550 Fontys Hogescholen, Sociaal Jaarverslag 2004 - AIAS

Ten geleide0-1 Beeld corporate folderFontys Hogescholen met alscampagnevraag: ‘Is gedeeldekennis halve kennis?’0-2 Drs. Norbert Verbraak, voorzitterRaad van Bestuur0-20-1Het jaar 2004 was voor studenten en medewerkersvan Fontys Hogescholen een belangrijk jaar,waarin we vooral aan kwaliteit gewerkt hebben,aan de borging van het hbo-niveau, aan deintroductie van het Fontysbrede onderwijsvernieuwingsprogrammaBiloba en aan deversterking van good governance.De start van het jaar zag er in financieel opzichtsomber uit: ‘Voortdurende kortingen, inleveren opde kwaliteit van onderwijs en een herziene, uitgekledebegroting.Welkom in 2004’. Zo luidde ikmijn nieuwjaarstoespraak 2004 in. De situatie wasernstig, maar we zagen toch reden tot optimisme.Gelukkig had Fontys in 2004 een gezondeexploitatie en was er een redelijke rust in deorganisatie.Het strategische beleid concentreerde zich in 2004op een ingrijpende onderwijsinnovatie binnen alleopleidingen. Het projectontwerp werd in junivastgesteld. In het Bilobaprogramma worden deonderwijsorganisatie en onderwijsinrichtingvernieuwd door twee samenhangende doelen:structuurvernieuwing in het kader van debachelor-masterwetgeving volgens het majorminormodelen transformatie van de onderwijsleerprocessen,waarin ict op optimale wijze isgeïntegreerd. Deze transformatie beoogt desystematische invoering van competentiegestuurden vraaggericht onderwijs. Dit concept wil behalvekennis ook het vermogen die kennis toe te passencentraal stellen. De invoering van het majorminormodelvergroot de studiekeuzemogelijkhedenen flexibiliteit sterk door een breed studieaanbodbinnen het eigen of een anderFontysinstituut. De student kan een eigen leertrajectvolgen op basis van individuele leervragen.Door deze uitbreiding van studiemogelijkhedenverwacht Fontys haar marktpositie teconsolideren.Door de principiële keuze voor studentgestuurdonderwijs wordt de studieloopbaanbegeleider vancruciale betekenis voor de student en vormtstudieloopbaanbegeleiding een structureel onderdeelvan het opleidingstraject. Om de majorminorstructuuren de onderwijstransformatie terealiseren, is het van essentieel belang dat hetonderwijspersoneel over de geëigendecapaciteiten beschikt om het nieuwe onderwijsconceptte implementeren en verder teontwikkelen. Daartoe is een professionaliseringsbeleidgeformuleerd, dat momenteel wordtuitgevoerd.Ter versterking van de inhoudelijkeonderwijskwaliteit is in 2004 een begin gemaaktmet een programma om de kennisbronnen van deorganisatie te versterken.Gebleken is dat de Fontysmedewerkers sterk bijvernieuwingen betrokken zijn. Samen hebben wein 2004 weer veel bereikt bij de verwezenlijkingvan onze missie ‘Idealisme in learningcommunities’.Medewerkers voelen zich over het algemeenprettig op hun werkplek, men vindt de werksfeerplezierig en is zeer tevreden over de omgang metdirecte collega’s, zo blijkt uit de personeelsenquêtedie in 2004 werd afgenomen.Ook studenten zijn positief over hun opleidingblijkt uit de Fontys Studentenenquête die eveneensin 2004 is afgenomen.In de strategische brochure ‘Idealisme in learningcommunities’ noemt Fontys een aantal criteria diegoed onderwijs moeten garanderen, samengevatonder de naam Fontyslabel. Elk Fontysinstituutwordt beoordeeld op zeven resultaatgebieden:kwaliteitsresultaat, studieresultaat, marketingresultaat,ontwikkelresultaat, personeelsresultaat,samenwerkingresultaat en financieel resultaat. Ditjaarverslag is opgebouwd volgens deze resultaatgebieden.Het personeelsresultaat includeert deonderwerpen van het sociaal jaarverslag.Het jaar 2005 wordt het jaar van een nieuweSectorwet voor het Hoger Onderwijs. Fontys wildit wetgevingsproces actief beïnvloeden door eenontwikkelingsperspectief voor de hogescholen alsvolwaardige instituten voor hoger onderwijs in deEuropese context veilig te stellen.Wij willen ditperspectief niet alleen creëren in standpunten,maar ook door daadwerkelijk te investeren inmodern, effectief hoger onderwijs en toegepastonderzoek. Deze elementen zullen de agenda dekomende jaren bepalen.Eindhoven, juni 2005Drs. Norbert VerbraakVoorzitter Raad van Bestuur2004 | jaarverslag

InhoudBericht van de Raad van ToezichtBericht van de Centrale Medezeggenschapsraad1 | Fontys HogescholenVisie en missie 13Strategisch beleid 13Samenstelling Raad van Bestuur 172 | KwaliteitsresultaatInterne kwaliteitszorg 19Externe kwaliteitszorg 21Oordeel van de studenten 27Resultaat Fontyslabel 2004 313 | StudieresultaatStudentenbeleid 33Elke student op de juiste plaats 33Keuzemogelijkheden enflexibiliteit 33Studentenbegeleiding 35Beroepskolom 35Studierendement 35Verblijfsduur uitvallers 41Bindend studieadvies 41Afgestudeerden 41Arbeidsmarktsucces 43Resultaat Fontyslabel 2004 457 | PersoneelsresultaatOntwikkeling personeel 79Oudere werknemers 83Personeelsenquête 83Ziekteverzuim 85Arbobeleid 85Interne mobiliteit 87Kwantitatieve formatieontwikkeling 87Ontwikkeling Arbeidsvoorwaarden 91Resultaat Fontyslabel 2004 938 | HuisvestingResultaten 97Huisvestingsprojecten 979 | Financieel resultaatFinanciële ontwikkeling 103Consolidatiecriteria 105Grondslagen voor waarderingen resultaatbepaling 105Geconsolideerde balans 107Geconsolideerde exploitatierekening 109Kasstroomoverzicht 111Verkorte jaarrekening 1254 | MarketingresultaatOnderwijsaanbod bachelors 2004 47Onderwijsaanbod masters 2004 49Marketingbeleid en -activiteiten 49Resultaten 530-35 | OntwikkelresultaatBilobaprogramma 63Ontwikkeling lectoraten en kenniskringen 65Kennisontwikkeling en onderzoek 690-3 Beeld opleidingsbrochureIndustrieel ProductOntwerpen van FontysTechnische HogeschoolVenlo6 | SamenwerkingsresultaatDoorstroomprogramma’s 73Masteropleidingen 73Afsprakenkader Fontys Hogescholen - ROC’s 75Bestuurlijke integratie met de SOM 75Innovatiearrangement TOP-3C 75Digitale Universiteit 75Samenwerking met universiteiten inhet buitenland 772004 | jaarverslag

6Bericht van de Raad van Toezicht 70-40-4 Beeld opleidingsbrochureElektrotechniek van FontysTechnische HogeschoolVenlo0-5 Vier leden van de Raad vanToezicht: (van links naarrechts) prof. dr. A. Kolnaar,ir. G.J.M. Braks (voorzitter),drs. J.C. Leenhouts en dr.N.J. KooleSamenstelling Raad van Toezicht per 31 december 2004Ir. G.J.M. Braks (voorzitter)Drs. P.W. DoopDrs. J.C. LeenhoutsVoormalig voorzitter Eerste Kamer der Partner Deloitte en ToucheVoorzitter Bestuur MondriaanStaten-Generaal en voormalig minister vanOnderwijsgroepLandbouw, Natuurbeheer en VisserijProf. dr. A. KolnaarHoogleraar algemene leer en geschiedenis Ir. E. van SchagenProf.dr. W.F.C.M. Derksevan de economie, Universiteit van Tilburg Algemeen directeur Simac Techniek NV teDirecteur-hoogleraar van hetVeldhovenSoeterbeeckprogramma voor wetenschap, Dr. N.J. Koolesamenleving en levensbeschouwing van de Directeur Océ-Technologies B.V. in Venlo.Katholieke Universiteit Nijmegen2004 | jaarverslag0-5De Raad van Toezicht van Fontys kijkt metwaardering terug op het jaar 2004. Het jaar werdafgesloten met een positief financieel resultaat, destudentenaantallen groeiden, de professionaliseringvan de medewerkers werd ter handgenomen, de kenniscirculatie werd gestimuleerd,voor de zakelijke dienstverlening is een corporatemarketingplan ontwikkeld en een ingrijpendonderwijsvernieuwingsprogramma (Biloba) werdin gang gezet.Per 1 januari 2004 is mevrouw drs. J.C. Leenhouts,bestuursvoorzitter van Mondriaan Onderwijsgroepin Den Haag, aangetreden als lid van de Raadvan Toezicht van Fontys.Voor twee leden van deRaad van Toezicht, de heren drs. P.W. Doop en prof.dr.A. Kolnaar, liep per 31-12-04 de eerste zittingstermijnvan vier jaar af.A. Kolnaar werd voor eenperiode van vier jaar herbenoemd, nadat devertrouwenscommissie van de CMR positief hadgeadviseerd en het College van Beheer van deStichting Studiebelangen de statutair vereistegoedkeuring had gegeven. De heer Doop steldezich niet meer beschikbaar voor de Raad vanToezicht. De procedure voor zijn opvolging is terhand genomen, maar was eind 2004 nog nietafgerond.In 2004 vergaderde de Raad van Toezicht vijf maal,steeds samen met de Raad van Bestuur. De Auditcommissievergaderde eveneens vijf maal,ongeveer een week voor de plenaire vergadering,teneinde haar advies aan de voltallige Raad vanToezicht te kunnen uitbrengen. Ook deremuneratiecommissie kwam enkele malenbijeen. Halverwege het jaar namen de voorzitter ende penningmeester van de Raad van Toezicht deelaan een CMR-overlegvergadering.In de plenaire vergaderingen wordt een aantalonderwerpen standaard geagendeerd: debenoeming van managers en lectoren, visitatie- enaccreditatierapporten en het kort verslag van deCMR-vergaderingen. In 2004 keerden ook elkevergadering het onderwijsvernieuwingsprogrammaBiloba en de voortgang VervolgonderzoekRekenschap op de agenda terug. Beide onderwerpenworden door de Raad van Toezichtbelangstellend en nauwlettend gevolgd.Ten aanzienvan het Bilobaprogramma heeft de Raad vanToezicht gewezen op het belang van draagvlakbinnen de organisatie.Ten aanzien van het VervolgonderzoekRekenschap ondersteunt de Raad vanToezicht de aanpak en benadering van de Raad vanBestuur. Met grote zorg heeft de Raad van Toezichtkennis genomen van de stopzetting van debekostiging van de voorbereidende technischelerarenopleiding (VLNS) en van de duale bvelerarenopleiding.Door deze maatregelen neemthet toch al bestaande tekort aan technische lerarenalleen maar toe.De Raad van Toezicht hechtte zijn goedkeuring aande financiële jaarstukken van Fontys en toondezich tevreden over het positieve financiëleresultaat. Drie maal per jaar ontvangt de Raad vanToezicht de viermaandelijkse evaluatie van demanagementsrapportages opgesteld door Control.De evaluatie bestrijkt de zeven resultaatsgebiedendie Fontys onderscheidt. De rapportage wordt inde Auditcommissie voorbesproken. Door dezewerkwijze krijgt de Raad van Toezicht een goedzicht op de actuele situatie van de verschillendeinstituten en van Fontys als geheel. Op gezettetijden worden de gegevens over instromende eningeschreven studenten besproken.De Raad van Toezicht ging akkoord met debestuurlijke fusie van Fontys met de StichtingOnderwijsbegeleiding Middden-Brabant en metde fusie van de steunstichtingen van Fontys tot éénSteunfonds. De Raad van Toezicht heeft metwaardering kennis genomen van het nieuweonderzoeksbeleid dat Fontys in 2004 heeft ontwikkeld.Daarin wordt de speciale rol van het hboin de kenniscirculatie belicht. De Raad van Toezichtondersteunt ook de wijze waarop Fontysmedewerkersgestimuleerd worden toepassingsgerichtonderzoek te verrichten. In 2005 zal dit beleidworden opgenomen in het strategisch personeelsbeleid.Professionalisering van de staf is daarin eenleidend beginsel. Ook het corporate marketingplanvoor de zakelijke dienstverlening werdgeapprecieerd.Desgevraagd heeft de heer Thomeer (tot 1 oktober2003 lid van de Raad van Bestuur van Fontys) in2004 een onderzoek uitgevoerd inzake degovernance bij Fontys. In het onderzoek is de codeTabaksblat vergeleken met de vigerendegovernance-regels van Fontys. De Raad van Toezichtheeft geconcludeerd dat Fontys de regelsvoor goed ondernemingsbestuur voor het grootstedeel toepast. In 2005 zal het onderwerp opnieuwaan de orde komen in relatie tot de branchecodedie door de HBO-raad wordt ontwikkeld en tot hetlopende wetgevingstraject voor het hoger onderwijs.Ten slotte spreekt de Raad van Toezicht zijnwaardering uit voor alle medewerkers enstudenten van Fontys, die zich in 2004 hebbeningezet om van Fontys een waardevolle learningcommunity te maken.Ir. G.J.M. BraksVoorzitter Raad van Toezicht

