Aug. nr 85 - Oud Bennekom

;.'' =k'\'l''-fL\.":* w.-' ;,r4

Rhemenshuysen 1701".3 In dit handschriftworden ook gegevens uit de Bennekomsekerk vermeld. Merkwaardig ishierbij dat de enige momenteel nogzichtbare zerk daar niet in vermeldwordt, zodat die misschien al in eenvroeg stadium is "gedegradeerd" totstoeptegel.In totaal vermeldt het handschrift zevenobjecten. Ik gebruik met nadruk hetwoord "objecten", omdat niet altijd duidelijkis waar het om gaat. In tegenstellingtot bv. de beschrijving van de objectenin de kerk van Hattem, waar nog weleens wordt vermeld of het om een rouwbordof een zerk gaat, ontbreekt dezeinformatie voor het Bennekomse. Mr.Beltjes, die voor zijn artikel over TimanSloot en Boekelo in "Een Veluws Dotp"oblijkbaar ook dit handschrift geraadpleegdheeft, spreekt over twee rouwborden,maar onduidelijk is hoe hij dezeconclusie getrokken heeft. Bij de besprekingvan de objecten zal ik proberen aante geven of het om een zerk of een rouwbordgaat. De objecten worden in hethandschrift niet altijd even nauwkeurigbeschreven, zodat sommige gegevensniet geheel volledig zijn.Allereerst nog een algemene opmerking.De samensteller van het handschrift wasvooral geïnteresseerd in heraldiek, zodateventuele zerken met alleen een naamniet door hem beschreven zijn. Als Belonjedezelfde politiek heeft gevolgd,kunnen er misschien nog aardige veÍïassingenonder de kerkvloer vandaan komen.Bloys van Treslong Prins vermeldtin andere plaatsen wel zerken met alleeneen naam, maar hij heeft in Bennekomniet alles kunnen zien.In het handschrift worden de aangetroffenwapens vermeld, die gezamenlijk dekwartierstaat van de betrokkenen vormen,dwz 2 ouders, 4 grootouders, 8overgrootouders enz. Het lijkt er op dathet aantal kwartieren ook iets probeert tezeggen over de status van de overledene(althans in de ogen van degenen die desteen bestelden). De volgorde van dekwartieren is niet altijd even logisch inonze ogen, maar ik probeer de kwartierenzo goed mogelijk te restaureren.Om het geheel een beetje overzichtelijkte houden begin ik met een kort overzichtvan de verschillende objecten, waarbijaangegeven wordt in welke bronnen zevermeld worden.Object Handschrift Bloys BelonjeZerk ArenÍ toe Boecop (nog zichtbaar)Utenhove-zerkVan Balveren-zerkVan Rouenoort-zerkZerkZeger toe BoecopZerk Wijnand van SallandZerk Arent toe BoecopRouenoort-bordxxXxxxxxxX

1. De "Utenhove-zerk"Deze ongetwijfeld grote zerk (want hijbevat maar liefst zestien kwartieren) zalwaarschijnlijk in het oude koor gelegenhebben. Er wordt later geen meldingmeer van gemaakt, en hij zal vermoedelijkmet de sloop van het koor in hetmidden van de negentiende eeuw definitiefverdwenen zijn. De volgende kwartierenworden vermeld:UtenhovenVarensGruiter(onbekend)PalantAlpenKrummelBremptSchonbergMiltitzSleinitzSchonbergQuaedt v LantscroonMerodePalantKrummelmet in het midden de wapens Nagel-Utenhoven en het opschrift: Ob. 19 may1693Meteen rijst de vraag wat zo'n zerkhiereigenlijk doet. Er is totaal niets Bennekomsaan. De vier families linksbovenkomen uit Gent. de vier rechtsbovenmaar liefst uit Saksen, en de overigen uithet Rijnland. Toch is het wel verklaarbaar.Het is de grafsteen van Anna Magdalenavan Utenhove, gehuwd met Joostvan Nagell, heer van Waldenbroeck' enoverleden op 19 mei 1693. Op zich zegÍdat nog niets, maar het feit dat haar zusterAdriana Sophia gehuwd was Lubbertvan Eck, heer van Nergena, levert eindelijkeen Bennekomse connectie op. Ikvermoed dan ook dat Anna Magdalenavrij jong weduwe is geworden en bij haarzuster is ingetrokken. Er kunnen tweeredenen zijn waarom de familie Van Eckvoor deze tanÍe zo'n grote grafsteen be-stelde: mogelijk was het een eerbetoonaan een - dan waarschijnlijk rijke - erftante,ofwel de steen was oorspronkelijkbestemd voor haar zuster. die echter inArnhem begraven is. De eerste mogelijkheidlijkt mij het waarschijnlijkst."2. De "Van Balveren-zerk"Ook dit was een grote zerk die verlorenis gegaan, en die dus waarschijnlijk ookin het koor gelegen heeft. De kwartierenzijn:BalverenWeesSteenhuisHonselaarVarick(onbekend)(onbekend)(onbekend)RouenoortGyginkHoeckelumOldenbarneveltIngennieulantBraeckelHackfortBrienenLendt(onbekend)Cock v Delwinenten Waetermet in het midden het Van Balverenwapenen het opschrift: ob. 1B-10-1661.Het betreft hier de grafsteen van Christoffelvan Balveren de jonge, zoon vanChristoffel van Balveren de oude enWilhelmina Ingen Nulandt, heer vanNergena. overleden op I 8- l0- lóó17.3. De "Rouenoort-zerk"Dit was een zerk met 8 kwartieren, namelijk:BroeckhusenUlftHekerenCloeck4

