DOMO - Zuivelhistorie Nederland

Als een fabriek iets niet aanstond, bedankte men eenvoudig als lid om dan soms een paar jaar later
zonder blikken of blozen maar weer het lidmaatschap aan te vragen. Soms herhaalde dit zich
enkele malen. De fabrieken bleven hier lange tijd zeer eenvoudige „gevalletjes”. De boeren leverden
de melk en kregen alle ondermelk gratis terug. De uit de room gekarnde boter ging meestal
ongekneed in manden naar de [15] handelaar. Waarschijnlijk een winstgevende zaak, voor ..., de
handelaar. Vandaar ook dat later een aantal fabrieken in Assen een centrale knederij stichtten.
Meerdere factoren werkten er aan mee dat de melkstroom vrij sterk steeg. We noemen in de eerste
plaats het ontginnen van vele hectares woeste grond. De uitbetaling van de melk naar vetgehalte
kwam en had tot gevolg de oprichting van produktiecontrole- en fokverenigingen en stierhouderijen.
Het zijn vooral de zuivelfabrieken geweest die de stoot gaven aan het tot stand komen
van deze voor de Drentse boer zo nuttige en voordeel brengende verenigingen. Ze werden ook
steeds een onderdeel van de fabriek, waren er dus geheel en al mee verbonden. Dat deze verenigingen
zo een grote vlucht namen is vooral ook te danken aan de stimulerende steun en medewerking
van de kant van de direkteuren.
[18] De kunstmest deed zijn intrede, waardoor de ontginning van woeste grond in versneld tempo
kon worden doorgezet. Men begon meer te doen aan graslandverbetering en waterbeheersing. De
melkstroom nam door dit alles sterk toe in Drenthe.
In de jaren na 1920 was het niet meer mogelijk al de ondermelk op de boerderij te plaatsen. De
mengvoeders kwamen, terwijl door een betere voorlichting ook steeds meer doelmatig werd gevoerd.
In het verleden werd er vaak meer ondermelk gevoerd dan goed was voor de dieren (gestimuleerd
door het gratis terugleveren van de ondermelk). Er ging ook veel ondermelk verloren
door het ondoelmatig bewaren.
....moderne stadsontwikkeling in Drenthe van thans
Heruitgave zuivelhistorienederland.nl
15
© DOMO auteur Tj. BOIJENGA