VM42 Lassen van roest- en hittevast staal.pdf - Induteq
VM42 Lassen van roest- en hittevast staal.pdf - Induteq
VM42 Lassen van roest- en hittevast staal.pdf - Induteq
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
39<br />
Hoofdstuk 6<br />
Lasprocess<strong>en</strong> <strong>en</strong> naadvorm<strong>en</strong><br />
6.1 Algeme<strong>en</strong><br />
6.1.1 Lasprocess<strong>en</strong> <strong>en</strong> hun toepassing<strong>en</strong><br />
Roest- <strong>en</strong> <strong>hittevast</strong>e <strong>staal</strong>soort<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> met vrijwel alle<br />
bestaande lasprocess<strong>en</strong> met succes word<strong>en</strong> gelast. Bij het<br />
lass<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>roest</strong>vast <strong>staal</strong> moet<strong>en</strong> - net als bij het lass<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> ongelegeerd <strong>staal</strong> - maatregel<strong>en</strong> word<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> om<br />
het <strong>staal</strong> teg<strong>en</strong> de invloed <strong>van</strong> de omring<strong>en</strong>de lucht te bescherm<strong>en</strong>.<br />
De elektrodebekleding, het laspoeder <strong>en</strong> het beschermgas<br />
moet<strong>en</strong> het smeltbad zo goed mogelijk bescherm<strong>en</strong><br />
teg<strong>en</strong> deze omring<strong>en</strong>de lucht <strong>en</strong> vooral (maar niet<br />
alle<strong>en</strong>) teg<strong>en</strong> de zuurstof. Eén <strong>van</strong> de schadelijke effect<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> zuurstof is e<strong>en</strong> verminderde corrosieweerstand als<br />
gevolg <strong>van</strong> e<strong>en</strong> ongew<strong>en</strong>ste oxidatie <strong>van</strong> zowel de las als<br />
het aangr<strong>en</strong>z<strong>en</strong>de basismateriaal.<br />
Beperking<strong>en</strong> in de toepassing <strong>van</strong> lasprocess<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
gevolg zijn <strong>van</strong> de vorm <strong>en</strong> afmeting<strong>en</strong> <strong>van</strong> het werkstuk,<br />
het aantal product<strong>en</strong> <strong>en</strong> de gestelde kwaliteitseis<strong>en</strong>.<br />
Ev<strong>en</strong>zo spel<strong>en</strong> economische overweging<strong>en</strong> e<strong>en</strong> rol bij de<br />
proceskeuze. Hoewel bijvoorbeeld het lass<strong>en</strong> met beklede<br />
elektrod<strong>en</strong> (Bmbe) nog steeds gebruikt wordt, is dit proces<br />
uit oogpunt <strong>van</strong> economie voor e<strong>en</strong> belangrijk deel verdrong<strong>en</strong><br />
door het MAG-lass<strong>en</strong>. Terwijl voor het gemechaniseerd<br />
lass<strong>en</strong> met succes gebruik word gemaakt <strong>van</strong> het<br />
MAG-, TIG- <strong>en</strong> plasmalass<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> specifieke vorm <strong>van</strong> het<br />
gemechaniseerd lass<strong>en</strong> is het TIG-lass<strong>en</strong> <strong>van</strong> pijp/pijp- <strong>en</strong><br />
pijp/pijpplaatverbinding<strong>en</strong>, al dan niet onder toevoeging<br />
<strong>van</strong> draad. Hiervoor is teg<strong>en</strong>woordig e<strong>en</strong> groot aanbod <strong>van</strong><br />
betrouwbare apparatuur beschikbaar.<br />
Milieueis<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> e<strong>en</strong> steeds belangrijker rol <strong>en</strong> ook hier<br />
kan de proceskeuze door word<strong>en</strong> beïnvloed (hoofdstuk 15,<br />
"Veiligheid <strong>en</strong> gezondheid").<br />
De grote uitzettingscoëfficiënt <strong>van</strong> aust<strong>en</strong>itisch <strong>roest</strong>vast<br />
<strong>staal</strong> <strong>en</strong> in mindere mate duplex <strong>roest</strong>vast <strong>staal</strong> maakt het<br />
nodig kleminrichting<strong>en</strong> te gebruik<strong>en</strong> of veelvuldig te hecht<strong>en</strong><br />
met niet te kleine hecht<strong>en</strong>. Ook moet e<strong>en</strong> zodanige lasvolgorde<br />
word<strong>en</strong> aangehoud<strong>en</strong>, dat vervorming<strong>en</strong> <strong>en</strong> daardoor<br />