Op deze zerk stond een alliantiewapenSloet-Rouenoort en het opschrift: obijt(maar geen datum).We kunnen hier makkelijk de zerk herkennenvan Aleid van Rouwenoort, echtgenotevan Timan Sloot van Boekelo, dieca 1662 overleeds.Mr. Beltjes beschrijft dit object als eenrouwbord, maar het lijkt mij waarschijnlijkerdat het een zerk betrof. Het ontbrekenvan een sterfdatum betekent waarschijnlijkdat deze niet goed leesbaarwas, zoals Beltjes ook stelt, maar naaÍmijn mening duidt dit eerder op een afgesletenzerk dan op een rouwbord.4. De zerk vanZeger toe Boecop.Deze zerk ligt nog verborgen onder debanken - Bloys van Treslong Prins weette melden datdeze zerk onder de bankenvoor de toenmalige preekstoel ligt - en iszo goed mogelijk beschreven door Belonje.Het handschrift geeft de volgendekwartieren:BoecopArnhemLennepBentingBremptBroeckhusenv Barlham(onbekend)HekerenHet opschrifÍ luidt:"a" 1604 den 31 julisterf die edele erenfeste joncker Seger toBoecop toe Harseloa" 16.. den .... sterf edele en erentrijckejoffer Aleyt van Brempt sijn huisvrou"Dit opschrift komt nagenoeg overeen metwat Belonje aantrof, zlj het dat die hetwat minder volledig kon ontcijferen.Bloys van Treslong Prins geeft de voornaamvan de vrouw als Charlotta. maardit zal op een verschrijving zijnerzijdsberusten.Bloys van Treslong Prins en Belonjegeven merkwaardig genoeg de kwartierenwat anders weer, en wel als volgt:BoecopLennepVolgens de standaardopstelling voorkwartieren (als die al bestaat) en de bijBelonje vermeldde genealogische gegevenszouje het volgende verwachten:BoecopLennepArnhemBentinckSallandGentOssenbroeckStepraetBremptHeerdtBrempt?BroeckhuysenHeeckerenMogelijk hebben beiden alleen een deelvan de zerkgezien: de tijd zal het leren.5. De zerk van Wijnand van SallandOok deze zerk ligt nog te wachten opherontdekking. Ook hier weet Bloys vanTreslong Prins te melden dat de zerkvoor de toenmalige preekstoel ligt.Het handschrift vermeldt:BoecopArnhemLennepBentinckA 16.. den sterf die Edelen ErentfestenWijnant v. SallantA 1612 den 16 sept sterf die EdeleEhrentrycke Anna toe Boecop v Harseloesiin huisvrou

Ook deze zerk hebben Bloys vanTreslong Prins en Belonje beschreven, enwel als volst:SallandtGendtBoecopArnhemEen tekst vermelden ze niet, zodaI" beidenook hier waarschijnlijk alleen eendeel van de zerk hebben sezien.Wijnand van Salland, zoon van Cornelisvan Salland en Dirrica van Gendt enkleinzoon van Wijnand van Salland enLubberta van Ossenbroek, was getrouwdmet Anna toe Boecop, dochter van Johantoe Boecop van Harselo en Elisabeth vanArnhem en kleindochter van Arend toeBoecop van Harselo en Gerbrich vanLennep.Grafzerk voor Arend Toe Boecoop toe Harsseloo en zijn vrouwGerberich van Lennep, naar een tekening van A.J.Th. Kok;Belonie p.446

