GPS2021Congres ouderenzorg schrijft geschiedenisBakens voor eentoekomstig ouderenzorgbeleidHet congres GPS 2021 op 25 en 26 november <strong>in</strong> Antwerpen heeft geschiedenis geschreven.Meer dan 750 bestuurders, directieleden en stafleden uit de brede sector van de ouderenzorgkwamen erop af. Samen willen ze een route uitstippelen naar een toegankelijke,betaalbare en kwaliteitsvolle ouderenzorg voor de toekomst.Volgens cijfers van het Planbureau is <strong>in</strong>2010 ongeveer 17,2% van de Belgische bevolk<strong>in</strong>g65 jaar en ouder. In 2020 zal dat19,2% zijn en <strong>in</strong> 2050 25,7%. De cijfersvoor Vlaanderen liggen nog iets hoger.Het aandeel 80-plussers zal naar verwacht<strong>in</strong>gverdubbelen: van 5% vandaagnaar 11% tegen 2060. Die realiteit is deachtergrond waartegen het congres GPS2021 plaatsvond.Het congres werd twee jaar voorbereidmet een brede <strong>in</strong>put vanuit de hele sector.Die voorbereid<strong>in</strong>g resulteerde <strong>in</strong> eenpraktisch ‘werkboek’ (zie pag<strong>in</strong>a 15), datalle aanwezigen bij aanvang van het congreskregen. Het congres vormt dus <strong>in</strong>geen geval een e<strong>in</strong>dpunt, maar wel eenbelangrijk ijkpunt om verder te bouwenaan een optimale zorg voor ouderen.Het congres opende met een filmpje datde sense of urgency moest onderlijnen.Een collage van korte quotes van mensenb<strong>in</strong>nen en buiten de sector vormde alshet ware een <strong>in</strong>leid<strong>in</strong>g op het congres.Thema’s als organisatie van zorg, betaalbaarheid,<strong>in</strong>novatie en samenwerk<strong>in</strong>gwerden op een vlotte, ludieke maniergeïntroduceerd. Het brede, sectoroverstijgendeperspectief dat zo van bij het beg<strong>in</strong>werd b<strong>in</strong>nengebracht zou, samen met decomb<strong>in</strong>atie van ernst en luim, gedurendehet hele congres worden aangehouden.De geslaagde <strong>in</strong>teractie tussen congreszaalen reflectiekamer, het zetelgesprek,de sms-vot<strong>in</strong>g vanuit de zaal en het verrassendestaaltje van improvisatietheaterwerkten prima. Die frisse aanpak was eenvan de sterktes van het GPS 2021-congres.Als eerste spreker mocht prof. dr. ChantalVan Audenhove aantreden. Zij brak eenlans voor ‘het luisteren naar fluisteren’.Van Audenhove wijst erop dat de generatievan mei 68 de zestigers van vandaag zijn.Die generatie is antiautoritair en komt opvoor zichzelf. Dat zal een <strong>in</strong>vloed hebbenop de patiëntrelatie <strong>in</strong> de ouderenzorg <strong>in</strong>2021. Meer dan ooit zal de zorg afgestemdmoeten worden op het <strong>in</strong>dividu, met respectvoor de totale mens en met de wensvan de zorggebruiker als uitgangspunt.Want niet elke oudere wil of verwachthetzelfde, ook niet op het gebied van<strong>in</strong>spraak bijvoorbeeld. Van Audenhovepleit dan ook voor ‘onderhandelde zorg’,waarbij de gebruikers worden betrokkenbij de hulpverlen<strong>in</strong>g en bij de plann<strong>in</strong>g.Goede <strong>in</strong>formatie en luisterende, betrokkenmedewerkers zijn van wezenlijk belang.“Participatie en empowerment zijngeen doel op zich, maar een middel omde patiënt daadwerkelijk centraal te stellen”,stelde prof. dr. Van Audenhove.TalentenDat HRM een belangrijke rol zal spelen <strong>in</strong>het goed functioneren van het woonzorgcentrumvan de toekomst, is vandaag alduidelijk. Er werd dan ook nieuwsgieriguitgekeken naar spreker dr. Lou Van Beirendonck,die het had over ‘competentieentalentmanagement als <strong>in</strong>strumentenvan een dynamisch en creatief HR-beleidb<strong>in</strong>nen de ouderenzorg’.Volgens Van Beirendonck dragen drie determ<strong>in</strong>antenbij tot een goed gevoel op dewerkvloer: de motivatie, de mate van regelruimteen het beschikken over de juistecompetenties. Hij focuste op de derdedimensie: het waarderen en ontwikkelenvan competenties. Want volgens Van Beirendonckis hier een verschuiv<strong>in</strong>g nodig.Heel vaak vertrekt een organisatie vandaaghelemaal vanuit haar eigen behoeften;de werknemer moet zich daaraanmaar aanpassen. Dat zal <strong>in</strong> de toekomstniet meer werken, meent hij. We zullenmeer reken<strong>in</strong>g moeten houden met desterktes en de competenties van de werknemeren daarop voor een stuk onze organisatieafstemmen. “Talentmanagementis het beste halen uit je mensen door <strong>in</strong>te zetten op hun sterkten en <strong>in</strong>teressesen door de context zo <strong>in</strong> te richten en teorganiseren dat die talenten ruimte krijgenom zich optimaal te ontwikkelen”,poneert Van Beirendonck. Een ‘echte