Onderzoek herbestemming kerken en kerklocaties - Bisdom ...

De tweede grote groep gesloopte kerken (74; 28%) is gebouwd tussen 1900-1940, de derde tussen 1850-
1899 (40; 15%). Dit zijn over het algemeen de zogenaamde neogoten. Grafiek 17 geeft weer dat 91% van
de gesloopte kerken geen monument is.
Worden de gesloopte kerken op andere aspecten nader bekeken dan is in grafiek 8 te zien dat zowel de
Katholieke Kerk als de Protestantse Kerk in tijdsperioden van 5 jaar relatief gezien geen grote pieken
vertonen ten opzichte van elkaar. De ene keer slopen de katholieken percentueel gezien meer, de andere
keer zijn het de protestanten. Gemiddeld worden er elke 5 jaar 33 kerken gesloopt. Dit is 3,5% van het
totaal aantal afgestoten kerken en 13% van het totaal aantal gesloopte kerken per tijdsperiode van 5 jaar.
Ondanks een enkele kleine uitschieter naar boven of naar beneden (20% respectievelijk 6% van het
totaal aantal gesloopte kerken) lijkt zich een gelijkmatige trend voort te zetten.
Steeds minder
sloop, steeds
meer herbestemmingen.
Onderzocht is ook de verhouding tussen sloop en herbestemming. In aantallen laat grafiek 9a zien dat
in de beginjaren bijna even veel gesloopt werd als herbestemd. Deze aantallen beginnen in de loop der
jaren steeds verder uit elkaar te liggen, waarbij herbestemming na het jaar 2000 bijna 3x meer voorkomt
dan sloop.
7. Wat is de curve van herbestemde kerken in de tijd?
Interessant om te analyseren is de curve van herbestemmingsfuncties in de tijd [zie grafiek 9b en
afbeelding 2.5]. Het aantal herbestemmingen is vanaf 1970 toegenomen met een constante toename van
ca. 3%. Van belang is te melden dat de periode 2005-heden nog gaande is. Voor de uitslagen van deze
periode zijn we pas halverwege. De waarden zullen dan nog wel eens kunnen verdubbelen. Het lijkt er
dan ook op dat deze stijging van 3% zich door zal zetten.
Vervolgens is gekeken naar de groei per functiegroep. In de tabellen zijn de aantallen per functie afgezet
tegen het percentage over het totaal aan herbestemde kerken.
1. Er is sprake van een zeer beperkt aantal herbestemmingen met (gedeeltelijk behoud van de)
religieuze functie + meervoudig gebruik, terwijl dit nu wel de voorkeur heeft van kerkeigenaren.
De grafiek geeft aan dat deze functieoptie vanaf 1975 wel is toegekend, maar dat dit pas echt iets
voorstelt vanaf 2000. Hoewel dit getalsmatig niet sterk is, is de verwachting toch dat er een
stijgende lijn in zit.
2. Voor de functie gebouwen voor verkeer en industrie is het aantal niet representatief. Er kunnen geen
conclusies getrokken worden, behalve dat deze functie niet geschikt lijkt te zijn als herbestemming
van een kerk.
3. Kerken worden regelmatig herbestemd tot kantoor- of handelsgebouwen. De afgelopen 40 jaar is
een gelijkmatige lijn te zien van ca. 11 kerken per periode. Het vermoeden is dat dit zich zo door zal
blijven zetten.
4. Herbestemmen tot een functie in de gezondheidszorg, sociale verzorging en detentie komt niet
veelvuldig voor, maar er is een stijgende lijn zichtbaar in de grafiek. Blijkbaar zet zich een ontwikkeling
in, waarbij een opdrachtgever of initiatiefnemer er steeds vaker in slaagt om een zorgfunctie te
realiseren.
5. Restauratie, amusements en recreatiefuncties komen met regelmaat voor in een afgestoten kerk.
In de eerste 20 jaar waren dit er minder (gemiddeld 8 per 5 jaar; 1%) dan in de laatste 20 jaar
(gemiddeld 11 per 5 jaar ; 2%). Er is een lichte stijging waar te nemen.
6. Het grootste deel van de herbestemde kerken is getransformeerd naar een ander religieus gebruik.
Vanaf 1970 is een constante opgaande lijn te zien. Na 2000 is deze trend niet doorgezet en met de
stand van 2005 tot nu toe is niet te verwachten dat dit nog explosief toeneemt. Wellicht dat het
fuseren van de betreffende kerkgenootschappen tot de PKN en de toestroom van andere geloofsgemeenschappen
voor het belangrijkste deel al achter de rug is. Kijkend naar de uitslagen van de functie
33