Behandelprogramma Doorzetters - Heliomare

Heliomare 

Relweg 51 

1949 EC 

Wijk aan Zee 

T 088 920 88 88 

E Info-revalidatie@heliomare.nl 

Behandelprogramma ‘Doorzetters’ 

Doel van dit document: 

Betreft de diagnosegroep(en): 

Richtinggevend 

Kinderen en jongeren met (dreigend) overgewicht 

Een behandelprogramma voor 

‘DOORZETTERS’ 

Behandelprogramma voor 

kinderen met een motorische 

beperking en overgewicht. 

juni 2011 

Behandelprogramma voor kinderen met overgewicht 

2011 Heliomare 

1

Voorwoord 

Het toenemen van het aantal kinderen met overgewicht in Nederland en ook in 

Heliomare onderwijs maakt het van belang om een behandelprogramma specifiek voor 

deze doelgroep te maken. Dat is in 2006 gereed gekomen. De ervaringen van de 

afgelopen jaren met het programma toonden aan dat het nodig was om het programma 

te verbeteren en aan de nieuwst inzichten aan te passen. 

In 2010 is er een multidisciplinaire projectgroep ingesteld die gedurende een jaar bezig 

is geweest met het herzien en herschrijven van het bestaande behandelprogramma. 

volgens nieuwe inzichten en ontwikkelingen op het gebied van overgewicht bestrijding. 



2

Inhoud 

Voorwoord ................................................................................................................................ 2 

Inleiding .................................................................................................................................... 5 

Hoofdstuk 1 Oriëntatie ....................................................................................................... 7 

1.1 Marktoriëntatie ....................................................................................................... 7 

1.2 Doelgroep ............................................................................................................... 7 

1.3 Hulpvraag ............................................................................................................... 7 

1.4 Gewenste uitkomst .................................................................................................. 7 

1.5 Zorgvisie ................................................................................................................ 8 

1.6 In- en exclusie criteria ........................................................................................... 9 

Hoofdstuk 2 Behandelproces .......................................................................................... 11 

2.1 Fasering van het behandelproces ........................................................................ 11 

2.2 Stroomdiagram .................................................................................................... 13 

2.3 Aanmelding en indicatiefase ................................................................................ 14 

2.4 Observatie-/ onderzoeksfase ................................................................................ 14 

2.5 Behandelfase ........................................................................................................ 15 

2.6 Ontslagfase .......................................................................................................... 24 

2.7 Nazorgfase ........................................................................................................... 24 

2.8 Evaluatie behandelproces .................................................................................... 24 

2.9 Frequentieschema ................................................................................................ 25 

2.10 Communicatie .................................................................................................... 28 

2.10.1 Overlegmomenten ........................................................................................ 28 

2.10.2 Contactpersoon ............................................................................................ 28 

2.10.3 Werkboek “Doorzetters” .............................................................................. 28 

Hoofdstuk 3 Organisatie .................................................................................................. 29 

3.1 Taken en verantwoordelijkheden ......................................................................... 29 

3.2 Specifieke deskundigheden ................................................................................... 29 

3.3 Randvoorwaarden ................................................................................................ 29 

Literatuur ................................................................................................................................ 30 

Bijlagen ................................................................................................................................... 31 

Bijlage 1 Werkboek doorzetters .............................................................................. 32 

Bijlage 2 Informatiebrief ouders VSO .................................................................... 44 

Bijlage 3 Informatiebrief ouders SO/Leerweg 3 .................................................... 47 

Bijlage 4 Instroomformulier behandelprogramma “Doorzetters” ........................ 50 



3

Bijlage 5 Evaluatie rapportageformulier ............................................................... 51 

Bijlage 6 Tussentijdsverslag Doorzetters voor ouders ........................................... 53 

Bijlage 7 Eindverslag Doorzetters voor ouders ..................................................... 55 

Bijlage 8 Evaluatieve vragen aan ouders ............................................................... 56 

Bijlage 9 BMI berekening ....................................................................................... 59 



4

Inleiding 

Aanleiding tot het maken van een bewegingsprogramma 

Er blijkt een toenemend aantal kinderen met overgewicht binnen de populatie kinderen 

met een motorische beperking, die de mytylschool Heliomare bezoekt. 

Ook landelijk is er sprake van meer kinderen met overgewicht en obesitas, zoals blijkt 

uit de landelijke cijfers in het rapport van de Gezondheidsraad van 2003 (Frederiks, 

Hirasing 2001). Hieruit blijkt een toename in de periode van 1980 tot 1997. Zoals 

onderstaande grafieken aantonen. 

Overgewicht en obesitas ontstaan door een langdurige disbalans tussen 

energieverbruik en energieopname. Aanleg en/of ziekte kunnen hierbij een rol spelen. 

Ook de omgeving kan overgewicht in de hand werken, zoals het aanbod van producten 

in de supermarkt, automaten op school en aantrekkelijk makende reclame. 

Risicofactoren als gevolg van overgewicht 

Op korte termijn: 

- psychosociale problemen; 

- respiratoire aandoeningen; 

- orthopedische aandoeningen; 

- huidaandoeningen; 

- type II diabetes; 

- hypertensie. 

Op lange termijn: 

- cardiovasculaire aandoeningen; 

- overgewicht als volwassene. 

(Wabitsch 2000) 



5

Inventarisatie van het huidige beleid in de behandeling van kinderen met 

overgewicht. 

Uit de literatuur blijkt dat de behandeling van overgewicht het beste resultaat geeft 

indien dit multidisciplinair wordt toegepast ( Braet 2001, Epstein 1998). Een 

gedragsmatige aanpak mag hierbij niet ontbreken (Jansen ea. 2009). Het is van belang 

dat er gedurende langere tijd begeleiding gegeven wordt, dat wil zeggen gedurende 

ongeveer 1 jaar gevolgd door intermitterende periodes met interventies in het jaar 

erna. 

Het programma wordt in een cursusvorm gegeven en beslaat één schooljaar met 

aansluitend een advies voor vervolg. De deelnemers zijn leerlingen van het Speciaal 

Onderwijs en Speciaal Voortgezet Onderwijs van Heliomare. 

Doel van het programma 

Het multidisciplinaire programma is gericht op individuele doelstellingen, 

mogelijkheden en interesses van het kind. En wordt zoveel mogelijk in groepsverband 

aangeboden, zodat deelnemers van elkaars ervaringen kunnen profiteren en elkaar 

kunnen stimuleren tot volhouden. 

Doel van het programma is vermindering of stabilisatie van het lichaamsgewicht. 

Tevens streven we naar verbetering in conditie, verandering van voedingsgewoonten 

en een actievere levensstijl. 



6

Hoofdstuk 1 

Oriëntatie 

1.1 Marktoriëntatie 

Via internet en informatiebulletins is gezocht naar informatie over bestaande 

behandelprogramma’s voor kinderen met overgewicht. Er zijn instellingen met een 

multidisciplinaire behandelprogramma voor deze groep, zoals Heideheuvel en Sint 

Franciscus Gasthuis. Ons inziens is echter geen van deze centra gericht op de 

doelgroep van Heliomare, namelijk kinderen met een motorische beperking. 

1.2 Doelgroep 

Kinderen en jongeren in de leeftijd van 6 tot 18 jaar, met een motorische 

functiebeperking en een Body Mass Index (BMI) waarde (gerelateerd naar geslacht en 

leeftijd) die in de categorie overgewicht of obesitas valt. Zie bijlage 9. 

1.3 Hulpvraag 

Zowel de schoolarts als de revalidatiearts krijgen regelmatig signalen van ouders, 

klassenassistenten en behandelaars over problemen die zich voordoen bij de 

verzorging en bij activiteiten van het kind omdat het kind zwaar is door een (te) hoog 

lichaamsgewicht. Ook de kinderen zelf geven soms aan last te hebben van het 

overgewicht omdat ze zich hierdoor minder makkelijk bewegen, minder prettig met 

gymnastiek mee kunnen doen, sneller vermoeid zijn en/of omdat hun kleren niet lekker 

zitten. Uiterlijk speelt natuurlijk ook een rol hierin. 

Pestgedrag vanwege overgewicht lijkt minder vaak een reden dan bij regulier 

onderwijs, omdat binnen de populatie van Heliomare veel kinderen zijn die een 

zichtbare of merkbare bijzonderheid hebben. 

1.4 Gewenste uitkomst 

Ten aanzien van gewicht 

We streven naar gewichtafname waardoor een BMI waarde van gezond gewicht 

bereikt wordt (zie bijlage 9). Echter de maximale gewichtafname mag niet meer dan 5- 

10% per jaar bedragen (Wilson). Als het gewicht stabiel blijft kan door de groei ook een 

gewichtvermindering verkregen worden. 

Ten aanzien van verbeteren van de conditie 

We streven een zodanige conditie na dat dagelijkse activiteiten, met gebruik maken 

van de geheel eigen manier van bewegen, 30 minuten kan worden volgehouden. 

Ten aanzien van voeding en eetpatroon 

Het kind eet niet meer dan de dagelijks aanbevolen hoeveelheid, uitgaande van 3 

maaltijden per dag en 2-3x een tussendoortje. Belangrijk is dat kind en ouders de tijd 

en rust nemen om te eten. 

Ten aanzien van de leefstijl 

Er heeft een verandering in leefstijl plaatsgevonden waarin meer bewegingsactiviteiten 

per dag een vaste gewoonte zijn geworden, kind en ouders bewust om 

gaan met eten en het kind het zelf belangrijk vindt om op de gezondheid te letten. 

Ten aanzien van de rol van de ouders 

Ouders hebben besef van hun voorbeeldfunctie om samen met hun kind een gezonde 

leefstijl na te streven. Ouders zien hierbij de mogelijkheden van hun kind en spelen 



7

hierop in. Met name voor de doelgroep binnen leerweg 3 en het jonge kind binnen 

leerweg 1 en leerweg 2 zal ook de leefomgeving, zoals grootouders etc. een rol spelen 

om een gezonde leefstijl van het kind te verkrijgen. 

We streven ernaar dat kind en ouders na beëindigen van het programma op de 

ingeslagen weg door kunnen gaan. 

Opzet behandelprogramma 

Het behandelprogramma heeft 4 pijlers: 

1. ouderparticipatie, met accent op voorbeeldfunctie en stimulerend gedrag 

2. gedragsmatige aanpak, gericht op zelfvertrouwen, zelfbeeld en motivatie 

3. voeding, gaat uit van gezonde voeding, in balans, en genieten van eten 

4. bewegingsactiviteit, gericht op energieverbruik, sport/ADL ontwikkeling en 

plezier in bewegen. 

Het behandelprogramma gaat uit van een aantal algemene principes t.a.v. voeding, 

bewegen en deelname kind en ouders. Voor elk kind wordt een individueel programma 

gemaakt, gebaseerd op deze algemene principes. Daardoor is de samenstelling van 

het programma wat betreft het aantal begeleidingsmomenten door diëtist en 

psycholoog/maatschappelijk werk, en het aantal ingeplande bewegingsactiviteiten door 

fysiotherapeut en/of bewegingsagoog aangepast aan de behoefte en mogelijkheden 

van het individuele kind. 

Er zijn zowel gezamenlijke als individuele activiteiten voor de deelnemers in de vorm 

van sportgroepjes, kindbijeenkomsten en ook voor de ouders door (informatieve) 

ouderbijeenkomsten en ouderintervisie. 

1.5 Zorgvisie 

Uitgangspunten in aanpak en benadering 

Bij steeds meer kinderen en jongeren is al vroeg overgewicht te constateren. Anders 

eten en meer bewegen is voor het tegengaan van overgewicht een geschikt middel. 

De doelgroep van dit project, binnen Heliomare uitgevoerd, is bekend met 

bewegingsstoornissen. Dit brengt enerzijds met zich mee, dat bewegen dikwijls niet in 

de eerste plaats als een plezierige bezigheid wordt ervaren. 

Anderzijds is veel eten en snoepen bij gebrek aan voldoende andere prettige 

bezigheden voor mensen in het algemeen een voor de hand liggende toevlucht. 

Houding t.a.v. het kind 

Voor een bevredigend resultaat is het van belang uit te gaan van de beleving van het 

kind en ouder m.b.t. de genoemde aspecten eten en bewegen. 