6. De zerk van Arent toe BoecoPHet handschrift beschriift deze zerk alsvolst:BoecopLennepDelen(als Barl...)ArnhemBentingBemntelApeldornAo 1600 den 2l mart ste( joncker Arentío Boecop to HarseloeBelonje geeft de tekst vrijwel hetzelfdeweer, en de kwartieren als volgt:BoecoqtLennepDelenH1'rtArnhemBentinckBemmelAppeldoornDe auteur van het handschrift en Belonjeverschillen dus van mening over het wapenlinksonder. Belonje meldt al dat ergeen onderschrifien onder wapens stonden.vandaar dat het handschrifï zegt "alsBarl...". d.w.z. gelijkend op Barl(ham'/).Het handschrift was op dit punt niet duidelijkleesbaar. Volgens het handschriftzou het om een wapen met een klimmendebok gaan.Bloys van Treslong Prins noemt dezezerk niet: door de banken zal die hemvermoedelijk ontgaan zijn.7 . IJet "Rouenoort-bord"Het laatste object uit het handschrift betreftnaar mijn mening wel een rouwbord.omdat het maar vier kwartierenvermeldt en een beperkt opschrift, en welals volst:RouenorlMomHoeckelumHekerenGoossen van Rouenoort en Margrietavan HoeckelumHet betreft hier de overgrootouders vande onder 3 genoemde Aleid van Rouwenoort.Tenslotte is er nog sprake van drie zerkendie drie naast elkaar gelegen gravenbedekken''. Het gaat hier om de gravendie in 1799 door de weduwe van GeritWillem van Balveren zijn overgenomenvan R.J.C. Torck van Roosendaal.Laatstgenoemde was de toenmalige bezitteriran Harselor0. De latere bezittersvan dit kasteel woonden niet in Bennekom.en zullen daar waarschijnlijk ookniet begraven zijn. zodat het hier vermoedelijkgaat om de drie zerken van defamilie Toe BoecoP, die Belonje beschreef.Naast deze min of meer bekende zerkenhebben we uit oude handschriftgenealogieënook nog weet van personen die inBennekom begraven zijn. voor wie, gezienhun aanzien, zeker een of anderesteen aanwezig zal zijn geweesÍ' Zo wordenvermeld:- Johan Carel van Eck, heer van Nergena,overleden 23 november l7l9en besraven te Bennekom met 8kwafiióren.rr- Anna van den Honert, echtgenotevan Jan Carel van Eck, heer vanNergena (zoon van de voorgaande),overleden op 27 januari 1140.

Ook andere leden van het geslacht vanEck zullen in Bennekom zijn begraven,evenals leden van bijvoorbeeld de geslachtenVan Lawick en Van Balveren,waar verder iedere infbrmatie over ontbreekt.En als uitsmijter haal ik nog het bekendeverhaal aan dat bij de aanleg van de verwarmingnog een koperen plaat is geziendie het graf van de heren van Nergenazou bedekken.ConclusieIk concludeer dat de vloer van de OudeKerk nog een schat aan historische engenealogische informatie bevat, mogelijknog meer dan hierboven aangeduid. Ikspreek dan ook de hoop uit dat bij deherinrichting van de Oude Kerk de danaangetroffen graÍ,stenen zodanig bewaardzullen worden dat ze eer doen aan degenenwier graven ze bedekten.Michiel van cler Leeuw*Noten' J. Belonje, Het huis Harsseloo en zijn bezitters, in: Biidrctgen en metletlelingen Verenigirtg"Gelre " XXXIX (1936), p.43-77- Mr. P.C. Bloys van Treslong Prins. Genealogische en heraldische gedenkwaardighedenin de kerken van Gelderland, in: De Wapenhemut 1917, p.220'Familiearchief Van Rhemen. inv. nr. ll. Hct jllrtal lTdl roept wat \ragen op. VanSpaen schijnt pas in 1705 met verzamelen te zijn begonnen. Mogelijk hebben ze beidengeput uit een ouder handschrift. Zie ook A.J. Mensema, De genealogische collectie VanRhemen in het Gelders Archief, in De Nederlandsche Leeuw 2002 k. 215.* Mr. P.J.W. Beltjes, Jonker Timan Sloot en de zijnen en het goed Boekelo te Bennekom,t_n "Een Veluws Dorp", p. 174.'Waarschijnlijk Wallenbriick, ten oosten van Osnabrtick en ten noorden van Bielefeld6Mogelijk vraagt de lezer zich af waarom deze zerk zoveel aandacht van mij krijgt. Ikheb mij er extra in verdiept omdat ik behoor tot de afstammelingen van het echtpaar VanEck-Van Utenhovet Meer over de familie Van Balveren is te vinden in Drs. L.A.C.A.M. van Rijckevorsel,Zeventiende-eeuwse Van Balverens, in Liber Amicorum jhr. mr. C.C. vanValkenburg,Den Haag 1985nMeer over Timan Sloot en zijn familie in het onder noot 4 vermelde artikel'C.A. Heitink, Begraven in Bennekom,in'. De Kostersteen 34 (oktober 1990) p.7'u id., p.8-lo" Indien archeologisch onderzoek bij de herinrichting nog stoffelijke resten aan het lichtbrengt, is Johan Carel gemakkelijk te herkennen: hij mist namelijk de linkerarm, die hemin de slag bij Ramillies (1706) is afgeschoten.

