egrippen een uniek bioto<strong>op</strong> binnen het Natura 2000 habitattype van permanenton<strong>de</strong>r water staan<strong>de</strong> zand<strong>banken</strong> (Goudswaard & Van Bemmelen, 2010). Gezien <strong>de</strong>onlosmakelijkheid van <strong>de</strong> <strong>banken</strong> en <strong>de</strong> troggen zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> <strong>Zeeuwse</strong> Bankengeclassificeerd kunnen wor<strong>de</strong>n als een nieuw subtype van habitattype H1110Permanent met zeewater van geringe diepte overstroom<strong>de</strong> zand-<strong>banken</strong>(Goudswaard & Van Bemmelen, 2010).4.3 Benthos“Bo<strong>de</strong>morganismen” (ook wel benthos genoemd) is een veel omvattend ecologischbegrip. In zijn algemeenheid verwijst het naar al die organismen die een aan <strong>de</strong>bo<strong>de</strong>m van watersystemen gebon<strong>de</strong>n leefwijze hebben. Belangrijke groepen (watbetreft biomassa en/of dichtheid) binnen <strong>de</strong> benthos zijn o.a. kleine wormachtigen,borstelwormen, kreeftachtigen, weekdieren en stekelhuidigen. Benthos vormt eenbelangrijke schakel in het mariene ecosysteem, vooral als voedselbron voor allerleiorganismen.De benthos van <strong>de</strong> <strong>Zeeuwse</strong> Banken is beschreven door Goudswaard et al. (2011) <strong>op</strong>basis van:- meerjarige MWTL bemonsteringen in twee meetstations in vlakke gebied tussen<strong>de</strong> t<strong>op</strong>pen (vanaf 1991; BIOMON) en- bemonsteringen <strong>op</strong> meer<strong>de</strong>re locaties <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Zeeuwse</strong> Banken in 2009 en 2010(Goudswaard & Escaravage, 2010, 2011).Voor een uitgebrei<strong>de</strong> beschrijving van voorkomen<strong>de</strong> soorten wordt verwezen naarbovengenoem<strong>de</strong> rapporten (Goudswaard et al., 2011; Goudswaard & Escaravage,2010, 2011). We volstaan in <strong>de</strong>ze paragraaf met <strong>de</strong> belangrijkste conclusies.De data van Goudswaard et al. (2011) en Goudswaard & Escaravage (2010, 2011)zijn niet ge<strong>de</strong>tailleerd genoeg voor een beschrijving van <strong>de</strong> benthosgemeenschappen<strong>op</strong> niveau van individuele <strong>banken</strong> en tussenliggen<strong>de</strong> troggen.De data van Goudswaard & Escaravage (2010, 2011) laten een verschuivingen in <strong>de</strong>samenstelling van <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>mdierengemeenschap <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Zeeuwse</strong> Banken zien diegerelateerd is aan <strong>de</strong> sediment korrelgrootte (van Abra (fijnzandig met weinig slib), viaNephtys (fijnzandig) naar Ophelia (grofzandig)). Deze waarnemingen zijn conform <strong>de</strong>waarnemingen bij <strong>de</strong> langjarige monitoring beschreven in Degraer et al. (2006) tenaanzien van het Belgisch <strong>de</strong>el van <strong>de</strong> vlakte van <strong>de</strong> Raan. De verspreidingspatronenvan <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>mdierengemeenschappen dui<strong>de</strong>n <strong>op</strong> zeer heterogeneleefomstandighe<strong>de</strong>n langs een transect dwars <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>banken</strong> tussen trog, t<strong>op</strong> en flankmaar ook daarbinnen als gevolg van <strong>de</strong> sediment eigenschappen (Goudswaard &Escaravage, 2011).Benthos komt niet homogeen verspreid voor over <strong>de</strong> <strong>Zeeuwse</strong> Banken. Het aantalsoorten, <strong>de</strong> dichthe<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> biomassa is <strong>op</strong> <strong>de</strong> t<strong>op</strong>pen significant lager dan in <strong>de</strong>22