8Bericht van de Centrale Medezeggenschapsraad 9In opdracht van medewerkers en studenten toetstde Centrale Medezeggenschapsraad (CMR) vanFontys Hogescholen het beleid van de Raad vanIn 2004 is bekeken onder welke voorwaarden encondities lectoraten verlengd kunnen worden. Eenvoorstel om de benoemingsprocedure voorgezichtsbepalende functies te herzien, is door deCMR afgewezen.0-60-6 Poster, gebruikt tijdens deverkiezingen voor deCentrale MedezeggenschapsraadBestuur. De agenda van de CMR wordt grotendeelsbepaald door de agenda van de Raad vanBestuur. In 2004 stond het Bilobaprogramma centraalop die agenda.VergaderingenIn 2004 is de CMR zestien keer in vergaderingbijeen geweest. De Raad van Bestuur was daarbijacht keer aanwezig.SamenhangHet ‘Fontyskleurenpalet’ biedt de mogelijkheidom in één oogopslag te zien hoe de Fontysinstituten(en dus Fontys als geheel) scoren op hetgebied van kwaliteit, marketing, personeel,studenten, financiën enzovoort. Het onderwijsvernieuwingsprogrammaBiloba heeftconsequenties voor al die beleidsgebieden. DeCMR ziet het als zijn taak om alle beleidsnotitiesdie aan de raad worden voorgelegd, te beoordelenop samenhang en consistentie.StudentenOnderwijsvernieuwing staat ten dienste van destudenten. Een heldere visie op ‘de student’ eninzicht in de wensen en de drive van studentenzijn daarom onmisbaar. Die visie is op papier gezeten besproken in de CMR.Dat studenten met de invoering van een majorminorstructuurgoed bereikbaar moeten zijn,heeft eveneens de aandacht gekregen.De Onderwijs- en Examenregeling (OER) die deCMR jaarlijks toetst, bevatte voor het studiejaar2004/2005 nog geen Biloba-elementen. In 2005zal de raad zich buigen over een geheel vernieuwdeOER.PersoneelHet Bilobaprogramma heeft ook vergaande consequentiesvoor de medewerkers. In het verslagjaar isachter de schermen gewerkt aan het ontwikkelenvan nieuw personeelsbeleid en daarbij horenderegelingen. De verwachting is dat de CMR begin2005 de notities over functieordening, promotiebeleiden de beoordeling en beloning op basis vancompetenties ontvangt en bespreekt.HuisvestingDe huisvesting van een hogeschool moet aansluitenbij de onderwijsvisie en de onderwijsuitvoeringoptimaal ondersteunen. Ook de bereikbaarheidvan de onderwijsgebouwen moet goedzijn, de ruimten moeten voldoen aan Arbo-eisenen de huisvestingswensen moeten betaalbaar zijn.De CMR heeft deze aspecten betrokken bij detoetsing van het Huisvestingsbeleidsplan 2005-2009.De raad heeft zich positief uitgesproken over hetplan. Met de Raad van Bestuur is afgesproken dathet parkeerbeleid in de loop van 2005 wordtaangepast.FinanciënDe raad heeft de jaarlijks terugkerende financiëlestukken besproken, zoals de jaarrekening, debegrotingsrichtlijnen en de begroting. Sinds 2003ontvangt de CMR de evaluatie van demanagementrapportages die Control opstelt. Dezerapportages geven de raad onder andere inzicht inde financiële situatie van de Fontysinstituten en inde financiële consequenties van beleidsbeslissingen.De rapportages helpen de raad om de samenhangvan besluiten te bewaken.SamenwerkingSamenwerkingsovereenkomsten die Fontys sluit,worden aan de CMR voorgelegd. In 2004 ging hetom samenwerkingsovereenkomsten met deRoehampton University, Hogeschool Zuyd,AvansHogescholen en de Universiteit van Tilburg.Daarnaast vond een bestuurlijke integratie plaatsmet de Stichting Onderwijsbegeleiding Midden-Brabant.De CMR zorgt voor regelmatige informatievoorzieningaan de medezeggenschapraden vaninstituten en de personeelsraad van het FontysFacilitair Bedrijf. Jaarlijks organiseert de CMRbijeenkomsten voor deze raden met informatieuitwisselingen kennisoverdracht als belangrijkstedoelstellingen. In 2004 organiseerde de CMR eenbijeenkomst met als thema het Fontyskleurenpalet.Voor 2005 is een themaoverleg gepland over denieuwe Onderwijs- en Examenregeling.Overige activiteitenDe CMR stemde in met de fusie van de institutenSociaal Werk en Sociaal Pedagogische Hulp-2004 | jaarverslag

10Bericht van de Centrale Medezeggenschapsraad 11verlening tot één instituut Sociale Studies (metingang van het studiejaar 2005/2006).Eveneens werd ingestemd met het Corporatemarketingplan Zakelijke Dienstverlening en het ICTbeleidsplan.Ook heeft de CMR zich gebogen over de ictgedragscode,de aanpassing van de niet-rokenregelingaan de verscherpte wetgeving en deregeling voor cameratoezicht in de privacyreglementen.In 2004 werd conform het Medezeggenschapsreglementeen nieuwe CMR gekozen.Samenstelling Centrale Medezeggenschapsraad per 31 december 2004PersoneelsgeledingJan ArtsFontys Hogeschool FinancieelmanagementMieke DamsmaFontys Facilitair BedrijfJan HagenFontys Facilitair BedrijfEdwin HamersFontys SporthogeschoolFerdie Migchelbrink Fontys Hogeschool Sociaal WerkTini MuldersFontys Hogeschool PedagogiekPaul ReintjensFontys Lerarenopleiding SittardArie RinzemaFontys Lerarenopleiding Tilburg(voorzitter personeelsgeleding)Ties SweyenFontys Facilitair BedrijfJoep van VugtFontys Opleidingscentrum SpecialeOnderwijszorgMattie WethlyFontys PABO Eindhoven(voorzitter CMR)StudentenfractieHans BeckersFontys PABO SittardMichel van Diessen Fontys Pedagogisch TechnischeHogeschool in EindhovenKarin FiringFontys Hogeschool Personeel en ArbeidFremko van der Heijden Fontys Hogeschool InformaticaRenger van de Hoef Fontys Hogeschool CommerciëleEconomieMartijn HofmanFontys Hogeschool InformaticaLaura LathouwersFontys PABO EindhovenLeon van de Moosdijk Juridische Hogeschool Tilburg -(vice-voorzitter CMR) Den BoschBobbie OpstalFontys Hogeschool InformaticaNicole Steenbakkers Fontys Paramedische Hogeschool(voorzitter studentenfractie)Stefan UrbanFontys Hogeschool MarketingManagement0-70-7 Fontys Najaarsdebat2004 | jaarverslag

121Fontys Hogescholen 13Fontys Hogescholen verzorgt onderwijs in bijnaalle sectoren. De 38 Fontysinstituten verzorgenruim 200 hbo-bacheloropleidingen in verschillendevarianten: voltijd, deeltijd, duaal en in-service.Fontys biedt ook 24 masteropleidingen aan.Onderwijs, cursussen en trainingen worden gegevenin stedelijke centra, met name in Zuid-Fontys richt haar organisatie in als kennispoort.Door samenwerkingscontracten met haar maatschappelijkeomgeving, zoals andere onderwijsinstellingen,gemeenten, belangenverenigingen enbedrijven, realiseert Fontys kennisinnovatie. DeFontyslectoren leggen zich met hun kenniskringentoe op kenniscirculatie en toepassingsgerichtonderzoek, vaak binnen kenniscentra. Zo ontstaankennispoorten, waar theoretische kennis en praktischeervaring, de publieke opdracht tot het opleidenvan bachelors en commerciële dienstverleningworden gecombineerd. Elk Fontysinstituut is zo’nkennispoort.* deze hogeschool is een samenwerkingsverband tussen FontysHogescholen en Avans Hogeschool** aan deze hogeschool is verbonden BAZN de bestuursacademieInstituutDirecteur01 | Fontys Paramedische Hogeschool ing. J.H.P.M. Feijen02 | Fontys Hogeschool Verpleegkunde dr. L.J.R. Hoogwerf03 | Fontys Hogeschool Personeel en Arbeid ir. G.J. Mantingh04 | Fontys Hogeschool Sociaal Pedagogische Hulpverleningdrs. S.B.M. Nieuwenhuis- van Balen05 | Fontys Hogeschool Sociaal Werk P.J.M. Coolen06 | Fontys Hogeschool Pedagogiek drs. S.M. Drenth07 | Fontys Lerarenopleiding Tilburg drs. J.W.M. Buys08 | Fontys Lerarenopleiding Sittard drs. A.A.F. Nijsen09 | Fontys Pedagogisch Technische Hogeschool in Eindhoven- J.R. Vonk10 | Fontys Pedagogisch Technische Hogeschool in Zwolledrs. A.J.M. Klein Tank11 | Fontys Pedagogisch Technische Hogeschool in Rotterdam/Amsterdamdr. J.J.C. Commissaris12 | Fontys Sporthogeschool dr. C.G.A.Th. van Tilborg13 | Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg-drs. E.T.J. Boeijkens14 | Fontys Opleidingscentrum Schoolmanagement drs. M.C. Verbunt15 | Fontys PABO ‘s-Hertogenbosch drs. M.C. Verbunt16 | Fontys PABO Limburg drs. J.H.J. Stakenborg17 | Fontys PABO Tilburg drs. E.M.P. van Montfort18 | Fontys PABO Eindhoven drs. H.J.T. van de VenOverzicht instituten en directeuren per 31 december 2004InstituutDirecteur24 | Fontys Hogeschool Management, Economie en Rechtmr. J.M. de Kooning25 | Fontys Bedrijfshogeschool drs. P.H. Bon26 | Fontys Hogeschool Marketing Management- drs. T. van den Heuvel27 | Fontys Internationale Hogeschool Economie drs. J.J. Grouls28 | Fontys Hogeschool Bedrijfskunde en Logistiek drs. F.A.M. Bots29 | Fontys Hogeschool Informatica dr.ir. H.M. Rajh30 | Fontys Hogeschool Elektrotechniek dr.ir. H.M. Rajh31 | Fontys Hogeschool Toegepaste Natuurwetenschappendr. M.A.M. Meester32 | Fontys Hogeschool Bedrijfskader ir. P.F.H.M. van den Eijnde33 | Fontys Hogeschool Werktuigbouwkunde mr. M.A. Waleson34 | Fontys Hogeschool voor de Kunsten M.J.M. van der Vleuten35 | Fontys Rockacademie G.H. Boontjes en E.J.M. Borgers36 | Fontys Technische Hogeschool Venlo drs. H.A.J.M. van den Heuvel37 | DOBA Onderwijsadviseurs J.W.H. Fuchs38 | Juridische Hogeschool Tilburg - Den Bosch* mr. G.F.J. HupperetzStichting Onderwijsbegeleiding Midden-Brabant** drs. A. JonkersBAZN de bestuursacademie***drs. P.H. Bon* Deze hogeschool is een samenwerkingsverband tussen FontysNederland. Fontys legt zich naast zakelijke dienstverleningen consultancy ook toe op onderzoeken kennisinnovatie. Fontys heeft 27 lectoren en18 kenniskringen.Fontys heeft haar in 2001 opnieuw geformuleerdemissie en visie in 2004 verder vorm gegeven.Centraal daarin staat wat Fontys wil zijn voorhaar studenten, medewerkers en omgeving. Hetstrategisch beleid dat uit de missie en visie voortvloeit,concentreerde zich in 2004 op het nieuweonderwijsprogramma Biloba.Visie en missieFontys wenst een learning community te zijn. Zijwil de dialoog tussen studenten, docenten enmedewerkers stimuleren, zodat ze leren in wisselwerkingmet elkaar en met hun omgeving. Hierdoorrealiseert de Fontysorganisatie groei inkennis, vaardigheden, ervaring én wijsheid. Delectoren en kenniskringen stimuleren kennisinnovatie;directeuren, teamleiders en docenten zorgenvoor het lerend werken en werkend leren van deFontysorganisatie.Waardeneducatie, ethiek en zingeving, maatschappelijkeverantwoordelijkheid, welzijn en duurzaamheidzijn voor Fontys kernbegrippen waardoorzij haar gedrag wil laten leiden. Ook in 2004is de jaarlijkse Zingevingsconferentie georganiseerdmet als thema de betekenis van de filosofievoor het hoger beroepsonderwijs (beroepsethiek,zinvragen, vragen naar waarden).Fontys realiseert binnen haar instituten herkenbarekleinschaligheid. Studenten vinden er hun eigenplek in een leeromgeving met een menselijkemaat. Schaalvergroting is op zichzelf geen strategischekeuze, maar kan voortvloeien uit de kansendie Fontys aangrijpt om haar strategische visie teondersteunen. In het Bilobaprogramma wil Fontysde programmatische voordelen van schaalgroottevoor de studenten toegankelijk maken.Strategisch beleidStrategisch programma 2003-2005Fontys heeft in 2002 gekozen voor de strategie vaneen optimale combinatie van excelleren in (onderwijs)productenen inspelen op de individuelewensen van studenten. In 2004 zijn de verschillendeprogrammalijnen die uit deze strategie voortvloeien,samengebracht in het ingrijpende onderwijsvernieuwingsprogrammaBiloba. De naam isontleend aan de gingko biloba, een Japanse notenboommet een tweelobbig blad.19 | Fontys Hogeschool Theologie Levensbeschouwing- drs. S.M. Drenth20 | Fontys Hogeschool Communicatie drs. H.J.M. Heutink MMO21 | Fontys Hogeschool Journalistiek drs. W.J. Schmetz22 | Fontys Economische Hogeschool Tilburg drs. W.D.G. de Vries23 | Fontys Hogeschool Financieel Management-drs. R.A.C.M. SparidaansHogescholen en Avans Hogeschool.** In september is de Stichting Onderwijsbegeleiding Midden-Brabant(SOM) bestuurlijk geïntegreerd met Fontys.*** Het bestuur van Fontys vormt eveneens het bestuur van StichtingBAZN.2004 | jaarverslag

