Onderzoek herbestemming kerken en kerklocaties - Bisdom ...

om het gebouw te behouden, zou er in tweede instantie ook naar cultureel-maatschappelijk en multifunctioneel
gebruik gekeken kunnen worden. Om voor het inventarisatieproject werkbare cijfers te
presenteren over waardige functies is een kleine nuancering aangebracht door de aanmerking ‘neutraal‘
toe te voegen voor cultureel-maatschappelijke functies. Naar eigen inzicht kan deze groep bij passende
of niet-passende functies worden opgeteld.
Uit de onderzoeksresultaten [grafiek 4 en tabel 3 in bijlage 3] is af te lezen dat met deze verdeling 26%
van de herbestemde kerken een passende (niet-commerciële noch cultureel maatschappelijke) functie
heeft gekregen, 24% een neutrale (cultureel-maatschappelijke) functie en 44% een niet-passende
(commerciële) functie. Van 6% is de functie niet bekend. Bij deze verdeling worden de meeste kerken
niet-passend herbestemd. Dit aantal wordt aanzienlijk groter als de neutrale functies eveneens als niet
waardig worden beschouwd (samen 68% als niet passend ten opzicht van 26% passend). Worden de
neutrale functies juist wel als passend gezien dan wordt tot een tamelijk gelijke verdeling gekomen van
passende (50%) en niet-passende functies (44%).
4. Is er tussen de Katholieke en Protestantse kerk nog verschil tussen het toestaan van een
niet-passende functie en sloop?
Er wordt vaak gesteld dat de RK-kerk liever sloopt dan herbestemt en dat de PKN minder moeite heeft
met hergebruik. De onderzoeksresultaten lijken dit te bevestigen [grafiek 4]. Van alle katholieke kerken,
die zijn afgestoten, wordt 53% gesloopt en 18% niet-passend herbestemd. De Protestantse kerk heeft
slechts 10% van zijn boventallige gebouwen afgebroken en 42% niet-passend herbestemd. Grote vraag
is of dit beeld gaat veranderen met de nieuwe visie van de PKN 11 , die opschuift in de richting van de
behoudender RK-visie 12 , terwijl de RK-kerk aangeeft minder snel te willen gaan slopen.
Er wordt vaak
gesteld dat de
RK-kerk liever
sloopt dan herbestemt
en dat
de PKN minder
moeite heeft
met hergebruik.
De onderzoeksresultaten
lijken dit te
bevestigen.
5. Is er bij de RK-kerk nog verschil tussen de bisdommen onderling?
Worden de bisdommen onderling met elkaar vergeleken dan zijn er een aantal verschillen te noemen.
In absolute aantallen kan gezegd worden dat de bisdommen Groningen (20; 5%), Roermond (32; 8%)
en Breda (37; 10%) de minste kerken hebben afgestoten. Dan volgt bisdom Rotterdam (63; 17%). De
meeste kerken zijn afgestoten door bisdom Den Bosch (82; 22%), Utrecht (72; 19%) en Haarlem (72;
19%) [grafiek 5].
In relatieve waarden is te zien dat alle bisdommen meer gesloopt hebben dan herbestemd met uitzondering
van bisdom Groningen en Haarlem [grafiek 6]. Toch is dit verschil marginaal. Gemiddeld gezien
wordt 42% herbestemd en 52% gesloopt. Het deel onbekend is het restant met 6%. (N.B. Het gesloopte
percentage van de zeven bisdommen wijkt af van dat van de Katholieke Kerk in de vorige onderzoeksvraag.
Dit heeft er mee te maken dat alleen Rooms-Katholieke kerken onder de bisdommen vallen.
Andere katholieke kerken vallen dus buiten deze optelling, waardoor een afwijkend percentage ontstaat.)
Wordt er naar passende, niet-passende en neutrale functies gekeken, dan kan grosso modo gezegd
worden dat alle bisdommen vaker een niet-passende functie hebben (moeten) toe(ge)staan, daarna een
neutrale functie en dat ze het minst vaak een passende functie hebben weten te bewerkstelligen [grafiek
7]. Dit is opmerkelijk gezien het beleid waarin de voorkeur wordt gegeven aan een passende functie.
Uitzonderingen hierop zijn bisdom Rotterdam met juist de meeste passende herbestemmingen, en
Groningen en Roermond met vooral neutrale herbestemmingen.
11 PKN, Een protestantse visie op kerkgebouwen, een discussienota voor de Protestantse Kerk in Nederland, 2008.
12 Bisschoppen, Het kerkgebouw als getuige van de christelijke traditie, Nederlandse Bisschoppenconferentie formuleert de uitgangspunten van
beleid, Blad voor Katholiek Nederland, september 2008.
27