Wat maakt dat jij veel eet en vaak snoept Wat maakt, dat bewegen voor jou niet zo 

aantrekkelijk is Uit de persoonlijke antwoorden op deze vragen kan het behandelteam 

samen met ouders en kind een persoonlijke hulpvraag formuleren. 

Voor kinderen van leerweg 3 en het jonge kind zal dit aspect vooral met de ouders 

worden doorgesproken. 

Het eetgedrag kan worden omgebogen van eten uit verveling naar eten is leuk, ook als 

je niet veel eet maar bijvoorbeeld leert genieten van eten. Eten kan namelijk gezellig 

zijn. Het is voor ouders / opvoeders dan ook de moeite waard om te proberen de 

eetmomenten binnen het gezin een gezellig aspect te geven. 

Hetzelfde geldt eigenlijk ook voor het bewegingsgedrag. Ook daarbij is het van belang 

te benadrukken, dat bewegen naast moeilijk, lastig, pijnlijk enz. ook een prettige 



8

ezigheid kan zijn. Meer bewegen en ontdekken dat meer bewegen ook leuk kan zijn, 

is hier het uitgangspunt. Een vooraf gesteld doel bereiken, bijvoorbeeld in de vorm van 

een persoonlijk record zal de eigenwaarde van deelnemers positief beïnvloeden en 

een positieve gemotiveerdheid opleveren. 

Zowel bij het eet- als bij het bewegingsgedrag is het doel: een blijvende 

gedragsverandering. 

Een belangrijk aspect t.a.v. het bereiken van dat doel, is de eigenwaarde van het kind. 

Iemand die meer in beweging is en verantwoord eet, om zo zijn overgewicht terug te 

brengen zal zich prettiger gaan voelen. Al was het alleen maar vanwege het feit, dat je 

er beter van gaat uit zien. Ook je conditie zal er profijt van hebben. 

Participatie van de ouders 

De rol van ouders / opvoeders (en het gezin) zal niet alleen bestaan uit het houden van 

toezicht op het nakomen van gemaakte afspraken. Een motiverende rol spelen en het 

bevorderen van de eigenwaarde van het kind komen daar nog bij. Het is belangrijk, dat 

ouders / opvoeders de voordelen van verantwoord eten en meer bewegen kennen en 

er vooral ook zelf naar gaan leven. Ouders zijn voor kinderen een voorbeeld. 

De doelstelling van dit project is, dat er een gedragsverandering t.a.v. eten en 

bewegen binnen het hele gezin wordt bereikt. Binnen het gezin is het einddoel 

‘Voortaan anders omgaan met eten en bewegen’. 

Organisatie 

De organisatie van het programma voor ieder kind/jongere wordt afgestemd op de 

individuele behoefte van kind/jongere en ouders, rekening houdend met de 

belastbaarheid van kind en ouders. We passen onze adviezen aan naar wat in de 

thuissituatie mogelijk is en naar de bewegingsactiviteiten waar het kind belangstelling 

voor heeft. Bij het plannen van de activiteiten wordt zoveel mogelijk rekening gehouden 

met het school/therapieprogramma van het kind. 

Samenwerking 

Verschillende vakgroepen werken samen met behulp van een tevoren opgesteld 

behandelplan. Indien gewenst vindt tussentijds aanpassing plaats in overleg met het 

doorzetters behandelteam. Het doorzetters behandelteam bestaat uit een 

vertegenwoordiging van de deelnemende vakgroepen en zorgt voor de coördinatie en 

afstemming tussen de vakgroepen. 

1.6 In- en exclusie criteria 

Inclusie: 

leeftijd 6-18 jaar; 

BMI waarde passend bij overgewicht of obesitas, gerelateerd aan de leeftijd 

(zie bijlage 9). 

cognitief niveau zodanig dat het kind korte opdrachten kan begrijpen; 

Exclusie: 

Lopende behandelingen door diëtist en/of psycholoog buiten Heliomare 

Zodanige gedragsproblematiek dat meer begeleiding nodig is dan het 

programma kan bieden (bijv. niet in staat zijn om aan de groepsbehandeling 

mee te doen) 

Onvoldoende motivatie van jongere/kind en /of ouders 

Langdurige ziekte/afwezigheid 



9

Leeftijd 18+ 

Ernstig beperkte belastbaarheid door bijvoorbeeld hartproblemen. 



10

Hoofdstuk 2 

Behandelproces 

2.1 Fasering van het behandelproces 

Fase Doel Actie Gehanteerde 

rapportage 

Aanmeldingsfase 

Indicatiefase 

Observatie- / 

onderzoeksfase 

- aanmelden kind consult revalidatie-arts is 

afgesproken 

- besluitvorming 

deelname 

- maken 

behandelplan 

- consult ra 

- Besluit voorlopige 

plaatsing genomen 

- planning conditietestenintakegesprekken 

diëtist/ 

psych/maatschappelijk 

werk 

Instroomformulier 

- verwijsbrief naar 

doorzetters 

behandelteam 

- Opdracht naar 

planning 

- rapportage 

ft/ba/psych/ diëtist/mw 

naar doorzetters 

behandelteam 

Overleg 

van 

overgew. 

team 

eind sept. 

Tijdpad 

februari/ap 

ril 

juni/ juli 

september 

Behandelfase - uitvoeren 

behandelplan 

- tussentijds 

rapportage 

Ontslagfase 

- rapportage 

t.b.v. 

teambespreking 

- eindverslag 

ouders 

- therapieprogramma 

volgens afspraak 

- behandelplan 

tussentijds aanpassen 

-gesprekken met ouders 

afronden behandelprogr. 

- rapportage 



behandelteam 

- rapportage 



behandelteam 

-eindverslag formulier 

naar ouders 

januari 

eind juni 

oktober tot 

juni/juli* 

juni/juli* 

Evaluatiefase 

- checken 

tevredenheid 

- navragen 

bewegingsactivit 

eit buiten 


- gegevens in medisch 

dossier 

- vragenlijst is retour 

- eindrapportage naar 

ouders 

Tevredenheidsenquete 

juli 

* Afhankelijk van schoolvakantie planning 

ra = revalidatiearts, psych=psycholoog, ft=fysiotherapie, ba=bewegingsagogie, 

overgew.=overgewicht, mw=maatschappelijk werk, cvb=commissie van begeleiding heliomare 

onderwijs 



11

2.2 Stroomdiagram 



13

2.3 Aanmelding en indicatiefase 

- Ouders, revalidatiearts, school of therapeut melden het kind/jongere aan. De 

revalidatiearts toetst de situatie van het kind aan de inclusiecriteria en stelt in 

de anamnese aan aantal specifieke vragen. 

- Ouders krijgen van de arts de informatiefolder (eventueel thuis toegestuurd 

door planning samen met uitnodiging voor intakegesprek bij diëtist/ 

psycholoog/maatschappelijk werk (SO, leerweg3)). 

- De fysiotherapeut van het kind vult na toestemming voor deelname een 

instroomformulier in m.b.t het motorisch functieniveau van het kind, waarmee 

de therapeuten van het behandelprogramma geïnformeerd worden. 

Indien het kind niet onder behandeling is bij fysiotherapeut wordt voor 

hem/haar door de planning een intake gepland bij fysiotherapeut om o.a. 

instroomformulier in te vullen. 

2.4 Observatie-/ onderzoeksfase 

Onderzoek en observatie door de andere vakgroepen vindt plaats aan begin van elk 

schooljaar in de eerste weken na toestemming van de revalidatiearts voor deelname. 

De onderzoeken zullen zoveel mogelijk op een dagdeel aaneengesloten 

plaatsvinden. 

Binnen 3 weken hierna wordt een (overgewicht)teamoverleg gepland om op basis 

van de onderzoeksgegevens het behandelplan af te spreken. Voorafgaand wordt de 

rapportage ingeleverd met behulp van het rapportageformulier. 

Psycholoog /orthopedagoog/maatschappelijk werker 

Diëtist 

- Intakegesprek met het kind (evt. met ouders, afhankelijk van leeftijd en 

cognitief niveau van het kind) samen met de diëtist. Gedrag en eetpatroon 

uitvragen. 

- afname CBSA of CBSK: vragenlijst naar competenties en zelfbeeld van het 

kind (uitgezonderd kinderen leerweg 3) 

- een inschatting maken van de motivatie bij aanvang van deelname aan het 

programma (door gesprek). 

- Intakegesprek met het kind (evt. met ouders, afhankelijk van leeftijd en 

cognitief niveau van het kind) samen met psycholoog/maatschappelijk werk. 

Gedrag en eetpatroon uitvragen met behulp van vragenlijst ”voeding en 

eetgewoonten”. 

- Ouders of kind vullen gedurende minimaal 4 dagen het (multidisciplinaire) 

dagboek in en leveren het bij de diëtist. 

Fysiotherapeut / bewegingsagoog: 



14

- Conditietest. Er wordt gekozen voor een van de standaard testen afhankelijk 

van fysieke mogelijkheden van het kind/jongere (zie hoofdstuk 2.5 

bewegen/metingen) 

Bij kinderen met een verminderde cognitie (LW3, sommige kinderen van 

LW2) zal de 6 minuten wandeltest worden afgenomen. Hierbij krijgen ze 

binnen twee weken eerst 2 x een oefentest. De gegevens van de 3 e herhaling 

zullen gebruikt worden. 

- Meten van lichaamslengte en –gewicht alsook middelomtrek. Bepalen van 

BMI (hiervoor wordt een screeningsformulier gebruikt) 

2.5 Behandelfase 

Uitvoeren multidisciplinair behandelplan door de deelnemende vakgroepen. 

Naar aanleiding van de gegevens uit de onderzoeken wordt in de bespreking van het 

doorzetters behandelteam het behandelprogramma per kind verder vormgegeven. 

Na overleg met de ouders wordt het programma ingepland door de afdeling 

Planning. 

2.5.1 Voeding 

Intakefase 

Naast het berekenen van de Body Mass Index (BMI) , is het belangrijk om inzicht te 

krijgen in het gewichtsverloop van de afgelopen jaren en een interpretatie van de 

huidige BMI (gerelateerd naar leeftijd en geslacht). 

Tijdens deze intake wordt (globaal) inzicht verkregen in dagelijkse eten en drinken 

(wat, hoeveelheden, eetpatroon en eetgewoonten) van de leerling. Ook 

smaakvoorkeuren, wie bepaalt het eten en drinken van de leerling en de 

verwachtingen tav de diëtist en de Doorzetters komen aan bod. 

Intakegesprek 

Duur 45 min 

In samenwerking met orthopedagoog / psycholoog/maatschappelijk werk 

(leerweg 3, SO) 

de leerling samen met ouder(s) of verzorger(s). Bij kinderen tot 16 jaar is 

minimaal een ouder aanwezig. Boven de 16 jaar zal aan de jongere 

instemming gevraagd worden of ouder al den niet bij het gesprek aanwezig 

zal zijn. Altijd volgt communicatie met ouder/verzorger. 

Intake-gesprek verloopt volgens vragenlijst “ voeding en eetgewoonten” , 

afgenomen door de diëtist. 

De diëtist verzamelt informatie op gebied van 

o Aanwezige inzicht en kennis van gezonde voeding voor een kind (vlgs 

richtlijnen gezonde voeding van het Voedingscentrum) 

o Al dan niet ervaring met diëten, diëtisten, afvallen, aankomen etc 

o Welke eetgewoonten heersen er bij het kind en gezin of woonvorm 

(bijvoorbeeld WTC), bijvoorbeeld eetplaats, eetsnelheid, gebruik van 

maaltijden en tussendoortjes, eten in weekenden en bij feesten, vaste 

gebruiken (religieus, gezins-gewoonten) etc 

Dagboek van een Doorzetter; 

Aan het eind van het gesprek geeft de diëtist een mapje “ Dagboek van een 

Doorzetter” mee. (dagboek wordt in het werkboek opgenomen) 



15

Het dagboek bestaat uit een eetdagboek en een beweegdagboek. Het kind 

wordt gevraagd om 4 dagen een eetverslag bij te houden, op bijgeleverde 

formulieren. Het gaat om twee weekend-dagen en twee door de weekse 

(school)dagen. Bij voorkeur wordt het door het kind ingevuld, zo nodig 

geholpen door een ouder/verzorger. 

