Jaargang 2012, Week 46 - Online bekijken

met je mond vol tanden
Tekortkomingen
/
van witte vullingen
De vraag naar een tandkleurige 'witte' vulling is eerder
een standaardvraag dan een sporadische vraag
geworden. De composieten zoals deze vulmaterialen
heten, hebben in de loop van de jaren een hele verandering
ondergaan. Hetzelfde geldt voor de keramiek
of het porselein.
De eerste composieten hadden heel wat onvolkomenheden.
Een geringe sterkte maakte ze onvoldoende sterk voor het
vullen van kiezen. Door een te geringe sterkte konden ze
alleen op fronttanden geplaatst worden. Vandaag zijn er
universele composieten die overal in de mond te gebruiken
zijn. Ook zijn ze nagenoeg alle met licht uit te harden.
De kleefkracht van het composiet aan de tand vormde altijd
de zwakste schakel. Breuken komen zelden voor in het midden
van een vulling, maar meestal op de kleefrand. De
hechtkracht van de hedendaagse composieten is nu vaak
groter dan de hechtkracht tussen de tandbeen of glazuurkristallen.
Wanneer een composietvulling vandaag verloren
gaat, zie je onder de microscoop dat op de uitgevallen vulling
een laagje tandbeen of glazuur plakt.
Composieten krimpen tijdens het harden. Dat doen ze in de
richting van het licht waarmee ze geactiveerd worden.
Daardoor komen ze los van de tand en lekken. Het gebruik
van een aantal truckjes kan dit probleem oplossen.
Het krimpen van composieten tijdens het harden veroorzaakt
heel wat spanningen in de vulling die een tijdelijke
invloed kunnen hebben op de tand. Het tandbeen is een
grote gatenkaas met ongeveer 28000 gaatjes per vierkante
centimeter. Tijdens de groei van de tand zaten in deze
kanaaltjes de zenuwuiteinden. Naarmate de tand verder
groeide, bleven deze kanaaltjes leeg achter. Ze eindigen
allemaal in de pulpa of tandzenuw. Aan deze zijde zitten er
nog steeds uiteinden van zenuwcellen. De kleefkracht van
composiet bestaat grotendeels in het verlijmen van het
composiet in de uiteinden van deze kanaaltjes. Tijdens het
uitharden veroorzaakt de krimp een onderdruk in die kanaaltjes,
te vergelijken met een zuignap. Die onderdruk zuigt
aan het andere uiteinde de zenuwvezeltjes in de kanalen.
Dit kan de zenuwcel irriteren die dan een prikkel naar de
hersenen stuurt. Deze kennen dit fenomeen niet en reageren
verward. Prikkels die lijken op deze van koude, gevoeligheid
of pijn bij bijten worden foutief uitgezonden.
Gelukkig is dit fenomeen niet eeuwig blijvend. Stilaan zal
16 De Uitstraling
Door L.E.R. Dirickx
Centrum voor Laser en
Klassieke Tandheelkunde
de onderdruk in de kanaaltjes afnemen en het gevoel verdwijnen.
Hoelang, dat kan in hardnekkige gevallen maanden
zijn.
Bij het grootste deel van de bevolking negeren de hersencellen
deze prikkels en reageren er niet op. De grootte der
vulling is mede bepalend: hoe kleiner de vulling, hoe meer
kans op deze klachten. De reden hiervan is dat bij kleine
vullingen de vulling langs alle kanten omringd is door tandbeen.
Bij een grote vulling zijn meestal één of meerdere
wanden van de tand verdwenen. De spanningen in het composiet
vinden dan een weg naar buiten. Bij de kleine vullingen
worden deze spanningen overgedragen aan de omringende
tandwanden en ontstaan er eerder klachten.
De behandeling van deze klachten is eerder afwachten.
Normaliter zullen ze op korte termijn verdwijnen.
Oplettendheid is hier wel geboden. Als de klachten geïnterpreteerd
worden als een zenuwprobleem, leidt dit tot een
nutteloze, dure wortelkanaalbehandeling. Slechts in de ergste
situaties is tijdelijke pijnstilling wenselijk. Kan de
patiënt dit niet, dan zijn er een aantal oplossingen. Het verwijderen
van de vulling en desensibiliseren van de zenuwuiteinden
in de kanalen met laser is er één van. De vervanging
van de witte vulling door een amalgaam is een tweede
mogelijkheid. Ideaal is de plaatsing van een keramische
of porseleinen vulling. Die is spanningsvrij gemaakt. Bij het
plaatsen wordt een zeer dunne lijmlaag gebruikt die nagenoeg
geen krimpspanning veroorzaakt.
Met geduld, dat soms maanden nodig is, ziet men het probleem
geleidelijk spontaan verdwijnen. De beslissing hoe te
handelen is aan de patiënt. Eventuele nabehandeling is
meestal garantie. Een andere tandarts die het probleem niet
herkent, zal de vulling tegen bijkomende betaling vervangen
met mogelijk dezelfde problemen nadien. De patiënt
moet echter beschermd worden tegen extra collaterale schade.
Ook voor een tandarts zijn deze klachten verwarrend. Zo
lijken de klachten vaak op deze van een te hoge vulling of
een zenuwprobleem. Opgelet moet worden dat geen nutteloze
wortelkanaalbehandelingen gestart worden. Wie last
heeft van krimpspanningen, geen geduld heeft en er dadelijk
vanaf wil, moet zijn toevlucht nemen tot een amalgaamvulling
of keramiek. Krimpspanning is eigen aan de
techniek en geen medische fout. Het komt beperkt voor en
is hierdoor onder de bevolking weinig gekend. Hierdoor worden
problemen vaak toegeschreven aan vermeende behandelfouten.
Krimpspanningspijnen verdwijnen vanzelf, maar
soms duurt het wel wat lang. Geduld en, indien nodig, pijnstilling
is de basisremedie.