In gesprek met een echte reuselnaar - Heemkunde Werkgroep Reusel

De familie van Gompel opbezoek bij oma Kee vanBorne bij de boerderij aande Lensheuvel, omstreeks1932. Achter v.l.n.r.dochter Lena, dochterDrieka met haar manJanus Hoeks en dochterMarie. Op de voorgrondeen vijftal kleinkinderenvan haar.van opa Girt van Gompel. Ons gezin en de boerderijgroeiden gestaag. In 7 jaar tijd kregen mijnouders 7 kinderen te weten 4 zonen en 3 dochterswaarvan 2 zoontjes helaas al op heel jonge leeftijdoverleden.In mijn jeugd groeide de boerderij uit, er warentoen zo’n 10 koeien, 2 werkpaarden, een aantalstamboek fokzeugen, wat mestvarkens en eengroot hok met legkippen. In de buurt van deboerderij lag ongeveer 7 hectare grond, d’n Braakgenoemd. Aan ‘t Poeier aan de grens hadden wenog zo’n 6 hectare en op de Rijtse Haoi eveneenszo’n 6 hectare.In de boerderij lag een vloer bedekt met ouderode plavuizen. Enkele keren per week werddie bestrooid met vers wit zand. In de keukenstond onder de grote schouw een opvallendeplatte buiskachel een zogenaamde cuisinière.Daarboven hingen vaak een paar hammen tedrogen. Verder waren er 2 kamers in en een opkamerwaar mijn ouders sliepen. Daar ging een trapnaar de zolder waar de kinderslaapkamers waren.Vroeger waren er bij ons bijna altijd knechten endienstmeiden. Vaak waren die van dezelfde familiewaaruit blijkt dat ze het bij ons goed naar dezin hadden. Zo hebben bij ons Jaon Pauw (deLaat), Frans Pauw, Kees Pauw en Harrie Pauwgewerkt. In de oorlog zijn bij ons Bert van Hoof,Boer Snip (Gerrit Vosters) en Dré Tielemans aanhet werk geweest. Ze probeerden zo tewerkstellingnaar Duitsland te voorkomen of waren bij onsondergedoken.De dienstmeiden kwamen vaak uit de familieJop (Jansen). Bijvoorbeeld An, Nel en Leen Jophebben bij ons gediend.Vader Girte Marte en zijnzoontjes Gerrit en Jos, in1937. Linksachter staatAnnie Jop die toen bij henin dienst was.2 De Schééper 88 | maart 2011

Vader Girte Marte enmoeder Martes Pieta,omstreeks 1950.Leerling Gerrit van GirteMarte op de school vande fraters, omstreeks hetoorlogsjaar 1942.Behalve boer en een hartstochtelijk jager wasonze pa ook paardenhandelaar. Vaak werdende paarden eerst door Jaon of Kees Pauw opgeleerdvoor ze doorverkocht werden. Jaon en Keeswaren daar heel bedreven in. Vooral Jaon Pauwheeft bij ons tot ver na zijn pensioen gewerkt.Hij was een harde betrouwbare knecht, wist watboeren was en in zijn goede jaren was hij beresterk,vertelt Gerrit.‘t HeikeDe straat waarin onze ouderlijke boerderij stondheette vroeger nog de Lensheuvel. Later is hetdaar ’t Heike gaan heten. De boerderij stond toenzo’n 200 meter vanaf het einde van de Lensheuvelaan de linkerkant van de weg. Het was toen aandie kant de eerste boerderij van ’t Heike. Aandezelfde kant links van ons stond de boerderijvan Nolleke van Nollekes (Heesters) en zijn vrouwCato Kuijpers. Nolleke was boer, maar werkte ookop het slachthuis in Eindhoven en in zijn vrije tijdslachtte hij ook nog varkens aan huis. Na hemkwam er zijn dochter Miet wonen die gehuwdwas met Jos van Rooymanne Sjef (van Gompel).In de volgende woning richting Postel woonde ‘tPasteurke (Harrie Jansen). ‘t Pasteurke was Belg engehuwd met Cope An (van de Laar). Hij was sigarenmakeren had veel humor. Met zijn bijnaamdreef hij de spot. Als hij samen met zijn vrouw vanhuis ging vroeg hij steevast: “Awel An, hedde gij depastorei gesloten?”Daarnaast stond de boerderij van ome SnippeSiemme (Vosters) en tante Marie. Ome Siemmewas al voor mijn