Lesmap GROENTEN UIT BALEN - Lessen in het donker

jekinoEDUCATIE

Film en educatie…... in het vertoningscircuit vanLessen in het donker, in het kader vanFilmfestival Open Doek, ter gelegenheidvan een workshop verzorgd doorJekino of van een een film in de klas...Het medium film kreeg eenplaats in het lessenpakket van heelwat scholen, daarom zorgen wijgraag voor een degelijke programmatieen pedagogische omkadering.We maken jaarlijks een pittige selectievan een 30-tal films uit het afgelopenseizoen, organiseren op heelwat plaatsen vertoningen en zorgenvoor kant-en-klare lesmappen vooreen boeiende verwerking in de klas.Daarbij spelen we in op de eindtermenen ontwikkelingsdoelen.In elke lesmap streven we naareen filmtechnische en inhoudelijkebenadering van de film en focussenwe op één filmterm.DOELGROEPGROENTEN UIT BALEN:vanaf 2de graad SOjekinoEDUCATIEwww.jekino.bewww.opendoek.bewww.lesseninhetdonker.beFeedback opde filmfiche!We horen graag je reactie. Surfnaar www.filmfiches.be en laatje (sterren)mening achter bij defilm die je zag. De fiches zijn tegelijkeen digitale, meer visueleuitdieping van deze lesmap mettrailers, foto’s en interessanteachtergrondinfo.INHOUDSOPGAVEFilmfiche __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 4Regie en productie __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 7Over de regisseurHet toneelstukDe verfilmingWist je dat?Personages__ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 15De staking van 1971: de feiten_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 19Reacties verzamelen bij de leerlingen __ _ _ _ _ _ _ _ 23Focus op… de jaren ’70 in Vlaanderen__ _ _ _ _ _ _ _ 25VragenOpdracht: back to the seventiesHier spreekt men Kempisch__ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 29Vlaamse Film __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 30Bibliografie__ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 33Fiche voor de leerlingen __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 34FilmficheKopieer de filmfiche op de volgende pagina voor je leerlingen. Zo zijnze meteen goed voorbereid op de voorstelling. Ook voor je collega’s die deleerlingen vergezellen, kan het een handige leidraad zijn.P 2 P 3

Technische kaartBelgië, 2011, 110 min.,Nederlands gesprokenRegie: Frank Van MechelenScenario: Walter Van den Broeck,Guido Van Meir, naar het toneelstukvan Walter Van den BroeckProducenten: Eric Wirix,Jan Theys, Corine AppelmansCamera: Lou BerghmansMontage: Frank Van Mechelen,Pieter SmetMuziek: Koen BrandtDecors: Kurt LoyensKostuums: Inge ColemanCast: Stanny Crets, EvelienBosmans, Tiny Bertels, MichelVan Dousselaere, Bart Hollanders,Clara Cleymans, Herwig Ilegems,Lucas Van den Eynde e.a.Distributie:Kinepolis Film DistributieSynopsisBalen, 1971. Germaine is 18 jaaren woont in een Kempense arbeidersbuurt.Ze wil koste wat kostaan het saaie dorpsleven ontsnappen,en droomt van een beter, anderleven. Maar dan breekt er eenwilde staking uit in de fabriek waarhaar vader werkt. Zoals alle stakersin de cité valt het gezin zonderinkomen. Het is het begin vaneen dramatische en allesbeslissendeperiode voor het hele gezin.PalmaresGROENTEN UIT BALEN won drieVlaamse filmprijzen: Beste Actrice(Evelien Bosmans), BesteMannelijke bijrol (Lucas Van denEynde) en Beste Vrouwelijke Bijrol(Tiny Bertels)Websitehttp://www.groentenuitbalen.com/Wat vindt de pers?“Kwatongen zullen mogelijk bewerendat GROENTEN UIT BA-LEN te weinig risico’s neemt,maar als feelgoodprent over eentijdloos onderwerp slaagt hij metvlag en wimpel. Een instant classicvan eigen bodem.”Cinevision“Een bescheiden en geestig filmpjeover leven en overleven, omhet proper te formuleren.”Cinenews“GROENTEN UIT BALEN is oervlaamsen oerdegelijk. Wat eenheuglijke afsluiter van dit sowiesoal grand cru-jaar van deVlaamse cinema.”CobraVoor je naar defilm gaatZoals je hierboven kan lezen,kopt de recensent van Cobra.be :“GROENTEN UIT BALEN’ is oervlaamsen oerdegelijk.” Wat verwachtje van de film als je dit leest?Krijg je zin om te gaan kijken ofnet niet? Waarom (niet)? Wat zijnvolgens jou typische elementenvan ‘de Vlaamse film’? Welke filmkomt het eerst bij je op als je dewoorden ‘Vlaamse film’ hoort?GROENTEN UIT BALEN speeltzich af begin jaren ’70. Wat weet jijover de jaren 1970? Welke beeldenroepen deze periode op?P 4 P 5