dialoog’met de medewerker en een ‘relationelepraktijk van hoge kwaliteit’ zullennodig zijn. Of nog: we moeten de missievan de organisatie proberen te matchenmet de passie van de medewerker.KetenzorgNa de middag kwamen twee sprekers uitNederland aan de beurt. Professor CeesHertogh haalde Antiphon vanonder hetstof, de Griekse wijsgeer die een verbandzag tussen de ouderenzorg en de k<strong>in</strong>derzorg:“dat is waar, oude mensen wordenals k<strong>in</strong>deren en dat is de reden waarom zeeen beetje als k<strong>in</strong>deren worden behandeld.Het leven beg<strong>in</strong>t en e<strong>in</strong>digt met het afhankelijkzijn van mensen die sterker zijn.” Dieuitspraak diende als uitgangspunt vooreen reflectie over zorg en zorgethiek.De afsluitende presentie op de eerste congresdagwas van prof. dr. Robert Huijsman.Hij sprak over samenhangende zorg<strong>in</strong> ketens en netwerken. “Ketenzorg is dejuiste zorg op het juiste moment door dejuiste persoon op de juiste plaats en metde juiste middelen”, verklaarde prof.Huijsman. “Dat vergt een strak georganiseerdzorgproces, dat b<strong>in</strong>nen de gesteldenormen en richtlijnen als een samenhangendgeheel <strong>in</strong> staat is effectieve enefficiënte output te genereren.” Waaropprofessor Huijsman ietwat provocerendde vraag stelde aan het congrespubliek:“In hoeveel gevallen bereiken jullie de afgesprokendoelen?”zorgwijzer | 0
Meer dan 750 mensen namen deel aanhet tweedaagse congres GPS 2021.Huijsman presenteerde ook een reële‘bus<strong>in</strong>ess case’. Daaruit bleek dat ketenzorgtoegevoegde waarde biedt, maarbovendien ook goedkoper kan zijn. Methet oog op de betaalbaarheid van de zorgalvast een <strong>in</strong>steek die verder onderzoekverdient.De eerste congresdag werd afgesloten meteen zetelgesprek (zie pag<strong>in</strong>a 11) en tussentijdseconclusies van Guido Van Oevelen,voorzitter van Zorgnet Vlaanderen.Bestuur en managementDe tweede congresdag begon luchtig meteen staaltje improvisatietheater doorInsp<strong>in</strong>azie. Een mooie opener voor eenoverigens strak programma, gewijd aanondernemerschap en beleidsvoer<strong>in</strong>g <strong>in</strong>de organisaties en op overheidsniveau.Prof. dr. Lut Van den Berghe en Astrid Rubensvan de Vlerick Management Schoolbeten de spits af met aanbevel<strong>in</strong>gen overgovernance <strong>in</strong> de ouderenzorg. “Het managementen de raad van bestuur moetenfunctioneren als een tandem”, v<strong>in</strong>dt prof.Van den Berghe. “Een raad van bestuurkan een toegevoegde waarde betekenendoor het ondersteunen van de vooruitgangen de ontwikkel<strong>in</strong>g van de organisatie.”Dat is geen evidentie, zo blijkt. Allesbeg<strong>in</strong>t met een juiste samenstell<strong>in</strong>g van deraad van bestuur en een goede ‘governanceattitude’. De bestuursleden hebben bijvoorkeur complementaire competentiesen de directie moet hen kunnen aansprekenop hun opdracht. Dat is niet vanzelfsprekendals de bestuurders een vrijwilligengagement opnemen, stelt prof. Van denBerghe. Zij pleit er dan ook voor om bestuurderste vergoeden, zodat ze ook echtactief <strong>in</strong>geschakeld kunnen worden. AstridRubens presenteerde vervolgens achtconcrete aanbevel<strong>in</strong>gen voor het besturenvan social-profitorganisaties.De laatste presentatie kwam opnieuwuit Nederland. Europarlementariër Lambertvan Nistelrooij gaf een uiteenzett<strong>in</strong>gover transparantie en kwaliteit <strong>in</strong> de carevanuit Europees perspectief. Van Nistelrooijbleek niet alleen een goed zicht tehebben op wat er Europees beweegt ophet gebied van de zorg, hij kon ook uitervar<strong>in</strong>g getuigen over de <strong>in</strong>voer<strong>in</strong>g vankwaliteitskeurmerken <strong>in</strong> de ouderenzorg<strong>in</strong> Nederland. Hij kondigde aan dat <strong>in</strong> hetEuropees Parlement zal worden voorgesteldom 2012 uit te roepen tot ‘Jaar vooractief ouder worden’. Van Nistelrooijbeklemtoonde dat Europa middelen terbeschikk<strong>in</strong>g heeft voor de ‘zilveren economie’.“De demografische ontwikkel<strong>in</strong>genvragen om actie”, stelde hij. “Maarde vergrijz<strong>in</strong>g kan ook een economischekans zijn als we <strong>in</strong>zetten op <strong>in</strong>novatie enkwaliteit. Europa wil hiervoor het juistekader scheppen.”Na de lunch volgde ‘het grote middelendebat’met beleidsconclusies van gedelegeerdbestuurder Peter Degadt, politiekereflecties van m<strong>in</strong>ister Jo Vandeurzen eneen slotwoord door voorzitter Guido VanOevelen. Meer hierover op pag<strong>in</strong>a 12-13.0 | december 2010