Latijn en Grieks - VVKSO - ICT-coördinatoren
Latijn en Grieks - VVKSO - ICT-coördinatoren
Latijn en Grieks - VVKSO - ICT-coördinatoren
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair OnderwijsGuimardstraat 1, 1040 BrusselWERKEN AAN DE VOET IN DE LESSEN LATIJN EN GRIEKS1. Tal<strong>en</strong>onderwijs binn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> schoolbreed beleidDe school werkt aan de VOET vanuit haar pedagogisch project. Elke school bepaalt daarbij eig<strong>en</strong>prioriteit<strong>en</strong> <strong>en</strong> acc<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Dat kan gebeur<strong>en</strong> via vak- <strong>en</strong> lesoverstijg<strong>en</strong>de activiteit<strong>en</strong>: themawek<strong>en</strong>,project<strong>en</strong> of specifieke initiatiev<strong>en</strong>.De realisatie van de VOET is dus op de eerste plaats e<strong>en</strong> verantwoordelijkheid van het schoolbeleid,maar de taalvakk<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> hier e<strong>en</strong> ondersteun<strong>en</strong>de rol vervull<strong>en</strong>. Bij de concretisering houdt deleraar/vakwerkgroep uiteraard rek<strong>en</strong>ing met:- de schoolvisie op de werking met de VOET;- de realisatie van de eig<strong>en</strong> vakdoel<strong>en</strong>;- de eig<strong>en</strong>heid (leeftijd, belangstelling, taalbeheersingsniveau) van de verschill<strong>en</strong>deleerling<strong>en</strong>groep<strong>en</strong>.Doelstelling<strong>en</strong> uit stam, context, ler<strong>en</strong> ler<strong>en</strong>, <strong>ICT</strong> <strong>en</strong> technisch-technologische 1 vorming word<strong>en</strong> inhun sam<strong>en</strong>hang toegepast. Daarbij moet<strong>en</strong> lerar<strong>en</strong> ook vermijd<strong>en</strong> om op e<strong>en</strong> ‘steriele wijze ‘ VOET teinv<strong>en</strong>tariser<strong>en</strong> of aan te vink<strong>en</strong>.2. De eig<strong>en</strong>heid van <strong>Latijn</strong> <strong>en</strong> <strong>Grieks</strong> <strong>en</strong> de VOETVanuit de aard van het onderwijs van <strong>Latijn</strong> <strong>en</strong> <strong>Grieks</strong> is het verband met e<strong>en</strong> aantal doelstelling<strong>en</strong> uitde stam zonder meer duidelijk. We verwijz<strong>en</strong> hiervoor naar de volg<strong>en</strong>de onderdel<strong>en</strong> in het leerplan (1 egraad D/2011/7841/001):- de visietekst Betek<strong>en</strong>is van de studie van klassieke tal<strong>en</strong> voor jonger<strong>en</strong> van vandaag;- Algem<strong>en</strong>e doelstelling<strong>en</strong> van de klassieke tal<strong>en</strong>;- Vaardighed<strong>en</strong> <strong>en</strong> attitudes.<strong>Latijn</strong> <strong>en</strong> <strong>Grieks</strong> vereis<strong>en</strong> bij de leerling<strong>en</strong> grondige taalkundige <strong>en</strong> analytische compet<strong>en</strong>ties om dehoofddoelstelling te realiser<strong>en</strong>: begrijp<strong>en</strong> <strong>en</strong> g<strong>en</strong>iet<strong>en</strong> van auth<strong>en</strong>tieke, literaire tekst<strong>en</strong> als bron vanonze westerse cultuur <strong>en</strong> als achtergrond voor reflectie over zichzelf <strong>en</strong> over de eig<strong>en</strong> wereld.Bij de realisatie van de algem<strong>en</strong>e doelstelling<strong>en</strong> klassieke tal<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> o.a. volg<strong>en</strong>desleutelcompet<strong>en</strong>ties uit de stam aan bod: creativiteit, doorzettingsvermog<strong>en</strong>, explorer<strong>en</strong>, kritischd<strong>en</strong>k<strong>en</strong>, zorgvuldigheid, mediawijsheid, empathie, esthetische bekwaamheid, flexibiliteit, op<strong>en</strong> <strong>en</strong>constructieve houding, verantwoordelijkheid, zelfbeeld, respect, sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> <strong>en</strong> zorgzaamheid.1 Zie het algem<strong>en</strong>e deel in het elektronisch servicedocum<strong>en</strong>t : inleiding + deel 1