Over de regisseurFrank van Mechelen is misschienniet de meeste bekende naam binnende Vlaamse filmwereld. Tochheb je waarschijnlijk al minstenséén film van hem gezien.Van Mechelen begon als regisseurvan televisiereeksen, zoals Wittekerke,Ons Geluk, Heterdaad, deMol, Engeltjes, Stille Waters enAspe. In 2005 debuteerde hij metzijn eerste langspeelfilm DE IN-DRINGER, met Koen De Bouw. In2006 volgde DE HEL VAN TANGER,met Filip Peeters in de hoofdrol.Hieronder vind je enkele citaten uitrecensies en interviews over FrankVan Mechelen bestaan. Ze geveneen goed beeld van zijn werkwijze,en hoe critici naar zijn werk kijken.Negatieve recensie: “GROENTENUIT BALEN blijkt in Vlaandereneen zeker publiek te vinden. Hetkenmerkend gebrek aan persoonlijkestijl van de cineast zal de filmechter snel geruisloos laten opgaanin de matte grijsheid van deVlaamse filmwereld.” (http://www.kutsite.com/)Acteur Stany Crets (Jan): “Quabeeld en stijl is hij geen vernieuwer.Je zit niet verbaasd te kijkennaar zijn kaders of naar de flitsendemontages. Hij zal me nietkwalijk nemen dat ik dat zeg. Frankis meer een regisseur die zich devraag stelt hoe hij het verhaal kanvertellen zonder zijn acteurs alsmarionetten te gebruiken en zon-P 7