geboorte overleden. Tante Mariewerd er heel oud, bijna 91 jaar. Haar zoon BoerkeSnip (Gerrit Vosters) gehuwd met Anneke vanHarrie van de Borne, nam het geboer over. Hunboerderij is twee keer afgebrand, een keer vóóren een keer na de oorlog.Schuin rechts tegenover ons stond de boerderijvan Rooymanne Marten (van Gompel). Zijnvrouw Mieke werd al heel vroeg weduwe. Geertvan Schaijk, die er als knecht werkte, trouwdelater met haar. Links daarvan stond een zeeroud Kempisch boerderijtje waarin vrijgezel engemeenteontvanger Sjef Roymans woonde.Onder een prachtige notenboom vóór het huisstond een ouderwetse waterput compleet metputmik met een hefboom voor een emmer. Laterkwam er sigarenmaker Frans Gijbels met zijngezin te wonen.Daarnaast voorbij het straatje, dat naar de Heikanten Hoevenhei ging, stond de boerderij van CopeFrenske (van de Laar). Zijn vader Coop van deLaar die er inwoonde heeft samen met PietjeHuijbregts in Reusel de Boerenbond opgericht.Zoon Cope Frenske trouwde met Schoute Mie (vanLimpt). Geruime tijd was hij raadslid. In september1944 is hun boerderij in de as gelegd en in1947 weer herbouwd.We woonden op ’t Heike in een buurt waar degouden regel leven en late leven eer aan werdgedaan. Het was een gemoedelijke buurt, iedereenhad er goeien aord en burenhulp was er vanzelfsprekend,vertelt Gerrit.Lagere schoolTijdens mijn lagere schooltijd moest ik al koeienmelken. In de middagpauze melkte ik meestalnog een of meer koeien die in de stal of in de weiDe Schééper 88 | maart 2011 3

De herbouwde boerderijen schuur van GirteMarte aan ’t Heike 5 inde vijftiger jaren van devorige eeuw.aan d’n Histerik stonden. Als oudste van de kinderendeed ik ook huishoudelijke werkjes zoals hetverversen van het wit zand op de plavuizen.Toch was er regelmatig ook tijd voor anderedingen. Voetballen op het zandveldje bij PluuteJantje (Verhagen) aan de Voorste Heikant met dejongens uit de buurt was een favoriete bezigheid.Vaak waren daar Piet van Nolleke van Nollekes,Ward van ’t Pasteurke, Sjaak en Harrie van CopeFrenske, Harrie, Lowie van Frans Gijb (Gijbels)en andere jongens van de Voorste Heikant bijbetrokken. Ook met z’n allen achter de eekhoornsaanjagen was een geliefde sport al lukte het bijnanooit er een levend of dood te pakken te krijgen.Op de Lagere school van de fraters had ik hetgoed naar de zin. Frater Suplicius, Evidius enFranciscus waren in onze ogen goede fraters diebest met wat ondeugendheid konden omgaan.Voor frater Salvator bijgenaamd Kattenrug haddenwe ontzag. Wie bij hem wat uithaalde of niethelemaal in het gareel liep kreeg karwatsen. Dedurfals Jos van der Palen, Sjaak Boogers en WillyTielemans alias Yoka, voelden dat regelmatig aanden lijve, weet ik nog goed.wegvluchten kwam het angstig dichterbij.Veel erger werd het in de septemberdagen van1944. Begin september moest onze pa van deDuitsers zijn paard ter beschikking stellen en metPéér van Prinsen Driekske (Lauwers) Duitse soldatenergens naar toe brengen. Péér, die nog vrijgezelwas, maakte toen een grootmoedig gebaar engaf aan dat hij de klus alleen wel zou klaren zodatonze pa bij zijn gezin kon blijven. Later kwam Péérons paard weer netjes terugbrengen waar wehem heel dankbaar voor waren.Op diverse plaatsen in de buurt van ’t Heikelegden de Duitsers landmijnen en groeven erOorlogVan het begin van de oorlog, in mei 1940, weet iknog dat er groepen en groepjes Duitse soldatenop motoren en in wagens gepakt en gezakt door’t Heike reden. Hoewel ik wel aan mijn oudersmerkte dat het een zorgelijk tijd was vond ik hetzelf als 9-jarig jongetje best spannend en indrukwekkend.Tijdens de eerste oorlogsjaren merkte ik er nietzoveel van dat de Duitsers hier de baas warenToen later ’s avonds alles verduisterd moestworden en de ondergedoken knechten gevaarliepen opgepakt te worden en steeds moestenDe 18-jarige Gerrit vanGompel alias Boer op eenpaard van de boerderijvan vader Girte Marte,omstreeks 1939.4 De Schééper 88 | maart 2011

