Hoe boeren het bolwerken - Zuivelhistorie Nederland

woord. Het waren zaken die niets met elkaar uitstaande hadden. „Men behoeft van de coöperatieniet schuw te zijn, omdat het tot socialisme zou leiden en als men socialisme en coöperatie vereenzelvigtis de coöperatie geen coöperatie meer”, aldus één van zijn uitspraken.[056] Modernisering van de coöperatieve zuivelfabrieken.Bij de fabrieken was de modernisering in volle gang. Het blinkend staal had het interieur een totaalander aanzien gegeven, maar belangrijker was dat met het nieuwe materiaal, waarvan apparatenen melkleidingen werden gemaakt, chemische reiniging mogelijk was. De bussenspoelmachinewon terrein, hetgeen al evenzeer vooruitgang betekende. Nieuwe karnen werden geïnstalleerd,nadat gebleken was, dat een in 1950 in Oudeschoot geïnstalleerde roestvrij stalen proefkarn aande gestelde eisen voldeed. Voor de temperatuurregeling en in het ketelhuis was een begin gemaaktmet automatisering. Het tijdperk van de electronica was ingetreden. Het buitenaanzichtvan de fabrieken veranderde eveneens, waarbij met name de mechanisering van de melkontvangstopvallend was. De afdelingen van de Bond hadden veel werk in deze periode van vernieuwingen kregen gebrek aan ruimte. Voorbereidingen werden getroffen voor een nieuw laboratoriumen de bouw van een kantoorgebouw. De arbeidseconomische afdeling introduceerde de planningin de kaasbereiding en op bedrijfseconomisch gebied was de Bond gestart met de verzamelingvan financiële en technische gegevens, de basis voor bedrijfsvergelijking die in opbouw was.De uitwisseling van bedrijfsgegevens zou de doelmatigheid van de fabrieken bevorderen en mogelijkook de onderlinge verhoudingen verbeteren. Die lieten hier en daar nogal te wensen over,vooral als gevolg van de voortgaande strijd tussen fabrieken om boeren en melk.De grensregelingen als bindend besluit.Bij alle vooruitgang, die er in de Friese zuivelindustrie geconstateerd kon worden, was er nogsteeds een kwestie die om een oplossing vroeg. Dat was de ‘grenskwestie’. De mislukte pogingvan 1951 om de grensregelingen tussen de fabrieken tot bindend besluit te verklaren lag deBondssecretaris zwaar op de maag. Weliswaar kwamen door bemiddeling van de ‘Commissievoor Landbouwcoöperatie’ tientallen grensregelingen tot stand, maar hier en daar woedde degrensstrijd nog voort.In 1953 bereidde Stallinga opnieuw een voorstel voor om andermaal een poging te doen hieraaneen einde te maken. Voorafgaande aan de voorjaarsvergadering van dat jaar deed hij een indringendberoep op de fabrieksbesturen om de tijd van ‘Schieringers en Vetkopers’ af te sluiten.„Wie zijn krachten verteert” - aldus Stallinga -„in nutteloze onderlinge strijd komt achteraanwaar naar buiten als één moet worden opgetreden. Wie met een buurfabriek vecht om een boerverspeelt daar zijn sympathie en zal die missen als hij hen later nodig heeft”. De onderlinge strijdvan coöperatieve fabrieken diende te worden geplaatst op de lijst van anachronismen. Dat waskrachtige taal en er werd deze keer naar geluisterd. Ook voorzitter Heida had er het zijne toegedaan.Het geruzie om boeren en hun melk was hem een doorn in het oog en hij was op pad gegaanom de tegenstanders van grensregelingen tot andere inzichten te brengen. Dat was slechtsten dele gelukt, zo bleek in de ledenvergadering. Andermaal was er oppositie en zich de spanningachter de bestuurstafel [057] herinnerend, verklaarde hij ons: „Ik hie myn plak wol forhiere wollen”.Dat was niet nodig, want mede dankzij een klemmend beroep van een goedgezinde beheerder,kreeg het voorstel een voldoende meerderheid. Daarmee was de weg vrij voor een algeheleafbakening van fabrieksrayons en naderde een slepend probleem zijn oplossing.Heruitgave zuivelhistorienederland.nl 27© I.L.C. in Friesland - 1986