der allerlei filmische trucjes toete passen. Hij is een verteller. Hijhaalt geen gekke toeren uit metzijn camera.”Tiny Bertels (Clara): “Frank is eencrème van een gast. Hij geeft jeongelooflijk veel vertrouwen opde set. Waarmee ik niet gezegdheb dat hij kritiekloos is. Hij weetheus wel wat hij wil. Maar het begintmet het vertrouwen. En als eriets niet goed is, grijpt hij in. Endat is zo belangrijk. Omdat je danvanzelf het beste van jezelf gaatgeven. Vertrouwen, dat is liefde eigenlijk.Dat is echt liefde.”Positieve recensie: “Met genrefilmsals DE INDRINGER en DEHEL VAN TANGER op zijn naamleek hij niet meteen de juiste manop de juiste plaats om dit prachtiggeëvoceerde tijdsdocumenttot een succesvol einde te brengen,maar het moet gezegd datVan Mechelen het juiste evenwichtvindt tussen drama, humor en sociaalengagement. De twee uurdie de prent beslaat, vliegen ineen rotvaart voorbij en op het eindheeft Van Mechelen je zowel eenlachkramp als een krop in de keelbezorgd. Kwatongen zullen mogelijkbeweren dat GROENTEN UITBALEN te weinig risico’s neemt,maar als feelgoodprent over eentijdloos onderwerp slaagt hij metvlag en wimpel.” (Cinevision)Vragen• Is de regie van GROENTENUIT BALEN opgevallen? Waaromwel, of waarom niet?• Sommige critici verwijtende regisseur een gebrek aanpersoonlijkheid. Waarom isdat, denk je? Ben je het hiermeeeens?• Hoe zou je GROENTEN UITBALEN met een ‘persoonlijkestijl’ kunnen verfilmen?• Hoe had deze film er helemaalanders kunnen uitzien?• Was het dan beter geweest?• Heb je DE INDRINGER ofDE HEL VAN TANGER gezien?Kan je de stijl van diefilms vergelijken met die vanGROENTEN UIT BALEN? Watzijn de gelijkenissen? En watzijn de verschillen?• Wat doet een regisseur eigenlijk?Het toneelstuk“In Vlaanderen heeft iedereen hettoneelstuk “Groenten uit Balen”gezien. En wie het niet heeft gezienheeft er ongetwijfeld in meegespeeld.” - Frank Van MechelenWalter van den Broeck (°1941)groeide op in een arbeiderscité inOlen en was vanaf 1964 leerkrachtin Balen. Via zijn collega, de leraargeschiedenis Jef Sleeckx, raaktehij betrokken bij de staking van deVieille Montagne in Balen in 1971.In 1972 brak hij door als auteurmet het toneelstuk GROENTENUIT BALEN, gebaseerd op waargebeurdefeiten. In 2011 adapteertWalter van den Broeck samen metGuido van Meir het stuk naar eenscenario voor de gelijknamige filmvan Frank Van Mechelen.Fragment uit een interview vanGaston Van Dyck met Walter vanden Broeck, 2006:De jaren 1970 waren de glorietijdenvan het straattoneel. U brachtniet het toneel op straat, maar destraat op het toneel. Was dat uwambitie?Walter van den Broeck. “Ik hebdat niet echt zo bedoeld, maarachteraf blijkt dat ik met Groentenuit Balen zowat de eerste was diewerkmensen centraal heeft gezetop een podium. Dat was nogal gebeurd, maar dan waren diewerkmensen nogal knullige types,sukkelaars of marginalen. Dat zieje vandaag ook weer, die aandachtvoor “uit de boot gevallen mensen”.Maar de man of vrouw dievan 9 tot 5 werkt is blijkbaar nietinteressant om iets mee te doen.Met Groenten uit Balen ging hetom werkende mensen die staken,dat gaf er iets spectaculairs aan.”U schreef het stuk na de staking?Walter van den Broeck. “Ik hebhet stuk geschreven in de zomervan 1971. Eigenlijk voor amateurtoneel,maar ik stelde het ookvoor aan het Brussels Kamertoneelen tot mijn verrassing warenze daar enthousiast. Eén jaarna de staking, op 8 januari is hetvoor het eerst opgevoerd, in hetVolkshuis van Balen, waar al 15jaar niets meer was gebeurd. HetVolkshuis gaf plaats voor 300mensen, maar er waren er 400.(monkelend) Ze hebben daar heelP 8 P 9

ne, wordt de staking in zinkfabriekVieille Montagne vanuit een anderstandpunt bekeken. Ik wou echtdie jonge insteek, vooral om jongerenaan te trekken die ‘Groenten’niet echt kennen. Daarom hetverhaal van iemand van 18, dieabsoluut weg wil uit die cité, dievoor zichzelf een andere toekomstziet dan het leven in de cité.”Vragen• Ken je het toneelstuk? Zo ja,wat zijn de meest opvallendeverschillen?• De filmmakers hoopten meteen Germaine als hoofdpersonageeen breed en ook jongpubliek aan te spreken. Is datgelukt, vind je? Spreekt hetjou aan?• Kan je jezelf herkennen in Germaine,Luc en Alice?• Maakt deze invalshoek defilm boeiender dan wanneerhij verteld wordt vanuithet standpunt van de vader?Waarom (niet)?Wist je dit?• GROENTEN UIT BALEN is totop heden meer dan 1000 maalopgevoerd.• De eerste opvoering vanGROENTEN UIT BALEN werdgeorganiseerd en gespeelddoor de arbeiders die ookwerkelijk aan die staking hebbendeelgenomen.• Walter van den Broeck komtals personage in de film voor,en wordt gespeeld door zijnzoon Stefaan.• In het fabrieksgebouw vande Vieille Montagne is de tijdblijven stilstaan. Heel wat fabrieksscèneskonden er wordenopgenomen zonder ookmaar iets aan het decor temoeten veranderen.• Alle hoofdrolspelers in de filmzijn afkomstig uit de Kempen,behalve Michel Van Dousselaere(opa). Van Dousselaere isin Gent geboren, maar woontin Nederland.• Heb je Jasper Steverlinck enNatalia herkend? Ook zij hebbeneen klein rolletje.• De film is ingeblikt in 34draaidagen en duurt 100 minuten.Dat is goed voor eengemiddelde van 2,94 minutenper dag.P 12 P 13