141Fontys Hogescholen 15Fontys Facilitair BedrijfOverzichtAfdelingenDirecteurHet Facilitair Bedrijf van Fontys Hogescholen • ICT-Servicesir. M.M.H. Houbenlevert producten en diensten ter ondersteuning• Onderwijsvan het onderwijsproces van de institu-• Financiële Zakenten en het bestuurlijk proces van de Raad van • Juridische ZakenBestuur.• Personeelszaken• Grafische Producties• Marketing en Communicatie• Studentenadministratie• Huisvesting en Beheer• Mediavoorzieningen• StudentenvoorzieningenBekostigde studentenaantallen per instituut per 1 oktober 2004InstituutAantal studenten01. Fontys Paramedische Hogeschool 1278 20. Fontys Hogeschool Communicatie 81302. Fontys Hogeschool Verpleegkunde 1009 21. Fontys Hogeschool Journalistiek 98503. Fontys Hogeschool Personeel en Arbeid 1200 22. Fontys Economische Hogeschool Tilburg 127304. Fontys Hogeschool Sociaal Pedagogische Hulpverlening 1013 23. Fontys Hogeschool Financieel Management 111605. Fontys Hogeschool Sociaal Werk 654 24. Fontys Hogeschool Management, Economie en Recht 127806. Fontys Hogeschool Pedagogiek 1678 25. Fontys Bedrijfshogeschool 10707. Fontys Lerarenopleiding Tilburg 2574 26. Fontys Hogeschool Marketing Management 139708. Fontys Lerarenopleiding Sittard 494 27. Fontys Internationale Hogeschool Economie 100209. Fontys Pedagogisch Technische Hogeschool in Eindhoven 730 28. Fontys Hogeschool Bedrijfskunde en Logistiek 84710. Fontys Pedagogisch Technische Hogeschool in Zwolle 816 29. Fontys Hogeschool Informatica 158411. Fontys Pedagogisch Technische Hogeschool in30. Fontys Hogeschool Elektrotechniek 712Rotterdam/Amsterdam 498 31. Fontys Hogeschool Toegepaste Natuurwetenschappen 60712. Fontys Sporthogeschool 1190 32. Fontys Hogeschool Bedrijfskader 55313. Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg 3614 33. Fontys Hogeschool Werktuigbouwkunde 82415. Fontys PABO ‘s-Hertogenbosch 750 34. Fontys Hogeschool voor de Kunsten 126816. Fontys PABO Limburg 1072 35. Fontys Rockacademie 16717. Fontys PABO Tilburg 780 36. Fontys Technische Hogeschool Venlo 42918. Fontys PABO Eindhoven 1342 38. Juridische Hogeschool Tilburg - Den Bosch (aandeel Fontys) 26119. Fontys Hogeschool Theologie Levensbeschouwing 393 Totaal 36308BilobaIn het Bilobaprogramma worden onderwijsorganisatieen onderwijsinrichting vernieuwddoor twee samenhangende doelen: structuurvernieuwingin het kader van de bachelor-masterwetgevingvolgens het major-minormodel en detransformatie van onderwijsleerprocessen waarinict op optimale wijze is geïntegreerd. De eindresultatenzullen voldoen aan de criteria van goedonderwijs, die zijn vastgelegd in de strategischebrochure Idealisme in learning communities, binnen eenkostendekkende bedrijfsvoering.Biloba geeft antwoord op de volgende kwesties:• Het traditionele onderwijs voldoet niet meeraan de eisen van de dynamische kenniseconomie.• Het profiel van de instromende studenten isveranderd.• De opleidingen in het hoger onderwijs zijnvaak te weinig uitdagend of soms zelfs te licht.• De inzet van ict in de onderwijsuitvoeringlevert slechts eenzijdig rendement op voor destudent, maar niet voor de docent en de ictorganisatieen wordt vooralsnog slechts supplementairingezet.• De vraag naar maatwerk leidt tot fragmentatievan aanbod en organisatie en zo tot ondermijningvan kwaliteit en financiële haalbaarheid.Haalbare flexibilisering vereist mass customization:standaardonderdelen uit het gestandaardiseerdgeheel worden naar keuze met elkaargecombineerd.In juni 2004 is het Ontwerpplan Biloba - na instemmingvan de CMR - vastgesteld. Dit documentbevat het ontwerp van de major-minorstructuur(40 majors en 41 minors), het ontwerp van deonderwijstransformatie en de benodigdeorganisatie- en systeemveranderingen. Biloba kentde volgende programmalijnen: conceptontwikkeling,professionalisering, ict en instrumentontwikkeling,studieloopbaanbegeleiding, toetsing enassessment, kwaliteitszorg, communicatie, nieuweonderwijsvormen en flankerend onderzoek.Fontyslabel en kleurenpaletIn de strategische brochure Idealisme in LearningCommunities noemt Fontys een aantal criteria diegarant staan voor onderwijskwaliteit. Deze criteriazijn vastgelegd in het Fontyslabel. Elk Fontysinstituutwordt beoordeeld op de criteria die verdeeldzijn over zeven resultaatgebieden: kwaliteitsresultaat,studieresultaat, marketingresultaat,ontwikkelresultaat, personeelsresultaat, samenwerkingsresultaaten financieel resultaat. Ditjaarverslag is opgebouwd volgens de resultaatgebiedenvan het Fontyslabel. Door middel van het‘kleurenpalet Fontyslabel’ wordt de stand vanzaken voor Fontys als geheel inzichtelijk gemaaktten aanzien van haar strategische doelstellingen. Indit jaarverslag zijn voor zover relevant grafieken uitdit kleurenpalet op corporate niveau weergegeven.Intern biedt het kleurenpalet inzicht in de matewaarin elk instituut bijdraagt aan de realisatie vande Fontysdoelstellingen (interne benchmark).De Biloba-ontwikkelingen hebben ertoe geleid dataan het Fontyslabel specifieke Bilobacriteria zijntoegevoegd.Planning- en controlcyclusDe directeuren van de Fontysinstituten zijnintegraal verantwoordelijk voor het uitvoeren vande taken die bij de zeven resultaatgebieden van hetFontyslabel horen en voor de bijbehorendemiddelen. In managementcontracten (MACON’s)worden de afspraken en beschikbare middelenvastgelegd en door middel van viermaandelijksemanagementrapportages (MARAP’s) vindenmonitoring en evaluatie van de bereikte resultatenplaats.Veranderingen in de organisatiestructuurBestuurlijke integratie SOM-FontysIn september 2004 heeft een bestuurlijke integratieplaatsgevonden tussen Fontys Hogescholen ende Stichting Onderwijsbegeleiding Midden-Brabant (SOM) inclusief de Stichting OnderwijsdienstverleningMidden-Brabant (ODM). Het doelvan de bestuurlijke integratie is om binnen driejaar te komen tot een centrum voor educatievedienstverlening in de regio Midden-Brabant. In datcentrum worden de krachten gebundeld van SOM,Fontys PABO Tilburg, Fontys OpleidingscentrumSpeciale Onderwijszorg en Fontys LerarenopleidingTilburg.Overdracht Fontys Pedagogische TechnischeHogeschool in Rotterdam/AmsterdamIn april 2004 bereikten Fontys Hogescholen en deHogeschool Rotterdam overeenstemming over de2004 | jaarverslag

161Fontys Hogescholen 17overdracht van het Rotterdamse deel van FontysPedagogisch Technische Hogeschool in Rotterdam/Amsterdamaan Hogeschool Rotterdam per1 augustus 2005 inclusief alle studenten, onderwijs-en contractactiviteiten en CROHO-licenties.Voor de overdracht zijn een reorganisatieplan eneen sociaal plan vastgesteld. Op 1 augustus 2004verhuisde Fontys Pedagogisch Technische Hogeschoolin Rotterdam al naar het gebouw vanHogeschool Rotterdam aan de Wijnhaven. Naarverwachting zal in 2005 ook het Amsterdamse deelvan Fontys Pedagogisch Technische Hogeschool inRotterdam/Amsterdam worden overgedragen.Integratie Fontys Hogescholen Sociaal Werk enSociaal Pedagogische hulpverleningIn juni gaf Centrale Medezeggenschapsraad(CMR) van Fontys Hogescholen het groene lichtvoor de fusie tussen de hogescholen Sociaal Werken Sociaal Pedagogische Hulpverlening per 1september 2005. Het samenvoegen van beidehogescholen werd ingegeven door de constateringdat landelijk in de HSAO-sector een verbredingvan sociaal-agogische beroepen en opleidingen teonderkennen valt. Daarnaast kan een brede majormet de uitstroomprofielen Culturele en MaatschappelijkeVorming, Maatschappelijk Werk enDienstverlening en Sociaal Pedagogische Hulpverleningefficiencywinst opleveren. De fusie is tevenseen logisch gevolg van teruglopende studentenaantallenen de reeds bestaande samenwerkingtussen de twee hogescholen op het gebied vaninnovatieprojecten, lectoraat, masters en zakelijkedienstverlening. Het nieuwe instituut zal FontysHogeschool Sociale Studies gaan heten.Samenstelling Raad vanBestuurPer 1 januari 2004 telt de Raad van Bestuur vijfleden.Samenstelling en portefeuilleverdeling Raad vanBestuur per 31 december 2004• Drs. N.M. Verbraak, voorzitterAlgehele coördinatie en externe vertegenwoordiging,huisvesting, internationalisering, communicatie,planning en strategie, cultuur en identiteit, klankbordfunctiekwaliteitszorgBehartiging externe sectorzaken: HBO-raad en instellingen• Drs. ing. R. van ElderenFinanciën, Facilitair Bedrijf, werkprogrammering control,vertegenwoordiging in Algemene VergaderingHBO-raadBehartiging externe sectorzaken: Kunsten en Economie• Dr. ir. J.W.M.A. HoubenPersoneel en organisatie, primair proces (onderwijs enzakelijke dienstverlening)Behartiging externe sectorzaken: Educatie (lerarenopleidingen)• Dr. F.C. van RijswijkMarketing, research & development, kwaliteitszorg,werkprogrammering auditBehartiging externe sectorzaken: Techniek enGezondheidszorg• Drs. W.M.E. Teune-KasbergenIct/informatiemanagement, studentenzaken, onderwijs.Behartiging externe sectorzaken: Mens en maatschappijen Educatie (pabo's)1-11-1 Beeld van een studente ineen corporate folder vanFontys Hogescholen1-21-2 De Raad van Bestuur vanlinks naar rechts: R. vanElderen, N. Verbraak, E.TeuneKasbergen, J. Houben,F. van Rijswijk2004 | jaarverslag