Joannes Reddingius (1873-1944), dichterAfgelopen maart wercl . zoals clk jaar. de boekenweek gehouden. Dit keer met als thema'de dood'. Als uitvloeisel hiervan werden op tal van plaatsen in het land graven vanschrijvers en dichters bezocht. Zelf bezocht ik op de Bennekomse begraaÍplaats het grafvan de dichter Joannes Reddingius (1873-1944). Het is er niet druk geweest, al weet ikintussen. dat ik niet de enige bezoeker was.In dit stLrkje wil ik heel kort het leven van Redclingius schetsen om vervolgens stil testaan bij zijn laatste levensperiode, die hij in Bennekom doorbracht.I-evensloopJoilnnes Redtlingius u,crd op l9 .funi1873 gehoren in het Peeldorp Deurne,1{';,irr ;.:.ijn r,aciel' WihmnclLrs Gerarclusl'{cri r-irrd pre ciikant wls. Hij had óein(li,lLlcrrc lti\irl'" rlr: ietcr bcfocntrlc sopraan.{:rlt.jr' 1\i:llricu ;rr- ;l{cririingiLrc ( lSbE-1 ti-til ). "t/.:..7:: .:iricl i.rctli .lr-ranne s lliiu\\'clirk',gci.i-'!rd.,.iiiar iri! ;n iuii iS7-5 orcrleed.nr,g ntaar -1..1 .jaal truri. Hct t'aderloos-gcivorr-icn _gczin vcrtrok ccn iaarixter n:.iar Flcirnoncl cn verhuisde in 1879naar Arnhcnr. Aan-tezie n zi.jn rnoederziekeli.jk was. wi.rs Joannes veel r"rit hr"ris.Eerst rvoonde hrj enke le jar-cn in Deventerbij een lcraar in huis. Ven,ol-eenswerd hij als dertienjarige -eeplaatstop dekostschool 'lnstitutrt Gooiland' te Bussunr.Later zou hij er cle roman Een RomantischeJon-9en (l9lI) clver schrijven.Na zijn kostschooltijd ging hi.j in Arnsterdamwonen. vanwaar hij als spoorstudentde HBS te Zaandam bezocht. Nade HBS kwam hij in het boekenvak terechten werkte o.m. bij de boekhandelScheltema en Holkema. In die tijd leerdehij de schrijver Herman Gorter kennenmet wie hij de Griekse klassieken las.In 1898 trouwde hij te Amsterdam metSophia Geertruida van Harlingen (gescheidenl9l3), met wie hij drieFig. l. Jocrnne.s Retltlingiuskinderen kreeg. Niet lang daarna vestigdehij zich met zijn gezin te Hilversum. Hierbestierde hij zijn eigen boekhandel "HetBoekhuis". In latere jaren stichtte hij eenconcertbureau van waaruit hlj ondermeer concerten van ziin zuster voorbe-