Germaine(Evelien Bosmans)18 jaar. Dochtervan Jan en Clara,beste vriendinvan Alice.Verkoopster inde GB van Mol.Mondig, fel,goedlachs.Sinds de middelbare school verliefdop Luc, sinds kort zwangervan Luc.Vastbesloten om haar kind eennieuwe toekomst buiten de cité enver weg van Balen te geven.Jan (Stany Crets)45 jaarVader van Germaine,echtgenootvan Clara.Arbeider in deVieille MontagneEerlijk, ruw, naïef.Doet wat van hem verwacht wordtzonder veel vragen te stellen.Gelooft dat hij met brieven aanwereldleiders iets kan veranderen.Ontdekt een nieuw facet van zichzelfdoor de gedwongen solidariteitmet de rest van de arbeiders.Clara (Tiny Bertels)44 jaarMoeder vanGermaine, echtgenotevan Jan.Huisvrouw.Streng en rechtvaardig,weetvan aanpakken, goed van aard.Heeft een zwak voor chocolade.Schrikt wakker uit haar saaie, routineuzeleven. Komt op voor haardochter en man en omarmt de stakingals een nieuw begin.P 15

Opa Debruycker(Michel VanDousselaere)75 jaarVader van Jan,grootvader vanGermaine. Gepensioneerdearbeider van VieilleMontagne.Koppig, conservatief,eenzaam.Wil niet begrijpen dat tijden veranderenen dat vooruitgang eengoede zaak zou kunnen zijn.Probeert zonder succes zijn gezagte laten gelden en de touwtjes inhanden te houden.Alice(Clara Cleymans)18 jaarBeste vriendinvan Germaine.Verkoopster inGB van MolJong, lacherig,charmantLeeft van dag tot dag en voor dekleine pleziertjes.Ontmoet de liefde van haar leven:een trucker uit Liverpool.Nog meer bekende gezichten herkend?Op www.groentenuitbalen.be vind je een volledig overzichtvan cast en crew!Vragen• Vond je de personages in dezefilm geloofwaardig? Waaromwel of waarom niet?• Hoe zou je Germaine omschrijven?En Jan? En Clara?• Voor welk personage voel jehet meest sympathie en waarom?• Welk personage vind je minstsympathiek?• Kende je sommige acteurs aluit andere films/series?• Staat een bekende acteur degeloofwaardigheid van defilm in de weg? Waarom welof waarom niet?• Wat vond je van de acteurs?• Wie vond je de beste? Waarom?• Wie had volgens jou de moeilijksterol? Waarom?P 16 P 17

