Marc Celis - Circuscentrum

Marc CelisPORTRETDe man achter Dommelhof en Theater op de MarktCelis, van opleiding sociaalcultureelwerker, begon in 1971als programmator van familieenlater ook volwassentheaterin het Neerpeltse Dommelhof.“Aanvankelijk nam Dommelhofals provinciaal initiatief vooral de rol vancultuurcentrum op zich met een bredeprogrammatie theater, dans en muziek voorgans Noord-Limburg,” vertelt Celis, “al zijn wealtijd wel een buitenbeentje geweest binnenhet groeiende circuit van de cultuurcentra.Ons eerste lustrum, de vijfde verjaardag vanDommelhof, vierden we met een kunstmarktmet kleine circusacts en interventies op straat.”Door de toenemende groei van stedelijkeculturele centra drong zich een herprofileringop. In eerste instantie gebeurde dat met deorganisatie van een poppenfestival, sinds eindjaren negentig focust Dommelhof op circus enopenluchttheater. Zo werd Dommelhof tevensde uitvalsbasis voor Theater op de Markt, hetopenluchttheaterfestival dat in de even jarentijdens de zomer plaatsvindt in Hasselt en inde oneven jaren afgewisseld wordt met eencircusfestival tijdens de herfst in Neerpelt.“De tijd was er rijp voor: er ontwikkelde zichontzettend veel interessants in Frankrijk, zowelop vlak van openluchttheater als wat betreftvernieuwing in het circus, maar al die voorstellingenkreeg je zelden of nooit in Vlaanderente zien. Dommelhof heeft die pioniersrol opzich genomen.” Door veel op prospectie inbuitenland te gaan, maakte Celis de opkomstvan het Nieuwe Circus in Frankrijk van dichtbijmee. “Die eerste festivaljaren lag de focusvooral op Frans en Spaans circus, wantVlaanderen was behalve de nomadischecircussen een braakland. Enkel de Ronaldo’sVeertig jaar lang heeft Marc Celis (62), die deze maand definitiefop pensioen gaat, de circus- en straattheaterkunsten gepromoot.Als directeur van productiecentrum Dommelhof en als oprichtervan Theater op de Markt en het Circusfestival.sloegen een andere weg in met ‘Fili’, eenvoorstelling die we hebben gecoproduceerd.”Blind dateHoe vreemd het nu misschien in de oren klinkt,Theater op de Markt en het Circusfestivalwaren nochtans geen instant succes.“De eerste edities van Theater op de Marktronselden we de avond voor een voorstellingscoutsjongeren die in de buurt kampeerdenom toch maar publiek te hebben,” herinnertCelis zich. Inmiddels trok de laatste editie vanTheater op de Markt 110.000 bezoekers enook het kleinschaliger Circusfestival doet hetlang niet slecht (30.000 toeschouwers in2009). “Je moet als festival een vertrouwensbandopbouwen met je publiek en daar gaattijd over. Circus vindt op een andere manier zijnpubliek dan bijvoorbeeld het reguliere theater.Daar gaat het publiek vaak af op een naam: zegaan naar of STAN of naar de KVS of ze willendie of die acteur aan het werk zien. Voor circusgeldt dat niet. Gerenommeerde gezelschappenals Stalker of Acrobat doen bij de meestetoeschouwers geen belletje rinkelen. Voor hetgros van het publiek blijft circus vooralsnog eenblind date. Dan komt het erop aan vanuit jeorganisatie vertrouwen te winnen. Dat mensenweten als we daar circus gaan zien, dan zal hetde moeite zijn. Theater op de Markt is het label,de referentie.”Dat label, dat keurmerk is een gevolg van eenjarenlange kijkervaring en intense prospectie.“In het begin durfde ik al eens zaken program-meren die ‘van horenzeggen’ bijzonder sterkwaren of waarvan ik eenvideofragment zag, maarde ervaring leert dat je zelfmoet gaan zien en liveervaren. Voor elke programmator geldt: er ismaar één goede leerschool en dat is veelvoorstellingen zien, en dus ook veel slechtedingen zien. Je moet niet te ‘vies’ zijn om vooréén voorstelling 800 kilometer te rijden. Mijncriterium is altijd geweest: kwaliteit brengenvoor een breed publiek, maar steek er ookenkele randgevallen tussen want daarinsteken vaak de interessantere evoluties.”“Circustheater in Vlaanderen is op dit momentnog altijd zeer pril maar wel goed bezig. Webrengen niet de grote commerciële kaskrakersmaar kleine fijne artistieke projecten zoalsCie Ea Eo met ‘m²’. Het circus uit Catalonië,Scandinavië en Australië biedt op dit ogenblikinteressante perspectieven. Maar daar hangtnatuurlijk een serieus financieel prijskaartje aanvast. Afspraken en samenwerkingen binnen desector zijn dan ook cruciaal om die productieshier te kunnen tonen.”Samen met de andere grote festivals MiramirO(Gent) en Humorologie (Marke/Kortrijk) gingTheater op de Markt in 2009 over van hetkunstendecreet (festivals) naar het circusdecreet.Concurrentie tussen de festivals omde nieuwste beste voorstellingen te tonen iser volgens Celis niet. “Ik heb liever dat eenvoorstelling goed ingespeeld bij ons staatdan dat we per se de première hebben.”Het succes van circus op die festivals is ookde cultuurhuizen niet ontgaan. Steeds meercultuurcentra – maar sinds kort ook eencircusmagazine NR. 28september 201119