Het eetdagboek geeft informatie over het tijdstip van eten en drinken, wat en 

hoeveel er gegeten en gedronken wordt en over de eetplaats, met wie en zo 

mogelijk het gevoel daarbij. 

Daarnaast wordt gevraagd om een beweegverslag over dezelfde 4 dagen bij 

te houden, zodat de fysiotherapeut inzicht krijgt in het beweegpatroon en de 

type activiteiten van het kind. 

Opmerking; 

Fysiotherapeut draagt zorg voor gewichtsmeting, lengtemeting, BMI-bepaling en 

meting van middelomtrek. 

Behandelingsfase 

Uitgangspunten 

De gestelde uitgangspunten zijn algemeen geldend. Naar aanleiding van de intake 

worden punten meer of minder benadrukt. Zo nodig (en zo mogelijk binnen het kader 

van de Doorzetters) worden naast de algemene uitgangspunten individuele 

behandelingsdoelen gesteld. 

 

 

 

 

Kennisoverdracht en kennis-vergroting; gericht op beperken van energieintake 

en kennis van richtlijn goede voeding voor kind/jongere in bepaalde 

leeftijdsgroep (Schijf van vijf, Voedingscentrum). Productkeus, aanbevolen 

hoeveelheden zijn de “ rode draad” . 

Advies geven over praktische toepassing van het voedingsadvies 

(energiebeperkt dieet) in verschillende situaties. Advies geven, zowel aan 

ouders/verzorgers als aan het kind/jongere. 

Adviseren over gezonde eetgewoonten, met name regelmaat, rustig eten en 

tijd voor maken, goed proeven (leren genieten), extra’s (snoep en snacks) in 

verhouding tot eten. Onder eten verstaan we zowel drinken als vaste voeding. 

Bewust zijn van gedrag dat van invloed is (kan zijn) op eetgedrag, 

bijvoorbeeld verveling, emoties, invloed omgeving…..(intern- en extern 

bepaald eetgedrag). 

Hier sluit de behandeling direct aan op de behandeling van de 

orthopedagoog/psycholoog/maatschappelijk werk. 

Begeleidingsvormen 

Groepsbegeleiding 

o VSO leerlingen 

o Begeleid door diëtist en orthopedagoog/psycholoog 

o Criteria voor de samenstelling van de groep: 

Max 8 deelnemers 

Tijdsduur max 60 min per bijeenkomst (concentratie) 

o De groepsbegeleiding hebben o.a. als doel dat deelnemers ervaren 

met “lotgenoten” aan hetzelfde te werken, zowel wat betreft omgaan 

met voeding als met gedrag. Het biedt mogelijkheden om in heel 

praktische zin aan kennis vergroting te werken (bijvoorbeeld 

vergelijken van verschillende producten). Sterven naar positieve, 

veilige sfeer waarin de deelnemers elkaar kunnen steunen en 

stimuleren. 



16

Individuele begeleiding 

o Enkele VSO-leerlingen zullen niet geschikt zijn om in de groep de 

Doorzetters-begeleiding te krijgen. Voor een beperkt aantal (max 3 

per cursus jaar) zal individuele begeleiding ingepland kunnen worden. 

Voor de individuele begeleiding moet een duidelijk behandelplan aan 

ten grondslag liggen, gebaseerd op diagnostiek van de diëtist, 

geformuleerd na de intakefase. Afbakening in de tijd is van belang. 

Een VSO-jongere kan zelfstandig begeleid worden, indien nodig of 

gewenst kan begeleiding samen met ouder plaatsvinden. 

o 

o 

o 

Ouders van SO-leerlingen worden individueel begeleid, indien 

gewenst samen met orthopedagoog/maatschappelijk werker. De 

voeding van het jonge kind wordt vrijwel volledig bepaald door 

ouders/verzorgers, in ieder geval zijn zij er voor verantwoordelijk. 

Vandaar dat de begeleiding op de ouders/verzorgers is gericht. 

In het schooljaar 2010/2011 is gestart met ouderintervisie, door 

orthopedagoog en maatschappelijk werk. 

Voorwaardelijk voor deze vorm van ondersteuning is een 

gemeenschappelijke ambitie, kennis en uitgangspunten voor het 

afvallen van het kind. Indien dit niet aanwezig is, vindt begeleiding 

individueel plaats. 

De benodigde voorwaarden om het kind thuis te “laten” bewegen, 

komen aan de orde. 

Gelet op de doelgroep binnen leerweg 3 en jonge kinderen binnen het 

SO is ook aandacht voor de direct betrokkenen als grootouders, 

familie en buren. 

 

Ouderbegeleiding 

Ouders zijn zeer direct betrokken bij de Doorzetters. De rol van ouders is een 

belangrijke. 

o Voorwaarde scheppend (zorg dragen voor de juiste maaltijden 

(productkeus, bereidingswijzen, regelmaat), maar ook voor 

tussendoortjes (wederom productkeus, hoeveelheid en frequentie) 

o Ondersteunen van verandering van eetgedrag en/of eetgewoonten 

van kind en gezin 

o Verantwoordelijk voor motiveren en stimuleren van hun kind 

o Verantwoordelijk voor informeren van “ omgeving” van kind, zoals 

opa-oma-familie-oppas-vrienden etc 

Hiertoe moeten ouders betrokken worden en willen worden bij de Doorzetters. 

Betrekken van ouders vindt plaats door middel van : 

o Deelname aan intake-gesprek met diëtist en 

orthopedagoog/psycholoog/maatschappelijk werk 

o Informatie aan ouders middels ouderavond(en) en schriftelijke 

informatie over voortgang Doorzetters middels Doorzetters-info-mapje 

dat ieder kind/jongere krijgt. (en thuis kan overleggen) 

o Indien van toepassing: deelname aan individuele begeleidingstraject 

van het kind 



17

2.5.2 Gedrag 

Intakefase 

Intake met het kind door psycholoog/orthopedagoog/maatschappelijk werk i.s.m. de 

diëtist. Ouders zijn bij dit gesprek aanwezig bij kinderen tot en met 16 jaar (daarna in 

overleg met de jongeren) en altijd bij kinderen met een lager cognitief niveau (lager 

dan het niveau moeilijk lerend). Tijdens deze intake wordt inzicht verkregen over de 

motivatie, de weerbaarheid, het zelfvertrouwen van het kind en de opvattingen in het 

gezin. Ook worden de eetgewoonten en het ‘eetgedrag’ van het kind doorgenomen. 

Beginmeting 

Afname CBSK (kinderen 8 tot 12 jaar) of CBSA (kinderen 12 tot 18 jaar). Deze 

vragenlijst kijkt naar de competenties en het zelfbeeld van het kind. 

Behandeling 

Uitgangspunten 

De psychologische begeleiding bestaat uit een beïnvloeding van deelnemende 

kinderen en opvoeders naar een positief gemotiveerde houding ten aanzien van dit 

behandelprogramma middels individuele gesprekken en groepsbijeenkomsten voor 

zowel opvoeders als kinderen. 

De begeleiding is gericht op de omgang met (negatieve) emoties en gedachten. 

Overmatig eten vindt vaak plaats naar aanleiding van negatieve emoties (Van Strien, 

1986, 1996) zoals bijvoorbeeld verveling. Emoties leiden tot een algemene arousal 

en bij sommigen kan eten snel leiden tot reductie van de ervaren stress. Voedsel 

functioneert dan net als bij bijvoorbeeld alcohol of pillen, als een symptoombestrijding 

(palliatief copinggedrag). De ervaren bevrediging kan dan sterk bekrachtigend 

werken. Het systematisch niet belonen van de drang naar dergelijk gedrag is een 

belangrijk onderdeel waarop wordt ingespeeld bij de psychologische begeleiding. 

Een ander aspect van de begeleiding is het ontwikkelen van een 

probleemoplossende manier van denken: zoeken naar gedachten, die helpen bij het 

verwerven van ander gedrag, waarbij de deelnemer op den duur zich zelf leert 

controleren in dat andere gedrag. 

In gesprekken met de kinderen wordt getracht de hand te leggen op deze minder 

effectieve gedachten en deze te vervangen door gedachten, die juist leiden tot het 

ontdekken welke vorm van bewegen wel aantrekkelijk kan zijn voor het kind en het 

ontdekken dat bezig zijn met gezonder eten ook leuk en interessant kan zijn. Het 

doel is het aanleren van nieuwe eet- en beweeggewoonten. Per deelnemer wordt 

gezocht naar haalbare doelen, die worden vastgelegd in een behandelplan. 

Begeleidingsvormen 

Individuele begeleiding 

Indien uit de CBSK of de CBSA en/of de intake een negatief zelfbeeld komt, kan er 

voor gekozen worden om het kind individueel te begeleiden. De begeleiding is 

gericht op het positiveren van de houding van het kind t.o.v. zichzelf. Het kind wordt 

zo’n 8 maal individueel begeleid door de psycholoog/orthopedagoog die verbonden 

is aan de doorzetters. 

Groepsbegeleiding 

De groepsbijeenkomsten hebben o.a. als doel dat de kinderen ervaren met een 

aantal ‘lotgenoten’ aan hetzelfde te werken, zowel wat betreft omgaan met voeding 

en gedrag (groepsbegeleiding door diëtist en psycholoog/orthopedagoog) als ten 

aanzien van het bewegen (groepsbegeleiding door paramedici). 



18

De groepsbegeleiding bestaat uit een 5-tal bijeenkomsten waarbij verschillende 

onderwerpen met elkaar besproken worden. Na afloop van de bijeenkomst wordt een 

opdracht aan de kinderen meegegeven, welke ze thuis moeten maken. 

Ouderbegeleiding 

De begeleiding van ouders vindt plaats door middel van ouderavond(en). In de 

begeleiding ouders en kind is het aanleren van ander gedrag m.b.t. eten en bewegen 

het hoofddoel. Het is de bedoeling dat ouders/opvoeders ‘het goede voorbeeld’ gaan 

geven. Leren (gedrag veranderen) vindt voor een belangrijk deel plaats via imitatie. 

Daarnaast zullen de inspanningen door het kind positief worden beïnvloed door de 

steun die ervaren wordt bij het ‘meedoen’ door de omgeving. 

Voorwaarden 

Contract 

Middels een contract wordt overeengekomen dat kind en ouders zich houden aan de 

afspraken in het belang van het slagen van het programma. 

Motivatie 

Het is belangrijk dat de kinderen gemotiveerd zijn om deel te nemen aan het 

behandelprogramma. Door middel van groepsbegeleiding en individuele begeleiding 

wordt getracht om de motivatie van de kinderen, het bereiken van een gezond 

gewicht, te vergroten. 

Gedragsverandering 

Het bijhouden van een dagboek, waarin wordt vastgelegd wat het kind zoal gegeten 

en gedronken heeft en wat er extra aan beweging is gedaan. Tevens wordt de 

beleving van het kind hierbij genoteerd. Dit is de eerste stap naar ander gedrag. 

Stilstaan bij moeilijke momenten tijdens het behandelprogramma en hoe die het 

hoofd te bieden is een tweede stap. 

Rol van ouders 

De rol van ouders/verzorgers is een belangrijke. Niet alleen bij het houden van een 

toeziend oog op het nakomen van gemaakte afspraken. Ouders hebben meestal een 

grote invloed op de eet- en leefgewoonten van hun kind en kunnen een voorbeeld 

voor hen zijn. 

Van de ouders wordt gevraagd actief deel te nemen aan het behandelprogramma. 

De ouders worden geïnformeerd over het belang van verantwoord eten en bewegen 

en hen wordt gevraagd het goede voorbeeld te geven. Ouders leren het belang 

kennen van verantwoord eten en meer bewegen en gaan in dat opzicht het goede 

voorbeeld geven. Zij scheppen het klimaat waarin deze bezigheden worden ervaren 

als prettig om naar uit te zien. 

Evaluatie 

Indien het kind individueel begeleid is, wordt de CBSK of de CBSA aan het einde van 

de cursus herhaald, waarbij gekeken wordt of er een evenwichtiger score op de 

verschillende domeinen bereikt is. 