Stakingsweek 1(8-15 januari)De staking wordt niet door de vakbondenerkend. Dat betekent datde stakers geen uitkering krijgen.De arbeiders richten zelf het GrootArbeiders Komitee (GAK) op. Eenunieke onderneming.Piet Poppeliers: “Vanaf nu vormenwe een onafhankelijk stakerscomité.Wat wil dat nu zeggen?Dat wil zeggen dat iedereenmag meedoen. Gesyndiceerd ofniet gesyndiceerd. Rood, geel,blauw, groen. Paars met gelestrepen voor mijn part. Zolangwe maar aan één lijn trekken.”Het GAK krijgt onverwachtse hulpuit diverse hoeken. In de geest vanmei ’68 komt een groep studentenuit Leuven hun steun betuigen. Destakers zijn echter niet enthousiasten willen niet geassocieerd wordenmet de Grote Linkse Theorieënvan de studenten.Piet Poppeliers: “Ik zei dat we blijzijn met hun steun. ... En dat alsze niet snel weg zijn, we ze allemaalmet hun kloten in ’t kanaalsmijten!”Geschiedenisleraar Jef Sleeckxblijkt een grote hulp voor het GAKte zijn: hij drukt pamfletten opschool en onderhandelt met doktersen bankiers om betalingenvan arbeiders uit te stellen tot nade staking. Hij zorgde er ook voordat vrouwen betrokken werden bijde staking, door hen te laten helpenbij de bedeling van voedselpakketten.Walter van den Broeck: “Mijn collegaJef Sleeckx verklaarde heel degeschiedenis ‘vanuit de maag ’ zeihij, ‘vanuit de honger.’ Een soortmarxistische visie. Tot iemand zei:“Ben je al eens een keer naar deVieille Montagne geweest?”Jefhad toen nog geen weet van destaking en is meteen komen kijken.Men zag hem niet graag komen.Men wou het echt zélf doen,zonder beïnvloeding van buitenaf.Het stond immers ook al vol studenten,Amadezen en de Trotskistenmet hun krantjes en hun borden.Die werkmannen zeiden: “Alsge nog een keer komt, smijten weu daar in het kanaal!”Stakingsweek 7(20-27 februari)Er worden referenda gehoudenom verschillende voorstellen vande directie al dan niet goed te keuren.De uitslagen worden verworpenomdat de peilingen niet correctverlopen.10 maart 1971Na negen stakingsweken gaat hetGAK akkoord met 9,75 frank extra.De arbeiders gaan weer aan hetwerk.Anonieme arbeider: “Onze actiebetekende een echt keerpunt voorde Kempische arbeider. Daarvoorbeschouwden ze de Kempen alsachtergesteld gebied. Onze directiedacht na 4 weken staking ookdat we het zouden opgeven. Maarnee, we deden door, organiseerdenons met een eigen stakerscomitéen doorbraken onze rol alstweederangsburger. Na ons luktener nog stakingen in de Kempischefabrieken.” (erfgoedcel k.ERF)Vragen• Kan je in de film zien wat echtgebeurd is en wat niet?• Vind je het als lezer/kijker belangrijkprecies te weten watecht is en wat niet? Waarom(niet)?• Waarom staken de werknemersin de film?Wat willen zebereiken?• Welke risico’s nemen ze doorte staken?• Wat maakte deze staking zobijzonder?• Wat vind je van stakingenin het algemeen? Is dat eengoeie manier om iets te bereiken?• Nam je zelf al eens deel aan eenstaking? Je ouders of familie?Wat zijn vakbonden en watdoen ze precies?TIP voor de leerkracht: naar analogiemet de actualiteit kan aan dezefilmbespreking een uitgebreideles gekoppeld worden rond hetsocialisme, de geschiedenis vande arbeidersbeweging, enz.P 20 P 21

Vlak na de vertoning willen leerlingen vaak hun eerste indrukken kwijt.Je hoeft niet onmiddellijk dieper in te gaan op de bedenkingen van iedereen,laat de leerlingen gewoon even ‘stoom aflaten.’Daarbij kunnen enkele eenvoudige vragen helpen:• Vond je het een goede film? Waarom (niet)?• Wat vond je het sterkste aan deze film?• Waardoor bleef je geboeid?• Was er iets wat je minder goed vond?• Was er iets wat je niet begreep?• Welk moment uit de film is je het meest bijgebleven? Welke scène zalhet langst in je herinnering blijven?• Zou je de film aanraden aan je vrienden? Aan je ouders? Waaromwel/niet?• Met welk gevoel bleef je achter in je bioscoopzetel?• Werden er dingen behandeld waarover je meer wil weten?• Weet je nog wat het allereerste beeld van de film was? En het laatste?P 23

