DOMO - Zuivelhistorie Nederland

[31] HET BEGIN VAN DE D.O.M.O.
In het vorige hoofdstuk werd vermeld dat in de oorlogsjaren de D.O.M.O. door de overheid was
ingeschakeld bij de voedselvoorziening.
Toen in 1944 het einde van de tweede wereldoorlog in zicht kwam, hebben de Drentse voormannen
zich en elkaar afgevraagd wat er straks na die oorlog zou moeten gebeuren. Wel was in de
oorlog door gebrek aan kunstmest en veevoer de melkproduktie gedaald op een niveau als rond
de eeuwwisseling (weinig meer dan 100 milj. kg.), doch verwacht werd, dat wanneer we maar
eenmaal onder de druk van de oorlog vandaan zouden komen, ook deze melkproduktie zich wel
weer snel zou herstellen.
Wilde men dan de toestand terug van vóór de oorlog, nl. van de overtollige melk verkopen, zij
het dan niet door elke fabriek individueel, maar via de D.O.M.O. ? Er werd niet veel voor gevoeld.
Overleg met de boeren was in de bezettingstijd niet mogelijk, althans niet zoals we dat
wensten bij belangrijke vraagstukken. Zowel de Zuivelbond als de D.O.M.O. hielden zich met
deze vraag bezig. In juli 1944 werd door de D.O.M.O. een studiecommissie ingesteld, bestaande
uit de heren
J. Homan, Assen, voorzitter W. Buiter, Eext Tj. Boijenga, Assen, sekretaris
H. Dekker, Nijeveen ir. H. J. ter Veer, Assen J. Klaversma, Rogat
ir. W. Bakker, Assen J. Schans, Sleen R. Boerma, Vries
[33] De opdracht was een antwoord te geven op de volgende vragen:
1. Zal men in Drenthe, wanneer straks een meer normale tijd is teruggekeerd, overgaan tot
het stichten van een melkproduktenfabriek?
2. of - wordt het beter geoordeeld dat iedere Drentse fabriek de overtollige ondermelk in eigen
fabriek verwerkt en zich daartoe inricht.
3. of - zullen de Drentse fabrieken, welke ondermelk beschikbaar hebben, deze aan derden
ter verwerking verkopen.
Op 29 juli 1944 begon de commissie met moed aan haar moeilijke, maar mooie taak. Een werkcommissie
werd gevormd, bestaande uit de heren Homan, Ter Veer en Boijenga.
De commissie kwam, althans naar buiten, tot rust toen in september het oorlogsgeweld ook binnen
onze grenzen kwam. Wel werden tussen de voormannen in deze moeilijke winter vele nuttige
gesprekken onderling en met anderen gehouden over het vraagstuk.
Toen in 1945 de oorlog ten einde was en we weer vrijuit konden praten, kon de commissie eindelijk
en ten volle een begin maken met haar studie. De haar voorgelegde vragen meende de commissie
enigszins te moeten wijzigen, nl. in:
1. Zal in de toekomst de ondermelk voldoende tot waarde kunnen worden gebracht in het
boerenbedrijf of zal deze geheel of gedeeltelijk tot zuivelprodukten moeten worden verwerkt.
2. Indien fabriekmatige verwerking van de melk nodig zal zijn, zal dit dan dienen te geschieden:
a. door verkoop aan bestaande produktenfabrieken;
b. door verwerking in iedere fabriek afzonderlijk;
c. door verwerking in een te stichten centraal melkprodukten bedrijf.
Heruitgave zuivelhistorienederland.nl
29
© DOMO auteur Tj. BOIJENGA