Indien het kind niet individueel begeleid is, wordt er door de 

psycholoog/orthopedagoog in een kort evaluatiegesprek met het kind besproken wat 

de ervaringen van het kind zijn, waar het kind nog aan moet werken en of, en zo ja, 

welke hulp het kind hierbij nog nodig heeft. 



19

2.5.3 Bewegen 

1. Onderdelen bewegingsprogramma 

Het bewegingsprogramma wordt begeleidt door een fysiotherapeut en/of een 

bewegingsagoog. In het behandelplan bestaat het bewegen uit: bewegingstherapie, 

dat wil zeggen onder begeleiding oefenen, sporten; bewegingsactiviteiten in het 

dagelijks leven; verminderen van sedentaire (zittend activiteiten (zoals tv kijken, 

computeren). 

Anamnestische gegevens 

Uit de vragenlijst aan de ouders en het instroomformulier ingevuld door 

fysiotherapeut samen met het kind 

- hulpvraag ouders en kind; 

- persoonsgegevens en diagnose; 

- voorgeschiedenis; 

- onderzoek naar oorzaken overgewicht; 

- grof motorische vaardigheden 

Instroomformulier wordt tijdens indicatie fase ingevuld door de behandelende 

fysiotherapeut tijdens behandeling. Indien het kind geen fysiotherapie heeft wordt er 

een intake van 60 min. ingepland bij een fysiotherapeut met als doel het 

instroomformulier in te vullen. 

Metingen 

1. Lichaamsgewicht, lengte en middelomtrek worden door de behandelende 

fysiotherapeut gemeten tijdens fysiotherapie. 

Dit gebeurt: 

- tijdens indicatie fase (bij kinderen/jongeren zonder FT tijdens intake bij 

fysiotherapeut) 

- bij aanvang van het schooljaar (in de observatiefase) 

- tijdens het doorzetters schooljaar eenmaal per 2 maanden. 

- In de evaluatiefase aan het eind van het schooljaar voor de laatste 

evaluatieoverleg (juni/juli). 

2. Conditietests: submaximaal testen met hartfrequentiemeting, passend bij de 

motorische mogelijkheden van het kind. Dus bij lopende kinderen een 

looptest en een fietstest bij kinderen die vooral zullen trainen met fietsen en 

vanuit een zittende houding. 

- fietsergometertest (PWC 170); 

- zes minuten wandeltest; 

- shuttle run (specifiek voor cerebrale parese); 

- astrand armergometertest (bodycycle). 

Deze tests worden twee maal afgenomen: tijdens observatiefase voor de eerste 

evaluatieoverleg en aan het eind van het programma voor de laatste 

evaluatieoverleg. 

Doel van het meten is om het submaximale inspanningsniveau van het kind in te 

schatten. Ook worden de meetwaardes evaluatief gebruikt om het effect op de 

conditie en op de hoeveelheid beweging te kunnen meten bij herhaling van de test. 

De conditietest wordt door fysiotherapeut en bewegingsagoog afgenomen in de 

daarvoor speciaal ingeplande testtijd (30min.) 

Het kind en de ouders krijgen voorafgaand deze test informatie over datum, tijdstip, 

locatie en nodige kleding/schoeisel. 



20

Kinderen met een verminderde cognitie (LW3) doen de conditietest tijdens 

fysiotherapeutische behandelingen. Bij hen is het van belang de test 2 tot 3 keer te 

oefenen voordat de test daadwerkelijk afgenomen kan worden (in 3 tot 4 

behandelingen). Kinderen met een verminderde cognitie zijn van nature meer 

terughoudend en zetten zich pas in als ze weten wat er komen gaat (van Wijck2008). 

Dit kan ook het geval zijn bij kinderen van LW2 of het VSO. Deze kinderen worden 

normaal ingepland. De therapeut kan beoordelen of de deelnemer ook meer geschikt 

is voor het herhalen van de inspanningstest. Indien dit het geval is geeft de therapeut 

dit zelf aan bij de planning. 

Uitslagen van alle metingen worden door fysiotherapeut genoteerd in digitale 

screeningformulier en het Doorzetters werkboekje. 

Basisvoorwaarden bewegingstherapie 

- belasting met submaximale intensiteit (50-70% van VO2 max, HR 130-150); 

- 30-45 min. 4x per week (naar de Nederlandse Norm voor Gezond bewegen); 

- trainen van grote spiergroepen; 

- aangepast aan de individuele mogelijkheden en interesse van het kind; 

- vaardigheidsspecifiek; 

- plezier en afwisseling staan voorop; 

- niet de intensiteit maar de tijdsduur t.b.v. aantal herhalingen bepaald primair 

de inspanning; 

- houd de vermoeidheid in de gaten. 

Specifieke voorwaarden voor een bepaalde aandoening 

Cerebrale parese: 

Gebruik cyclische bewegingen, bij voorkeur in een uitgangshouding die spasticiteit 

remt. Zoek een alternatief voor lopen, zoals handbike, hometrainer, skelter, roeibank. 

Spina bifida: 

Vermijd compressie in de nek en geef ondersteuning aan de lumbale wervelkolom. 

Let op het tempo en de kwaliteit van de ademhaling. Houd rekening met mogelijke 

sensibiliteitsstoornissen. 

Neuromusculaire aandoeningen: 

Richt de training niet teveel op de spierkracht in verband met risico van ‘over-use’. 

Gebruik kortdurende oefeningen, met veel herhalingen. 

Reumatische aandoening: 

vermijd overbelasting van de gewrichten (hydrotherapie is goede vorm van 

bewegen), matige intensiteit is wenselijk. 

Behandelvorm 

Het streven is om 4 keer per week 30-45 minuten onder begeleiding te bewegen. 

Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden, zie onderstaand schema. 

activiteit frequentie per week begeleiding 

fysiotherapie 1-2x FT (fysiotherapeut) 

zelfstandig oefen periode 1-2x fysiotherapeut 

(ZOP) 

fitness- of sportgroep 1x BA / FT 

Doorzettersgroep 1 x BA / FT 

Loopgroep / fietsgroep / 1x 

FT / BA 

handbikegroep 

Zwemmen (incidenteel) 1 x BA 



21

Het programma wordt individueel aangepast aan de fysieke mogelijkheden en/of het 

gedrag van het kind. Bij de therapiefrequentie wordt ook rekening gehouden met de 

vaste hoeveelheid beweging van het kind per dag in de school en thuissituatie 

bijvoorbeeld op een sportclub of dansschool. 

Omdat het van belang is dat de kinderen/jongeren de activiteit beoefenen met een 

submaximale intensiteit (50-70% van VO2 max, HR 130-150) is het wenselijk 

regelmatig te trainen met een hartslagmeter. 

Inhoudelijk 

Individuele fysiotherapie 

Accent bij de individuele therapie ligt op efficiëntie in bewegen tijdens oefeningen 

met matige intensiteit en bepaalde duur. 

Een grote diversiteit aan bewegingsvormen wordt aangeboden. Frequentie is 1 keer 

per week. Indien er andere indicaties zijn voor fysiotherapie wordt er nodige 

frequentie aangehouden. 

Zelfstandig Oefen Periode (ZOP) 

Het kind krijgt op schrift een programma dat zelfstandig uitgevoerd kan worden in 

een vooraf afgesproken tijd. Tegelijkertijd zijn meerdere kinderen met hun 

oefenprogramma in de ruimte bezig. Er is begeleiding door een fysiotherapeut of 

bewegingsagoog. Het programma wordt regelmatig bijgesteld. Wekelijks wordt 

opgeschreven wat het behaalde resultaat is. Frequentie 1 a 2 keer per week. 

Fitness 

Bij de fitness oefenen kinderen aan de hand van individueel opgesteld oefenschema 

in groepsverband onder begeleiding van een bewegingsagoog en/of fysiotherapeut. 

Frequentie 1 a 2 keer per week. 

Opbouw: 

- gezamenlijke warming up; 

- parcours op fitnessapparatuur: doel is het aanzetten van het metabolisme. De 

duur wordt verlengd als uit de HR blijkt dat kind weinig intensief aan de gang 

is. Ook is er aandacht voor krachtbehoud/-opbouw. Behoud van spiereiwitten 

kan middels trainen op fitnessapparatuur. 

- cooling down: individueel of gezamenlijk. Score: aantal herhalingen en/of 

duur. 

Sport/spelactiviteiten 

Matig intensief. In groepen of tweetallen. Gekozen wordt voor balspellen, tikspel e.d. 

Onder begeleiding van bewegingsagoog eventueel samen met fysiotherapeut. 

Frequentie 1 a 2 keer per week. 

Zwemmen 

VSO: op indicatie, niet standaard voor elke doorzetters. 

SO: kinderen zwemmen al standaard met de klas 

Exclusiecriteria hydrotherapie (algemeen): 

- open wonden; infecties; koorts; 

- epilepsie die niet met medicatie onder controle is te krijgen; 

- tracheostoma; 

- vitale capaciteit minder dan 1400 ml ; 

- slikstoornissen. 



22

2. Bewegingsactiviteiten in dagelijks leven 

Thuissituatie 

In de thuissituatie wordt het kind door ouders/verzorgers gestimuleerd om actief te 

worden en meer te bewegen. Voorbeelden van bewegingsactiviteiten in de 

thuissituatie zijn: 

- zelfverzorging; 

- verplaatsen; 

- hobby / sport. 

- huisdier verzorgen (indien van toepassing) 

- huishoudelijke taken vervullen 

Toelichting voor de ouders over bewegingsactiviteiten in thuissituatie vindt plaats 

tijdens ouderbijeenkomsten en individueel tijdens contacten met fysiotherapeut 

(persoonlijk of telefonisch). 

School 

Binnen de schoolsituatie zijn diverse lesprogramma’s ingeroosterd waarbij bewegen 

een onderdeel van uitmaakt. Gymnastiek wordt 2x per week aangeboden, gegeven 

door een vakleerkracht. Een aantal groepen heeft wekelijks bewegen op muziek in 

het rooster staan, waarbij een fysiotherapeut ondersteunend is. 

Ook tijdens pauzes en vaardigheden als boodschappen doen is bewegen op school 

een vast aspect. 

3. Verminderen van sedentaire activiteiten 

De fysiotherapeut bekijkt de verhouding activiteit/ rust in de klas en speelt hierin een 

adviserende rol. 

Afspraken worden gemaakt met ouders, leerkracht en kind om de duur van de 

sedentaire activiteit te verminderen en spreken een actief alternatief af. 

Hierbij wordt gedacht aan het verminderen van de duur van computeren, televisie 

kijken, muziek luisteren en lezen. 

Het overbrengen van informatie over het verminderen van sedentaire activiteiten 

naar ouders wordt gedaan via ouderbijeenkomsten/ouderavond en op LW3 tijdens 

bijeenkomsten met de maatschappelijk werkster. Tevens wordt de informatie 

opgenomen in het werkboekje en kunnen ouders hier telefonisch advies over krijgen. 

4. Sportadvies 

Doelstelling: samen met het kind en ouders komen tot een sportadvies. Er wordt 

gezamenlijk gezocht naar sportactiviteit voor het kind wat het kan/wil volgen 

na het doorzettersprogramma van Heliomare. 

In maart en april worden de kinderen beoordeeld of er een sportadvies gesprek moet 

plaats vinden. 

Doorzetters coördinator geeft een lijst met namen door aan de bewegingsagoog 

(specialisatie sportadvies). 

De bewegingsagoog neemt telefonisch contact op met de ouders van het kind om na 

te vragen of eventueel al interesse is voor sport/ bewegen na de doorzetters. Is er 

wel een idee , dan volgt een verwijzing naar regioconsulent. 



23

Is er nog geen idee, worden kind en ouders uitgenodigd voor een gesprek met 

bewegingsagoog. 

Er wordt uitgezocht welke sport activiteit bij een kind/jongere past gezien 

interesse en mogelijkheden van het kind. 

Er wordt uitgezocht bij welke verenigingen in de eigen woonomgeving deze 

activiteit kan worden beoefend. 

Er wordt gekeken of de begeleiding naar een vereniging wenselijk is. 

Er wordt gekeken naar de mogelijke knelpunten ( vervoer, kosten, 

sportmateriaal) en er wordt naar oplossingen gezocht. 