Frank Van Mechelen: “We vondenhet heel belangrijk om het toneelstukin de jaren ’70 te houden enniet te actualiseren. Omdat destaking zelf waar gebeurd is enomdat Walter van den Broeck erin zijn stuk ook een tijdsdocumentvan heeft willen maken. Ik vondhet absoluut niet opportuun zo’nverhaal dat deels waar gebeurd is,naar nu te brengen, te meer omdatde jaren ’70 fantastisch zijn omte verfilmen.”GROENTEN UIT BALEN wordt inde pers alom geprezen omwillevan het uitmuntend ‘productiondesign’. Dat is het geheel vandecors en rekwisieten dat de beoogdetijdsgeest moet weergeven.Kurt Loyens is art directorvan GROENTEN UIT BALEN enverantwoordelijk voor de visueletijdsreis naar de jaren ’70.Deze reactie bijvoorbeeld, achtergelatenop het messageboard vanCinenews: “Schitterende film. Hetdecor fantastisch. Die wagens. Dieoude kassa’s in de GB. Wie heeftdat nog? Dat moet toch van iemandkomen? Die verpakkingenvan de producten die te koop zijn.Wie heeft er zoveel oude wagensuit de seventies, zoals die MiniMorris! Is redelijk zeldzaam. Echtprachtig.”De mensen van het decor zijn inderdaadverantwoordelijk voor aldeze kleine details, zoals rekwisieten,meubels, zelfs planten enP 25

het eten op tafel. Vaak is het decorcruciaal voor het verhaal. Want,net zoals in het echte leven, beoordelenwe een filmpersonage opbasis van hoe zijn living eruit ziet,wat er in zijn kasten zit en welkede boeken op zijn nachtkastje liggen.Deze dingen vertellen onsvaak meer dan dialogen.Voor films zoals GROENTEN UITBALEN, die zich in een bepaaldeperiode afspelen, moet de productiondesigner research doenom zo een authentiek mogelijkbeeld te scheppen.AnachronismenSoms kan een production designerer opzettelijk voor kiezen ommeubels of voorwerpen te gebruikendie misschien niet perfectin de tijdsgeest passen, maarwel het drama van het personageverduidelijken (of gewoon als komischeffect).Soms gaat het wel degelijk omfouten die tussen de mazen vanhet net geglipt zijn. Sommige filmkijkersmaken er een sport van omdie ‘fouten’ te ontdekken.Enkele voorbeelden• In THE HURT LOCKER (2008)zegt het hoofdpersonage wanneerhij gefilmd wordt: “Hij wilmij op YouTube zetten.” De filmspeelt zich af in 2004, YouTube.com ontstond pas in 2005.• In BRAVEHEART (1995) draagtbijna iedereen Schotse kilts,maar die kledij kwam pas 400jaar later in omloop.• Tijdens BEN-HUR (1959), datzich meer dan 2000 jaar geledenafspeelt, draagt een figuranteen uurwerk. Het komthelaas goed in beeld (dit iséén van de beroemdste anachronismen).Komen er in GROENTENUIT BALEN zulke anachronismenvoor?Volgens deze journalist van Filmmagiealleszins wel. In zijn recensielevert hij kritiek op een inhoudelijkelement uit GROENTEN UIT BALENdat niet in de seventies zou passen.“Dat Germaine te pas en te onpashaar ecologische bekommernissenventileert, lijkt niet altijd evengeloofwaardig. We zijn pas beginde jaren 70. Waar zou een tienerdat milieubewustzijn hebben opgepikt?Thuis in de tuin? Het doeter in feite niet zo toe. Laten we heterop houden dat de makers datsociale engagement per se in hetverhaal wilden, en dat het liefstin de mond van de (aan)komendegeneratie legden.”Freddy Sartor, FilmmagieVragen• Welke grote verschillen heb jegemerkt tussen het leven vanGermaine en dat van jezelf?Denk aan praktische zaken alstelefoneren, wooncomfort...maar ook aan gewoontes enregels, de relatie tussen jongerenen ouders, arbeiders enwerkgevers, ...?• Zijn er ook gelijkenissen?• Zou jij van leven willen ruilenmet Germaine of Jan? Waarom(niet)?• Wat vind je van de retromodedie spullen en design van toenopnieuw op de markt brengt?• Als je zou mogen kiezen, naarwelke tijd wil je dan teruggekatapulteerdworden?Opdracht: backto the seventiesLaat studenten research doennaar de jaren ’70 in Vlaanderen.Welke kleuren en kleren warener in de mode? Welke muziekgroepenwaren er populair ennaar welke radiozender werd ergeluisterd? Hoe zagen interieurseruit? Met welke auto’s werd ergereden? Welke producten vondje in de winkel en waarvoor enhoe werd reclame gemaakt?Maak meteen ook een opdelingtussen het beeld van 1970 in de ‘hogereklasse’ (meneer en mevrouwVerheyen) en de ‘lagere klasse’. Watzijn hier de verschillen?Ja kan ook een jaren ’70 dag organiseren.Iedereen draagt kleren uitdie periode en neemt eventueeleen voorwerp mee dat typisch isvoor die tijd.TIP: Het Gentse Huis van Alijnverzamelt en bewaart de jaren ’70voor de toekomst. Op hun websitewww.huisvanalijn.be kan je snuffelendoor de collectie en in de1970 museumkamer zelf waan jeje terug in de tijd. Samen met Lannoobracht het Huis van Alijn ookhet boek ‘Het leven zoals het was.De jaren ’50, ’60, ’70 en ’80 in België’(2009) uit. Een brok nostalgiedie jong en oud bekoort.P 26 P 27