18 2Kwaliteitsresultaat 19the learningcommunityFontyslabelVolgens de eisen van het Fontyslabel levert een insti-borgt. NVAO heeft zich in positieve zin uitgesprokenover dit voorstel en zal de ontwikkelingvan de valideringsmethodiek volgen. NQA wordthierbij betrokken.tuut de vereiste kwaliteit wanneer:• zijn bacheloropleidingen geaccrediteerd wordenInterne kwaliteitszorg2-3door het Nederlands-Vlaams Accreditatie Orgaan(NVAO) en bij visitaties voldoende scoren;• het instituut een integraal systeem heeft voor kwaliteitszorg,een systeem van klachtenregistratie- enbehandeling en verbeterprogramma’s opstelt;• studenten het instituut een voldoende geven enhet in de Keuzegids Hoger Onderwijs en Elsevierniet behoort tot het onderste segment van 25%;• zakelijke dienstverlening een positieve bijdragelevert aan het regulier onderwijs;• medewerkers niet alleen onderwijs verzorgen, maarook deelnemen aan toepassingsgericht onderzoeken hierover publiceren.Majors en minors moeten voldoen aan de interneNVAO-kaders. Daardoor neemt het belang van kwaliteitsborgingop instellingsniveau toe en is ook deIn 2004 is gewerkt aan de operationalisering vande kwaliteitszorgsystematiek in de institutenwaarbijde zes onderwerpen uit het accreditatiekadervan de NVAO de basis vormen. Ieder instituutmoet uiteindelijk beschikken over een werkendkwaliteitszorgsysteem, waarin de zogenaamdePlan-Do-Check-Act-cyclus (PDCA) is geborgd. Dithoudt onder andere in dat de instituten werkenmet een handboek voor kwaliteitszorg, geëigendeprocedures, periodiek werkende onderzoeksinstrumentenen een effectief, aantoonbaar verbeterbeleid.Op Fontysniveau zijn evaluatieinstrumentenontwikkeld die ook in institutenworden gebruikt, zoals onderwijsevaluaties,startbekwaamhedenonderzoek en medewerkersenquêtes.2-1 Commit-bedrijfsarts ClaasLiedtke: Het verzuimpercentagebij Fontys is het afgelopenjaar afgenomen. Maarvoorkomen blijft beter dangenezen2-1 2-42-2 2-52-2 Een Studentenhelpdesk vande afdeling ICT Services2-3 Sonja Nieuwenhuis vanFontys Hogeschool SociaalPedagogische Hulpverleningbedankt Menno van denBerg bij de slotconferentievan SPH Competent2-4 De nieuwe opleidingAudiologie van FontysParamedische Hogeschool isuniek in Nederland. Op defoto voeren studentengehooronderzoek uit2-5 Beeld opleidingsbrochuredeeltijd van FontysHogeschool Bedrijfskaderinterne goedkeuringsprocedure van de major-minorkeuzevan groot belang.In 2004 zijn twee ontwikkelingen bepalendgeweest voor de kwaliteitszorg van Fontys: deovergang van het visitatiestelsel naar het accreditatiestelselen de inpassing van hetBilobaprogramma in het kwaliteitskader vanFontys.Na selectiegesprekken met vier Validerende enBeoordelende Instellingen (VBI’s) heeft Fontyseen contract gesloten met NQA voor de accreditatievan een negental opleidingen. NQA en Fontyshebben een gezamenlijk referentiekader opgesteldvoor de zelfevaluatierapportage van deze eerstetranche. Daarin zijn de NVAO-criteria geoperationaliseerd.In juni 2004 hebben de besturen van Fontys enNVAO overleg gevoerd over de consequenties vande invoering van de major-minorstructuur. Om dekwaliteit van de bacheloropleiding (de door destudent gekozen specifieke major-minorcombinatie)te garanderen, heeft Fontys voorgesteld eeninterne valideringsmethodiek te ontwikkelen dieop instellingsniveau het totale minorsysteemHet accreditatiestelsel vereist kwaliteitsbeleid en -management dat oog heeft voor de eisen enwensen van stakeholders. Maar het moet voorFontys vooral ook een effectief systeem van risicobeheersingzijn. De implementatie van de majorminorstructuuren de ingrijpende onderwijstransformatiemoet leiden tot aanpassingen van hetFontyskwaliteitskader. In september 2004 is daartoehet project Aanpassing Kwaliteitszorgsysteem(KMm) gestart met als eerste resultaat een beoordelingsinstrumentvoor nieuw ontwikkeldeminors. Het instrument bevat criteria, zowelexterne (accreditatie NVAO) als interne (Biloba),waaraan een minor moet voldoen alvorens tekunnen worden opgenomen in de Fontyscatalogus.In het vervolg van het project wordtspecifiek aandacht geschonken aan het keuzeprocesvan de student, de studieloopbaanplanningen studieloopbaanbegeleiding.Daarnaast is in 2004 bij twee opleidingen gestartmet een pilot om het (gedigitaliseerde) documentbeheersysteemper opleiding te verbeteren.Interne auditsInterne audits maken deel uit van het kwaliteitsbeleidvan Fontys Hogescholen en vinden plaats inopdracht van de Raad van Bestuur door een auditteam.Een interne audit heeft een overwegenddiagnostische functie. Het instrument biedt eenhandreiking vanuit de eigen organisatie om opleidingeneen realistisch beeld te verschaffen van de2004 | jaarverslag

202Kwaliteitsresultaat 212-62-6 Ze komen van de middelbareschool en weten echt nietwelke vervolgopleiding ze willenvolgen. Voor die twijfelaars,maar ook voor studentendie al bij Fontys studeren maartot de conclusie komen dat zeverkeerd gekozen hebben,heeft Fontys het CareerCollege in het leven geroepen.Daar krijgen de studenten eenobjectief advies, want het gaaterom dat ze op de juiste plaatstechtkomenverhouding tussen nagestreefde en gerealiseerdekwaliteit. De gehanteerde criteria zijn ontleend aande hbo-kernkwalificaties, het accreditatiekader vanNVAO en de resultaatgebieden van het Fontyslabel.In 2004 is de interne audit uitgebreid met eenoriënterend contextgesprek met het managementtteamvoorafgaandeaan de eigenlijke auditom de belangrijkste aspecten die het profiel van deopleiding bepalen, te expliciteren. De directeurkan ook eigen onderwerpen aandragen voor deaudit. Fontys heeft de vernieuwde aanpak latenbeoordelen op effectiviteit door Lloyd’s RegisterQuality Assurance. Daarbij is door een externedeskundige vastgesteld dat het systeem van Fontysrelevante doelstellingen heeft en deze op adequatewijze realiseert. Op basis van de feedback vanLloyd’s is het systeem op een aantal punten aangescherpt.In 2004 zijn twaalf interne kwaliteitsaudits bijopleidingen uitgevoerd. Na de aanbieding van hetauditrapport aan de Raad van Bestuur en de directeurvan de betrokken opleiding heeft laatstgenoemdesteeds een actielijst opgesteld met verbeterpunten.De actielijsten worden opgenomen inde planning- en controlcyclus.In 2004 zijn drie interne kwaliteitsaudits uitgevoerdbij lectoraten en de daarmee verbondenkenniskring. De audits waren gericht op beoordelingvan de continuïteitsvraag na afloop van deeerste vierjaarlijkse subsidieperiode. De drie auditshebben geleid tot een positief advies aan de Raadvan Bestuur voor continuering.StartbekwaamhedenonderzoekFontys acht het oordeel van het werkveld, dewerkgevers en de alumni over het daadwerkelijkbereiken van de kwaliteitsdoelstellingen van grootbelang. Om die reden heeft Fontys een Startbekwaamhedenonderzoek(SBO) ontwikkeld datopleidingen periodiek in het betrokken werkvelduitvoeren. De resultaten van dit onderzoek zijnsturend voor de beroepscompetenties en hetonderwijs.In 2004 zijn bij de volgende opleidingen startbekwaamhedenonderzoekengehouden: Fysiotherapie,Podotherapie, Logopedie,Verpleegkunde,Journalistiek, Communicatie en InternationalBusiness Languages in Tilburg,Werktuigbouwkundein Eindhoven en in Venlo.Externe kwaliteitszorgVisitatiebezoekenIn het kader van de accreditatie zijn in 2004 devolgende bacheloropleidingen gevisiteerd dooreen panel van NQA:• MBRT;• Sociaal Pedagogische Hulpverlening (SPH);• Personeel en Arbeid (P en A);• Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek;• Chemie;• Chemische Technologie;• Communicatie (Eindhoven);• Informatica;• Bedrijfskundige Informatica (BI).Vanwege de overgang van het visitatiestelsel naaraccreditatie heeft Fontys in 2004 zowel visitatierapportenoude stijl (opgesteld door visitatiecommissiesHBO-raad) ontvangen als accreditatierapportennieuwe stijl (opgesteld door VBIpanels).Deze rapporten zijn met het oog opaccreditatie aangeboden aan de NVAO. Hoewel deNVAO na de aanbieding van het visitatierapportgeen opleidingsspecifieke reactie vraagt, eist deRaad van Bestuur van Fontys dat elke opleiding naeen visitatie aangeeft welke stappen er wordenondernomen naar aanleiding van de conclusies enaanbevelingen van de visitatiecommissie. Deopleiding gebruikt daarvoor het format Bestuurlijkereactie dat werd gehanteerd in het oudevisitatiestelsel.Oude stijl (visitatiestelsel)Bacheloropleiding Pedagogiek enLerarenopleiding PedagogiekVan de 25 beoordeelde kwaliteitsaspecten scoortPedagogiek 4 keer goed en 17 keer voldoende. Hetpositieve oordeel is onder andere gebaseerd op deheldere uitgewerkte visie van de opleiding op hetberoep van de pedagoog en op de diverse specialisaties.Afgestudeerdenvinden dat de opleidingzowel praktisch als theoretisch een goede basisvormt voor hun werkveld.De visitatiecommissie heeft ook enkele kritiekpunten.Op grond hiervan zijn onder andere devolgende bestuurlijke maatregelen genomen:• verbetering van de samenhang en integratiebinnen het curriculum, onder andere door deinvoering van competentiegericht onderwijs;• intensivering van de begeleiding en verbeteringvan de systematische voortgangsbewaking vande deeltijdopleiding.2004 | jaarverslag

222Kwaliteitsresultaat 232-72-7 Beeld opleidingsbrochureFysiotherapie van FontysParamedische HogeschoolVoortgezette Hogere Kaderopleiding PedagogiekDe visitatiecommissie heeft eveneens de HogereKaderopleiding Pedagogiek (HKP) beoordeeld.HKP is een opleiding op masterniveau. De visitatiecommissieis overwegend positief: 21 van de 25aspecten zijn voldoende, 3 zijn onvoldoende en 1is niet van toepassing. Positief is onder andere deduidelijke visie op het onderwijs, wat tot uitingkomt in het beroepsbeeld, de werkvormen en hetonderwijsprogramma.De visitatiecommissie doet dezelfde aanbevelingentot verbetering als bij de bacheloropleiding, zodatdezelfde bestuurlijke maatregelen zijn genomen.Management, Economie en RechtHogeschool Management, Economie en Recht(MER) scoort op de 25 kwaliteitsaspecten 20 keervoldoende en 5 keer onvoldoende. De visitatiecommissieconstateert dat de MER de laatste jarenveel zaken heeft aangepakt en actief bezig is metcontinue onderwijsvernieuwing, zoals visie opberoepsbeeld, logische opbouw en samenhang inhet programma en internationalisering. De kritischeopmerkingen van de visitatiecommissie zijnvertaald in bestuurlijke maatregelen ter verbeteringvan student- en voortgangsregistratie, internpersoneelsbeleid, structurele kwaliteitszorg enrendement van instroom en doorstroom.Lerarenopleidingen tweede graadAlgemene vakken: TilburgDe visitatiecommissie is van mening dat de kwaliteitvan Fontys Lerarenopleiding Tilburg ruimvoldoende is; het onderwijs is uitdagend.Van de 25beoordeelde kwaliteitsaspecten zijn er 21 voldoende,3 onvoldoende en 1 gedeeltelijk voldoende. Deopleidingen hebben naast een beredeneerde visieop de ontwikkelingen in het werkveld en hetberoep ook een duidelijk beeld van de vormgevingvan het onderwijs, dat praktijkgericht, actueel enuitdagend is. De vertegenwoordigers van descholen geven aan dat het ‘schoolnabije opleiden’hen meer zeggenschap geeft over het opleiden vanleraren.De kritische opmerkingen van de visitatiecommissiezijn vertaald in onder andere devolgende bestuurlijke maatregelen: bijstelling vanhet organisatiemodel met afzonderlijke vak- enveldteams door de invoering van kleinere,geïntegreerde docententeams waar het werkenvanuit competenties beter gerealiseerd kan worden,docentonafhankelijker maken van de toetsing,ontwikkeling rendementsbeleid en verdereintegratie van het nieuwe opleidingsconcept.Algemene vakken: SittardFontys Lerarenopleiding Sittard mag zich volgensde visitatiecommissie met recht een ‘learningcommunity’ noemen die wordt gekenmerkt doorkleinschaligheid en een grote mate van betrokkenheiden gezamenlijkheid van docenten en studenten.Vande 25 beoordeelde aspecten zijn er 4onvoldoende, 20 voldoende en1 goed.Waarderingis er voor de visie op de onderwijsvormgevingwaarin N@tschool, de digitale leeromgeving, eenessentiële rol speelt. De opleiding is goed op wegom via werkplekleren de samenhang tussenpraktijk en instituutsgebonden leren te bevorderen.De volgende bestuurlijke maatregelen zijngenomen: aandacht voor de scholing van schoolpracticumdocentenen verbetering van de aansluitingop de vooropleiding.Technische vakken: EindhovenFontys Pedagogisch Technische Hogeschool inEindhoven heeft een goed resultaat behaald in devisitatie: van de 25 beoordeelde aspecten zijn ertwee goed, 20 aspecten zijn voldoende en drie zijnonvoldoende.Vanaf 2002 werkt het instituut aan de implementatievan een nieuw opleidingsconcept, gekenmerktdoor een flexibel opleidingssysteem engeheel nieuwe curricula. Een sterk punt vindt decommissie de externe gerichtheid van hetinstituut. De goede contacten met de scholen enhet bedrijfsleven versterken de beroepsgerichtheidvan de opleidingen en door het werkplekleren isde betrokkenheid van het werkveld bij het instituutaanzienlijk vergroot. Bestuurlijke maatregelenzijn de verdere ontwikkeling van het nieuweopleidingsconcept, rendementsbeleid, toetsbeleiden kwaliteitszorg.Technische vakken: ZwolleFontys Pedagogisch Technische Hogeschool inZwolle krijgt een overwegend positieve beoordelingvan de visitatiecommissie: van de 25 beoordeeldeaspecten scoort het instituut 21 voldoendesen vier onvoldoendes.De opleidingen streven naar uitdagend enactiverend onderwijs, waarbij de samenwerkingtussen instituut, onderwijswerkveld en bedrijfslevenvoorop staat. Het werkveld is positief overhet functioneren van de afgestudeerden. Devolgende bestuurlijke maatregelen zijn genomen:verbetering van de implementatie van de onderwijsvisiedoor interne en externe afstemming ensamenwerking, de voorlichting over de verschillendeopleidingstrajecten, voorbereiding van destudenten op werken in het vmbo en de integratie2004 | jaarverslag