2.6 Ontslagfase 

In de laatste maand van het schooljaar vindt de afronding van het programma plaats. 

In de teambesprekingen worden de kinderen die meedoen aan het 

behandelprogramma besproken en wordt een afrondende rapportage geformuleerd. 

Ouders okrijgen deze eindrapportage toegestuurd waarna contact met hen wordt 

opgenomen door hun contactpersoon om het verslag de verduidelijken, vragen te 

beantwoorden en de evaluatie te bespreken. 

2.7 Nazorgfase 

- dag van ontslag; 

- nacontrole kind (door revalidatiearts) om te kijken wat het effect is van 

meedoen aan het programma op het dagelijks leven wanneer de begeleiding 

gestopt is en ouders en kind het helemaal zelf moeten gaan doen. Deze 

nacontrole zal plaatsvinden na ongeveer een half jaar. 

- Secretariaat zorgt voor inplannen van dit contact met de revalidatiearts. 

2.8 Evaluatie behandelproces 

Aan de hand van een vragenlijst naar tevredenheid van de ouders over het 

behandelproces. Zie voorbeeld in bijlage 8. 



24

2.9 Frequentieschema 

Fase 

Revalidatiearts Psycholoog/maatschap 

pelijk werker 

Diëtist Fysiotherapeut / 

Bewegingsagoog 

Secretariaat / 

Planning 

Extern 

Overgewicht 

team 

Aanmeldings 

Fase 

Indicatiefase 1x consult 1.0 

uur 

Onderzoeksfase 1 uur gesprek 1 uur gesprek en 

dagboek 

Behandelfase 

Ouderavond 

2 x 2 uur 

5x individueel of in groep 

kind (PS) 

5x individueel of in groep 

ouders (MW) 

Ouderavond 

2 x 2 uur 

5x individueel of 

in groep kind 

+eventueel 

ouders 

FT BMI meeting 

en instroomform. 

met kind invullen 

1x 0.5 uur 

Interview 0,5 uur 

Testen afnemen: 

1x 0,45 uur 

(bij 6 minuten 

wandeltest LW3/2: 

3x0,5 uur, 1x 0,5 

uur) 

Ouderavond 

2 x 2 uur 

Wekelijks 4x 0,5- 

0,45 uur FT + BA 

+ HT 

Ontslagfase 1x kind+ouders 1x kind+ouders Wekelijks 4x 0,5- 

0,45 uur FT + BA 

+ HT 

Ouders melden kind 

aan. 

Secretariaat regelt 

consulten. 

Planning plant 

intakes bij FT voor 

kinderen die nog 

geen FT hebben 

Planning regelt 

afspraken 

Planning regelt 

afspraken + 

begeleidende brief 

Secr. verstuurt 

uitnodigingen aan 

ouders 

Planning past 

therapieprogramma 

kind aan 

Secret. verzorgt 

eindrapportages 

Optioneel 

extern sport / 

bewegingsvoorlichting 

Aanmelding bij 

doorzetters 

behandelteam 

2x overleg 

(ca.10 min. per 

kind) 

1x overleg 

(ca.10 min. per 

kind) 



25

Evaluatiefase 

Testen afnemen: 

1x 0,45 uur 

(bij 6 minuten 

wandeltest LW3/2: 

3x0,5 uur, 1x 0,5 

uur) 

Evaluatieformulier 

wordt aan ouders 

toegezonden 

Contactpersoon 

1x 0,5 uur 

1x 1uur 

verwerken 

formulieren 

HT = hydrotherapie / zwemmen, BA = bewegingsagogie, FT = fysiotherapeut, secr. = secretariaat, MW =maatschappelijk werk 



26

2.10 Communicatie 

2.10.1 Overlegmomenten 

Er wordt een team ingesteld bestaande uit een vaste vertegenwoordiging van alle 

vakgroepen die actief participeren in het overgewichtprogramma, te weten: 

revalidatiearts, diëtist, psycholoog/orthopedagoog, maatschappelijk werk, 

fysiotherapeut, bewegingsagoog. 

Dit team overlegt na de eerste maand om de resultaten van onderzoek en observatie 

te bespreken en een behandelplan af te spreken. Hierbij zijn dus niet alle 

behandelaars aanwezig. Soms kan een behandelaar hierbij uitgenodigd worden voor 

een bespreking over een bepaald kind. Daarna volgt elke 3 maanden een evaluatie 

in het team om de voortgang te bespreken en het behandelplan bij te stellen. 

Teambespreking; 

Eén keer per 3 maanden, op vaste dag en tijd t.b.v. evaluatie voortgang per kind en 

bijstellen individueel behandelplan (ca. 10 min. per kind wordt gereserveerd). 

Aan het eind van de cursus, dus einde schooljaar, bij de laatste teambespreking, 

worden de kinderen uit het programma doorgesproken (eindevaluatie/ontslag). 

Rapportage: 

Tussentijdse rapportage: 

De rapportage wordt tevoren ingevuld en opgeslagen door alle betrokken 

vakgroepen in digitale Doorzetters map m.b.v. het invuldocument voor tussentijdse 

evaluatie. 

Zie bijlage 6 

Eindrapportage: 

Aan het eind van het cursusjaar wordt een eindrapportage geschreven. Na 

bespreking van het kind op het team wordt een eindrapportage gemaakt en gestuurd 

naar de ouders. Behandelend fysiotherapeut neemt hierna telefonisch contact met de 

ouders. Zie 2.9.2 en bijlage 7. 

2.10.2 Contactpersoon 

Er is gekozen voor eigen fysiotherapeut van het kind als contactpersoon, zodat 

ouders een vast teamlid hebben om hun vragen aan te stellen. 

Deze contactpersoon zal telefonisch overleg hebben met de ouders, maar hen 

desgewenst ook spreken wanneer zij op Heliomare zijn. Tussentijds en aan het einde 

bespreekt de contactpersoon de rapportage met het behandelplan met de ouders. 

Contactpersoon informeert ook de deelnemende kinderen over de afspraken die 

gemaakt zijn tijdens teambespreking. 

2.10.3 Werkboek “Doorzetters” 

Voor het bijhouden van vorderingen en afspraken met behandelaars ontvangt elke 

deelnemer van het programma het werkboek “Doorzetters”. Het boek dient tevens 

als communicatie middel tussen kind/jongere, ouders, school en behandelaars. 

Inhoud van het boek: 

Informatie en tips over gezond eten 

Informatie over een gezonde levensstijl met voldoende beweging 

Werkboekje voeding 

Werkboekje beweging 



28

Voedings- en beweegdagboek 

Metingen overzicht 

Hoofdstuk 3 

Organisatie 

3.1 Taken en verantwoordelijkheden 

De opzet van het behandelprogramma kent een cursusgerichte vorm. Zie 

onderstaande tabel. Na de instroom in juni en bepalen van de definitieve plaatsing, 

starten kinderen en hun ouders aan begin van het schooljaar en eindigen aan het 

eind van het schooljaar. Er is geen vervolgmogelijkheid. 

Het maximum aantal deelnemers is bepaald op 12 kinderen (maximum voor VSO 

jongeren is 8). 

3.2 Specifieke deskundigheden 

Diëtist, psycholoog/ orthopedagoog maatschappelijk werk: ervaring in werken met 

groepen kinderen van verschillend ontwikkelingsniveau; kennis van de problematiek 

m.b.t. overgewicht. 

(Kinder)fysiotherapeut: kennis van de specifieke problematiek bij kinderen met 

overgewicht en een motorische bewegingsbeperking van diverse aard en omvang. 

Kennis van training van kracht en inspanning op submaximaal niveau, passend bij de 

leeftijd en het ontwikkelingsniveau van het kind. 

Bewegingsagoog: kennis van inspanningsfysiologie en inspanningstesten bij 

kinderen. Tevens kennis van de mogelijkheden tot opbouw van spierkracht bij 

kinderen, gerelateerd aan de leeftijd en het ontwikkelingsniveau. 

3.3 Randvoorwaarden 

Materiaal: 

Voldoende testmateriaal (fietsergometer, armergometer, hartfrequentiemeter, 

weegschaal). 

Voldoende ruimte om met groepen te werken: sporthal, oefenruimte fysiotherapie. 

Aanpassingsmogelijkheden in de fitness naar de lengte en motorische mogelijkheden 

van het kind. 

Dagboek en werkboek (het minimale aantal gelijk aan het aantal deelnemers) 

Logistieke zaken 

Afstemming vakgroepen en afspraken met elkaar; inplannen programma’s bij de 

kinderen (afdeling Planning). 

Secretariële ondersteuning: voor verwerken rapportage en maken van afspraken 

doorzetters behandelteam. 



29

Literatuur 

Hoofdstuk 1 

- Rapport Gezondheidsraad. Overgewicht en obesitas. Den Haag: 

Gezondheidsraad, 2003; publicatienr 2003/07 

- Renders CM, Seidell JC e.a. Overgewicht en obesitas bij kinderen en 

adolescenten en preventieve maatregelen. Ned Tijdschr Geneeskd 

2004;148(42):2066-2070 

- Hirasing RA, Fredriks AM, Buuren S van, Verloove-Vanhorick SP e.a. 

Toegenomen prevalentie van overgewicht en obesitas bij Nederlandse 

kinderen en signalering daarvan aan de hand van internationale normen en 

nieuwe referentiediagrammen. NedTijdschr Geneeskd 2001;145:1303-1308 

- Fredriks AM, Buuren S van, Hirasing et al. De Quetelet-index (‘body mass 

index’) bij jongeren in 1997 vergeleken met 1980; nieuwe groeidiagrammen 

voor signalering van overgewicht , ondergewicht en obesitas. Nederlands 

Tijdschr Geneeskd 2002;145(27):1296-1303 

- Braet C, Winckel MJAM van. Behandelstrategieën bij kinderen met 

overgewicht. Bohn Stafleu van Loghum, Houten/Diegem. 2001 

- Wabitsch M. Overweight and obesity in European children and adolescents: 

causes and consequences, treatment and prevention. Eur J Pediatr 2000;159 

Suppl 1:S5-7 

- Wilson GT. Behavioral treatment of obesity: Thirty years and counting. 

Advances in Behavior Research and Therapy 16, 31-75 

- Jansen A, Nederkoorn C, Martijn C, Roefs A, Havermans R, Mulkens S. 

Waarom obesitas in de GGZ behandeld moet worden. Tijdschrift GZ 

Psychologie 2009: december: 38-44 

Hoofdstuk 2 

- Bulk-Bunschoten AMW, Renders CM e.a. Signalieringsprotocol Overgewicht 

in de Jeugdgezondheidszorg. Vumc Amsterdam. 2004 

- Braet C.e.a. : Dikke kinderen. Acco Leuven/Amersfoort 1995 

- Epstein LH, Meyers MD, Raynor HA, Saelens BE. Treatment of Pediatric 

Obesity. Pediatrics 1998;101:554-570 

- Epstein LH, Valoski AM, Vara LS et al. Effects of decreasing sedentary 

behavior and increasing activity on weight change in obese children. Health 

Psychology 1995;14(2):109-115 

- Braet C, Tanghe A, Decaluwé V, Moens E, Rosseel Y. Inpatient treatment for 

children with obesity: weight loss, psychological well-being and eating 

behavior. J. Pediatr. Psychol 2004;29:519-529 

- Tanghe A. e.a. : Obese jongeren met eetbuien. Tijdschrift Voor 

Gedragstherapie. Jaargang 33 september 2000 

- Strien, T van. Eating behavior, personality traites and body mass. 

Swetz & Zeitlinger Lisse,1986 

- Dieetbehandelingsrichtlijn ‘Te hoog gewicht bij kinderen’ 

Elsevier protocollen, 2004 

- De behandeling van overgewicht bij kinderen 

Informatorium Voeding en Diëtetiek, juli 2004 



30

Bijlagen 



31

Bijlage 1 

Werkboek doorzetters 

Een echte doorzetter! 


Naam: 

Dit is het werkboek van het doorzettersprogramma in Heliomare 

Werkboek doorzetters

Inleiding 


De doorzetters is een programma waarin we samen werken aan gezond en actief leven. In 

dit werkboek vind je een overzicht van de verschillende onderwerpen die aan bod komen, 

achtergrondinformatie en een werkboekgedeelte om je vorderingen en afspraken bij te 

houden. Het is jouw werkboek. 