POrtrEtCirCuSMagazinE nr. 28september 201120De grote troef van Dommelhof? Het isolement is groot, waardoor de artiesten wel móeten werken aan hun productie.kunstencentrum als de Gentse Vooruit –nemen circus op in hun programmatie. “Circuszit in de lift bij het publiek. Het publiek wilopnieuw verwonderd worden. Circus is daareen krachtig middel toe. Alleen moet je je altijdhoeden voor de hype. Want voor je het weet iszo’n hype ook weer over en wordt het aantalspeelplekken teruggeschroefd. Het circus isnog altijd een wereld van einzelgängers, vanlonesome cowboys en vrije vogels. Net daaromis het belangrijk dat er op organisatorisch vlak,qua beleid en spreiding, een continuïteit wordtuitgebouwd, met goed georganiseerdenetwerken, zoals bijvoorbeeld voor jongeartiesten met het Europees netwerk JeunesTalents Cirque Europe.”De stIJL DOmmeLHOFInmiddels is Theater op de Markt uitgegroeidtot een Europese topper binnen de openluchttheater-en circustheaterfestivals met nietenkel een louter receptieve werking maar ookeen creatieluik. Dommelhof vormt daarin decentrale spil met zijn productiecentrum datBelgische en internationale artiesten verblijf enwerkplek biedt. “Decoratelier, technischebegeleiding, slaapplaats en eten: alles is eropvoorzien dat de a rtiesten zich hier 24 uur op 24kunnen bezig houden met enkel en alleen deartistieke creatie,” aldus Celis. De grote troefvan Dommelhof? “Het klinkt misschien raar,maar er is in Neerpelt weinig te doen. Dit isgeen grote stad, er is weinig afleiding, hetisolement is groot waardoor de artiesten welmoeten werken aan hun productie,” lacht Celis.“Het grote voordeel is dat in Dommelhof allesop één plaats gecentraliseerd is. Werken, eten,slapen: het gebeurt allemaal op het domeinzelf. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld hetFranse straattheaterfestival in Aurillac dateen productiecel – Le Parapluie – heeft metateliers, maar waar de artiesten elke avondwel nog vijftien kilometer moeten rijden naarhun logement.” Gezelschappen worden ookaangetrokken door ‘de stijl Dommelhof’. “Datgaat over kleine dingen, gastvrijheid, jovialiteit,gratis koffie in plaats van jetons, maar vooralhet feit dat hier voor hen een ploeg klaarstaatmet een jarenlange technische expertise en– indien ze dat wensen – ook artistieke visie.”“Ik hoop dat wanneer ik op pensioen ben, die‘stijl Dommelhof’ blijft. Tegelijk zijn er nogenkele werkpunten: het zou goed zijn mochtDommelhof naast de festivals ook tijdens hetjaar op meer continue basis een publiek kunnenbewegen. Zoals de kunstencentra, die eengelijkaardige labofunctie hebben, dat ook doen.Ik denk dat er ook gewerkt moet worden aancreatieve kruisbestuivingen tussen Dommelhofen de reguliere kunstencentra.”LIv LaveyNeInternationaal Circusfestival Theater opde Markt: van 29 oktober tot 1 novemberin en rond Dommelhof, Neerpeltwww.theateropdemarkt.beDe volledige versie van dit artikel verscheeneerder in Courant # 97 – Cirq’onstances,een publicatie van Vlaams Theater Instituutin samenwerking met Circuscentrum.Oezbekistan’sgot talent“Britain’s got talent”, “Germany’s got talent”,“Oezbekistan’s got talent.” Het concept isbekend: gepassioneerde amateurs, professioneleartiesten en allerhande halvegare pipo’spasseren de revue, een jury en het publiekbeslissen wie blijft en wie vertrekt. Circusartiestendoen het meestal behoorlijk goed in datsoort programma’s.Redenen om deel te nemen zijn er te over.Voor het geld, voor de publiciteit, voor de fun,om een prille carrière te lanceren of zelfs omde circuskunsten te promoten. Maar er isminstens één goeie reden om het niet te doen.In het jurypanel zitten zonder uitzonderingéén of ander miss-je, een zanger op zijnretour en iemand die met de verdacht vageterm ‘producer’ wordt aangeduid. Let wel: jehoeft geen kenner te zijn om iets goed of slechtte vinden, noch een ervaringsdeskundige omer een uitgesproken mening op na te houden.Maar dat dat zootje lauw opgewarmdejuryleden de macht heeft om met één enkeledruk op de knop iemand halverwege z’n actletterlijk of figuurlijk het zwijgen op te leggenis op z’n zwakst uitgedrukt wansmakelijk enrespectloos.Gespeend van enige kennis van zaken leverenze er vaak ook nog eens tenenkrullend debielcommentaar bij. De nog nahijgende artiestenondergaan nederig de verbale diarree en hopenintussen dat ze de week nadien mogenterugkeren.Een uitgelezen kans voor iedereen die zijncircustalent aan een groot publiek wil latenzien? Nope. Het is uitlachtelevisie die eenopgestoken middelvinger verdient. In eenideale wereld staan circusartiesten daarver boven.bram DObbeLaere© MV