eidde (die overigens ook getoonzetteteksten van hem zong).In Hilversum kreeg ook zijn literairecarrière verder gestalte. Dichtbundels alsBeeld en SpeI (1903) en Johanneskind(1907) verschenen in die tijd. Er zoudener nog een flink aantal volgen. Ook verschenengedichten van hem in tal vanbladen als De Gids, De Nieuwe Gids,Elsevier en De Groene Amsterdammer.Veel van zijn gedichten waren geinspireerdop de natuur, die hij in zijn woonomgeving(toen nog) zo fraai aantrof.Later kregen zijn gedichten een meergeestelijke, mystieke inslag.Dat Reddingius deel uitmaakte van literairNederland moge onder meer blijkenuit het feit dat zich ter gelegenheid vanzijn zestigste verjaardag een feestcomitéformeerde bestaande uit Willem Kloos,Hélène Swarth, Antoon Coolen, Lodewijkvan Deyssel en J.G. Spaan.In 1934 trok Reddingius zich luit het zakenleventerug en verhuisde hij met zijntweede echtgenote Fanny Elisabeth RachelCaroline Salomonson, met wie hij in1923 getrouwd was, naar Den Haag,waaï ze vlak bij het Haagsche Boschgingen wonen aan de Ger. Reynstraat.Naar BennekomJoannes Reddingius was een productiefschrijver, maar toen de Oorlog in mei1940 uitbrak, raakte z'n dichtader verstopt.Dat veranderde evenwel toen hetechtpaar Reddingius in mei 1943 noodgedwongennaar Bennekom verhuisde.Noodgedwongen, omdat het deel vanDen Haag waar hij woonde geëvacueerdwerd; het gebied van het HaagscheBosch waar hij vlak bij woonde werdgebruikt als lanceerplaats voor Vl's endaarom ontruimd.Ze kwamen te wonen in het huis Nassaulaan34 (voor mij een verrassing:sinds ik in Bennekom woon, kijk ik opdat huis uit!). Hier kwam hij weer totdichten en ontstond (het grootste deelvan) zijn dichtbundel Uit de Diepte. Geschreventusschen St. Michaëlis 1942 enSt. Jan 1944 die pas na de Oorlog. ih1946, verscheen. In een voorwoord lichtzijn weduwe toe hoe dat kwam en watzijn drijfveren in die tijd waren:Mijn man heeft de laatste jaren nietskunnen uitgeven omdat hij geen lid vande cultuurkamer was. Maar ook zonderdeze belemmering zou zijn laatste werkniet hebben kunnen verschijnen, want aldeze sonnetten zijn aanklacht tegen hetdoor hem zoozeer gehate nationaalsocialismeen maning, uit de juist daaraantegenovergestelde krachten te leven.Enkele dagen vóór zijn dood, toen ik hemvroeg, of het voortdurend kanongebulder[van de Slag om Arnhem, BL] niet al tehinderlijk voor hem was, heefÍ hij mijtoegefluisterd: " Dit alles gaat voorbij -Geloof in het Eeuwige, Geloof in de menschen,Geloof in de Liefde van Christus,daarop moet het régime berusten en eennieuwe wereld worden opgebouwd." Hijsnakte ernaar, anderen de troost en desteun te geven, die hij zelf uit geestelijkebronnen mocht putten. AI zijn bundelsvanaf Regenboog getuigen, zooals ookuit de titels spreekt, van Tijn worstelingom. boven het donkere aarde-leed en deduisternissen van het menschenhart uit.op te stijgen tot het Eeuwig Licht, tot deHoogten vanwaar hij zich geroepenvoelde:10

De Hoogten roepende ziel, een vogel,die over't waterop-wieken wil.In een op het voorwoord volgende inleidingdoor zijn geboorteplaatsgenoot AntonCoolen 'plaatst' deze Reddingius'dichterschap en gaat ook hij in op zijnlaatste jaren:Na de tachtigers, waaronder hij velevrienden had, tusschen zijn tijdgenooten,waartoe Leopold en Boutens behooren, ishij een bescheiden dichteffiguur, dieroem nochfaam zocht, die voor zich heendichtte omdat hij gehoor gaf aan diestem die stil in hem zong, zich denSpeelman voelde, zooals hij zich gaarnenoemde, en naar wiens stil en zuivergeluid te luisteren zeker nog zin heeft.Die zuiverheid, die hij als dichter heeft,had hij ook als mensch. Kunst en levenwaren voor hem in eenklank. Die menschelijkheid,zijn fijne geest en dewarmte van zijn hart maakten zijnvriendschap tot een waardevol bezit,waarom men hem niet anders dan metinnige piëteit gedenken kan.Hij overleed, voor den aanvang van denbangen en laatsten oorlogswinter, op 14October, in Bennekom, in het oosten desIands, en in zijn laatste levensdagen heejlhij het kanongebulder van het naderendgeallieerd bevrijdingsle ger nog gehoord.In 1942 was van hem in een beperktevrienden-uitgave nog verschenen debundel Heugenissen aan IdyIIe, een doorDr. Winkler Prins bezorgde uitgave vanverzen, die op diens landgoed ldylle warenontstaan en die over verschillendevroegere bundels verspreid zijn. Eenreeks nieuwe natuurliederen lag in 1940ter uitgave klaar. Het Tijn echter nietdeze liederen, waarmee de dichter afscheidnam. Zijn afscheid is de bundel,die thans voor ons ligt. Na dien toon vaningekeerdheid, waartoe in de latere gedichtende zangerigheid der vroegereverzen zich meer en meer gemodificeerdhad, zweeg de bejaarde dichter gedurendeden eersten tijd der Duitsche bezetting.Hij zweeg echter niet omdat hijterzijde stond van de vreeselijke gebeurtenissen,hij zweeg slechts onder huneersten schok, want zij grepen ook hemaan in het diepst der gedeerde ziel; en bijhet huilen der wolven door de wereldschreef hij toen zijn De Profundis, hetgebed, waarin hij uit de diepte roept:Christus, geschonden wordt uw heiligeWetvan Liefde en Mededoogen, die de wereldniet aangenornen heeft, daar blajl eenwolf,een spoor van bloed is zichtbaar in desneeuw.Christus, door dwang te scheiden is zoodroef,daar wordt geleden in de cel, in't kampen op de velden van vernietigingwaar woedt de strijd van allen tegenallen.Reddingius geloofde sterk in de terugkeervan de vrijheid. Het lijkt dan ookpassend hier te besluiten met het laatstegedicht uit zijn 'Bennekomse' bundel:1l