Het is de bedoeling dat iedereen in het boekje kan lezen/ schrijven die je helpt bij het 

bereiken van een gezond de levensstijl. Bijvoorbeeld je ouders, de klas, de diëtist, de 

fysiotherapeut en de psycholoog/maatschappelijk werkster. Zo kan iedereen je helpen bij 

het bereiken van jouw doel! 



Inhoudsopgave: 

1: Telefoonnummers 

Achter rood tabblad: 

2: Waarom bewegen en gezond eten 

3: Informatie en tips over gezond eten 

4: Informatie over een gezonde levensstijl met voldoende beweging 

Achter groen tabblad 

5: Werkboekje voeding en gedrag 

6: Communicatieblad voeding en gedrag 

7: Werkboekje beweging 

8: Communicatieblad beweging 

9: Werkboek klas 

Achter blauw tabblad 

10: Meetblad 

Achter geel tabblad 

11: Voedings- en beweegdagboek 


1: Telefoonnummers 


Team: 

Diëtist: Manon Kuijpers : 088920-8417 

Maatschappelijk werk: Cathrien Moor : 088920-8187 / 06-44196509 

Orthopedagoog VSO: Rosa Kroes : 088920-8190 

Orthopedagoog SO: Esther van der Sleet : 088920-8255 

Fysiotherapie SO: naam: : 088920-8237 

Fysiotherapie VSO: naam: : 088920-8234 

Sportadvies team: Jop van den Helder : 088920-8190 

Planning: Connie van Castricum : 088920-8482 

Afspraken worden tevoren ingepland. Mocht je eerder een afspraak willen dan kun je 

altijd contact opnemen met het betreffende teamlid of de planning. 


2: Waarom bewegen en gezond eten 


Als je als kind overgewicht hebt en inactief bent heb je 60 % meer kans om te dik te 

zijn als je ouder wordt. Te dik zijn is niet gezond voor je lichaam. 

Door overgewicht heb je meer kans op ziekten zoals suikerziekte, 

huidaandoeningen, klachten aan je spieren en gewrichten, klachten aan je 

ademhalingssysteem en hartziekten. Ook kan je hierdoor minder zelfvertrouwen 

hebben. 

Om een gezond gewicht te bereiken moet je letten op de volgende 3 dingen: 

1: dat je gezond eet en niet teveel snoept 

2: dat je minder zit (zoals tijdens televisie kijken, lezen en computeren) 

3: dat je meer gaat bewegen en sporten 

3: Informatie en tips over gezond eten 

Eten en drinken leveren de energie die je lichaam nodig heeft om te kunnen 

functioneren en te bewegen. Voor een gezond gewicht en het behouden daarvan, 

moet er een evenwicht zijn in de hoeveelheid voeding die je eet en de hoeveelheid 

energie die je lichaam verbruikt. Wanneer je wilt afvallen is het belangrijk dat je 

minder eet en meer beweegt! 

De hoeveelheid energie die je per dag nodig hebt verschilt per persoon. 

Hieronder is weergegeven wat kinderen/jongeren van 6-18 jaar gemiddeld op 

een dag nodig hebben. 

Gemiddeld aanbevolen hoeveelheden 

voedingsmiddelen per dag 

4 tot 12 jaar 12 tot 20 jaar 

Brood 3-5 sneetjes 5-7 sneetjes 

Aardappelen (of rijst, 

pasta, peulvruchten) 

2-3 aardappelen of 2-3 

opscheplepels 

rijst/pasta/peulvruchten 

4-5 aardappelen of 4-5 

opscheplepels 

rijst/pasta/peulvruchten 

Groente 3 opscheplepels groente 4 opscheplepels groente 

Fruit 2 stukken fruit 2 stukken fruit 

Zuivel 

300-450/-600 ml 

melk(producten) en ½ - 1 

plak kaas 

Vlees(waren), vis, kip, 

ei of vleesvervangers 

Halvarine, margarine, 

bak- en 

braadproducten 

500 ml melk(producten) en 

1 plak kaas 

100-120 gram 100-120 gram 

20-30 gram 20-30 gram 

Dranken 1 - 1,5 liter 1,5 liter 

* De kleinste hoeveelheden gelden voor de jongste kinderen 



Omdat het lastig is voor kinderen en jongeren om eigen gezonde keuzes te maken in 

voedingsmiddelen hebben we hieronder een aantal tips voor je op een rijtje gezet. 

Tip 1: ontbijt is belangrijk 

Sla je ontbijt niet over! Sommige kinderen en jongeren denken calorieën te beperken 

door hun ontbijt over te slaan, niet doen! Het ontbijt is de belangrijkste maaltijd van 

de dag, dit geeft je namelijk energie om je “motor” op te starten en daardoor kun je 

goed de dag beginnen. 

Tip 2: gezonde tussendoortjes 

Neem naast 3 hoofdmaaltijden ook 3 keer iets kleins tussendoor! Zo blijft je 

spijsvertering op gang. Op deze manier heb je ook minder gauw trek in grote koeken, 

chocolade repen of een zak chips. Verantwoorde tussendoortjes zijn: 1 plak 

ontbijtkoek, 1 krentenbol, 1 evergreenkoek, 1 sultanakoek of 1 stuk fruit. 

Tip 3: slechte dranken 

Drink niet teveel frisdranken/vruchtensappen of sportdranken! Deze dranken 

bevatten heel veel suikers en dit is niet alleen slecht voor je lichaam maar ook voor je 

tanden! Wist je dat 1 glas cola 5 suikerklontjes bevat 

Je kunt beter kiezen uit: light frisdranken (niet meer dan 3 glazen per dag), 

(vruchten)thee zonder suiker, mineraalwater of water. Deze dranken zijn lekker en 

leveren heel weinig calorieën, daar word je dus niet dik van 

Tip 4: kleine hoeveelheden 

Zin in iets lekkers Bedenk je van te voren goed wat je wilt gaan eten, hoeveel je 

daarvan wilt gaan eten en waar je het gaat eten Dit zijn belangrijke punten om 

rekening mee te houden. Voorbeeld: spreek met jezelf af dat je na school 2 kleine 

chocolaatjes mag, eet dit op aan tafel als je gezellig met je vader of moeder zit te 

kletsen. Zo zorg je ervoor dat je niet meer eet dan je met jezelf hebt afgesproken! 


4: Informatie over een gezonde levensstijl met genoeg beweging 


Per dag zijn er veel momenten waarin je zit: zitten op school, zitten achter de 

computer, zitten om een boek te lezen. Op deze momenten heeft je lichaam weinig 

energie nodig en hierdoor val je minder snel af als je veel zit en weinig beweegt. 

Ga daarom (eventueel samen met je fysiotherapeut) na hoeveel uren per dag je zit of 

ligt en hoeveel uren per dag je aan het bewegen. Probeer per dag meer actieve 

momenten te maken en minder te zitten en te liggen. 

Voorbeeld hiervan: 

In plaats van 1 uur computeren: 30 minuten computeren en 30 minuten helpen in de 

keuken of tuin. 

Actieve momenten kunnen zijn: 

Buiten spelen 

Meehelpen in de keuken of in de tuin 

Tafel dekken 

Spelen met lego, auto’s en ballen 

Wandelen 

Wii fit 

Andere beweegtips: 

- neem als het lukt de trap in plaats van de lift. 

- als rolstoelgebruiker ga zelf in de rolstoel rijden in plaats van geduwd te worden. 

- neem wanneer het kan de fiets (of loop) in plaats van meerijden met de auto/ bus 

- probeer eens staand te gamen of blijf lopen tijdens telefoongesprek. 

- sport 

Zorg ervoor dat je ook sport. Kies een sport uit die je leuk vindt, want bewegen is 

leuk!! 

Het sportadviesteam van Heliomare kan je helpen in jouw buurt een sport te vinden 

die leuk is en geschikt voor jou. 

5: Werkboek voeding en gedrag 

Datum afspraak diëtist / orthopedagoog 

Afspraken met diëtist en orthopedagoog: 

6: Communicatieblad voeding/gedrag 


7: Werkboek beweging 

Weekstructuur beweegmomenten op school: 

Dag van de week beweegmoment opmerkingen 

Maandag 


Dinsdag 

Woensdag 

Donderdag 

vrijdag 

Afspraken met fysiotherapeut en/of bewegingsagoog: 

8: Communicatieblad beweging 

9: Werkboek klas 

Hier kunnen de afspraken met de klas opgeschreven worden en andere 

onderwerpen die belangrijk zijn voor in de klas zoals bijvoorbeeld traktatiebeleid. 

10: Meetblad 

Meting 1 

Datum: 

Meting 2 

Datum 

Meting 3 

Datum 

Meting 4 

Datum 

Meting 5 

Datum 

Lengte (cm) 

Gewicht (kg) 

BMI 

Middelomtrek 

(cm) 

Conditie test 


11:BIJHOUDEN VAN EET-DAGBOEK en BEWEEG-DAGBOEK. 


Het doorzetters-dagboek bestaat uit een eetdagboek en een beweegdagboek 

1. Eetdagboek 

Hierin schrijf je alles op wat je die dag gegeten en gedronken hebt. Dus alles wat in 

je mond gaat! 

Een eetdagboek laat zien hoe het eetpatroon in elkaar steekt en maakt bewust 

van de eetgewoonten die er zijn. Daarmee wordt het vaak eenvoudiger en 

duidelijker om de knelpunten in de voeding aan te pakken. Je kunt beter zien 

wat goede en wat verkeerde eetgewoonten zijn. 

Hoe maak je een eetdagboekje 

• Schrijf iedere dag heel precies op wat er is gegeten en gedronken. Het 

hoeft niet te worden afgewogen, het is goed om zogenaamde 

huishoudelijke maten te gebruiken, zoals kopje, beker, opscheplepel enz. 

• Schrijf het bij voorkeur direct op als je het eet of drinkt. Als je wacht tot 

eind van de dag bestaat de kans dat je dingen vergeet. 

• Gebruik per dag een nieuwe bladzijde 

• Vul de dag en de datum in 

• 1 e kolom: wat en hoeveel je eet en drinkt 

• 2 e kolom: waar, met wie je hebt gegeten en gedronken en als het lukt is 

het goed te beschrijven hoe je je voelde op dat moment. 

• Het voorbeeld laat zien hoe je een voedingsdagboek kunt invullen 

2. Beweegdagboek 

Hierin schrijf je wat je aan beweging hebt gedaan, zowel op school als thuis. 

• Gebruik per dag een nieuwe bladzijde van het beweegdagboek 

• Vul de dag en de datum in 

• Noteer wat voor soort beweging er is gedaan en hoeveel minuten 

ongeveer. Dus ook sporten, maar ook lopen naar de winkel, keuken mee 

helpen opruimen etc. 

• Om het beter te kunnen zien kun je de tijdsduur inkleuren in stippen. 

Iedere stip staat voor 5 minuten. 

VRAAG / OPDRACHT: 

Gedurende 4 dagen precies bijhouden wat je eet en drinkt en wat je doet aan 

beweging. 

Dus 2 dagen door de week en 2 dagen van het weekend !!!! 

Noteer ook je vragen, opvallende dingen, moeilijke momenten, onderwerpen die je 

wilt bespreken etc. 


VOEDINGSDAGBOEK 


Dag: 

Tijd 

Ontbijt 

Eten en drinken 

(wat en hoeveel) 

Datum: 

Waar, met wie, gevoel 

Tussendoor 

Lunch 

Tussendoor 

Warme 

maaltijd 

Tussendoor 


BEWEEGDAGBOEK 


Dag: ……………… 

Datum: …………………… 

Tijd en 

situatie 

Welke beweging heb ik 

gedaan 

Hoe 

lang 

Kleur stip voor elke 5 

min. 

