Ruimtelijk maart 2000 - Stichting Ruimte Roermond

Willem CartignyMiddeleeuwZijmuur van een achterhuis aan de Swalmerstraat,zichtbaar vanuit enkele tuinen in de Sint-lansstraat.De muur staat precies op de plaats van eenafwijkende, kennelijk middeleeuwse perceelsgrensen bevat brokken hardsteen die na de middeleeuwengerecycled zijn.een vermelding in 1189. Vrij algemeen wordt aangenomendat de voogd oorspronkelijk als Gelders ambtenaar voor degraaf een versterking beheerde met een tol, een kerk, eenrechtbank en het hoofdgebouw van een landgoed. Eenenkeling onder de historici heeft een afwijkende mening envermoedt, dat de graaf minder oude rechten had dan devoogd. Volgens deze zienswijze heeft de graaf bezittingenrond de voogdij verworven en de voogd later overvleugeld.Nu lijkt het er dus op dat er rond 1300 behalve de versterkingvan de voogd op Suitenop een grafelijke herenboerderijof burcht op een nabijgelegen heuvel lag. De graaflegde in 1232 een stadsmuur rond de nederzetting Roermond,inclusief het gebied dat ergens voor 1339 zijn eigenhof vormde, maar zonder de voogdij, die "Buten In Op" lag.Is dat geen aanwijzing dat graaf en voogd eerder concurrentenwaren dan baas en knecht?Het zijn maar veronderstellingen - net zo goed overigens alsde meer gangbare theorieën over de oudste geschiedenisvan Roermond. Veel bewijsmateriaal is verdwenen: dearchiefstukken die bij de stadsbrand van 1554 in rook zijnopgegaan, maar ook de heuvel Suitenop die in 1388 metvoogdij en al is afgegraven.Maar het bodemarchief tussen Swalmerstraat en Pastoorswalligt er waarschijnlijk nog ongestoord bij. Wanneer hierooit archeologisch onderzoek plaatsvindt, kan gerichtgezocht worden naar palissaden, een gracht, vestingmuren,een stadspoort onder de Swalmerstraat, fundamenten vande (of het?) grafelijke hof en sporen van brandschade uit1213, toen de bezittingen van de graaf in Roermond inopdracht van de Duitse keizer platgebrand werden. •Zoals we in het -vorige artikel (december 1999) alconstateerden is er, ondanks de stadsbranden, veel meer'Middeleeuws' behouden gebleven dan tot nu toeaangenomen. Eind januari liepen we onze tweedestadstocht met bouwhistoricus Bart Klück uit Utrecht; methetzelfde druilweer als de eerste keer in november.Anders dan de eerste keer hadden we ons nu gefocust openkele stadshoeken om daar wat uitgebreider aan de slagte gaan. Daarvan hier het verslag, waarbij we aantekenendat we nog niet alles verklappen, maar wat wel aan bodkomt is al meer dan .de moeite waard.Terug naar de MiddeleeuwenWe begonnen in de hoek Bakkerstraat I Minderbroedersstraaten vonden onder andere het volgende. In een van derijksmonumenten aaan de Minderbroedersstraat werden wemet koffie ontvangen. In een prachtig groot pand, waarvande oorspronkelijke functie (nog) niet bekend is. Vooral dehal, de stucplafonds en schoorstenen, de grote kelders ende prachtige houten kap op zolder waren indrukwekkend.Gelukkig allemaal beschermd. Waarschijnlijk niet beschermd,c.q. onbekend is de 18e-eeuwse achteraan bouw.In de tuin aangekomen nog meer verrassingen. Ten eerstewaan je je door de grootte en het overvloedig groen buitende stad, of laten we zeggen achter de Swalmerstraat. Voorwaareen aanvuling op ons artikel over stadstuinen inRuimtelijk van september 1999, want als we dit gewetenhadden, was deze 'hoaf' toen zeker met ere vermeld.Wat treffen we nog meer aan in deze hoek? Een losliggende17e-eeuwse achterbouw aan de Bakkerstraatzijde met een'tromp d'oeill' bovenin, aan de zijkanten geflankeerd doorgrote muurdelen, die mogelijk een onderdeel van de voormaligeommuring van het Beggardenklooster kunnen zijngeweest. Aan de Minderbroedersstraatzijde blijkt een achterhuiste liggen met zogenoemde 'speklagen', mergellagenafgewisseld met baksteen, naast een van de vele mini'gatsen'die de stad telt. Het pand kent geen bescherming. Dezespeklagen komen in Roermond niet zo heel veel voor. Wekwamen later op onze tocht nog een soortgelijk achterhuistegen. Overigens ontdekte een van onze bouwkundigen opzolder een lekkage die bij de recente inspectie door deMonumentenwacht over het hoofd was gezien. je ziet maar,je kunt die jongens van stichting Ruimte niet missen.Naar de bisschopIn deze hoek van de binnenstad waren we ook nog te gastin een huis aan de Zwartbroekstraat, met een 17-eeuwsekelder met put en in de tuin een restant van wat ongetwijfeldde kloostermuur van de Minderbroeders is geweest.Dwars op de Pelserstraat staat een indrukwekkende muurdie door zijn ouderdom, hoogte (± 4 meter) en lengtebijzonder is, maar geen enkele bescherming kent. Nu hoeft6 Ruimtelijk 00-1