262Kwaliteitsresultaat 27Accreditatie masteropleidingenKeuzegids Hoger Onderwijs en Elsevier2-92-9 Het Fontys Aansuitingscentrumontwikkelde deFontys Competentiewijzervoor mbo-studenten diedoor willen stromen naareen hbo-opleidingArchitectuur en StedenbouwOp verzoek van Fontys heeft een panel van NQA infebruari een aanvullend onderzoek gedaan om deresultaten te beoordelen van een verbetertraject dathet management van de opleidingen Architectuuren Stedenbouw in gang had gezet naar aanleidingvan het eindrapport van de visitatiecommissieVoortgezette Opleidingen Bouwkunst in januari2002. Op basis vanhet accreditatierapport vanNQA (februari 2004) heeft de NVAO alsnog eenpositief oordeel uitgesproken over de aanvraagvoor accreditatie van Architectuur en Stedenbouwals masteropleiding.Advanced Nursing PracticeOp grond van een Toets Nieuwe Opleidingen,uitgevoerd in 2003 door een panel van deskundigendat was ingesteld door NVAO, heeft Fontysin januari een positief antwoord ontvangen op deaanvraag voor accreditatie van de opleidingAdvanced Nursing Practice, een duale opleidingop professioneel masterniveau.Oordeel van de studentenStudenten hebben zich in 2004 uitgesproken overde kwaliteit van Fontys Hogescholen via de KeuzegidsHoger Onderwijs en de onderwijsspecial vanElsevier. Bovendien zijn de resultaten van de tweejaarlijkseFontys Studentenenquête bekendgemaaktin 2004.Opvallend is dat alle opleidingen in de FontysStudentenenquête voldoende scoren ten aanzienvan de tevredenheid over de opleidingen alsgeheel, terwijl in Keuzegids Hoger Onderwijs en Elseviereen aantal opleidingen tot het onderste 25%-segment behoren. Dit laatste betekent overigensniet dat deze opleidingen in genoemde externemetingen een onvoldoende scoren.Hoogste scores FontysopleidingenFontys TilburgDe Fontysopleidingen in Tilburg doen hetkwalitatief steeds beter. In de Keuzegids Hoger Onderwijs2004 zijn deze Fontysopleidingen ongeveertien plaatsen gestegen in de kwaliteitsrangorde vanNederlandse opleidingen.Fontys EindhovenIn de kwaliteitsonderzoeken 2004 van Elsevier en deKeuzegids Hoger Onderwijs scoren de Fontysopleidingenin Eindhoven wisselend. Sommigeopleidingen, zoals Fiscale Economie en BedrijfskundigeInformatica (met 7,1 de hoogste scorevolgens Elsevier), behoren tot de topopleidingenvan Nederland.Andere opleidingen, zoalsCommerciële Economie en Management,Economie en Recht scoren aanmerkelijk lager inde ranglijst.Fontys LimburgDe opleidingen Werktuigbouwkunde en Elektrotechniekin Venlo staan beide in de topdrie vanbeste Nederlandse opleidingen. Dit blijkt uit deKeuzegids Hoger Onderwijs 2004.Volgens Elsevier scoortLogistiek en Economie in Venlo eveneens verdienstelijkmet een tweede plaats in de ranglijst. Deopleiding Commerciële Economie in Venlo scoortdaarentegen matig volgens zowel Elsevier als deKeuzegids Hoger Onderwijs.Hoogste scores Fontysopleidingen in Keuzegids HogerOnderwijs (voor zover nieuwe rapportcijfers zijntoegekend in 2004):Studierichting Locatie Vorige rapportcijfers Rapport- Huidige plaats op ranglijstcijfer 2004 aantal opleidingen2000 2001 2002 in NederlandAcademie voor Beeldende Vorming Tilburg 6.40 7.02 8 / 15Verpleegkunde Eindhoven 6,90 7,28 7.08 5 / 19Technische Natuurkunde Eindhoven 6,83 7.10 2 / 3Elektrotechniek Venlo 7,15 7.21 3 / 182004 | jaarverslag

282Kwaliteitsresultaat 29Laagste scores Fontysopleidingen in de KeuzegidsHoger Onderwijs (voor zover nieuwe rapportcijferszijn toegekend in 2004):Laagste scores FontysopleidingenStudierichting Locatie Rapport- Rapport- Huidige plaats op ranglijstcijfer 2002 cijfer 2004 aantal opleidingenin NederlandManagement, Economie en Recht Eindhoven 6,59 6.34 18 / 20Lerarenopleiding Speciaal Onderwijs Tilburg 6.4 2 /3Commerciële Economie Eindhoven 6,43 6.43 25 / 25Commerciële Economie Venlo 6,68 6.48 23 / 252-10Fontys Studentenenquête 2004Op verzoek van de Raad van Bestuur is voor dederde maal de Fontys Studentenenquête afgenomen.Deze enquête heeft als doel het meten vande tevredenheid onder studenten over het onderwijsen de onderwijsvoorzieningen en had eentotale respons van 45%. De respons bij de voltijdstudentenbedroeg 75%.Samengevat zijn de studenten zeer tevreden overhun keuze voor de opleiding. Ze geven deopleiding gemiddeld het cijfer 6,9. Geen enkelinstituut krijgt een onvoldoende. De waarderingenvoor de opleiding als geheel variëren tussen 6,4(Werktuigbouwkunde en Bedrijfshogeschool) en7,5 (Opleiding Speciale Onderwijszorg en Kunstopleidingen).Het meest positief zijn meestal deeerstejaars studenten. Zij zijn (met 40% van detotale respons) relatief sterk vertegenwoordigd inde enquête. Het gemiddelde cijfer voor deinstituten komt ongeveer overeen met het gemiddeldelandelijke cijfer voor opleidingen zoals datin de Keuzegids te vinden is.Studenten zijn vooral tevreden over:• de meeste aspecten van het studieprogramma;• deskundigheid van de docenten;• alle aspecten van het opleidingsklimaat;• het beroepsvoorbereidende karakter van destage.Minder tevreden zijn de studenten over:• terughoren wat met evaluaties gedaan wordt;• de wijze waarop omgegaan wordt met kritiek enklachtafhandeling;• voorbereiding op de stage;• de buitenlandse stages;• de prijs en het gebruik van studieboeken;• gebruik Fontys-e-mailadres en lezen van Fontys-Online of het intranet van de opleiding.Fontys Studentenenquête 2004Fontys Hogescholen Voltijd Deeltijd Duaal Totaal en gemiddel- Gemiddelde2-10 Beeld opleidingsbrochureOperatie-assistente vanFontys HogeschoolVerpleegkundede score 2004 Score 2002*Aantal respondenten 11.358 3.510 224 15.092Tevreden over keuze voordeze opleiding (vijfpuntsschaal) 4,0 4,1 4,2 4,0 3,9Ik geef mijn opleiding het rapportcijfer 6,9 7,0 6,9 6,9 6,8* De Fontys Studentenenquête wordt om de twee jaar afgenomen.2004 | jaarverslag

302Kwaliteitsresultaat 31Resultaat Fontyslabel 2004Kwaliteitsresultaat100%90%80%70%60%50%40%30%20%10%0%Realisatie 20041. 2. 3. 4. 5.Nee / niet aanwezigOpzetImplementatieWerking / Ja2-111. % instituten waarin een integraal systeem van kwaliteitszorgfunctioneert2. % instituten met verbeterprogramma’s naar aanleiding vankwaliteitsmetingen3. % instituten met een operationeel systeem van klachtenregistratieen -behandelinga. Score studentenenquête 2004: na invulling onderwijsevaluatiehoor ik terug wat ermee gedaan wordtb. Score studentenenquête 2004: opleiding gaat goed ommetsuggesties voor verbeteringc. Score studentenenquête 2004: opleiding handelt klachtengoed af4. Studentenenquete 2004: Totaalscore opleiding minimaal 6?5. % opleidingen die niet scoren in onderste 25% segment inexterne rankings Keuzegids / ElsevierOp corporate niveau is er een Fontyskader voor kwaliteitszorgaanwezig.2-11 Techniekdag op Fontys PABOEindhoven2004 | jaarverslag

323Studieresultaat 33the learningcommunityElke student op de juiste plaats3-33-4FontyslabelVolgens de eisen van het Fontyslabel levert eeninstituut de vereiste studieresultaten wanneer:• de studieduur en het rendement minimaal gelijkzijn aan het landelijk gemiddelde van vergelijkbareopleidingen;• het instituut de wensen en keuzes van studentenkent, evenals de kwalificaties van instromers;• het zijn onderwijs zodanig organiseert dat zijinstroom-enmaatwerkprogramma’s duidelijk teherkennen zijn;• de studenten een aantal studiepunten vrij inkunnen vullen.Het onderwijsprogramma wordt ingericht volgensmajors en minors en is flexibel te volgen. De studentwordt daarbij in staat gesteld een eigen leertrajectop te stellen en te volgen op basis van individueleBelangrijke factor bij de studiekeuze is deinformatie die de student kan vinden omtrent zijnmogelijke keuze. Het evaluatieonderzoek Wel ofniet terecht bij Fontys (2002) heeft dit jaar geleidtot verbetering van de voorlichting. De voorlichtingwordt nu meer per branche aangepakt. Zozijn er per branche brochures ontwikkeld; diemeer inhoudelijke studie-informatie geven dan devoorgaande Fontystique (wat een overzichtsbrochurevan alle initiële Fontysopleidingen was).Bovendien hebben voorlichters zich gespecialiseerdin een bepaalde branche; ze kunnen nuspecifieker op de vragen van potentials inspelen.Ook wordt een scholierenwebsite ontwikkeld,waar toekomstige studenten vragen over studie ofopdrachten kunnen stellen.Via deze site zullenscholieren direct in contact worden gebracht metde opleiding, waarop hun vraag betrekking heeft.3-13-23-1 Beeld opleidingsbrochurePodotherapie, wereld aan jevoeten3-2 In de Jong Talentklas vanFontys Conservatoriumworden muzikale wonderkinderentussen 9 en 15 jaarvoorbereid op een conservatoriumstudie3-3 Vijf partijen uit de provincie,waaronder Fontys Hogescholenwillen méér studenten opleidenvoor de gezondheidszorg,het onderwijs vernieuwen ennieuwe opleidingen en beroepencreëren vanuit het samenwerkingsverbandBrabantMedical School, een klinischopleidingsconsortium. In hetSkills Lab van het TilburgseSt. Elizabeth Ziekenhuis oefenenstudenten hun klinischevaardigheden3-4 Jaarlijks werkt het Backofficevan de afdelingMediavoorzieningen meerdan 10.000 informatiedragers(boeken, video’s, dvd’senzovoort) in, zodat ze voorstudenten en medewerkerstoegankelijk wordenleervragen.Fontys heeft zich ook in 2004 ingespannen omelke student op de juiste plaats te krijgen. Dekeuzemogelijkheden en flexibiliteit van hetonderwijs zijn uitgebreid en gestreefd is naar eenoptimaal studierendement.StudentenbeleidEind 2004 is de notitie Uitgangspunten studentenbeleidgereed gekomen. De werkgroepledenstammen uit diverse gelederen van Fontys: Raadvan Bestuur, studentmedewerkers, decanen enstudenten.Allen hebben een waardevolle bijdragegeleverd. In 2005 wordt een studentenversieontwikkeld in een samenwerkingsproject vanstudenten Communicatie en Kunsten.Fontys waardeert de inbreng en feedback van destudenten en stimuleert hen deel te nemen aanbestuurlijke activiteiten. Bestuurlijk actieve studentenleveren een bijdrage aan een actueel en op dewensen van de student afgestemd studentenbeleid.Op aandringen van de studenten wordt gewerktaan een herziening van de FOS-regeling (FinanciëleOndersteuning Studenten), die begin 2005gereed zal zijn.Fontys heeft in 2004 de beschikking gekregen overde Fontys Competentiewijzer (FCW). De FCW iseen self-assessmentinstrument voor mbo’ersniveau 4 gericht op competentiegericht leren enopleiden. Een toekomstige Fontysstudent kan deFCW in het kader van zijn studieloopbaan gebruikenals basis voor zijn persoonlijk ontwikkelingsenactieplan. Fontysinstituten kunnen hetinstrument inbedden in mbo-hbo-trajecten. Hetlevert informatie op voor maatwerktrajecten endoorstroomprogramma’s. Daarnaast kan de FCWingezet worden bij peer- en expertassessment ineen ontwikkelingsgericht loopbaantraject mbohbo.De FCW heeft de resultaten van de projectenUitvalpreventie en Prognose aanstaand studiesuccesvertaald met als doel mbo’ers optimaal teondersteunen bij de volgende stap in hun studieloopbaan.De ontwikkeling van het ontwikkelingsgerichteassessment, gebaseerd op een motivatieanalyse ende zelfconfrontatiemethode is voltooid. In 2004 iseen pilot uitgevoerd en een digitale versiegemaakt. In 2005 zal het instrument voor eengrotere groep studenten ingezet worden, onderandere bij de tweedejaars studenten van delerarenopleiding binnen het OMO/Fontysproject.Keuzemogelijkheden enflexibiliteitDoor de invoering van de major-minorstructuurworden de keuzemogelijkheden en flexibiliteitvoor de student vanaf 2005 sterk vergroot. Destudent wordt in staat gesteld een eigen leertraject2004 | jaarverslag