OOOOOOOOOOOO 

OOOOOOOOOOOO 

OOOOOOOOOOOO 

OOOOOOOOOOOO 

OOOOOOOOOOOO 

OOOOOOOOOOOO 

OOOOOOOOOOOO 

OOOOOOOOOOOO 

OOOOOOOOOOOO 

OOOOOOOOOOOO 

OOOOOOOOOOOO 

OOOOOOOOOOOO 

OOOOOOOOOOOO 

© Universiteit Maastricht, Faculteit der Psychologie, Capaciteitsgroep 

Experimentele Psychologie 


Bijlage 2 

Informatiebrief ouders VSO 

’Doorzetters’ 

Behandelprogramma voor jongeren met overgewicht in 

Heliomare VSO 

Informatie voor ouders 

Waar gaat het over 

Bij steeds meer kinderen en jongeren wordt overgewicht geconstateerd. Overgewicht 

vergroot de kans op gezondheidsklachten, zoals: diabetes, vaatproblemen en slijtage 

aan gewrichten. Op latere leeftijd kunnen hartproblemen het gevolg zijn. Daarnaast 

kunnen dikke kinderen en jongeren last hebben van een negatief zelfbeeld, 

emotionele problemen en gedragsproblemen. 

Anders eten en meer bewegen is voor het tegengaan van overgewicht een geschikt 

middel, maar meestal is dat niet voldoende om een blijvende gewichtsvermindering 

te bewerkstelligen. Een behandeling door meerdere deskundigen heeft wel een 

goede kans van slagen. Hierbij is de medewerking van ouder(s)/verzorgers(s) 

natuurlijk onmisbaar. 

Veel kinderen met overgewicht binnen Heliomare hebben ook stoornissen in het 

bewegen. Dit brengt enerzijds met zich mee dat bewegen dikwijls niet in de eerste 

plaats als een prettige bezigheid wordt ervaren. Anderzijds is veel eten en snoepen 

bij gebrek aan voldoende andere prettige bezigheden voor mensen in het algemeen 

een voor de hand liggende toevlucht. 


kind m.b.t. de genoemde aspecten eten en bewegen. Waarom snoept uw kind vaak 

en eet het veel Wat maakt, dat bewegen voor uw kind niet leuk is 

Uit de persoonlijke antwoorden op deze vragen kan het behandelteam samen met 

ouders en kind een persoonlijke hulpvraag formuleren. 

Het eetgedrag kan worden omgebogen van eten uit verveling naar eten is leuk, ook 

als je niet veel eet maar leert genieten van eten. Eten kan namelijk gezellig zijn. 

Het is voor ouders/opvoeders de moeite waard om te proberen aan de eetmomenten 

binnen het gezin een gezellig aspect te geven. 

Hetzelfde geldt voor het bewegingsgedrag. Ook daarbij is het van belang te 

benadrukken, dat bewegen naast moeilijk, lastig, pijnlijk, enz. tevens een prettige 

bezigheid kan zijn. 

Meer bewegen en ontdekken dat bewegen ook leuk kan zijn, is hier het uitgangspunt. 

Een vooraf gesteld doel bereiken, bijvoorbeeld in de vorm van een persoonlijk record 

zal de eigenwaarde van deelnemers positief beïnvloeden en een positieve 

gemotiveerdheid opleveren. 



44

Doel 

Zowel bij het eet- als bij het bewegingsgedrag is het doel om een blijvende 

verandering in levensstijl te verkrijgen. 

Een belangrijk aspect hierin is de eigenwaarde van de deelnemer. Iemand die meer 

in beweging is en verantwoord eet, om zo zijn overgewicht terug te brengen, zal zich 

prettiger gaan voelen. Al was het alleen maar vanwege het feit, dat je er nog beter 

van gaat uit zien. Ook je conditie kan er profijt van hebben. 


Binnen Heliomare is een multidisciplinair behandelprogramma ontwikkeld waaraan 

revalidatiearts, psycholoog, diëtist, fysiotherapeut, en bewegingsagoog deelnemen 

om gezamenlijk met uw kind en u te streven naar een gezond gewicht. 

Het programma heeft de naam ‘Doorzetters’ gekregen. 

De aanpak zal voor uw kind spelenderwijs zijn en zal aan de individuele 

mogelijkheden aangepast worden. De ouders worden actief hierin betrokken, zodat u 

uw kind kunt stimuleren en begeleiden om het gewicht onder controle te krijgen. 

Opbouw programma: 

beweging 

voeding en voedingsgewoonten 

gedragsverandering 

ouderparticipatie 

Begeleiding vanuit Heliomare: 

Arts 

De revalidatiearts besluit of het behandelprogramma voor uw kind geschikt is. 

Als uw kind gaat deelnemen volgt een intake bij alle behandelaars. 

Diëtist 

De diëtist heeft gesprekken met u en uw kind om het voedingspatroon in kaart te 

brengen. U wordt gevraagd om een voedingsbeweegdagboek bij te houden. Vervolgens 

wordt een voedingsadvies aan u en uw kind gegeven. Regelmatig geeft de diëtist 

ondersteuning bij het volgen van dit advies. 

Psycholoog/ orthopedagoog 

De psycholoog kijkt hoe u en uw kind gestimuleerd en ondersteund kunnen worden tot 

gezonde eet- en gedragspatronen. Er is tevens aandacht voor de psychosociale 

aspecten. 

Fysiotherapeut / bewegingsagoog 

Aan het begin wordt gevraagd een activiteiten vragenlijst in te vullen en uw kind zal een 

conditietest doen. Het meten van lengte, gewicht en middelomtrek wordt elke 2 maanden 

door fysiotherapeut verricht. Zowel individueel als in groepsverband worden vervolgens 

meermaals per week bewegingsactiviteiten aangeboden, passend bij de individuele 

situatie van uw kind. 

Ouders 

45 

U heeft een belangrijke ondersteunende en stimulerende rol, met name in de 

thuissituatie. U krijgt advies over voeding en over ondernemen van activiteiten door uw 

kind en samen met u. 


2011 Heliomare

Duur en organisatie 

Het behandelprogramma wordt in cursusvorm aangeboden en duurt één schooljaar. 

Aan het begin zal de situatie in kaart gebracht worden door vraaggesprekken, 

onderzoek en testen. Op basis daarvan zal een individueel behandelplan worden 

opgesteld. Aan het eind zullen onderzoeken herhaald worden om te bekijken of het 

gewenste resultaat in zicht is en zal een eindgesprek met de ouder(s)/verzorger(s) 

plaatsvinden. 

Binnen het jaar zullen naast de individuele begeleiding ook groepsbijeenkomsten 

voor de kinderen georganiseerd worden en een oudercontactavond van 2 uur, waarin 

informatie gegeven wordt en gelegenheid is tot stellen van vragen. 

Heliomare revalidatie 

Relweg 51 

1949 EC Wijk aan Zee 

T (0251) 28 88 88 

F (0251) 28 83 66 

E info@heliomare.nl 

I www.heliomare.nl 

servicebureau januari 2010 



46

Bijlage 3 Informatiebrief ouders SO/Leerweg 3 

’Doorzetters’ 


in Heliomare SO en Leerweg 3 

Informatie voor ouders 

Waar gaat het over 

Bij steeds meer kinderen en jongeren wordt overgewicht geconstateerd. Overgewicht 

vergroot de kans op gezondheidsklachten, zoals: diabetes, vaatproblemen en slijtage 

aan gewrichten. Op latere leeftijd kunnen hartproblemen het gevolg zijn. Daarnaast 

kunnen dikke kinderen en jongeren last hebben van een negatief zelfbeeld, 

emotionele problemen en gedragsproblemen. 

Anders eten en meer bewegen is voor het tegengaan van overgewicht een geschikt 

middel, maar meestal is dat niet voldoende om een blijvende gewichtsvermindering 

te bewerkstelligen. Een behandeling door meerdere deskundigen heeft wel een 

goede kans van slagen. Hierbij is de medewerking van ouder(s)/verzorgers(s) 

natuurlijk onmisbaar. 

Veel kinderen met overgewicht binnen Heliomare hebben ook stoornissen in het 

bewegen. Dit brengt enerzijds met zich mee dat bewegen dikwijls niet in de eerste 

plaats als een prettige bezigheid wordt ervaren. Anderzijds is veel eten en snoepen 

bij gebrek aan voldoende andere prettige bezigheden voor mensen in het algemeen 

een voor de hand liggende toevlucht. 


kind m.b.t. de genoemde aspecten eten en bewegen. Waarom snoept uw kind vaak 

en eet het veel Wat maakt, dat bewegen voor uw kind niet leuk is 

Uit de persoonlijke antwoorden op deze vragen kan het behandelteam samen met 

ouders en kind een persoonlijke hulpvraag formuleren. 

Het eetgedrag kan worden omgebogen van eten uit verveling naar eten is leuk, ook 

als je niet veel eet maar leert genieten van eten. Eten kan namelijk gezellig zijn. 

Het is voor ouders/opvoeders de moeite waard om te proberen aan de eetmomenten 

binnen het gezin een gezellig aspect te geven. 

Hetzelfde geldt voor het bewegingsgedrag. Ook daarbij is het van belang te 

benadrukken, dat bewegen naast moeilijk, lastig, pijnlijk, enz. tevens een prettige 

bezigheid kan zijn. 

Meer bewegen en ontdekken dat bewegen ook leuk kan zijn, is hier het uitgangspunt. 

Een vooraf gesteld doel bereiken, bijvoorbeeld in de vorm van een persoonlijk record 

zal de eigenwaarde van deelnemers positief beïnvloeden en een positieve 

gemotiveerdheid opleveren. 



47

Doel 

Zowel bij het eet- als bij het bewegingsgedrag is het doel om een blijvende 

verandering in levensstijl te verkrijgen. 

Een belangrijk aspect hierin is de eigenwaarde van de deelnemer. Iemand die meer 

in beweging is en verantwoord eet, om zo zijn overgewicht terug te brengen, zal zich 

prettiger gaan voelen. Al was het alleen maar vanwege het feit, dat je er nog beter 

van gaat uit zien. Ook je conditie kan er profijt van hebben. 


Binnen Heliomare is een multidisciplinair behandelprogramma ontwikkeld waaraan 

revalidatiearts, orthopedagoog, maatschappelijk werker, diëtist, fysiotherapeut, en 

bewegingsagoog deelnemen om gezamenlijk met u en uw kind te streven naar een 

gezond gewicht. 

Het programma heeft de naam ‘Doorzetters’ gekregen. 

De aanpak zal voor uw kind spelenderwijs zijn en zal aan de individuele 

mogelijkheden aangepast worden. De ouders worden actief hierin betrokken, zodat u 

uw kind kunt stimuleren en begeleiden om het gewicht onder controle te krijgen. 

U krijgt advies over voeding en over ondernemen van activiteiten door uw kind en 

samen met u. 

Opbouw programma: 

beweging 

voeding en voedingsgewoonten 

gedragsverandering 

ouderparticipatie 

Begeleiding vanuit Heliomare: 

Consult met de revalidatiearts waar samen met U wordt besloten of het 

behandelprogramma geschikt is voor uw kind. 

Als uw kind gaat deelnemen volgt een intake bij alle behandelaars. 

 

 

Gesprekken met de diëtist en de maatschappelijk werker waar met u en 

uw kind het voedingspatroon in kaart wordt gebracht. U wordt gevraagd om 

een voedings-beweeg-dagboek bij te houden. Vervolgens wordt een 

voedingsadvies gegeven. De diëtist en de maatschappelijk werker geven 

ondersteuning bij het volgen van dit advies. 

Contact met de orthopedagoog en de maatschappelijk werker 

individueel of middels ouder-intervisie-bijeenkomsten waarin u en uw 

kind gestimuleerd en ondersteund kunnen worden om te komen tot gezonde 

eet- en gedragspatronen. 

Tijdens deze bijeenkomsten zult u als ouder of verzorger op een 

gestructureerde wijze met elkaar in gesprek gaan over leefstijl en 

gewichtscontrole. 

De ouder-intervisieavonden leveren U het volgende op: 



48

- Ze helpen U bij het vinden van oplossingen en strategieën in situaties 

die U tegen komt met uw kind bij de begeleiding naar een gezondere 

leefstijl. 

- U ondersteunt elkaar als ouders, wisselt informatie uit en praat over 

uw eigen dagelijkse praktijk met uw kind. 

- Ze helpen U bij het organiseren van praktische middelen, die nodig 

zijn voor uw kind (bijvoorbeeld een fiets). 