De boerderij van opaGirt van Gompel aan deLensheuvel nu ’t Heike,omstreeks 1910. In dedeuropening staat grutjeKee van den Borne.Vermoedelijk zijn demeisjes op het erf haardochters.schuttersputjes. Honderd meter van onze boerderijliep een koe op een landmijn en hing instukken en brokken aan de elektriciteitsdraden.De gevechten en de beschietingen en bombardementenop het centrum van Reusel werdensteeds angstaanjagender.Achter d’n hof van Nolleke van Nollekes was eenschuilkelder gemaakt. Samen met het gezin vanNollekes zaten wij met 17 personen in die schuilkelderangstig de gebeurtenissen af te wachten.Vanaf de schuilkelder zagen we dat de Reuselsekerktoren naar beneden werd geschoten. In debuurt werden ook nog eens de boerderijen vanWaote Piet (van Gompel), Tinus Bel, Peestertje(van Limpt), Snippe Jan en Jan Kuijpers in brandgeschoten. We zaten midden in het oorlogsgeweld!Omdat de koeien die we aan d’n Histerik haddenstaan hoognodig gemolken moesten wordenben ik tussen het schieten door samen met Toonen Jos van Nollekes en Boer Snip daar onze koeiengaan melken. Er werd regelmatig geschoten enwe moesten een tijdje beschutting zoeken in eensloot terwijl de projectielen over ons heen suisden.We zagen ook dat Duitsers vanuit schuttersputjesop Engelse hospikken schoten die gewonden aanhet verzorgen waren. Toen de Engelsen dat zagenwerd snel met hen afgerekend.De Engelse soldaten gaven ons op een gegevenmoment opdracht te vluchten omdat het ook inde schuilkelder niet veilig meer was. We kwamenin Bladel terecht in de boerderij van ToonMaandonks aan de Bredaseweg. Daar werden wedoor de familie gastvrij ontvangen.In 1945 brandde onze schuur, die vast aan deboerderij zat, tot de grond toe af. Gelukkig kon debrandweer het woongedeelte redden. De werkpaardenkon onze pa nog juist op tijd uit de staljagen. Vooral onze Bruine had pijnlijke brandplekkenopgelopen. De brand was een hard gelagvoor mijn ouders, ze waren onderverzekerd en erwas in het naoorlogse Reusel bijna niet aan materiaalte komen om de schuur weer op te bouwen.Een schrale troost was dat zij in Reusel niet deenigen waren die dat probleem hadden.Het gezin van GirteMarte en Martes Pieta,omstreeks 1954. Hunkinderen v.l.n.r. achterCor en Jos, voor Annie,Gerrit en Lenie.De Schééper 88 | maart 2011 5

Op 29 augustus 1955trouwden Kees van denBorne alias Kees van NolZak met Joke van Bers. Zeworden omringd door hunvrienden v.l.n.r. Noud SnipJan Stappaerts, Gerrit vanGirte Marte, Jan Bel enGerrit Hoeks uit Hapert.Hun vriendengroep heefttot de dag van vandaagstand gehouden.DoorlerenDe meeste jongens gingen na de lagere schoolwerken in de (sigaren)fabriek of werden boerenknecht.Een klein groepje Reuselse jongenswaaronder, Gerrit van Willekes (van Limpt), Fransvan Kiste Vet (van Gestel), Jan van Kees Verhagen,Sjaak van Cope Frenske, Toon van Roymanne Jef,Jan Bel en ikzelf hoorden daar niet bij. Wij vertrokkeniedere dag per fiets naar Netersel waarde Mulo van meester van Eindhoven stond. Debetrouwbaarheid van onze fietsen en vooral