en tJ'oertoon klinkt van lie.ftle, die is leven,vti.j ademen muz.iek, ons oog wordÍ hel-Lle r.HeÍ is o.f'een btt:uin uit lrcoglen klinkt:V o I k' re n ontw' ttctkï, d e Í i ru n rt i e v, e r: í n kÍ !Joannes ReddingiLrs overleed op l4 oktober1944 te Bennekorrr. Hij werd opdezelfde clag nog be-gravetr op de Bcnnekomsebegraafplaats; in het eerste vakrechts bij de linker ingang viln het'nieuwe' gedeelte (viik [r nr. -li-.12). Opzijn grafsteen clc clichtre-eels:!)tttit't, nit'!.t .t;i11'1,1tt't titil! /r' (r'l''r'ri.jklundi,g írtt tir,' ,:ii,tti it ',.t'i!Fiq. -1. {l rLtÍ :lt'L'tt r,'tirt .i, ttttttt(.tReddirt,qiu t itp r le Bettrte kr'nt.selt(c riluibldut.s.De Vríjlrcítl k()tttt, (l( lut'ltl t'rt d' oL'tttttln:,íjn voÍ ,,,urr ltuur. w'íj udetrtert luttrr gee .sl,over de bargen konrt :.i.j lol ltet dul,neenl vrortirtg in ltet v'el.atu dul w'ij :,i.jrt.Huor stent hee.li klunk vun.jaugd, w'ttrtt :i.jis niewv'en toch :oo nuchtig, dat het lutrÍ huorhort rí,hore rnu:.iek en weet :.ich Vri.iheid's kintl,tlcLí in ltuur tttlem lee.fï en strí.jclen u:iL.De v,'intl der RuíntÍe ructkt het vuur van'tbloeden de Geclachle onístaal, tlie is aLs lichtíir: begl'aibnis i r,rir-i iit iil:,-- stiilc iriaat.."liiln r lienrle!r ilr(ictic!! l:L'grlrt tttaaitcicttiate; zi.jn iJood ir;i i!r ii-ralli ,, cÍ ltelr)cllZijn .,,'eduwe rertt-lric latct': "lk heb .iart-rijn dood geen enkelc bcKcnrlhcir.l gesc-'ren. omdat ik wist dat hij zi.itr naanr.zoolang dc bczctting rlr-ttrde. in gcct-tkrant wilde -eenoenrdhcbbcn".Bt'rÍ leverBronnenKrantenberichten in diverse dossiels bijhet Centraal Bureau voor Genealogie."Joannes Reddingius (Deurne 1873 -Bennekom 1944)' door P.H. Ritter Jr. inJ aarboek M aats c: hupp ij N e tle rkutcl s eLetterkunde I 947 - I 919.Joannes Reddingius ( 1946). tL it tleDiepte.t2

Verslag van de excursie naar Horst op 14 Mei 2003Vroeg ging de wekker deze dag want omacht uur vertrok de bus vanaf het KijkenLuistermuseum om de excursie temaken die is beschreven in de Kostersteenno 84 van april 2003.Wat is ons land mooi! Onderweg zagenwe het jonge groen, bloeiende brem,kastanjes, en rhodondendrons; het fluitekruidstond uitbundig als kantversieringlangs de bermen.In Horst werden we ontvangen met koffieen vlaai. Het museum krijgt per jaarruim 30.000 bezoekers en werkt met 150vrijwilligers. Ze doen alles in eigen beheer.Niet alleen verzorgen deze vrijwilligersrondleidingen en knappen zij machinesen andere voorwerpen op, maarook breken zij oude gebouwen af omdeze op eigen terein weer op te bouwen.Zo is er een schuur waarin de smid. dekuiper en de bmkker regelmatig demonstratiesgeven.Tijdens de rondleiding kregen we inzichtin de aspergeteelt, de champignonkweeken de vlasproductie. Het hele proces, vanzaadje tot consumptieproduct, is aanschouwelijkgemaakt.Na de voortreff'elijke lunch vertrokkenwe naar de Peel. Hier worden stukkenland onder water gezet, laat men de begroeiingverdrinken en probeert menaldus het proces van veenvorming weerop gang te brengen.De zeer humoristische gids vertelde aldan niet ter zake doende anekdotes enwees ons op de bijzonderheden van dePeel.Hierna volgde een bezoek aan de Lambertuskerk;een deel van het gezelschapbezocht de koperslagerij. De kerk is nade oorlog herbouwd. Binnen zijn rondhet schip kapelnissen waarin middeleeuwsebeelden zijn geplaatst. Ook daarhadden wij enthousiaste rondleiders dieons vertelden over het redden van debeelden tijdens de oorlog, en de restauratievan deze beelden; sommige haddenwel acht lagen verf. Ook het doopvontmoest van de puin-auto gered worden.De tijd drong. We werden uit de kerkgehaald om op tijd terug te zijn in Bennekom.Onderweg bedankte mevr.Hoogkamer namens het bestuur de reiscommissievoor deze voortreÍïèlijke dag.Els Mantel - van StaaverenVerslag van de aYondexcursie5 juni 2003Op Donderdag 5 juni j.l. vond eenavond-excursie plaats naar kasteel Hoekelum.De belangstelling was groot. Bijvoorinschrijving hadden zich meer dannaar Kasteel Hoekelum op80 personen opgegeven.In het kasteel werd de groep ontvangenmet koffie en thee, een gastvrij gebaarvan Hoekelum. De groep werd in tweeënl3