spanning<strong>en</strong> in de gelaste onderdel<strong>en</strong> zo klein mogelijk<br />
word<strong>en</strong> gehoud<strong>en</strong>. Mart<strong>en</strong>sitische <strong>en</strong> ferritische <strong>roest</strong>vaste<br />
<strong>staal</strong>soort<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> deze problem<strong>en</strong> in veel mindere mate,<br />
omdat de uitzettingscoëfficiënt<strong>en</strong> vrijwel overe<strong>en</strong>kom<strong>en</strong><br />
met die <strong>van</strong> <strong>staal</strong>.<br />
Door de geringere warmtegeleidbaarheid <strong>van</strong> <strong>roest</strong>vast<br />
<strong>staal</strong> t<strong>en</strong> opzicht <strong>van</strong> die <strong>van</strong> ongelegeerd <strong>staal</strong> blijft de<br />
warmte meer geconc<strong>en</strong>treerd rond het smeltbad. Dit houdt<br />
in dat er met e<strong>en</strong> zodanige stroomsterkte <strong>en</strong>/of lassnelheid<br />
moet word<strong>en</strong> gelast dat het smeltbad niet 'oververhit' kan<br />
rak<strong>en</strong>. Het lass<strong>en</strong> in positie kan door ditzelfde effect ook<br />
moeilijker zijn <strong>en</strong> vraagt meer conc<strong>en</strong>tratie <strong>van</strong> de lasser.<br />
Doordat het smeltbad de warmte slechter kwijt kan, zakt<br />
het gemakkelijker uit. Bij het lass<strong>en</strong> <strong>van</strong> dunne plaat kan,<br />
door het gebruik <strong>van</strong> bijvoorbeeld (watergekoelde) koper<strong>en</strong><br />
onderlegstripp<strong>en</strong> (heatsinks), de warmte beter word<strong>en</strong> afgevoerd.<br />
Hierdoor wordt e<strong>en</strong> teveel aan plaatselijke warmte<br />
in het werkstuk teg<strong>en</strong>gegaan, wat gunstig is om de vervorming<br />
minimaal te houd<strong>en</strong>.<br />
Voor het lass<strong>en</strong> <strong>van</strong> geplateerd <strong>staal</strong> wordt verwez<strong>en</strong> naar<br />
hoofdstuk 8. E<strong>en</strong> overzicht <strong>van</strong> geschikte lasprocess<strong>en</strong><br />
voor het lass<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>roest</strong>vast <strong>staal</strong> staat in tabel 6.1. In<br />
deze tabel zijn de lasprocess<strong>en</strong> opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> waarmee <strong>roest</strong>vast<br />
<strong>staal</strong> in principe kan word<strong>en</strong> gelast, dan wel kan word<strong>en</strong><br />
gesned<strong>en</strong>. Onderscheid wordt gemaakt in mogelijke,<br />
mogelijke maar niet gebruikelijke, <strong>en</strong> niet toe te pass<strong>en</strong> process<strong>en</strong>.<br />
Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> zijn de toe te pass<strong>en</strong> plaatdikt<strong>en</strong> aangegev<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> de positie waarin kan word<strong>en</strong> gelast.<br />
In tabel 6.1 zijn ook <strong>en</strong>kele lasprocess<strong>en</strong> niet opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
Dat zijn het autoge<strong>en</strong> lass<strong>en</strong>, het hardsolder<strong>en</strong> met de vlam<br />
<strong>en</strong> het zachtsolder<strong>en</strong>. Dit zijn process<strong>en</strong> die wel kunn<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> toegepast, maar daarbij moet<strong>en</strong> de consequ<strong>en</strong>ties<br />
<strong>van</strong> hun toepassing goed word<strong>en</strong> gerealiseerd. Het is namelijk<br />
mogelijk dat bij toepassing <strong>van</strong> deze process<strong>en</strong> de corrosiebest<strong>en</strong>digheid<br />
<strong>van</strong> de verbinding (sterk) achteruit gaat.<br />
Mocht dit onder de praktijkomstandighed<strong>en</strong> <strong>van</strong> weinig<br />
belang zijn <strong>en</strong> stuit<strong>en</strong> de aanbevol<strong>en</strong> <strong>en</strong> daarom kwalitatief<br />
betere process<strong>en</strong> op praktische bezwar<strong>en</strong>, dan is het gebruik<br />
<strong>van</strong> de drie g<strong>en</strong>oemde verbindingsmethod<strong>en</strong> te overweg<strong>en</strong>.<br />
Voor het verbind<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>roest</strong>vaste stal<strong>en</strong> plat<strong>en</strong> met e<strong>en</strong><br />
geringe wanddikte