defietsbanden was in die laatste oorlogsjaren allerbelabberdst.Een oude band moest eerst tot opde draad versleten zijn voor er een andere kwam.Er ging nauwelijks een dag voorbij zonder dat ereen band kapot ging. Dan was het weer bandenplakkengeblazen!Na 1,5 jaar Mulo had ik het daar wel gezien. Dekeuze om naar de Mulo te gaan was niet mijnkeuze geweest maar die van onze pa. Hij vond datik moest doorleren om later een goede kostwinningte kunnen krijgen en mijn broer Jos hem konopvolgen op de boerderij.In de daaropvolgende schooljaar ging ik naar deLagere Landbouwschool van directeur Kruissente Eersel. Daarna volgde ik een tuinbouwcursusop de school van meester Kuijpers en een cursusalgemene economie. Beide ook in Eersel.Tenslotte deed ik nog de Pluimveecursus teHooge Mierde. Ondertussen bleef ik zoveel mogelijkwerken op de ouderlijke boerderij en hebonze pa kunnen overtuigen om samen met onzeJos hem op te volgen op de boerderij. Jongensdie wat wilden bijverdienen konden vaak bij onsterecht. Zo hebben de broers Jan, Fons, Martienen Bernard van de Kuster (Daniëls) een zakcentjeverdiend.TrouwenIn de tijd dat ik naar de school in Eersel ginghad ik bij een aantal vaste vrienden te wetenToon Lauwers, Sjaak van Cope Frenske, NoudSnip (Vosters), Kees van Nol Zak (van den Borne),Jan Stappaerts, mijn neef Boer uit Hapert (GerritHoeks) en Jan Bel. Toen we zo’n 18 jaar warengingen we ’s zondags uit en bezochten dansgelegenheden.Ook in het café Jules en Mariavan Steenbergen aan de Grens waren we vaakte vinden. Tot op de dag van vandaag zijn webevriend gebleven. We komen nog steeds iederemaand bij elkaar om te kaarten.Martien en Johan vanGompel zijn in de jaren1961 en 1962 aan ’t Heikegeboren. Evenals hunvader, opa en superopawerden zij ook boer.6 De Schééper 88 | maart 2011

Na 7 jaar verkering washet eindelijk zover. Op28 oktober 1959 gavenGerrit van Gompel enAn van Sambeek elkaarhet jawoord. Daar mochtwel een goed glas opgedronken worden.Het jonge gezin vanGerrit en An van Gompelomstreeks 1975. Hunkinderen zijn v.l.n.r. Petra,Johan, Martien en Anita.In de tijd dat ik naar de school in Eersel fietste,kwam ik dagelijks door Bladel en langs het huisvan Anneke van Sjef van Sambeek. Na een tijdjekregen we een oogje op elkaar en ik vroeg haarop een keer om zondags mee te gaan dansen. Datdeed ze niet omdat ze van haar ouders pas mochtuitgaan als haar jongere zus 18 jaar was. Webleven contact houden met elkaar en uiteindelijkstemden haar ouders toe en was onze verkeringeen feit. Anneke, die gediend heeft bij dokter deVocht en bij sigarenfabrikant de Vries, klaagde indie tijd vaak dat ik zo weinig tijd voor haar had.Maar dat kwam omdat er in die tijd voor een boeraltijd werk aan de winkel was. Het heeft nog zo’n7 jaar geduurd voor we op 28 oktober 1959 metelkaar trouwden.We konden een kleine woning huren van PéérWouters, vooraan in de Lensheuvel. Die was vrijgekomenomdat de voorgaande bewoners, Keesvan Nol Zak en zijn vrouw, vertrokken naar eenwoning aan de Grens.Een jaar later verhuisden we naar mijn ouderlijkeboerderij aan ’t Heike waar onze zonen Martienen Johan geboren zijn. Na onze Johan is er nogeen zoontje geboren die helaas maar 11 maandenoud is geworden. Mijn ouders gingen in eenbungalowtje achter de boerderij wonen. BroerJos bleef nog even bij ons inwonen en is daarnain een burgerhuis aan ’t Heike gaan wonen.RuilverkavelingHet begin van de zestiger jaren was in Reuselde tijd van de ruilverkavelingen. Voor veel jongeReuselse