Tiny Bertels: “In het kempens dialect,in de streek, zijn ze heel direct,er is een hele directe maniervan praten met elkaar. Soms is datnogal bruut, maar dat is wel heeleerlijk. Ge moet daor nie arg overdoen, doe ma gewoon!”Regisseur Frank Van Mechelen wasmeteen overtuigd dat de film inKempisch dialect moest gesprokenworden om geloofwaardig te kunnenzijn. Het waargebeurde verhaalvan arbeiders in een cité van Balenkon onmogelijk in het algemeenNederlands vertaald worden.De meeste acteurs zijn dan ookvan de streek afkomstig, behalveMichel Van Dousselaere, die toegeeftdat het moeilijker was danhij had gedacht. Nochtans bestaater niet zoiets als hét Kempisch uiteen arbeiderscité, legt Walter vanden Broek: “Zo’n werkmancité iseigenlijk een polyglot gebied. Datzijn geen zuivere Kempenaars metéén homogeen dialect. Mijn moederwas Duitse die zei dat het ‘kald’was, mijn vader zei dat het ‘koud’was, tegenover ons woonden mensenuit Herentals die zeiden dat het‘keit’ was, enzovoort. Het is dus nietéén taal zoals in West-Vlaanderen.”Vragen• Kon je de acteurs gemakkelijkbegrijpen, wanneer je zelfniet uit de Kempen afkomstigbent?• Vind je het moeilijk om de filmte volgen als je je op de taalmoet concentreren of niet?• Vind jij dialect noodzakelijkvoor de geloofwaardigheidvan een film of primeert verstaanbaarheid?Waarom?• Moeten films en televisieprogramma’svoor iedereenverstaanbaar zijn en in het algemeenNederlands wordengesproken of mag dialect?• Wat vind je van ‘semi-dialecten’zoals die bv. in Thuis wordengebruikt, is dat een goede tussenoplossing?Waarom (niet)?P 29