De vaardighed<strong>en</strong> <strong>en</strong> attitudes die aangeleerd word<strong>en</strong> in <strong>Latijn</strong> <strong>en</strong> <strong>Grieks</strong> stimuler<strong>en</strong> de leerling<strong>en</strong> inhun persoonlijke, sociale <strong>en</strong> intellectuele ontwikkeling (initiatief, zelfredzaamheid, zelfbeeld). Dezeleerplann<strong>en</strong> bied<strong>en</strong> veel ruimte om te werk<strong>en</strong> met tekst<strong>en</strong> zodat de leraar meewerkt aan thema’s uitzowat alle na te strev<strong>en</strong> context<strong>en</strong>.3. Concrete VOET-kans<strong>en</strong> in <strong>Latijn</strong> <strong>en</strong> <strong>Grieks</strong>Enkele voorbeeld<strong>en</strong> van lesactiviteit<strong>en</strong> waarbij sleutelcompet<strong>en</strong>ties aan context<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> gekoppeldword<strong>en</strong>:• Leerling<strong>en</strong> verzamel<strong>en</strong> uit e<strong>en</strong> <strong>Latijn</strong>se of <strong>Grieks</strong>e tekst informatie over het lev<strong>en</strong> van de slav<strong>en</strong>,de kinder<strong>en</strong>, de vrouw<strong>en</strong>... in de Romeinse of <strong>Grieks</strong>e maatschappij. Ze werk<strong>en</strong> daarbij metspecifieke taalstrategieën zoals e<strong>en</strong> leesmethode. Op die manier ontwikkel<strong>en</strong> ze ook hunprobleemoploss<strong>en</strong>d vermog<strong>en</strong>.Stam: doorzettingsvermog<strong>en</strong> (4) 2 , explorer<strong>en</strong> (8), zorgvuldigheid (25)Context: sociorelationele ontwikkeling (11), socioculturele sam<strong>en</strong>leving (1, 3)• De leerling<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> (in groepjes van drie) aan e<strong>en</strong> korte onderzoeksopdracht overonderwijs in de oudheid <strong>en</strong> vandaag. Ze prober<strong>en</strong> over dit thema zelf e<strong>en</strong> haalbare <strong>en</strong> gerichteonderzoeksvraag te stell<strong>en</strong> <strong>en</strong> bepal<strong>en</strong> in overleg met elkaar welke stapp<strong>en</strong> gevolgd moet<strong>en</strong>word<strong>en</strong> om zinvol op hun onderzoeksvraag te antwoord<strong>en</strong>.Stam: creativiteit (2), kritisch d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> (12), sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> (19)Context: politiek-juridische sam<strong>en</strong>leving (3, 9)• Leerling<strong>en</strong> zoek<strong>en</strong> het verband tuss<strong>en</strong> de burgeroorlog<strong>en</strong> in de eerste eeuw voor Christus <strong>en</strong> deopmars van Caesar of tuss<strong>en</strong> de Peloponnesische Oorlog <strong>en</strong> de opgang van Philippus vanMacedonië. Ze prober<strong>en</strong> dit verband ook te duid<strong>en</strong> voor hun medeleerling<strong>en</strong>.Stam: communicatief vermog<strong>en</strong> (1) kritisch d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> (13), op<strong>en</strong> <strong>en</strong> constructieve houding (16)Context: politiek-juridische sam<strong>en</strong>leving (13), socioculturele sam<strong>en</strong>leving (5)• Aan de hand van e<strong>en</strong> kijkwijzer zoek<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> per twee informatie op over het verschil inwoon- <strong>en</strong> leefsituatie tuss<strong>en</strong> arm <strong>en</strong> rijk in Rome. Ze mak<strong>en</strong> hiervoor gebruik van websites alshttp://www.histopia.nl (of sites verbond<strong>en</strong> met