gesplitst, zodat men om de beurt kenniskon maken met het interieur en de omgevingvan het kasteel. Geholpen door hetuitstekende weer werd een prachtigewandeling gemaakt om het kasteel, doorde bossen en langs de sprengen op hetlandgoed, onder de plezierige leiding vaneen gids van het Gelders Landschap. Hetwas leuk om eens vanuit 'bosbeheerskant'te kijken naar de begroeiing en teruiken aan de vogelkers.De 'binnengroep' werd nog eens hartelijkwelkom geheten door de heer K.Bodlaender, bestuurslid van de StichtingVrienden van Hoekelum. In zijn inleidingverlelde hij over de geschiedenisvan het kasteel. Tijdens de rondleidingkreeg men in kleinere groepen uitlegover schilderijen, bewoners etc. De groependoorkruisten het gebouw van keldertot bovenverdieping onder leiding van deheren Bodlaender en Gijsbertsen.Het was een leuke en leerzame avondmetdank aan de rondleiders en aan deheer van Ee voor de gastvrije onlvangstin het kasteel.Marijke de VosNajaarsexcursieOp donderdag 25 september 2003 zal denajaarsexcursie plaats vinden. Er zal eenbezoek gebracht worden aan banketbakkerijMekking in de Dorpsstraat. Deavond begint om 19.30 uur met een ontvangstmet koffie.De heer Mekking zal één en ander vertellenover de ruim 100-jarige banketbakkerij.Tevens zal hij ons verlellen wat hetinhoudt om hofleverancier te worden ente zljn. Tot slot volgt een rondleiding.De avond duurt ongeveer een uur. Dekosten zijn 2,50 euro.Opgave geschiedt door middel van eenopgavetbrmulier, los bijgevoegd in dezeKostersteen, dat kan worden ingeleverdbij mw. M.S. de Vos, Dikkenbergweg 8,6121 AC te Bennekom tot uiterlijkwoensdag 17 september. Er kan een beperktaantal mensen deelnemen aan dezeexcursie. Plaatsing geschiedt in volgordevan binnenkomst. Als u (na opgave) verhinderdbent, dient u dit zo spoedig mogelijkdoor te geven op telefbonnummer4t33t1.Marijke de VosCursussenHet Gelders Oudheidkundig Contactheeft onlangs een brochure uitgebrachtmet informatie over cursussen, publicatiesen activiteiten in het komende naiaar.Wij willen uw aandacht vestigen op tweecursussen die in deze brochure wordenvermeld.14

- Buitenkansen.Deze cursus wordt per regio aangeboden;de Veluwe is een van deze regio's. Doelvan deze cursus is om u te leren kijkennaar het historisch gegroeide landschapin Gelderland. Er wordt inzicht gebodenin de aard en structuur van het landschap,de ingrepen van de mens daarin, de aanwezigecultuurhistorische- en natuurwaardenin hun onderlinge samenhang,de motieven achter behoud en ontwikkelingvan deze waarden en de daarvoorbeschikbare middelen. De cursus bestaatuit twee avondbijeenkomsten (voor deVeluwe: 6 en 13 november) met inleidingendoor deskundigen, gevolgd dooreen excursie (op een Zaterdag, in overlegmet de deelnemers). De kosten bedragen50 euro. (inschrijven: tel. 0575 - 5l 1826of www. gelderserÍgoed.n I)- Internet en Historisch onderzoek.Deze cursus wordt aangeboden door deVolksuniversiteit Arnhem (tel.: 026-4422363). Tijdens de cursus heeft u debeschikking over een computer met internetaansluitingen doet u ervaring opmet surfen naar historische informatie ophet intemet. U maakt kennis met zoekmogelijkheden,digitale encyclopedieën,krantenarchieven, e-tijdschriften, geschiedenisportalenen hulpprogramma's.De cursus vindt plaats op l8 november.De kosten bedragen 13,50 euro.Voorts zljn er cursussen op het tereinvan genealogie en voor het lezen van oudschrift.RedactieMededelingen van het bestuurNieuwe ledenHet bestuur heet de volgende personenri sche Vereniging Oud-Bennekom :van hafte welkom als nieuwe leden van de Histo-De heer J.G. BeekhuizenMevrouw E. van der Belt-van der WaalDe heer en mevrouw Th.H.M. HettingaDe heer en mevrouw T. HijwegenDe heer en mevrouw W.H. KuiperDe heer L.L.M.F. NelissenMevrouw A. Perdok-WieringaMevrouw H.M. RienksDe heer en mevrouw H. RozenboomDe heer A. van der ValkDe heer H.J. van der ValkMutaties verzoeken wij u schriftelijk door te geven aan de ledenadministratie, mevrouwG.M. Hoogkamer-Weijman, Emmalaan 33, 6721ET Bennekom.l5