Zo’n tien jaar geleden had deVlaamse film de reputatie saai, oubolligen slecht te zijn. Een Vlaamsefilm kon bij het grote publiek nooitopboksen tegen de grote Hollywoodproducties.Zelfs niet als dieVlaamse film een Oscar won (AN-TONIA) of ervoor genomineerdwas (IEDEREEN BEROEMD).Om toch wat publiek te lokkenprobeerden sommige regisseurszelfs de ‘Vlaamsheid’ van de filmte verbergen. Door de acteurs Engelste laten praten bijvoorbeeld.In SUITE 16 (1994) van DominiqueDeruddere, SHADES (1999) vanErik Van Looy en FALLING (2001)van Hans Herbots, hoor je het besteEngels van o.m. Dirk Roofthooft,Gene Bervoets, Jan Decleir, KoenDe Bouw en Wouter Hendrickx.Dat is tegenwoordig helemaalanders. Vlaamse films zijn hip enhebben een sterke reputatie. DeVlaamse film wordt gezien alseen welkom alternatief voor deeenheidsworst uit Hollywood. Zowelde grote publieksfilms (ZOTVAN A. (2010), LOFT (2008), FRITS& FREDDY (2010) of VERLENGDWEEKEND (2005)), als het meereigenzinnige werk (RUNDSKOP(2011), DE HELAASHEID DER DIN-GEN (2009), ADEM (2010), BEN X(2007) AANRIJDING IN MOSCOU(2008)) doen de kassa’s aan debioscopen rinkelen.Maar wat maakt een Vlaamse filmzo aantrekkelijk voor het Vlaamsepubliek?Vragen• Welke andere Vlaamse filmsken je nog?• Ga je vaak naar een Vlaamsefilm? Waarom wel of waaromniet?• Is het belangrijk dat er naastHollywoodfilms, ook Vlaamsefilms gemaakt worden?• Als de Vlaamse film vergelijktmet de grote Hollywoodfilms,wat zijn dan de verschillen?• Is GROENTEN UIT BALEN eentypische Vlaamse film? Waaromwel of waarom niet?• Welke omschrijving past volgensjou het beste bij de Vlaamsefilm en motiveer je keuze:»»Een boerenfilm»»Oubollig en saai»»Goede acteurs»»Spannend»»Romantisch»»Grappig»»Herkenbaar• De Vlaamse films winnen tegenwoordigheel wat internationaleprijzen. Waarom slaanVlaamse films zo aan in hetbuitenland, denk je?• Is GROENTEN UIT BALENuniverseel? Of is hij beter tebegrijpen en te genieten dooreen Vlaams publiek?P 30 P 31

• GROENTEN UIT BALEN, Persdossier• DENECKERE, Gita, Groenten uit Balen:“Hier wordt geschiedenis geschreven, Germaine”• ROUSSEAU, Valerie, Lesmap GROENTEN UIT BALEN• SMET, Ronny, Lesmap GROENTEN UIT BALEN.TAS-educatief, Antwerpen• www.groentenuitbalen.beFiche voor de leerlingen:Op de volgende pagina vind je een fiche voor de leerlingen. Daarop staaneen aantal trefwoorden, citaten en vragen die met de film te maken hebben.Je kan deze fiche gebruiken als leidraad tijdens de bespreking vande film.P 33

Als de Vlaamse film vergelijkt metde grote Hollywoodfilms, wat zijndan de verschillen? Bespreek zowelde voor- als nadelen van beide‘soorten’ films. Is GROENTEN UITBALEN een typische Vlaamse film?Waarom wel of waarom niet?Fiche voorde leerlingen‘GROENTEN UIT BALEN’ is oervlaams en oerdegelijk.Walter van den Broeck: “Achteraf blijkt dat ik metGROENTEN UIT BALEN zowat de eerste was diewerkmensen centraal heeft gezet op een podium.”GROENTEN UIT BALEN wordt in de persalom geprezen omwille van het uitmuntend‘production design’.Wist je dat Walter van den Broeck als personage zelf in de filmvoorkomt en gespeeld wordt door zijn zoon Stefaan?Arbeider: “Onze actie betekende een echtkeerpunt voor de Kempische arbeider. Daarvoorbeschouwden ze de Kempen als achtergesteldgebied. Onze directie dacht na 4 wekenstaking ook dat we het zouden opgeven.Maar nee, we deden door, organiseerden onsmet een eigen stakerscomité en doorbrakenonze rol als tweederangsburger. Na ons luktener nog stakingen in de Kempische fabrieken.”Is het belangrijk dat ernaast Hollywoodfilms,ook Vlaamse films gemaaktworden?Welke omschrijving past volgens jou het beste bijde Vlaamse film?Een boerenfilm / Oubollig en saai / Goede acteurs/ Spannend / Romantisch / Grappig / HerkenbaarStany Crets(Jan) over regisseur Frank Van Mechelen:“Qua beeld en stijl is hij geen vernieuwer. Je zit nietverbaasd te kijken naar zijn kaders of naar de flitsendemontages. Hij zal me niet kwalijk nemen dat ik datzeg. Frank is meer een regisseur die zich de vraag stelthoe hij het verhaal kan vertellen zonder zijn acteurs alsmarionetten te gebruiken en zonder allerlei filmischetrucjes toe te passen. Hij is een verteller. Hij haalt geengekke toeren uit met zijn camera.”