Het ontstaan van de Jordaan - theobakker.net

het ontstaan van de JordaanSpeculantenDe noordelijkste punt van deJordaan week in de zeventiendeeeuw in structuur af van derest van de buurt. Dat is nietzo verwonderlijk omdat dit deel35 jaar later pas bouwrijp gemaaktwerd. Dat had een zichtbareen een onzichtbare oorzaak.Het grootste deel van ditgebied werd in beslag genomendoor de Nieuwe Braak, omgevendoor drasland. Op een opmetingskaartvan Lucas Sinck inopdracht van het gasthuis werddit “die colck opde drayboom”genoemd, waarbij de draaiboomde limietpaal op de Haarlemmerdijk was. Of dit een oude dijkdoorbraakwas die nog niet drooggemaakt was of het gevolg van het al meer dan eeneeuw uitwateren van de Kostverlorenwetering via de Kattensloot naareen Karthuizersluis die te weinig capaciteit had laat ik in ’t midden. Feitis dat hier een grote waterplas lag die men eerst moest droogmaken, voorer aan bebouwen gedacht kon worden.Dat ging niet zo eenvoudig. Frans Hendriksz Oetgens, zijn schoonzoonBarthold Cromhout en nog wat slimmeriken hadden de stedelijke schatkisteen loer gedraaid door hun speculatie met gronden op de buitendijksegrond waar de Westelijke eilanden en Haarlemmerdijk moesten komen.De Jordaan en de eilanden lagen buiten de stadsvrijheid, die maar totBoven: Raadslid en oud-burgemeester Frans Hendricksz Oetgens zorgde voor ophef envertraging door het speculatief opkopen van land buiten de stad, in de hoop daarrijk mee te worden zodra dat land binnen de stad getrokken zou worden.Rechts: In 1625 is het grootste deel van de Westelijke eilanden en de Haarlemmerbuurtnog onbebouwd.ongeveer de Prinsengracht reikte. De stad was door het octrooi van 1609gehouden om eigenaren van onteigende gronden buiten de stadsvrijheid- en de bouwsels daarop - behoorlijk schadeloos te stellen. Daartoe wasin 1609 ook getaxeerd, maar aansluitend wachtte de stad tot 1613 met destart van de uitleg. De eigenaren meenden nu dat de grond intussen meerwaard was geworden en dat er ook hier en daar bijgebouwd was. In hetoctrooi stond immers dat het moment van onteigening maatgevend was?De stad werd door de eigen haast geforceerd op hun vorderingen in tegaan. Bij de eilanden doordat men in tijdnood kwam bij de aanleg van deNieuwe Waal en bij de Haarlemmerdijk door het verplaatsen van de dijknaar een noordelijker plek. De oude dijk mocht van Rijnland niet eerdergeslecht mocht worden dan nadat de nieuwe tien jaar ‘gezet’ was.12