Tekst - Vlaams Parlement

Stuk 8 (2001-2002) – Nr. 1 8
b) Hij moet in volle onafhankelijkheid werken en
over de nodige middelen beschikken. Daartoe
behoren onder meer een reële onderzoeksbevoegdheid
en de mogelijkheid om aanbevelingen
te formuleren, die bedoeld zijn om de herhaling
van vastgestelde gebreken te voorkomen.
c) De ombudsman is gebonden door een volledig
beroepsgeheim. Hij onderzoekt in volle objectiviteit,
werkt op grond van wettelijke teksten of
reglementen, maar vindt tevens inspiratie in het
beginsel van de billijkheid en zoekt naar praktische
oplossingen. In deze zin is hij drager van
hervormingen vanuit zijn ervaring.
d) De ombudsman stelt periodiek een activiteitenverslag
op, dat toegankelijk is voor het publiek.
Om de werking van de Vlaamse Ombudsdienst te
verduidelijken, lichten wij de belangrijkste bepalingen
van het decreet van 7 juli 1998 houdende instelling
van de Vlaamse Ombudsdienst toe, die de
taken van de Vlaamse Ombudsdienst betreffen.
4.2. De taken van de Vlaamse Ombudsdienst
Het Vlaams Parlement heeft aan de Vlaamse Ombudsdienst
een ruim en tegelijk duidelijk afgegrensd
pakket taken en opdrachten gegeven. In de
eerste plaats uiteraard de typische ombudstaken,
die wij hieronder onder kerntaken samenvatten.
Het decreet bepaalt dat de Vlaamse Ombudsdienst
niet bevoegd is om "klachten over het algemeen
beleid of over de decreten, reglementen en besluiten"
te behandelen. Daarom verwijst de Vlaamse
Ombudsdienst door naar de verzoekschriftenprocedure
bij het Vlaams Parlement, als er zo een
"klacht over het algemeen beleid" binnenkomt.
De kerntaken van de Vlaamse Ombudsdienst zijn
duidelijk klachten onderzoeken en bemiddelen. In
de eerste plaats moet de Vlaamse Ombudsdienst
klachten onderzoeken over de handelingen en de
werking van de administratieve overheden van de
Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest en
daarbij bemiddelend optreden.
De tweede is de doorverwijzing : als er een klacht
binnenkomt die bijvoorbeeld een verzoek om informatie
is of die eigenlijk een klacht over een federale
overheidsdienst is, dan moet de Vlaamse
Ombudsdienst de burger doorverwijzen. Het decreet
heeft die doorverwijsopdracht als een volwaardige
opdracht omschreven. Dat heeft tot gevolg
dat de Vlaamse Ombudsdienst die taak met
zorg uitvoert en zo gericht mogelijk probeert door
te verwijzen. In sommige gevallen wordt de dienst
of instantie waarnaar wordt doorverwezen, ook uitdrukkelijk
gevraagd de Ombudsdienst op de hoogte
te houden van het gevolg dat aan de doorverwezen
klacht wordt gegeven. De Vlaamse Ombudsdienst
verwijst dan ook frequent door naar de
Vlaamse Infolijn en naar organisaties in het maatschappelijk
middenveld zoals consumentenorganisaties,
rechtshulpdiensten, sociale zekerheidsdiensten
en welzijnsorganisaties.
De derde opdracht bestaat erin voorstellen en aanbevelingen
te formuleren. Als een ombudsdienst
een klacht behandelt en onderzoekt, probeert hij
niet alleen te bemiddelen in dat ene klachtdossier.
Vaak worden er ook structurele problemen zichtbaar
die "dossieroverschrijdend" zijn. De Vlaamse
Ombudsdienst heeft als opdracht, op grond van
zulke bevindingen, voorstellen en aanbevelingen te
formuleren om de dienstverlening van de Vlaamse
overheidsdiensten te verbeteren. Hij moet daarover
ook verslag uitbrengen.
4.3. De bevoegdheid over de Vlaamse overheidsdiensten
Het ombudsdecreet stelt dat de Vlaamse Ombudsdienst
klachten moet onderzoeken over "de administratieve
overheden van de Vlaamse Gemeenschap
en het Vlaamse Gewest". Het decreet voegt
daar aan toe dat "onder administratieve overheid"
wordt verstaan : een administratieve overheid,
zoals bedoeld in de wetgeving op de Raad van
State, en dat de bevoegdheid ook geldt voor "andere
administratieve overheden, telkens wanneer zij
door decreten of reglementen worden belast met
taken die tot de bevoegdheid van de Vlaamse Gemeenschap
of het Vlaamse Gewest behoren".
Door die bepalingen is de bevoegdheid van de
nieuwe Vlaamse Ombudsdienst veel ruimer dan
die van de vroegere ombudsdienst van de Vlaamse
Gemeenschap. Dit betekent een ernstige bevoegdheidsverruiming,
met name naar de Vlaamse
Openbare Instellingen (de VOI’s) en de Vlaamse
Wetenschappelijke Instellingen (de VWI’s) en de
bevoegdheid in het kader van het "medebewind".
De vroegere ombudsman van de Vlaamse Gemeenschap
had maar een beperkte bevoegdheid
voor die VOI’s. Heel wat instellingen hadden (en
hebben) een eigen klachtendienst, die ze soms ten
onrechte "ombudsdienst" noemen, maar de onafhankelijke
werking ervan is te weinig verzekerd
om van een echte ombudsfunctie te spreken. Sommige
andere hadden de bevoegdheid van de ombudsman
van de Vlaamse Gemeenschap vrijwillig