troggen. Waarschijnlijk is dit het gevolg van een hoge hydrodynamica en sedimentinstabiliteit. De samenstelling van <strong>de</strong> gemeenschappen is niet significant an<strong>de</strong>rs <strong>op</strong> <strong>de</strong>t<strong>op</strong>pen dan in <strong>de</strong> troggen. De gemeenschap <strong>op</strong> <strong>de</strong> t<strong>op</strong>pen kan het best als eenverarm<strong>de</strong> versie van <strong>de</strong> gemeenschap in <strong>de</strong> troggen beschreven wor<strong>de</strong>n. Een afnamevan benthosdiversiteit en -biomassa van trog richting <strong>de</strong> t<strong>op</strong> van zand<strong>banken</strong> is nietspecifiek voor <strong>de</strong> <strong>Zeeuwse</strong> Banken. Ook <strong>op</strong> <strong>de</strong> zand<strong>banken</strong> <strong>op</strong> het Belgisch ContinaalPlat is dit waargenomen en el<strong>de</strong>rs (zie on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re Van Dijk (2007; in Van Dalfsen &Aarninkhof, 2009), De Backer et al., 2010; Houziaux et al., 2005)De <strong>Zeeuwse</strong> Banken lijken wat betreft soortensamenstelling en soortenrijkdom vanbenthos <strong>op</strong> <strong>de</strong> Voor<strong>de</strong>lta en Noordzeekustzone (Natura 2000-habitattype H1110-B)maar <strong>de</strong> dichthe<strong>de</strong>n en biomassa <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Zeeuwse</strong> Banken zijn lager. Dit verschil met<strong>de</strong> Voor<strong>de</strong>lta is vermoe<strong>de</strong>lijk het gevolg van <strong>de</strong> hoge hydrodynamica <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Zeeuwse</strong>Banken die gepaard gaat met een vergroving van het sediment en bijbehoren<strong>de</strong>verschuivingen in <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>mdieren gemeenschappen. De <strong>Zeeuwse</strong> Banken kunnenwor<strong>de</strong>n beschouwd als een door natuurlijke dynamiek verarm<strong>de</strong> variant vanhabitattype H1110-B (Goudswaard & Escaravage, 2010). De <strong>Zeeuwse</strong> Banken lijkenzich wat benthoswaar<strong>de</strong> betreft niet significant te on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n van het offshoreNCP.De waargenomen dichtheid aan schelpdieren <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Zeeuwse</strong> Banken, zowel in <strong>de</strong>troggen als <strong>op</strong> <strong>de</strong> t<strong>op</strong>pen, is laag en wettigt geen classificatie als schelpdierbank (ofals zijn<strong>de</strong> van belang als voedselgebied voor schelpdiereten<strong>de</strong> zeevogels). Er zijnslechts drie soorten bivalven van betekenis aanwezig: het mesheft (Ensis directus) en<strong>de</strong> ovale en stevige strandschelp (Spisula elliptica en S. solida) (Goudswaard &Escaravage, 2011).Lengkeek et al (2010) bevestigen het beeld van Goudswaard et al. (2011) enGoudswaard & Escaravage (2010, 2011) dat <strong>de</strong> <strong>Zeeuwse</strong> Banken relatief arm zijn aanfauna ten <strong>op</strong>zichte van bijvoorbeeld <strong>de</strong> Voor<strong>de</strong>lta. Desalniettemin von<strong>de</strong>n zij <strong>op</strong> éénlocatie (WGS84 coördinaten: x: 3,5569637 / y: 51,7825927) <strong>op</strong> 24m diepte eenlevensgemeenschap bestaan<strong>de</strong> uit zwaardsche<strong>de</strong>s, zeesterren, slangsterrenkokerwormen, hydroidpoliepen, garnalen en krabben die niet veel on<strong>de</strong>rdoet voor veelondiepe gebie<strong>de</strong>n. Dergelijke gemeenschappen kunnen hooguit lokaal verwachtwor<strong>de</strong>n.Vergeleken met het Belgisch <strong>de</strong>el van <strong>de</strong> <strong>Zeeuwse</strong> Banken, is het Ne<strong>de</strong>rlandse <strong>de</strong>elbeperkt on<strong>de</strong>rzocht <strong>op</strong> benthos. Op <strong>de</strong> Belgische Banken is het nodige on<strong>de</strong>rzoekverricht waarover ook gepubliceerd is (o.a. Degraer et al., 2006; Hostens & Moulaert,2006; Gheskiere, 2000; Willems, 2000; Verween 1999). Extrapolatie van <strong>de</strong>zegegevens is echter moeilijk. Ie<strong>de</strong>r zandbankcomplex heeft zijn eigen karakteristieken(zoals diepte, sedimentsamenstelling (slib, zand, klei), korrelgrootte sediment,stromingspatronen, ligging t.o.v. <strong>de</strong> kustlijn etc.). Hierdoor verschillen <strong>de</strong>zandbankcomplexen in <strong>de</strong> samenstelling van het bo<strong>de</strong>mleven (dichtheid, biomassa,aantal soorten ) (Hostens & Moulaert 2006, Moulaert et al. 2007, Van Hoey et al.23