de handboek<strong>en</strong>reeks) <strong>en</strong> gegev<strong>en</strong>s uit hethandboek. Ze beantwoord<strong>en</strong> e<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong>blad <strong>en</strong> lever<strong>en</strong> dit in op het einde van de sessie.Stam : mediawijsheid (14)Context : socio-economische sam<strong>en</strong>leving (8)VOET <strong>ICT</strong> 1, 2, 6• De leerling<strong>en</strong> lez<strong>en</strong> e<strong>en</strong> (Nederlandse) tekst over de angst voor vreemdeling<strong>en</strong> te Sparta <strong>en</strong>overd<strong>en</strong>k<strong>en</strong> hoe gastvrij <strong>en</strong> hoe tolerant zijzelf zich opstell<strong>en</strong> in het dagelijkse lev<strong>en</strong>.Stam: verantwoordelijkheid (20), zelfbeeld (21), zorgzaamheid (26, 27)Context: socioculturele sam<strong>en</strong>leving (3, 4)• De leerling<strong>en</strong> voer<strong>en</strong> individueel e<strong>en</strong> onderzoeksopdracht uit over de (on-)gebond<strong>en</strong>heid van e<strong>en</strong>specifiek <strong>Latijn</strong>s auteur (naar keuze) t<strong>en</strong> opzichte van Romeinse politici. Ze zoek<strong>en</strong> <strong>en</strong> selecter<strong>en</strong>2 De cijfers bij stam <strong>en</strong> context verwijz<strong>en</strong> naar de overe<strong>en</strong>komstige doelstelling<strong>en</strong>.
informatie over dit onderwerp, prober<strong>en</strong> de vraag op basis hiervan te beantwoord<strong>en</strong> <strong>en</strong> toets<strong>en</strong>nadi<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> groepsgesprek hun eig<strong>en</strong> antwoord aan dat van medeleerling<strong>en</strong> die over dezelfdeauteur hebb<strong>en</strong> gewerkt.Stam: communicatief vermog<strong>en</strong> (1), doorzettingsvermog<strong>en</strong> (4), empathie (5),zorgvuldigheid (25)Context: socioculturele sam<strong>en</strong>leving (7)• In tijdschrift<strong>en</strong>, krant<strong>en</strong> <strong>en</strong> commerciële communicatie gaan leerling<strong>en</strong> op zoek naar artikels, foto’s,reportages die verwijz<strong>en</strong> naar de <strong>Grieks</strong>-Romeinse oudheid: bv. cartoons over de <strong>Grieks</strong>ebank<strong>en</strong>crisis met het Parth<strong>en</strong>on als refer<strong>en</strong>tiebeeld. De opdracht strekt zich uit over e<strong>en</strong> trimester.Iedere<strong>en</strong> zorgt voor minimum 5 <strong>en</strong> maximum 8 docum<strong>en</strong>tjes. Alle gegev<strong>en</strong>s word<strong>en</strong> verzameld ine<strong>en</strong> portfolio, waarvan de medeleerling<strong>en</strong> op het einde van het derde trimester e<strong>en</strong> verzamelmapkrijg<strong>en</strong>.Stam : doorzettingsvermog<strong>en</strong> (4), kunn<strong>en</strong> schoonheid ervar<strong>en</strong> (6), initiatief (10)Context : omgeving <strong>en</strong> duurzame ontwikkeling (5), socioculturele sam<strong>en</strong>leving (6)4. Culturele activiteit<strong>en</strong> <strong>en</strong> de VOETIn het kader van <strong>Latijn</strong> <strong>en</strong> <strong>Grieks</strong> gebeur<strong>en</strong> ook excursies (toneel, archeologische sites, museum…)waarmee e<strong>en</strong> aantal vakgebond<strong>en</strong> doelstelling<strong>en</strong> gerealiseerd word<strong>en</strong>. Daarbij verwacht de schoolvan de leerling<strong>en</strong> e<strong>en</strong> respectvolle, constructieve <strong>en</strong> op<strong>en</strong> houding. Volg<strong>en</strong>de doelstelling<strong>en</strong> van destam kunn<strong>en</strong> aan bod kom<strong>en</strong>:- respectvol gedrag in omgang met medeleerling<strong>en</strong>, buschauffeur, toevallige passant<strong>en</strong>, gids<strong>en</strong>… (respect);- bereidheid