ContributieOp de Algemene ledenvergadering van 5 maart 2003 is de contributie voor 2004 vastgesteldop 13 euro.Agenda van de Historische Vereniging Oud-BennekomWoensdag 27 Augustus: Vlegeldag.Evenals in voorgaande jaren zal deHistorische Vereniging Oud-Bennekom vertegenwoordigd zljnmet een standplaats in de nabijheidvan het Kijk- en Luistermuseum.Zaterdag 13 september Open Monumentendag.In het kader van hetJaar van de Boerderij heeft deHist.Ver. Oud-Bennekom een interessantefietstocht luitgezeÍ langsboerderijen en andere gebouwen metagrarische betekenis. Enkele pandenzijn opengesteld voor het publiek, ineen aantal gevallen is het erf vrij toe-gankelijk. De fietstocht start bij hetKijk- en Luistermuseum alwaar denodige informatie verkrijgbaar is.Nadere mededelingen volgen o.m. inEde Stad.Donderdag 25 september: Najaarsexcursie,bezoek aan bakkerij Mekking.Zieblz. 14 van deze Kostersteen.Dinsdag 4 november 20.00 uur: Najaarsbijeenkomst.De heer P. vanBeek, archivaris van de gemeenteEde zal een inleiding verzorgen overhet thema: Boerderijen. Deze bijeenkomstvindt plaats in het Zalencentrumde Brink.De volgende KostersteenHet vierde nummer van dit jaar wordt een bijzonder nummer. Deze Kostersteen zal onderdeelzijn van een gezamenlijke publicatie van de historische verenigingen van Ede,Lunteren en Bennekom alsmede het gemeentearchief Ede. Deze uitgave van ca. 60 pagina'sstaat in het teken van het Jaar van de Boerderij. Het boekje bevat enkele artikelenover de ontwikkeling van landbouw, boerderijen en boerenerven in onze contreien, endaarnaast een groot aantal foto's en beschrijvingen van boerderijen in Bennekom, Ede enLunteren. De leden van de verenigingen krijgen dit boekje gratis toegestuurd. Extraexemplaren zijn verkrijgbaar voor een prijs van vermoedelijk ca. 5 euro.16

Bestuur van de Historische Vereniging Oud-BennekomA.J. Lever. voorzitterT.J. Hoekstra. vice voorzitterPrinsenlaan 2, 6721Van Hoffenlaan 44, 6121EC BennekomEX BennekomW.Hol secretaris (tel.: 0318-4 l61j l)Pr.Bernardlaan19, 6721DN BennekomW.C.L.van Kalleveen. penningm.A. Dirksen,Mevr. G.M. Hoogkamer-Weijman,Mevr. M.S. de Vos,DikkenbergwegT2, 6721Commandeursweg 136, 6721Emmalaan 33, 612IDikkenbergweg 8, 6721MB BennekomZP BennekomWP BennekomAC BennekomLedenadministratieMevr. G.M. Hoogkamer-Weijman,Emmalaan 33,6721WP BennekomConservator Collectie Oud-BennekomA. Dirksen,Commandeursweg 136, 6721 ZP BennekomBeheer foto- en diacollectieH. Gijsbertsen,Gasthuisbouwins 9A.6721XH BennekomRedactie KostersteenA.T.J. Nooij, eindredacteur;C.A. Heitink,H.J. van den Oever,P. Smit, acquisitie;Mevr.E. Alberts-Aalbers,Hullenberglaan 4,Brinkerpad 29,Edeseweg 117,Heelsumseweg32,Robert Kochlaan 8 ,6721 AM Bennekom6721WJ Bennekom672I JT Bennekom6721 GT Bennekom6721BE BennekomT7