Logopedie in het cluster 4 onderwijs - Logopedie.nl

4.1
Spraak en verstaanbaarheid
4.1.1 Beschrijving problemen met spraak en verstaanbaarheid
Primaire mondfuncties, eten en drinken
Bij jonge leerlingen in het cluster 4 onderwijs met complexe problematiek kan sprake zijn van een afwijkende
sensibiliteit en ontwikkeling in het mondgebied. Er zijn problemen zichtbaar met het eten en drinken (verslikken,
onvoldoende kunnen kauwen, onvoldoende tongbeweging bij het eten).
Stemgeving
Als er problemen zijn met de stemgeving kan het kind meestal niet lang of veel praten en krijgt al snel last
van keelpijn, schrapen en hoesten. Oorzaken kunnen gevonden worden in verkeerd stemgebruik en / of stemmisbruik.
Verstaanbaarheid
Veel leerlingen uit het cluster 4 onderwijs hebben achterstanden of stoornissen op het gebied van de articulatie.
Daardoor zijn zij voor hun omgeving onvoldoende verstaanbaar. Veel leerlingen zijn zich bewust van hun
spraakproblemen en worden faalangstig of trekken zich terug uit de communicatie.
Er kan onderscheid worden gemaakt tussen enerzijds articulatiestoornissen, die ontstaan bij spraakorganen
die intact zijn, maar met als achtergrond onvoldoende sensomotorische beheersing (aansturing
van de gelaats- en tongspieren). Anderzijds kunnen articulatie stoornissen ontstaan ten gevolge van
veranderingen aan perifere spraakorganen, zoals lippen, tong, kaak, gebit en gehemelte.
4.1.2 Beschrijving interventies bij problemen met spraak en verstaanbaarheid
Primaire mondfuncties
Het doel van training van de spraak en verstaanbaarheid is om de leerling verstaanbaar te leren spreken, zodat
hij woorden en zinnen die hij wil zeggen kan uitspreken en een verstaanbare bijdrage kan leveren aan de
gesprekken met zijn omgeving. Om te komen tot een pittige en verstaanbare articulatie, is het van belang om
goed ontwikkelde primaire mondfuncties te hebben (mondmotoriek, eten & drinken).
Stemgeving
Indien er stemproblemen zijn leren de leerlingen bij logopedie om voldoende stemkracht te hebben (voldoende
luid te spreken) en op de juiste toonhoogte te spreken. Bij leerlingen met ASS of pragmatische taalproblemen
of bij leerlingen met dyspraxie waarbij de stemgeving verstoord is, werkt de logopedist aan intonatie
en stemcontrole (volume). Bij pubers is er aandacht en begeleiding met betrekking tot stemmutatie (‘de
baard in de keel’).
Verstaanbaarheid
Problemen in de spraak kunnen bijvoorbeeld ontstaan een fonetische stoornis, verbale ontwikkelingsdyspraxie
of fonologische stoornissen. Bij fonetische stoornissen of ontwikkelingsdyspraxie kan o.a. PROMPT (Hayden,
2003, zoals beschreven in Raaijmakers & van der Meulen, 2005) worden ingezet om de leerling te laten voelen
en ervaren welke mondbewegingen nodig zijn voor de articulatie.
26