343Studieresultaat 353-53-5 Frans Beaumont beheert decopyshop/magazijnruimtevan het Fontysgebouw inSittard dat zich onderandere kenmerkt door flexplekken.Hij kopieertreaders en verkoopt kantoorartikelen.'Veel mensenzijn jaloers op me, omdat ikwel een eigen plek heb.'te volgen op basis van individuele leervragen.Door deze ontwikkelingen verwacht Fontys ookhet studierendement te vergroten.In september 2004 zijn pilots rondom de minorsgestart; een 150-tal studenten neemt deel aan eenexperimentele minor.Door de principiële keuze voor studentgestuurdonderwijs wordt de studieloopbaanbegeleider vancruciale betekenis voor de student en wordtstudieloopbaanbegeleiding een structureel onderdeelvan het opleidingstraject. De student krijgtaanvankelijk ondersteuning bij oriëntatie op studieen beroep en via selectie en verwijzing bij dekeuze om de huidige studie al dan niet voort tezetten. Daarna verschuift het accent naar loopbaanbegeleiding,reflecteren op eigencompetentieontwikkeling en het maken vanverdere keuzes.StudentenbegeleidingFontys beschouwt studentendecanen,studentenpsychologen en het studentenloopbaancentrumals tweedelijns studentenbegeleiders. Zijvormen een aanvulling op het werk van mentoren,coaches en studieadviseurs die dichter bij hetprimaire proces staan. De decanen hebben eenonafhankelijke positie ten opzichte van deverschillende instituten. De decaan adviseert,begeleidt en verleent hulp aan individuelestudenten bij studieproblemen en problemen vanpersoonlijke aard die de studie beïnvloeden.In 2004 is van ongeveer 3145 studenten eendossier aangelegd. Dit betreft ongeveer 10 % vande Fontysstudentenpopulatie. Het aantal dossiersin het decanaat is met ongeveer 4% gestegen tenopzichte van 2003. Bij de studentenpsychologen isdeze toename 13%.In 2004 is zes keer de groepstraining BeterStuderen verzorgd in samenwerking met hetStudentenloopbaancentrum. De studentenpsychologenhebben evenals vorig jaar tweecursussen ‘Zelfvertrouwen’ verzorgd, waaraan intotaal 27 studenten hebben deelgenomen. In 2004heeft ook de cursus ‘Grip op je Dip’ weer plaatsgevonden.Deze cursus, ontwikkeld in samenwerkingmet het Trimbos-instituut en bedoeldvoor studenten met klachten behorende bij eenbeginnende of milde depressie, kende een kleindeelnemersaantal (6).BeroepskolomTussen Fontys en ROC’s in Noord-Brabant enLimburg is in 2004 een vernieuwd afsprakenkaderondertekend Het afsprakenkader geldt voor deperiode 1 augustus 2004 - 1 augustus 2006. Hetbouwt voort op het eerste afsprakenkader, dat deperiode bestreek van 1 januari 2003 tot 1 augustus2004. Door het ondertekenen van het nieuweafsprakenkader erkennen de betrokkeninstellingen het gedeelde belang voor deverbetering van de doorstroom in de beroepskolomen leggen zich vast op het uitvoeren vangerichte activiteiten om uitval te voorkomen enkwalificatiewinst te bevorderen. In vergelijkingmet het eerste afsprakenkader zijn de streefnormennauwkeurig gedefinieerd en deproducten geëxpliciteerd. De komende jaren staanin het teken van het behalen van de streefnormen.StudierendementDiplomarendement in vergelijking met landelijkegemiddeldeRendementen in procenten per sector van Fontys*en Totaal hbo, cohort 1998 na 5 jaarSector Fontys Totaal hboEconomie 47,6 45,0Educatie 53,9 58,2Gezondheidszorg 68,9 62,7Kunsten/Taal en cultuur 29,5 39,1Mens en maatschappij 58,1 54,0Techniek 52,6 51,0* De sector Kunsten (Fontys) en Taal en cultuur (Totaal hbo)verschillen in samenstelling, wat ook van invloed is op desamenstelling van de overige sectoren.Bronnen: Fontys Hogescholen en HBO Ontcijferd 20042004 | jaarverslag

363Studieresultaat 37Rendement Fontys na 5 jaar naar vooropleiding bij instroomVooropleiding Cohort 1994 Cohort 1995 Cohort 1996 Cohort 1997 Cohort 1998havo 51,2% 50,0% 48,9% 48,5% 48,3%mbo 62,2% 54,1% 52,6% 51,2% 50,7%vwo 64,4% 63,9% 60,9% 63,8% 60,0%hoger onderwijs 69,5% 72,1% 71,3% 73,5% 69,9%overig 47,3% 40,6% 35,8% 32,1% 37,1%onbekend 34,7% 70,5% 76,2% 54,5% 63,2%Eindtotaal 55,2% 58,1% 57,2% 56,3% 55,0%Landelijk rendement na 5 jaar naar vooropleiding bij instroomVooropleiding 1994 1995 1996 1997 1998havo 49,1% 45,4% 46,5% 45,0% 44,9%mbo 62,0% 52,8% 51,6% 51,1% 51,6%vwo 59,6% 57,4% 59,1% 57,6% 56,7%hoger onderwijs 65,0% 63,7% 62,9% 62,7% 63,4%overig 49,6% 42,3% 44,6% 43,7% 43,9%onbekend 28,3% 57,8% 57,2% 52,1% 50,2%Eindtotaal 51,9% 52,5% 52,6% 51,1% 50,9%Bron: HBO Ontcijferd 20043-63-6 Samenwerken met je familiebinnnen Fontys. MoederMirjam van Hoof is docentecommunicatieve vaardighedenbij Fontys HogeschoolVerpleegkunde, dochterJorijn van Hoof werkt bij deafdeling Marketing enCommunicatie. Ze zijn blijdat ze niet in hetzelfdegebouw werken, omdatieder zich in alle vrijheidmoet kunnen ontwikkelenDe Fontysrendementen liggen structureel hogerdan de landelijke, met name in de categorieën metvooropleiding havo, ho en vwo. Uitzondering is desector Educatie (eerste tabel).Het diplomarendement in de sector Gezondheidszorgonderwijsis al jaren stabiel en het hoogst.Fontys scoort in deze sector ook aanzienlijk hogerdan het landelijk gemiddelde.De diplomarendementen van cohort 1998 tenopzichte van cohort 1997 zijn lager in de sectorEconomie, Kunsten en Techniek. Rendementssturingvindt plaats vanuit het budgetteringsmodelop opleidingsniveau binnen het kader vankwaliteitszorg. De projecten Redesign Technischeopleidingen en Bètatechniek beogen onder andererendementsverbetering binnen de sector Techniek.2004 | jaarverslag

383Studieresultaat 39Grafieken propedeuserendementen 1998 t/m 200180,0%60,0%40,0%20,0%0,0%Propedeuserendement Economie1998 1999 2000 2001Aantal ingeschreven studenten per cohort1998 2.0991999 2.362na 1 jaar2000 2.436na 2 jaar2001 2.357na 3 jaar80,0%60,0%40,0%20,0%0,0%Propedeuserendement Educatie1998 1999 2000 2001Aantal ingeschreven studenten per cohort1998 2.1001999 2.037na 1 jaar2000 1.902na 2 jaar2001 1.737na 3 jaar80,0%60,0%40,0%20,0%0,0%Propedeuserendement Gezondheidszorg1998 1999 2000 2001Aantal ingeschreven studenten per cohort1998 4511999 497na 1 jaar2000 498na 2 jaar2001 470na 3 jaar80,0%60,0%40,0%20,0%0,0%Propedeuserendement Kunsten1998 1999 2000 2001Aantal ingeschreven studenten per cohort1998 1191999 130na 1 jaar2000 196na 2 jaar2001 184na 3 jaar3-780,0%60,0%40,0%20,0%0,0%Propedeuserendement Mens en Maatschappij1998 1999 2000 2001Aantal ingeschreven studenten per cohort1998 7681999 859na 1 jaar2000 831na 2 jaar2001 831na 3 jaar3-7 Beeld opleidingsbrochureMaatschappelijk werk vanFontys Hogeschool SocialeStudies80,0%60,0%40,0%20,0%0,0%Propedeuserendement Techniek1998 1999 2000 2001Aantal ingeschreven studenten per cohort1998 1.4341999 1.455na 1 jaar2000 1.461na 2 jaar2001 1.387na 3 jaar2004 | jaarverslag

443Studieresultaat 45Resultaat Fontyslabel 2004Studieresultaat100%90%80%70%60%50%40%30%20%10%0%Realisatie 20041. 2. 3.Nee / niet aanwezigWerking / Ja1. % instituten met zij-instroom en maatwerkprogramma’s2. % instituten waarin een aantal studiepunten vrij invulbaar is.3. Score studentenenquête 2004: voldoende keuzemogelijkhedenin het programma3-103-10 Beeld opleidingsbrochurevan Fontys HogeschoolWerktuigbouwkunde2004 | jaarverslag

464Marketingresultaat 47the learningcommunityFontyslabelVolgens de eisen van het Fontyslabel levert eeninstituut de vereiste marketingresultaten wanneer:• het marktaandeel behouden blijft;• het instituut beschikt over een operationeelmarketing- en communicatieplan;• het onderwijs en het toepassingsgericht onderzoekvoorzien in een behoefte in de markt;• het instituut studenten op gezette tijdeninformeert over producten en diensten en henbenadert met een doelgericht aanbod.Onderwijsaanbod bachelors2004Fontys portfolio ingeschrevenen 2004Economie13%Educatie39%GezondheidszorgKunstenMens & MaatschappijTechniek14%4%4-34-4Het bacheloraanbod wordt de komende jareningrijpend herzien. Door de invoering van het majorminormodelkan Fontys beter en flexibeler inspelenop de behoefte van de markt. Het minorassortimentkan snel aangepast worden aan veranderendeomstandigheden en leidt in combinatie met de bredemajors tot een zeer gevarieerd aanbod. Het meervoudigbenutten van het brede scala van Fontysaanbodleidt tot een grotere macrodoelmatigheid.Met het major-minormodel en het getransformeerdeonderwijs streeft Fontys naar behoud van het marktaandeel.EconomieEducatieGezondheidszorgKunsten6%24%Fontys portfolio instroom 200413%43%10%Mens & MaatschappijTechniek4%4-14-2Het marketingbeleid van Fontys Hogescholen isgericht op de intensivering van de strategischeoriëntatie van het management, de klantgerichteoriëntatie van alle medewerkers en de marketingactiviteitenvan de Fontysinstituten6%De sector Educatie is wat de aantallen ingeschrevenen instromende studenten betreft het grootst, desector Kunsten het kleinst.Vergeleken met 2003, is de instroom in desectoren Techniek en Mens en Maatschappij in2004 iets gekrompen ten gunste van de sectorenEducatie en Economie.24%4-1 Grafische Producties4-2 Beeld opleidingsbrochureFontys HogeschoolPersoneel en Arbeid4-3 Studenten van FontysHogeschool Journalistiekmaken sinds januari huneigen radioprogramma,Student & Co, dat wekelijkswordt uitgezonden doorOmroep Brabant4-4 Muziektheatervoorstelling‘Joe, de musical’, onderandere opgevoerd voorFontysmedewerkers. Hetresultaat was een bomvollezaal en veel enthousiastereacties.2004 | jaarverslag

484Marketingresultaat 49Opleidingsvorm instroom eningeschrevenen 2004VoltijdDeeltijdDuaal68%Opleidingsvorm instroom1%31%Opheffing opleidingenMet ingang van 31 augustus 2004 is geeninstroom van studenten meer mogelijk voor deduale variant van bacheloropleidingen:• Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek inEindhoven;• Chemie in Eindhoven;• Chemische Technologie in Eindhoven;• Informatica in Eindhoven;• Personeel en Arbeid in Eindhoven en Tilburg;• Communicatie in Eindhoven en Tilburg;• Bedrijfskundige Informatica in Eindhoven.Deze opleidingsvormen eindigen per 31 december2005. De belangrijkste reden voor het afbouwenvan deze opleidingen is de geringe instroom vanstudenten voor de duale varianten.4-54-5 In Tilburg en Eindhoven isFontys begin februarigestart met sportactiviteitenvoor medewerkers. Ruim80 collega's zaten wekelijksachter de fitness-apparaten,doen in een zwembad aquajoggingof trokken er baantjesHet merendeel van de aangeboden opleidingenkomt voor in voltijd-, deeltijd- en duale varianten;er is een betrekkelijk gering aantal in-serviceopleidingen.Zowel voor de ingeschreven studenten als deinstromers wijken de verhoudingen voltijd endeeltijd af van de landelijke verhouding, die eenrelatief groter aandeel voltijdstudenten en eenrelatief kleiner aandeel deeltijdstudenten laat zien.Dit verschil wordt voornamelijk veroorzaaktdoordat de sector Educatie bij Fontys een veelgroter aandeel uitmaakt dan landelijk (38% versus19%) en relatief veel deeltijdstudenten telt.Nieuwe opleidingenBacheloropleiding Bedrijfsmanagement MKB(voltijd, deeltijd, duaal), lesplaatsen Eindhoven enTilburgVoorheen was de opleiding Bedrijfskader eenverkorte hbo-opleiding.Aangezien de verkorteopleidingen worden afgebouwd is deze opleidingvervangen door een nieuwe vierjarige bacheloropleiding.Bacheloropleiding Audiologie (voltijd en deeltijd),lesplaats EindhovenDe opleiding Audiologie is op verzoek van deStichting Beroepsopleiding Audiologieontwikkeld. De opleiding moet een waardevollebijdrage leveren aan de begeleiding van slechthorendenen past binnen de plannen van hetkabinet om de doelmatigheid van de gezondheidszorgte bevorderen.Met ingang van 15 september 2004 is de deeltijdvariantvan de opleiding MBRT opgeheven. Devoltijd- en duale variant blijken aan de vraag tevoldoen.Onderwijsaanbod masters 2004Fontys bood in 2004 eenentwintig masteropleidingenin de sectoren Economie, Educatie,Gezondheidszorg, Kunsten en Techniek. In 2004zijn 174 studenten gestart met een master. Dekwaliteit van vrijwel alle masteropleidingen wordtgeborgd in samenwerking met universiteiten inNederland (Open Universiteit) en het VerenigdKoninkrijk (de zogenaamde U-bocht constructie)en zijn onbekostigd.Fontys is zelfstandig geaccrediteerd voor deopleidingen Master in Advanced Nursing Practice,Master in Architecture en Master of Urbanism.Marketingbeleid en-activiteitenWervings- en doelgroepenbeleidMarketingcommunicatie vond in 2004 weergrotendeels plaats voor de gezamenlijke Fontysinstituten,zowel per sector als per regio.Alleuitingen zijn ontwikkeld binnen het communicatieconcept‘Fontys antwoordt’.In haar centrale wervingsbeleid richt Fontys zich,waar mogelijk, expliciet op specifieke doelgroepenen optimaliseert de faciliteiten.2004 | jaarverslag

