Mariene Strategie voor het Nederlandse deel van ... - Rijksoverheid.nl

jongere leeftijd en bij geringe lengte voortplanten (zieook 2.2.4). 91• De garnalenvisserij gaat gepaard met aanzienlijkebijvangsten van ondermaatse garnaal en vis. 92 Deze visserijvormwordt ook uitgeoefend in Natura 2000-gebiedenlangs de kust, die zijn beschermd vanwege de bodemhabitats.• Overmatige onttrekking van bepaalde vissoorten leidt totveranderingen in de voedselwebben van het ecosysteem.Vermindering van de bestanden van bijvoorbeeld zandspiering,noorse kever, sprot en jonge haring, betekenteen geringer voedselaanbod voor toppredatoren zoalsgrote vissen, sterns en alkachtigen. 93.94.95 Op het gebiedvan de voedselecologie zijn echter nog veel kennisleemten.Zo is nog weinig bekend over de effecten vanveranderende voedselwebben op het voedselaanbod voorzeezoogdieren. Zeehonden eten veel soorten vis, maarbij voorkeur platvissen. 96 Bruinvissen zijn in hun visdieetgeneralisten, maar in de Nederlandse kustwateren etenzij voornamelijk grondels en sprot. Indirecte effecten vanvisserij op zeezoogdieren via de voedselwebben zijn in hetNederlandse deel van de Noordzee nog niet gevonden. Inhet Bruinvisbeschermingsplan is de voedselecologie welals een van de belangrijkste kennishiaten opgenomenin de kennisagenda voor de toekomst. 97 De gunstigestaat van pelagische opportunistische vogelsoorten zoalsmeeuwen en noordse stormvogels (zie 2.2.5) kan deelsworden verklaard door de mate waarin zij leven van deteruggegooide vis en andere discards vanaf vissersschepen.De spreiding van visserij is dan ook vaak sturend voor despreiding van deze zeevogels op zee. 98• Het is bekend dat duikende watervogels en zeezoogdierenzoals bruinvissen verdrinken in staandwantnetten metgrote mazen. Bijvangsten van vogels en zoogdierenworden echter niet systematisch gerapporteerd. Medehierdoor valt geen harde uitspraak te doen over de matewaarin de staandwantvisserij een gevaar vormt voorpopulaties zeevogels en zeezoogdieren. Indicaties overde bruinvis geven echter reden tot zorg. In de zuidelijkeNoordzee is de afgelopen jaren mogelijk ongeveer dehelft van de gestrande bruinvissen om het leven gekomendoor toedoen van staandwantnetten. 99Beschadiging van het bodemlevenDe traditionele boomkorvisserij veroorzaakt verstoringvan het bodemleven. Uit analyse van sleepsporen blijkt dathet passeren van een boomkor tot hoge sterfte onder debodemfauna leidt. De herhaaldelijke bodemberoering metde traditionele boomkor heeft een aantal gevolgen voor hetbodemecosysteem: structuurverarming (onder meer doorafname van structuurvormende wormen), veranderendesamenstelling van de bodemfauna, met meer opportunistischeen aasetende soorten, en verlies van kwetsbare soortenzoals de noordkromp.De snelheid waarmee de bodemfauna herstelt, hangt afvan de aard en dynamiek van de oorspronkelijke bodemfauna,het substraat en de intensiteit en frequentie van deberoering. 100 De invloed van bodemberoerende visserij ishet kleinst op de dynamische zandbodems in het zuiden enlangs de kust. In die gebieden is immers ook al veel effectvan natuurlijke dynamiek op het bodemleven. Groter is deinvloed van de boomkorvisserij op de van nature minderdynamische, slibrijkere, diepere delen van het Nederlandsedeel van de Noordzee (Friese front, Oestergronden). Hetgrootst is de invloed op organismen op grindbodems(Klaverbank). 101De visserijintensiteit in de verschillende gebieden van hetNederlandse deel van de Noordzee varieert aanzienlijk.Analyses geven aan dat in de acht meest beviste ICESkwadranten(oppervlakte per kwadrant is ongeveer 1800km 2 ) in het westelijk deel en boven de Waddeneilanden 85procent van het bodemoppervlak minstens éénmaal per jaarwordt bevist. 102 Daarbij moet worden aangetekend dat devisserijdruk na publicatie van deze analyses (1998) aanzienlijkis afgenomen, als gevolg van inkrimping van de vloot(zie tekstbox) en deels als gevolg van het experimenteeltoepassen van minder bodemberoerende visserijtechnieken(zie hierna).Het bodemecosysteem is door voortdurende visserijdruksinds het begin van de vorige eeuw gewijzigd van eensysteem met hoge biodiversiteit en relatief veel oudeexemplaren van bepaalde soorten in een relatief verarmdsysteem met een onnatuurlijke leeftijdsopbouw. 103OnderzoekMet het oog op de beschadiging van het bodemleven laathet Rijk in de beschermde gebieden met het oog op aanpassingvan de beheersplannen onderzoeken in hoeverrebestaand gebruik nog doorgang kan vinden en in welkemate. Indien nodig worden de beheersplannen aangepast.Dit is een vorm van adaptief management zoals ook deMariene Strategie dit voorstaat. Naast deze onderzoekennaar de beschadiging van het bodemleven richt het Rijk zichook op vernieuwing van de vismethoden door innovatiete stimuleren o.a. via het Europese Visserij Fonds. Deinnovatie richt zich op alternatieven voor de boomkor metzware wekkerkettingen. Er worden diverse alternatievenonderzocht en in de praktijk reeds uitgeprobeerd zoals, dehydrorig en de pulsvisserij.Effectiviteit van beleidIn de periode 2002-2012 is een groot aantal stappen gezetom de visserij te verduurzamen, met soms grote gevolgenvoor de Nederlandse visserijsector. Het GemeenschappelijkVisserijbeleid (GVB) uit 2002 is gericht op duurzameexploitatie van aquatische hulpbronnen, met inachtnemingMariene Strategie voor het Nederlandse deel van de Noordzee 2012-2020, Deel I | 49