- Eén avond zullen we een fysiotherapeut of bewegingsagoog 

uitnodigen om met U informatie uit te wisselen over 

bewegingsactiviteiten thuis en over sporten. 

Bewegen onder begeleiding van een fysiotherapeut / bewegingsagoog. In het begin 

vragen we U om een activiteiten-vragenlijst in te vullen en uw kind zal een 

conditietest doen. Zowel individueel als in groepsverband worden vervolgens 

meermaals per week bewegingsactiviteiten aangeboden, passend bij de individuele 

situatie van uw kind. 

Duur en organisatie 

Het behandelprogramma wordt in cursusvorm aangeboden en duurt één schooljaar. 

Aan het begin zal de situatie in kaart gebracht worden door vraaggesprekken, 

onderzoek en testen. Op basis daarvan zal een individueel behandelplan worden 

opgesteld. Aan het eind zullen onderzoeken herhaald worden om te bekijken of het 

gewenste resultaat in zicht is en zal een eindgesprek met de ouder(s)/verzorger(s) 

plaatsvinden. 


Relweg 51 


T (0251) 28 88 88 

F (0251) 28 83 66 

E info@heliomare.nl 

I www.heliomare.nl 

Servicebureau januari 2010 



49

Bijlage 4 

Instroomformulier behandelprogramma “Doorzetters” 

Naam 

Geb. dat 

Diagnose 

Nevendiagnose 

Klas 

Ingevuld door 

Datum 

Is jongere 16 jaar of ouder Ja/Nee 

Indien ja: wenst jongere aanwezigheid van zijn ouders/verzorgers bij de intakegesprek met 

diëtist en psycholoog Ja/Nee 

Metingen 

Lengte (cm) 

Gewicht (kg) 

BMI 

Middelomtrek (cm) 

Motorische mogelijkheden 

Hoe verplaatst het kind/jongere zich 

(rolstoel, lopen) 

Gebruik loophulpmiddelen 

Loopafstand 

Transfermogelijkheid naar de grond 

zelfstandig mogelijk 

Bewegingsmogelijkheden zittend in de 

rolstoel 

Inschatting conditie (aantal minuten 

achtereen actief kunnen zijn) 

Kan het kind in een groep oefenen 

Specifieke voorkeur voor groep 

(hoog/laag cognitief) 

Bewegingsinteresse van het kind/jongere 

Sportgroep 

Fitness (t.b.v. krachttraining) 

Bewegen op muziek 

Aerobic 

Handbike 

Fietsen/spinning 

Loopgroep 

Loopgroep met nordic walking 

Advies m.b.t. 

bewegingsprogramma 

(therapiefrequentie, 

oefengroepen enz.)* 

* richtlijn van het programma is: 4 bewegingsactiviteiten per 

week inclusief ft en exclusief gymnastiek 



50

Bijlage 5 

Evaluatie rapportageformulier 

Rapportageformulier Doorzetters 

t.b.v. kindbespreking op het teambespreking met revalidatiearts en andere 

vakgroepen 

Naam kind: 

Geb. Datum: 

Ecaris nummer: 

I. Diëtist 

Invul datum: 

1. Huidige situatie (o.a. behandeling, motivatie): 

2. Factoren: 

Belemmerend 

 

Stimulerend (inclusief sterke kanten kind) 

3. Samenvatting dagboek: 

4. Plan van aanpak en voorstel voor vervolg: 

II. Psycholoog/orthopedagoog/ maatschappelijk werk 

Invul datum: 

1. Huidige situatie (o.a. behandeling, motivatie): 

2. Factoren: 

Belemmerend 

 


3. Samenvatting Gedragsvragenlijst (CBSK/CBSA): 


III. Bewegingstherapie (FT / BA) 

Invul datum: 

1. Huidige situatie (o.a. behandeling, motivatie, informatie vanuit onderwijs): 



51

Therapieprogramma 

Soort activiteit 

Fysiotherapie 

individueel 

ZOP 

Frequentie 

per week 

Inhoud 

programma 

Inbreng vanuit 

kind zelf / 

motivatie 

Opmerkingen 

Fitness 

Zwemmen 

Doorzettersgroep 

Sportgroep: 

1… 

2… 

2. Factoren: 

Belemmerend 

 


3. Meetgegevens 

Lengte (cm) 

Beginsituatie* 

Tussentijd 

evaluatie* 

Derde meeting 

(eindsituatie)* 

Gewicht (kg) 

BMI 

Middelomtrek (cm) 

Conditie 

Hoeveelheid 

bewegen 

Vegetatieve reacties 

Hoe wordt bewegen 

ervaren 

Enthousiasme voor 

sport / bewegen in de 

thuissituatie 

* meest recente meetgegevens invullen 




52

Bijlage 6 

Tussentijdsverslag Doorzetters voor ouders 


Aan ouders/verzorgers van 

Wijk aan Zee, d.d. 

Relweg 51 


T zie onderaan 

F (0251) 288454 

www.heliomare.nl 

Revalidatiecentrum 

fysiotherapie 

Tussentijdsverslag Doorzetters 

… neemt in het schooljaar 20..-20.. deel aan het Doorzettersprogramma voor 

kinderen en jongeren met overgewicht. 

Hierbij treft u een tussenevaluatie en eventuele afspraken. 

Evaluatie afgelopen periode t.a.v.: 

Voeding 

 

 

 

Bewegen 

Gedrag 

Ouderbetrokkenheid 

Metingen: 

Lengte (cm) 

Gewicht (kg) 

BMI: 

Middelomtrek 

(cm): 

Conditietest 

Eerste meting 

Nu 

Conclusie t.a.v. gewicht: 

Plan van aanpak voor vervolg: 

We verwachten u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. 

Met vragen kunt u contact opnemen met 0251-288: 



53

Diëtist: 417 

Psycholoog: 442 

Fysiotherapeut: 237 of 234 

Sportadvies: Jop van den Helder 358 

Vriendelijke groet 

Het doorzetters behandelteam 



54

Bijlage 7 Eindverslag Doorzetters voor ouders 

Aan ouders/verzorgers van 

Wijk aan Zee, d.d. 


Relweg 51 


T zie onderaan 

F (0251) 288454 

www.heliomare.nl 

Revalidatiecentrum 

fysiotherapie 

Eindverslag Doorzetters 

… nam in het schooljaar deel aan het Doorzettersprogramma voor kinderen en 

jongeren met overgewicht. 

Hierbij treft u een eindevaluatie en eventuele afspraken. 

Conclusie (t.a.v. voeding, gedrag en bewegen): 

Metingen: 

Lengte (cm) 

Gewicht (kg) 

BMI: 

Middelomtrek 

(cm): 

Conditietest 

Begin schooljaar 

Nu 

Advies voor vervolg 

Doorzetters programma wordt beëindigd. … 

We verwachten u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. 

Met vragen kunt u contact opnemen met een van de betrokken behandelaars 

0251-288: 

Diëtist: 417 

Psycholoog: 442 

Fysiotherapeut: 237 (SO/Beverwijk) of 234 (VSO) 

Sportadvies: Jop van den Helder 358 

Vriendelijke groet 

Het doorzetters behandelteam 



55

Bijlage 8 

Evaluatieve vragen aan ouders 

De vragenlijst voor de jongeren is nog in ontwikkeling (streven augustus 2012) 

Evaluatie vragenlijst voor ouders 

DOORZETTERSPROGRAMMA 

Berichtgeving algemeen over het programma 

1. Door wie zijn u en uw kind aangemeld voor het doorzettersprogramma 

- Ouders zelf 0 

- Revalidatiearts 0 

- Via het team (UPB of BLP) 0 

- Leerkracht 0 

- Anders ….. 

2. Welke informatie heeft u tevoren ontvangen, nadat u kind bij de revalidatiearts 

aangemeld was 

- Informatiebrief 0 

- Mondelinge uitleg 0 

- Anders …. 

3. Door wie bent u geïnformeerd 

- Revalidatiearts 0 

- Leerkracht 0 

- Therapeut 0 

- Diëtist 0 

- Psycholoog 0 

- Maatschappelijke werker 0 

4. Wat verwachtte u vooraf van het doorzettersprogramma: 

…………………………….. 

5. Heeft u en uw kind moeten wachten om mee te kunnen doen met het 

doorzettersprogramma 

Ja 

0, hoelang ………………….. 

Nee 0 

Opzet programma 

6. Bent u tevreden over het aantal therapiemomenten per week voor de 

verschillende onderdelen van het programma (fysiotherapie, bewegingsagogie, 

psycholoog, dietist) 

Ja 0 

Nee 0, graag toelichting ……. 

7. Heeft u zelf voldoende begeleiding gekregen 



56

Ja 0 

Nee 0, graag toelichting ……. 

Berichtgeving over uw kind 

8. Bent u voldoende op de hoogte gehouden over de resultaten van de drie 

teambesprekingen die gedurende het jaar gehouden zijn 

Ja 0 

Nee 0, graag toelichting 

Ouderavond 

9. Bent u bijtijds geïnformeerd over de datum van de ouderavond 

Ja 0 

Nee 0, graag eerder 

10. Bent u tevreden over het aantal ouderavonden 

Ja 0 

Nee 0, graag meer / minder 

11. Voldeed de inhoud van de ouderavonden aan uw verwachtingen 

ja 0 

nee 0, graag toelichting 

Resultaat programma 

12. Heeft deelname aan het programma veranderingen opgeleverd t.a.v. 

a. bewegen. 0 Zo ja, waar merkt u dat aan …….. 

b. voeding. 0 Zo ja, waar merkt u dat aan …….. 

c. gedrag. 0 Zo ja, waar merkt u dat aan …….. 

13. Kunt u de adviezen uit het programma goed opvolgen 

Ja 0 

Nee, 0 waar zitten de knelpunten ……… 

Toekomst 

14. Verwacht u het resultaat vol te kunnen houden 

Ja 0 

Nee, 0 

15. Heeft u nog begeleiding nodig om dit vol te kunnen houden 

Ja 

0 wat is gewenst 

Nee, 0 

Wat vind u dat in het behandelprogramma verbeteren moet; : 

- …. 

- ….. 

Geef nu een rapportcijfer op een schaal van 1-10 voor het totale programma: 



57



58

Bijlage 9 

BMI berekening 

Leeftijd (in 

jaren) 

Jongens 

BMI 

afkapwaarde 

overgewicht 

Jongens 

BMI 

afkapwaarde 

obesitas 

Meisjes 

BMI 

afkapwaarde 

overgewicht 

2 18,41 20,09 18,02 19,81 

2,5 18,13 19,80 17,76 19,55 

3 17,89 19,57 17,56 19,36 

3,5 17,69 19,39 17,40 19,23 

4 17,55 19,29 17,28 19,15 

4,5 17,47 19,26 17,19 19,12 

5 17,42 19,30 17,15 17,19 

5,5 17,45 19,47 17,20 19,34 

6 17,55 19,78 17,34 19,65 

6,5 17,71 20,23 17,53 20,08 

7 17,92 20,63 17,75 20,51 

7,5 18,16 21,09 18,03 21,01 

8 18,44 21,60 18,35 21,57 

8,5 18,76 22,17 18,69 22,18 

9 19,10 22,77 19,07 22,81 

9,5 19,46 23,39 19,45 23,46 

10 19,84 24,00 19,86 24,11 

10,5 20,20 24,57 20,29 24,77 

11 20,55 25,10 20,74 25,42 

11,5 20,89 25,58 21,20 26,05 

12 21,22 26,02 21,68 26,67 

12,5 21,56 26,43 22,14 27,24 

13 21,91 26,84 22,58 27,76 

13,5 22,27 27,25 22,98 28,20 

14 22,62 27,63 23,34 28,57 

14,5 22,96 27,98 23,66 28,87 

15 23,29 28,30 23,94 29,11 

15,5 23,60 28,60 24,17 29,29 

16 23,90 28,88 24,37 29,43 

16,5 24,19 29,14 25,54 29,56 

17 24,46 29,41 24,70 29,69 

17,5 24,73 29,70 24,85 29,84 

18 en ouder 25 30 25 30 

Meisjes 

BMI 

afkapwaarde 

obesitas 

BMI = (gewicht / lengte 2 , gerelateerd aan de leeftijd en geslacht) 



59

Behandelprogramma Doorzetters - Heliomare

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?