Hoe boeren het bolwerken - Zuivelhistorie Nederland

als scheidsrechter inzake geschillen was hij betrokken bij grensregelingen en kwesties daarmeeverbonden. Maar ook als spreker in bijeenkomsten van het ILC had hij contacten in de provincieen wist hij wat er leefde. Met zijn wijs en bezonnen oordeel en zijn onverdachte instelling tegenoverboerenbelangen, leek hij de aangewezen man het netelige vraagstuk toe te lichten. Hij weesop de belangrijke taak van de Bond om de meest rationele verwerking van de melk te bevorderenen bond zijn toehoorders op het hart adviezen dienaangaande met de meeste ernst te overwegen.Deze zou men moeten opvolgen, ook al was daarmee het bestaan van de eigen fabriek gemoeid.Hij was van mening dat er “weinig medewerking, weinig zin tot opoffering voor het algemeen belang,doch een angstvallige zucht tot zelfhandhaving onder de coöperatoren” gevonden werd.De inleider schaarde zich zelfs aan de zijde van Bierma, die drie jaar eerder in zijn Bakkeveenseinleiding had geconstateerd, dat er van een “organisatorische en morele stilstand” sprake was.Visser ging zelfs verder. Hij meende in dit opzicht een achteruitgang te moeten constateren enbepleitte een grotere offerbereidheid. Men moest zich niet blind staren op de eigen fabriek, maarmeer rekenen met het geheel. Overigens ontkrachtte hij zijn eigen woorden door in een van zijnstellingen te beklemtonen, dat steeds de autonomie van de plaatselijke fabriek diende te wordengeëerbiedigd, daar de zeggenschap over het al dan niet voortbestaan van een fabriek in eigen handenmoest blijven, ook zelfs, al zou het voortbestaan in strijd zijn met het belang van de individueleboeren en met het algemeen belang van de zuivelcoöperatie.Het was tactisch geen verstandige uitlating, maar ook voor Klaas Visser stond de lokale zelfbeschikkinghoog in het vaandel en van een voorzitter van een fabriek kon men ook moeilijk andersverwachten. Geen wonder overigens dat zijn aangehaalde stelling door enkelen werd bekritiseerd.Het principe van de autonomie zou een rem betekenen voor een groei van de samenwerking, zomeende een enkele spreker.De Bond adviseert, de fabrieken beslissen.Na de discussies over de inleiding werd in alle kringvergaderingen de volgende verklaring aan defabrieksbesturen toegezonden. “Het is voor de coöperatieve zuivelindustrie niet slechts van betekenis,dat belangrijke investeringen in de afzonderlijke fabrieken economisch verantwoord zijnen dat de fabrieken zich daarvan overtuigen, maar het is ook noodzakelijk, dat de fabrieken bijhet bepalen van hun investeringsbeleid georiënteerd zijn omtrent de economische perspectievenvan eventuele combinaties met buurfabrieken. Door te beschikken over de daarvoor noodzakelijkegegevens, zijn de besturen beter in staat het meest juiste beleid voor hun bedrijf en voor dezuivelcoöperatie in de betreffende omgeving te bepalen. Het is daarom [072] van belang dat deBond de fabrieken in dezen voorziet van zojuist mogelijke gegevens, zoals dit thans door de EconomischeCommissie plaats vindt. De Bond beperkt zich daarbij, zoals vanzelf spreekt, tot adviseren.De fabrieken beslissen.”Deze verklaring kreeg in alle kringvergaderingen welwillende instemming. Vooral de slotzinnenwerkten geruststellend. Men zou thuis wel bepalen wat er met de fabriek moest gebeuren. InLeeuwarden moest men zich daar niet te veel mee bemoeien en niet proberen de fabrieken ondercuratele te stellen via de Economische Commissie.Nadat deze Commissie nog enige kritische opmerkingen over haar rapport betreffende ‘de meestwenselijke grootte’ te horen had gekregen, waren de kaarten geschud en ging het spel gewoonverder. De positie van de Bond was in dit opzicht vergelijkbaar met die in 1948 toen de bindendeHeruitgave zuivelhistorienederland.nl 35© I.L.C. in Friesland - 1986