boeren was er grond beschikbaar in hetzuiden van Reusel in de omgeving van de PostelseDijk. Voor mijn broer Jos en voor mij lag daar onzetoekomst. Ook de boeren, bijvoorbeeld Jan enToon Huib (Huijbregts), Sjef en Kees van Keeën(Lavrijsen), Jantje Huibregts, Louis van Thijs vanLankmannen, Janus van Lankmannen (Lavrijsen)en Kees van den Hout vestigden zicht daar.In 1965 waren de ruilverkavelingperikelen voormijn broer Jos en mij achter de rug en vertrokkenwe van onze vertrouwde ouderlijke boerderijop ’t Heike naar 2 gloednieuwe boerenbedrijvenin de Haoi. Onze Jos kwam met zijn gezin in deboerderij op Schepersweijer 1 te wonen en wij opSchepersweijer 2. Met broer Jos zat ik daar in eenMaatschap.We woonden in de buurt van onze opvallendemet rode golfplaten bedekte veldschuren. Datze rood waren kwam door een vergissing van deleverancier, wij hadden namelijk groene besteld.De Schééper 88 | maart 2011 7

Omdat ze van goede kwaliteit waren hebben weze gebruikt. Wel is er vanuit Welstand nog wat consternatieover geweest en zouden de platen metde hulp van anderen overgeschilderd worden.Uiteindelijk kwam het daar niet van en mocht hetzo blijven. Ze staan nu nog steeds te pronken indezelfde rode kleur als een soort ankerpunt in hetlandschap. De Vliegende Brigade heeft ons weleens gezegd de schuren nooit over te schilderenomdat het voor hen een duidelijk oriëntatiepuntwas.Met het gezin van onze Jos vormden we aan deSchepersweijer een maatschap. Samen haddenwe ongeveer 45 hectare grond. We verbouwdener in het begin voornamelijk aardappels, bieten,rogge, gerst, en haver. Later werd het graan verdrongendoor bonen, erwten, schorseneren, spinazieen maïs. De veestapel bestond uit zo’n 48melkkoeien en 30.000 slachtkuikens. Later zijn wemet melkkoeien gestopt en hebben we een extrastal gebouwd voor nog eens 40.000 slachtkuikens.Ons An en ik hebben er zo’n 25 jaar geboerdwaarvan de laatste 10 jaar in een maatschapmet onze zonen Martien en Johan. Ook zijn eronze dochters Petra en Iet geboren en haddentoen ons gezin compleet. Mijn vrouw An zorgdedat familie, vrienden, kennissen, werklui en devele andere bezoekers altijd gastvrij ontvangenwerden. Vooral door haar was onze boerderij eenzoete inval.In 1998 heb we het bedrijf overgedragen aan onzezoons. Ze hebben daar nu ieder een eigen gezinen een eigen agrarische bedrijf. Tot voor kort benik op beide bedrijven allerlei werkzaamheden blijvendoen. Er gaat nu nog bijna geen dag voorbijof ik ben er even geweest al is het alleen maar omer de krant te brengen.BestuurderBehalve boer ben als bestuurder in een aantalorganisaties terechtgekomen die nauw verwantzijn met de agrarische sector. Zo ben ik vanaf1975 meer dan 25 jaar bestuurlid geweest van deVereniging Telersbelangen Nestlé waarvan vanaf1985, 13 jaar als voorzitter. Tevens was ik lid vande Technische Commissie.Vanaf 1988 ben ik vele jaren namens de NCBbestuurslid en voorzitter geweest van een aantalorganisaties en commissies zoals de VakgroepAkkerbouw Midden-Brabant later ook opLandelijke niveau. Vanaf 1988 was ik jarenlanglid van de Commissie van het Landbouwschap,de Commissie Consumptieve AardappelenIn 1965 vertrok Gerrit vanGompel met zijn gezinnaar de Schepersweijer 2in het ontginningsgebiedvan de Rijtse heide. Hierzijn hun woonhuis, schuuren kippenverblijf nog inaanbouw.Gerrit en Jos vanGirte Marte haddenhun boerderijen aande Schepersweijerondergebracht in eengezamenlijke maatschap.Hier staan ze omstreeks1975 bij hun tractoren ophet erf van de boerderijvan Gerrit.8 De Schééper 88 | maart 2011

