetenschappen<br />
Ontwikkelingen binnen STW<br />
99
Colofon<br />
Eindredactie en productie<br />
Kitty Puijk, STW<br />
Redactie<br />
Gaby van Caulil, STW<br />
Ontwerp<br />
Room for ID’s, Nieuwegein<br />
Realisatie<br />
Argante Argante, Amsterdam<br />
Fotografie<br />
Bram Saeys, Eindhoven (pagina 20 en 21)<br />
Ivar Pel, Utrecht (tussenbladen en omslag)<br />
Betrokken instellingen (hoofdstuk 1, 2 en 3)<br />
Drukwerk<br />
Zwaan printmedia, Wormerveer
www.stw.nl
Change language