tot aandacht, constructief sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> met medeleerling<strong>en</strong>(doorzettingsvermog<strong>en</strong>, explorer<strong>en</strong>, initiatief, kritisch d<strong>en</strong>k<strong>en</strong>, sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong>, zelfbeeld);- aandacht voor milieu <strong>en</strong> duurzame ontwikkeling (respect, zorgzaamheid).De CONTEXTEN die hierbij aan bod kunn<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> zijn:- socioculturele ontwikkeling;- sociorelationele ontwikkeling;- omgeving <strong>en</strong> duurzame ontwikkeling.5. <strong>Grieks</strong> / <strong>Latijn</strong> <strong>en</strong> de graadgebond<strong>en</strong> VOET: Ler<strong>en</strong> ler<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>ICT</strong>E<strong>en</strong> aantal VOET di<strong>en</strong><strong>en</strong> per graad te word<strong>en</strong> nagestreefd (<strong>ICT</strong> in de eerste graad <strong>en</strong> Ler<strong>en</strong> ler<strong>en</strong> inde drie grad<strong>en</strong>, technisch-technologische vorming in tweede <strong>en</strong> derde graad aso). Ook hier lever<strong>en</strong><strong>Latijn</strong> <strong>en</strong> <strong>Grieks</strong> e<strong>en</strong> belangrijke bijdrage.Ler<strong>en</strong> ler<strong>en</strong> <strong>en</strong> het onderwijs van <strong>Latijn</strong> <strong>en</strong> <strong>Grieks</strong> gaan hand in hand.E<strong>en</strong> nieuwe taal aanler<strong>en</strong> is niet vanzelfsprek<strong>en</strong>d. Daarom is het zinvol om in de les expliciet in tegaan op e<strong>en</strong> aantal techniek<strong>en</strong>, mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> hulpmiddel<strong>en</strong> om inzicht te verwerv<strong>en</strong> in de
nieuwe taal, m.a.w. om aan de eindterm<strong>en</strong> ler<strong>en</strong> ler<strong>en</strong> te werk<strong>en</strong>.Voorbeeld<strong>en</strong>• LeLe 2 De leerling<strong>en</strong> wet<strong>en</strong> dat k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> vaardighed<strong>en</strong> via verschill<strong>en</strong>de leerstrategieënkunn<strong>en</strong> verworv<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.Bv. Verschill<strong>en</strong>de leerstrategieën word<strong>en</strong> klassikaal besprok<strong>en</strong> <strong>en</strong> geëvalueerd. Hoe ler<strong>en</strong> deleerling<strong>en</strong> nieuwe woord<strong>en</strong>schat? Hoe bereid<strong>en</strong> ze zich voor op e<strong>en</strong> niet-bestudeerde tekst?• LeLe 3 De leerling<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> gegev<strong>en</strong>s memoriser<strong>en</strong> door gebruik te mak<strong>en</strong> van hulpmiddel<strong>en</strong>.Bv. Leerling<strong>en</strong> memoriser<strong>en</strong> vocabularium, morfologie <strong>en</strong> syntaxis via het gebruik vanmnemotechnische middeltjes.• LeLe 6 De leerling<strong>en</strong> raadpleg<strong>en</strong> adequaat e<strong>en</strong> docum<strong>en</strong>tatiec<strong>en</strong>trum, bibliotheek <strong>en</strong>multimedia.Bv. Voor e<strong>en</strong> specifieke zoekopdracht ler<strong>en</strong> ze het internet <strong>en</strong> e<strong>en</strong> woord<strong>en</strong>boek of <strong>en</strong>cyclopediecorrect <strong>en</strong> efficiënt gebruik<strong>en</strong>. Leerling<strong>en</strong> verwoord<strong>en</strong> steeds hoe ze bepaalde informatie ontdekthebb<strong>en</strong>, noter<strong>en</strong> de refer<strong>en</strong>ties <strong>en</strong> wissel<strong>en</strong> hierover ervaring<strong>en</strong> uit met medeleerling<strong>en</strong>.