504Marketingresultaat 514-64-6 Beeld opleidingsbrochureSpaans van FontysLerarenopleiding TilburgVrouwelijke-mannelijke studentenIn 2004 was de verhouding tussen vrouwelijke enmannelijke studenten nagenoeg gelijk aan die van2003 (respectievelijk 51% en 49%). De verdelingper sector laat een heel ander beeld zien. In desectoren Educatie, Gezondheidszorg, Kunsten enMens en Maatschappij zijn vrouwen sterk oververtegenwoordigd;in de sectoren Economie (iniets mindere mate) en Techniek geldt dat voor demannelijke studenten. Dit beeld komt in grotelijnen overeen met het landelijke beeld van deafgelopen jaren.Allochtone studentenHet aantal allochtone studenten is moeilijk teachterhalen, omdat studenten bij inschrijving nietverplicht zijn hun etnische identiteit te vermelden.De taakgroep Gender en Etniciteit stelt zich tendoel gender- en etniciteitsaspecten centraal testellen, bewustmaking in dezen te bevorderen eneventueel veranderingen op beleidsniveau tebewerkstelligen. Zij houdt zich actief bezig methet welzijn en studieverloop van allochtonestudenten. In 2004 betekende dat:• ontwikkeling van het taalbeleid in samenwerkingmet het Talencentrum Eindhoven enuitbreiden van taalondersteuning voor studentenvoor wie Nederlands een vreemde taal is;• opzet van een registratie- en volgsysteem voorallochtone studenten in samenwerking met destudentenadministratie;• ontwikkeling van een cursus voor docenten overcommunicatie met allochtone studenten.Het decanaat voorziet allochtone studenten vanspecifieke informatie en organiseert een preintroductiespeciaal voor nieuwe Arubaanse enAntilliaanse studenten.Met het oog op instroom van hoger opgeleideanderstaligen participeert Fontys in het provincialeNetwerk Schakelen Hoger Opgeleiden Anderstaligen.Buitenlandse studentenHet aantal nieuwe buitenlandse studenten dat bijFontys ging studeren, is in 2004 min of meerstabiel gebleven ten opzichte van 2003. In totaalgroeide het aantal ingeschreven buitenlandsestudenten met 13%, omdat bij enkele anderstaligeopleidingingen, vooral in de sectoren Economieen Techniek, in 2004 voor het eerst het vierdeopleidingsjaar werd uitgevoerd.Bij enkele opleidingen is sprake van een daling.Belangrijkste oorzaken daarvoor zijn de sterkeeuro waardoor de opleidingen relatief duur zijngeworden en de groeiende onvrede met de strengeen dure visumbepalingen voor studenten die nietuit Europa komen.De dienstverlening voor buitenlandse studentenbij Fontys is in 2004 sterk verbeterd: er is nu onestop shopping gerealiseerd voor de serviceverleningaan alle buitenlandse studenten en aanFontysstudenten die naar het buitenland gaan.Alleondersteuning voor internationale activiteiten,zoals beurzenverstrekking, hulp bij visa enverblijfsvergunningen, maar ook bemiddeling inaccommodatie, waardering van buitenlandsediploma’s en dergelijke is ondergebracht in éénInternational Office, met zowel in Eindhoven,Tilburg en Venlo een local international office voorde front-office-taken.Voor eerstelijnshulp enadvies kunnen studenten terecht bij de studentenservicebaliesdie op elke campus van Fontysaanwezig zijn. Daar wordt een aantal gegevensgeregistreerd (mede ten behoeve van een adequateaanpak bij calamiteiten), daar kunnen ze zichverzekeren (alle buitenlandse studenten zijnverplicht zich voldoende te verzekeren) en daarkunnen zaken als het verkrijgen van eenstudentenpas geregeld worden.De Engelstalige en de Duitstalige website isverbeterd. Er is een Engelstalige brochure verschenenmet overzichtsinformatie over het Engelstaligebacheloraanbod en een Engelstalige brochure metalle masteropleidingen (ook de Nederlandstalige)die Fontys momenteel aanbiedt. Ook de Engels- enDuitstalige corporate brochure van Fontys isherzien (Sharing Knowledge, respectievelijk Wissenteilen).Buitenlandse studenten per sectorVoltijd1/10/04 1/10/03 1/10/02Economie 1188 1011 784Educatie 105 100 114Gezondheidszorgonderwijs 52 68 65Kunsten 106 113 110Mens en Maatschappij 37 34 47Techniek 477 414 320Subtotaal 1965 1740 1440DeeltijdEconomie 26 22 21Educatie 152 130 121Gezondheidszorgonderwijs 6 3 2Kunsten 1 1 0Mens en Maatschappij 29 28 32Techniek 18 21 29Subtotaal 232 205 205Totaal 2197 1945 16452004 | jaarverslag

524Marketingresultaat 53Studentenaantallen 2004/2005 per sector,gesplitst naar EU/niet-EU-student (op basis vannationaliteit)EU niet-EU totaalVoltijdEconomie 7731 232 7963Educatie 6381 31 6412Gezondheidszorgonderwijs 2120 35 2155Kunsten 618 25 643Mens en Maatschappij 3392 27 3419Techniek 4080 227 4307Subtotaal 24322 577 24899DeeltijdEconomie 897 11 908Educatie 7997 62 8059Gezondheidszorgonderwijs 128 4 132Kunsten 211 211Mens en Maatschappij 1415 10 1425Techniek 666 9 675Subtotaal 11314 96 11410afdelingen behoeven verbetering en transparantie.Studenten zien de begeleiding bij voorkeur inhanden van één persoon. In 2005 zal Fontys opdeze punten actie ondernemen.In 2004 is voor het eerst een Gebruikerstoets studerenmet een handicap gepubliceerd. Deze gebruikerstoetsstelt zich ten doel om kritisch vergelijkendeconsumenteninformatie over universiteiten enhogescholen te vergaren en te ontsluiten. Dekomende jaren zal de informatie wordenopgenomen in de Keuzegids Hoger Onderwijs. Fontyskrijgt significant meer waardering dan het landelijkegemiddelde. Fontys eindigt landelijk op eenderde plaats, met als sterke punten de intakeprocedureen het verstrekken van hulpmiddelen.In het kader van Impuls 2004 zijn binnen Fontys deprojecten Dyslexie en Digitaal Toegankelijk vanstart gegaan, waarin de studentendecanenparticiperen. Daarnaast neemt Fontys deel aan hetESF-Equalproject Kijk, zo kan het wel, dat begin2005 van start gaat.4-74-7 Langer en gelukkig werken,ook bij Fontys. Het personeelsbeleidis meer gerichtop het in dienst houden vanoudere medewerkers en opinvesteren in activiteit inplaats van inactiviteitTotaal 35636 673 36309Studenten met een functiebeperkingIn 2004 is opnieuw geregistreerd welke nieuwestudenten kampen met een functiebeperking. Dooreen brief die was opgenomen in het inschrijfpakket,zijn studenten uitgenodigd vroegtijdigcontact op te nemen met de decanen om noodzakelijkeaanpassingen te bespreken. Ruim 340studenten met een functiebeperking hebben zichgemeld. Dit is ongeveer 2,5 % van het totaal aantalnieuw ingeschreven studenten.Het aantal is beduidend hoger dan in 2003, maartoch minder dan verwacht werd op grond vanrecente onderzoeksgegevens. Het percentagestudenten dat in het hoger onderwijs belemmeringenervaart als gevolg van een functiebeperkingligt tussen 5,5% (Choice 2004) en 10%(Verwey-Jonker Instituut 2001). Het aantal nieuwestudenten met dyslexie bedroeg 165, dat is 48%van het totaal aantal nieuwe studenten met eenfunctiebeperking.In oktober 2003 heeft de Inspectie Hoger Onderwijseen bezoek gebracht aan Fontys Hogescholenin het kader van een landelijk onderzoek naarbeleid en voorzieningen voor studenten met eenfunctiestoornis. Uit de rapportage van mei 2004blijkt onder andere dat het beleid slechts gedeeltelijkis beschreven en er geen structurele evaluatieplaatsvindt. De deskundigheid en houding van dedecentrale begeleiders en de samenwerking tussenDe decanen hebben een Decaanwijzer ontwikkeldmet algemene informatie over de wet- en regelgeving,de faciliteiten en de begeleiding die Fontysheeft voor studenten met een functiestoornis. Desamenwerking met decanen van buiten Fontysheeft geleid tot een landelijke publicatie in hetkader van Handicap en Studie: Autisme in het hogeronderwijs.ToelatingsbeleidIn 2004 is er evenals vorig jaar sprake van eeninstellingsfixus voor de opleidingen Fysiotherapieen Journalistiek. De opleidingen Muziek (Conservatoriumen Rockacademie), Dans, Drama,Logopedie en Leraar Lichamelijke Oefening enSport- en Bewegingseducatie kenden aanvullendetoelatingseisen.Het percentage studenten dat (na loting oftoelatingstest) uiteindelijk met de studie startte, isrespectievelijk 63% (Fysiotherapie), 95-100%(Journalistiek), 19% (Rockacademie), 27%(Conservatorium),14% (Dans), 25% (Drama),59% (Logopedie) en 38% (LerarenopleidingLichamelijke Oefening en Sport- en Bewegingseducatie).ResultatenResultaat Fontyslabel 2004Ten aanzien van het Fontyslabel is in 2004 vooruitganggeboekt met de ontwikkeling van marketingencommunicatieplannen. Begin 2004 had ongeveer60% van de instituten een marketingplan en2004 | jaarverslag

544Marketingresultaat 5545% een communicatieplan, aan het einde van2004 beschikte ongeveer 65% van de institutenover een marketingplan en 75% over eencommunicatieplan, of was bezig met de opzet enimplementatie daarvan.Marketingresultaat100%Realisatie 200480%60%40%20%0%1. 2. 3. 4.Nee / niet aanwezigOpzetImplementatieWerking / Ja4-81. % instituten dat een marketingplan heeft2. % instituten dat een communicatieplan heeft3. % instituten dat een actueel klantenbestand heeft4. % instituten dat een actueel klantenbestand van alumni heeftDaarnaast is er op Fontysniveau een Corporate Marketingplan.MarketingplanningsprocesNa afronding van het project Markt In-Zichtworden de instituten verder begeleid bij hetmarketingplanningsproces. De website Marketing-Online ontsluit voor Fontysmedewerkersmarketinginformatie die voor een marketingplannoodzakelijk is.In 2004 is een Corporate Marketingplan voor dezakelijke dienstverlening ontwikkeld.Customer Care/Customer RelationshipManagementFontys schenkt veel aandacht aan relatiebeheer enklantzorg. Dit geldt zowel voor potentials,studenten als zakelijke klanten. Het FontysFacilitair Bedrijf heeft in het project CustomerCare/Customer Relationship Management gewerktaan professionele ondersteuning op dit gebied.In 2004 zijn de eerste vier instituten het relatiebeheersysteemgaan gebruiken dat in 2003 isaangeschaft. Het systeem wordt gebruikt terondersteuning van de studenteninstroom en dezakelijke dienstverlening en eventueel voor alumnien de stage- en afstudeerplaatsen. In 2005 zullenzes andere instituten volgen en zal het systeemdoorontwikkeld worden.4-8 Beeld opleidingsbrochurebèta-opleidingen van FontysLerarenopleiding SittardAlumnibeleidConform het Corporate Marketingplan wil Fontysde relatie met haar alumni uitbouwen. In 2004heeft een projectgroep het alumnibeleidgeformuleerd dat vanaf 2005 uitgevoerd zal worden.Naast de activiteiten die de instituten zelforganiseren zal Fontys op corporate niveau deregistratie van alumni faciliteren. Een alumnibureauzal de coördinatie op zich nemen.Ontwikkeling studentenaantallenHet aantal studenten is in 2004 gegroeid. In 2004telde Fontys Hogescholen in totaal 36.309ingeschreven studenten, een groei van 3% tenopzichte van 2003. Dit is in lijn met de landelijkegroei. Er stroomden 12.204 studenten in, eengroei van 1,9%, bij een landelijke stijging van1,7%.2004 | jaarverslag