Gerrit in 1970 tijdens hetvoeren van zijn 24 koeiendie aan de Schepersweijerin een zogenaamdegroepstal stonden.Het moderne materieelvan het bedrijf van Gerritvan Girte Marte en zijnzonen Martien en Johan in1997. Hier staat alles klaarvoor het binnenhalen vande aardappeloogst.en Uien, het Productschap Aardappelen, deCommissie Contractteelt Zuid-Nederland en deProgrammeringcommissie Akkerbouw. Van deStudiegroep Akkerbouw Kring de Kempen was ikmedeoprichter.Ook ben ik voorzitter geweest van de ReuselseJagersvereniging St. Hubertus en bestuurlid enelftalleider van Reusel Sport 3, vertelt Gerrit of hetallemaal heel vanzelfsprekend is.GemeenteraadIn het beging van de tachtiger jaren werd ik lidvan de Reuselse politieke partij Roep 70 die lateroverging in het CDA. In 1986 tot aan de fusie vande gemeente Reusel-De Mierden in 1997 ben ikraadslid geweest. Als er weer eens ergens een vergaderingof bijeenkomst was trok ik vaak op metwethouder Bernard Fleerakkers.Een moeilijke tijd heb ik gehad rond de verkoopvan de pachtvrije gronden van ‘t Torenbroek diein de buurt van ‘t Goor (de Moeren) liggen. Deboeren in die omgeving dachten dat hun toekomstigebelangen geschaad zouden worden alsStaatsbosbeheer behalve in ‘t Goor het ook in ‘tTorenbroek voor het zeggen kreeg. Aan een kantwas het in het vooruitzicht gestelde geld hardnodig voor de renovatie van gemeenschapshuisde Kei en aan de andere kant had ik te makenmet de vermeende belangen van de boeren dietevens een deel van mijn achterban vormden. Hetwas voor mij een dilemma. Maar mijn fractie wistme te overtuigen om te stemmen voor het meerderheidstandpuntvan de partij en dus voor deverkoop te kiezen. Wel heb ik me sterk gemaaktdat er aan de verkoop een kettingbeding werdgekoppeld waarin is vastgelegd dat de boerenin de omgeving nooit zwaardere eisen voor hunkiezen zullen krijgen ook als ’t Torenbroek eenander eigenaar krijgt. Tijdens de raadsvergaderingblokkeerden boze boeren met hun tractorende ingang van het gemeentehuis. Toen het voorstelin stemming kwam was dat heel moeilijk voormij, vertelt Gerrit gemeend.Dag van vandaagIn 1998 zijn we na de overdracht van de boerderijaan onze zoons naar den Ekker 39 verhuisd. Toenben ik gestopt met de politiek en mijn bestuursfuncties.Toen kreeg ik meer tijd voor mijn kleinkinderenen voor mijn hobby’s, tuinieren, jagen,wandelen, fietsen en kaarten.We waren heel blij dat we meer tijd voor de kinderenen onze 10 kleinkinderen kregen. Ze komenvaak op bezoek en daar zijn we heel blij mee.Maandelijks kom ik met mijn makkers, waar ik 60jaar geleden al mee uitging, ergens samen om tekaarten. Tot voor kort gingen we jaarlijks met henen hun vrouwen een weekend op stap. Jammerdat Kees Neut en Noud Snip dat niet meer meekunnen maken. Twintig jaar lang ging ik op zondagmorgenwandelen met Adriaan, een zoon vanKees van Nol Zak. Vaak wandelden we dan zo inde omgeving van de abdij van Postel. Vaak wandeldewe dan zo’n in de omgeving van de abdijvan Postel.Omdat mijn knie dat nu niet meer toelaatga ik nog met hem fietsen als het weer dattoelaat. Door mijn slechte knie heb ik het tuinierenook op een laag pitje moeten zetten. Ook hetjagen heb ik daardoor moeten beperken. Ik ganog wel mee en af en toe weet ik nog een konijntjeof fazant te verschalken.Vorig jaar hebben de kinderen en kleinkindereneen geweldig gouden bruiloftsfeest voor onsin elkaar gezet. Het werd een feest dat we nietDe Schééper 88 | maart 2011 9