• LeLe 10 Bij het oploss<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> probleem:- herformuler<strong>en</strong> de leerling<strong>en</strong> het probleem;- bed<strong>en</strong>k<strong>en</strong> zij onder begeleiding e<strong>en</strong> oplossingsweg <strong>en</strong> licht<strong>en</strong> die toe;- pass<strong>en</strong> zij de gevond<strong>en</strong> oplossingsweg toe.Bv. Dat gebeurt als leerling<strong>en</strong> bij de lectuur van tekst<strong>en</strong>- de verschill<strong>en</strong>de stapp<strong>en</strong> verwoord<strong>en</strong> die tot e<strong>en</strong> correcte vertaling van e<strong>en</strong> zin of tekstleid<strong>en</strong>- e<strong>en</strong> onderzoeksopdracht uitvoer<strong>en</strong>• LeLe 11 De leerling<strong>en</strong> selecter<strong>en</strong> <strong>en</strong> ord<strong>en</strong><strong>en</strong> het nodige materiaal <strong>en</strong> plann<strong>en</strong> onderbegeleiding hun werktijd.Bv. - e<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>wichtige planning mak<strong>en</strong> bij de regelmatige herhaling van de leerstof- BZL-oef<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong>- docum<strong>en</strong>tatie opzoek<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> cultuurles• LeLe 13 De leerling<strong>en</strong> vergelijk<strong>en</strong> de eig<strong>en</strong> werkwijze met die van ander<strong>en</strong> <strong>en</strong> gev<strong>en</strong>vervolg<strong>en</strong>s aan waarom iets fout gegaan is <strong>en</strong> hoe fout<strong>en</strong> vermed<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.Bv. - de correctie van oef<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, individueel of in groepsverband- e<strong>en</strong> fout<strong>en</strong>analyse mak<strong>en</strong>In de less<strong>en</strong> <strong>Latijn</strong> <strong>en</strong> <strong>Grieks</strong> is de leerling ook bezig met vaardigheids- <strong>en</strong> k<strong>en</strong>nisstrategieën.Tegelijkertijd kan er bijgedrag<strong>en</strong> word<strong>en</strong> aan de realisatie van de <strong>ICT</strong>-VOET.( zie leerplan 1 e graad,p. 25-26)Voorbeeld<strong>en</strong>:
• Leerling<strong>en</strong> voer<strong>en</strong>, individueel of in groepjes, hun vocabularium of modell<strong>en</strong> in inoverhoorprogramma’s zoals ‘SuperMemeo, ProVoc of Overhoor’ <strong>en</strong> train<strong>en</strong> hun k<strong>en</strong>nis metbehulp van deze software. (= VOET <strong>ICT</strong> 1 + 4)• Leerling<strong>en</strong> zoek<strong>en</strong> gepaste remediëringsoef<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> bij de grammaticale leerstof op op het digitaleleerplatform van de school of op de cd-rom bij het handboek. Zij mak<strong>en</strong> ook gebruik van deverbetersleutels die h<strong>en</strong> ter beschikking word<strong>en</strong> gesteld. (= VOET <strong>ICT</strong> 3)• E<strong>en</strong> groepje leerling<strong>en</strong> krijgt de opdracht om de geschied<strong>en</strong>is van de Olympische spel<strong>en</strong> in deoudheid te schets<strong>en</strong>, <strong>en</strong> gelijk<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> <strong>en</strong> verschilpunt<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> de antieke <strong>en</strong> moderneOlympische spel<strong>en</strong> te inv<strong>en</strong>tariser<strong>en</strong>. Zij moet<strong>en</strong> gebruik mak<strong>en</strong> van zowel traditionele (papier<strong>en</strong>)bronn<strong>en</strong> als van elektronische. Dan volgt de pres<strong>en</strong>tatie van hun werkstukje met e<strong>en</strong> PowerPoint<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> uitgetypte sam<strong>en</strong>vatting voor hun medeleerling<strong>en</strong>. (= VOET <strong>ICT</strong> 6)
Change language