564Marketingresultaat 57Studentenaantallen per sector2004/2005 waarvan2003/2004 waarvan2002/2003 waarvanVoltijd en duaal M V M V M VEconomie 7963 63% 37% 7660 62% 38% 7378 61% 39%Educatie 6412 36% 64% 6259 34% 66% 6058 34% 66%Gezondheidszorgonderwijs 2155 23% 77% 1961 21% 79% 1839 19% 81%Kunsten 643 51% 49% 601 49% 51% 554 48% 52%Mens en maatschappij 3419 23% 77% 3259 22% 78% 3055 20% 80%Techniek 4307 90% 10% 4498 89% 11% 4480 89% 11%Subtotaal 24899 51% 49% 24238 51% 49% 23364 50% 50%DeeltijdEconomie 908 58% 42% 848 58% 42% 759 54% 46%Educatie 8059 42% 58% 7634 43% 57% 6728 44% 56%Gezondheidszorgonderwijs 132 27% 73% 101 16% 84% 102 15% 85%Kunsten 211 47% 53% 65 89% 11% 48 88% 13%Mens en maatschappij 1425 21% 79% 1483 22% 78% 1580 22% 78%Techniek 675 92% 8% 805 92% 8% 799 92% 8%subtotaal 11410 44% 56% 10936 45% 55% 10016 45% 55%Totaal 36309 49% 51% 35174 49% 51% 33380 49% 51%Ontwikkeling marktaandeel studentenaantallenFontys had met de ingeschreven studenten eenmarktaandeel van 10,6%, een afname van 0,1procentpunt ten opzichte van 2003. Het marktaandeelinstromers bij Fontys bedroeg 11,1%, eentoename van 0,1 procentpunt.Ontwikkeling marktaandeel instroom en ingeschrevenen4-911,511Marktaandeel Fontys4-9 Beeld studentenfolderafdeling Studentenvoor-Marktaandeel10,510Instroom FontysIngeschrevenenFontyszieningen9,5920002001 2002 2003 2004Jaar2004 | jaarverslag

584Marketingresultaat 59Ontwikkeling studentenaantallen enmarktaandeel per sector• De sectoren Gezondheidszorg en Kunsten zijnten opzichte van 2003 zowel in aantal ingeschrevenstudenten als in instroom, sterkergegroeid in vergelijking met de landelijkegemiddelden.- In de sector Gezondheidszorg groeide deinstroom met 13 % (bij een landelijke groeivan 2%) en de inschrijvingen met 11%(landelijke groei 5%).- In de sector Kunsten groeide de instroom met11% (bij een landelijke groei van 3%) en deinschrijvingen met 5% (bij een landelijkegroei van 3%).• De sectoren Techniek en Mens en Maatschappijhebben zich ten opzichte van 2003 minder goedontwikkeld dan de landelijke cijfers.- De instroom in de sector Techniek is met 15%gedaald (landelijke daling 1%), en ook hetaantal ingeschrevenen is sterker gedaald(daling van 6%) dan het landelijke cijfer(daling van 0,2%).- In de sector Mens en Maatschappij groeide deinstroom met 0,4% (bij een landelijke stijgingmet 4%) en bleef de groei van het aantalingeschrevenen met 2% achter bij delandelijke groei van 3%.• De sectoren Economie en Educatie zijn wat deinschrijvingen betreft vergelijkbaar met delandelijke cijfers gegroeid (ruim 4%). Deinstroom is echter in beide sectoren sterkergegroeid dan het landelijke cijfer.- De instroom in de sector Economie groeidemet 9% (landelijke groei van 5%).- In de sector Educatie groeide de instroom met2% (bij een landelijke daling van 3%).Ontwikkeling aantal ingeschrevenen en instroom5000400030002000IngeschrevenenFontysInstroom Fontys1000020002001 2002 2003 20044-10Ontwikkeling aantal ingeschreven studenten per sectorEconomie4-10 StudenteMedische MicrobiologieStudentenaantallen15000100005000020002001 2002 2003 2004EducatieGezondheidszorgKunstenMens &MaatschappijTechniek2004 | jaarverslag

604Marketingresultaat 61Ontwikkeling aantal instromenden per sector6000Studentenaantallen50004000300020001000020002001 2002 2003 2004EconomieEducatieGezondheidszorgKunstenMens &MaatschappijTechniek4-114-11 Het project De NieuweWerkplek startte met alsdoel een nieuwe invullingaan de Fontys pc-werkplekken,in aansluiting op deveranderende vraag in hetonderwijs. Voor de gebruikermoet alles vooral noggemakkelijker worden, metWindows XP en applicatiesdie ook thuis of op het stageadresgeopend kunnenwordenHet marktaandeel ingeschreven studenten is in allesectoren van Fontys nagenoeg gelijk gebleven tenopzichte van 2003. De sectoren Gezondheidszorgen Techniek vormen een uitzondering:• Het marktaandeel van de sector Gezondheidszorgsteeg met 0,5 procentpunt.• Het marktaandeel van de sector Techniek daaldemet 0,5 procentpunt.Ontwikkeling studentenaantallen enmarktaandeel per opleidingsvormHet aantal ingeschreven voltijdstudenten was24.899, een groei van 2,7% ten opzichte van 2003.Het aantal deeltijdstudenten bedroeg 11.410, eengroei van 4,3%. Met name in de deeltijdmarktgroeide het marktaandeel van Fontys. In de voltijdmarktvertoonde het marktaandeel ingeschreveneneen lichte daling, terwijl het marktaandeel in deinstroom licht steeg.Voor de duale opleidingsvorm nam zowel deinstroom (94 studenten) als het aantalingeschrevenen (454 studenten) in 2004 af.In 2004 heeft een verkennend onderzoek plaatsgevondennaar de behoefte aan duale opleidingsroutes.De verwachting is dat de opleidingsvormenin de toekomst meer naar elkaar toe zullengroeien, maar dat is nog geen realiteit. Deinstroom van duale opleidingen blijkt ergconjunctuurgevoelig. Op korte termijn wordt hetaantal duale opleidingen beperkt en op middellangetermijn zal de samenwerking tussen deverschillende opleidingsvormen worden versterkt.Zakelijke dienstverleningDe omzet zakelijke dienstverlening is in 2004behoorlijk gestegen en bedroeg circa 14% van detotale omzet. Deze stijging komt grotendeels voorrekening van de organisatieonderdelen die zichnagenoeg uitsluitend met zakelijke dienstverleningbezighouden.• Fontys Opleidingscentrum Schoolmanagement,Bedrijfshogeschool, BAZN de bestuursacademie,DOBA Onderwijsadviseurs, Stichting OnderwijsbegeleidingMidden-Brabant (SOM), Bilan,ILEC en International Projects zijn gezamenlijkverantwoordelijk voor circa 40% van de omzetzakelijke dienstverlening. De bestuurlijke fusiemet SOM in september 2004 heeft voor circaa 2,4 miljoen euro aan de omzetgroeibijgedragen.• De overige 60% wordt gerealiseerd in institutendie zakelijke dienstverlening combineren methet verzorgen van regulier onderwijs. Binnendeze instituten is bovendien sprake van toenemendeinterne ‘zakelijke’ dienstverlening ophet specifieke deskundigheidsgebied van hetinstituut naar andere organisatie-onderdelenbinnen Fontys.Het scholingsprogramma voor accountmanagersin de zakelijke dienstverlening is voortgezet in2004.Voor 2005 staan verdere uitbouw enintensivering van dit netwerk op het programma.In het Corporate Marketingplan voor de zakelijkedienstverlening kiest Fontys voor een groeiscenariomet een duidelijke taakverdeling tussende instituten en het corporate niveau.2004 | jaarverslag

625Ontwikkelresultaat 63the learningcommunityBilobaprogrammaFontyslabelVolgens de eisen van het Fontyslabel levert eeninstituut de vereiste ontwikkelresultaten wanneer:• het investeert in kennisprojecten en de resultateninbouwt in het curriculum;• het de klant altijd betrekt bij de ontwikkeling vanHet Bilobaprogramma is een complexevernieuwingsoperatie. Het gaat om een systeemveranderingwaarbij niet alleen de inhoud van hetonderwijs verandert, maar ook de vorm, de onderwijsactiviteiten,het onderwijsprogramma, de rolvan de student en docent en de organisatie.5-2 5-35-1 Fontys HogeschoolWerktuigbouwkunde heeftapparatuur geleverd voorBurkina Faso5-2 Mediatheekmedewerkersvan Fontys HogeschoolCommunicatie5-45-55-15-3 Een student van FontysRockacademie in actie tijdenseen van de PerformingNights5-4 Klassikale informatie tijdensde Klantdag van de afdelingICT Services5-5 Ruim 400 Fontysmedewerkersen enkele bestuurlijkactieve studentenkwamen in de Eftelingbijeen voor de manifestatie‘Fontys durft te dromen,Biloba kraakt de noten’. Eenschitterende dag, waarophet sprookje Biloba meerwerkelijkheid werdonderwijs en onderzoek.Instituten zijn in 2004 gestart met de ontwikkelingvan majors en minors. Het ‘getransformeerde’onderwijs is in de toekomst volgens de uitgangspuntenvan het Bilobaprogramma constructivistisch,competentiegestuurd en vraaggericht, waarbijoptimaal gebruik wordt gemaakt van ict.Fontys heeft in 2004 krachtig geïnvesteerd ininnovatieve ontwikkelingen, die aan deontwikkelresultaten van de instituten bijdragen.Op de eerste plaats is het Bilobaprogramma opintensieve wijze met een brede betrokkenheid inde organisatie voortgezet. Daarnaast is er vanuitverschillende invalshoeken gewerkt aan de introductieen implementatie van activiteiten op hetgebied van kennisinnovatie, kenniscirculatie enonderzoek:• opstart en voortzetting van lectoraten enkenniskringen;• flankerend beleid voor onderzoeksactiviteitenen kennisontwikkeling;• de positionering van Fontys als kennisinstituutin de regio.Ontwikkeling onderwijsconceptMedio 2004 is de Kadernotitie Biloba verschenen.Deze brochure, die bestemd is voor alle medewerkersvan Fontys, verschaft informatie over debelangrijkste bouwstenen van het nieuwe onderwijsmodelDe ontwikkeling van een constructivistischonderwijsconcept krijgt vorm in deontwikkeling van de majors en de minors. Bij eenoverschakeling naar competentiegestuurd envraaggericht onderwijs is het noodzakelijk dewijze van toetsing aan te passen. Daartoe is eenvisiedocument uitgebracht waarin de Fontysvisieop toetsing en assessment is opgenomen. Er zijnworkshops ontwikkeld ter ondersteuning van hetontwerpen van assessmentvormen, die in 2005worden uitgevoerd. Daarnaast worden erassessorentrainingen ontwikkeld om de expertiseop dit terrein breed te spreiden in de organisatie.Er is een Fontysvisie op studieloopbaanbegeleidinggeformuleerd met als uitgangspuntdat iedere hbo-professional een arbeidsidentiteiten (studie)loopbaancompetenties dient teontwikkelen. Op basis van deze visie zijn goodpractices geïnventariseerd. In het voorjaar 2005verschijnt een Biloba-uitgave over dit onderwerp.Om de de major-minorstructuur en de onderwijstransformatiete realiseren, is het van essentieelbelang dat het onderwijspersoneel over degeëigende capaciteiten beschikt om het nieuweonderwijsconcept te implementeren en verder teontwikkelen. Daartoe is een professionaliseringsbeleidgeformuleerd, dat vanaf 2005 wordtuitgevoerd. Nieuwe docentrollen zullen wordengetraind, waarbij de nieuwe manier van onderwijzenen het gebruik van ict-faciliteiten eenbelangrijke plaats innemen.Ontwikkeling majors en minorsVoor de invulling van de major-minorstructuur iseen selectie gemaakt van 40 majors en 41minors.De ontwikkeling van de majors, die in september2005 alle starten, is in volle gang.In 2004 is een tiental minor-pilots uitgevoerd.Aande uitwerking van de gewenste onderwijstransformatiein de minors zal in 2005 met nadrukworden gewerkt.2004 | jaarverslag

645Ontwikkelresultaat 655-65-6 Beeld opleidingsbrochureLichamelijke opvoeding vanFontys SporthogeschoolStudenten worden bij de nieuwe ontwikkelingenbetrokken via medezeggenschap en door hetorganiseren van studentenpanels. Het werkveldwordt bij de onderwijsontwikkelingen betrokkenvia de Raden van Advies. In 2004 werd voor eengecombineerde bijeenkomst van de Raden vanAdvies van verschillende instituten een bijeenkomstgeorganiseerd waarin de nieuweontwikkelingen zijn besprokenOntwikkeling ict-omgevingIn 2004 is het strategisch ICT-beleidsplan 2004-2007tot stand gekomen. Het beleidsplan benadrukt denoodzaak tot het beter benutten, bevorderen enbevoorwaarden van de ict-infrastructuur en hetgebruik van ict-toepassingen binnen Fontys alsgeheel en de individuele Fontysinstituten. Het planbeschrijft ook de bijdrage van ict aan de transformatievan het onderwijs.Door de geslaagde afstemming tussen onderwijsen ict-dienstverlening op alle niveaus -operationeel, tactisch en strategisch -, heeft ICTServices haar motto voor 2004 ‘Klant centraal’waargemaakt. Dit blijkt ook uit de groeiendeklanttevredenheid. Een belangrijk initiatief is deontwikkeling van de ict-architectuur om deontwikkeling van ict meer inzichtelijk te kunnensturen.Dit jaar is de basis gelegd voor ‘de nieuwe werkplek’:een ingrijpende vernieuwing van de ictwerkplekvoor studenten en medewerkers, diegepland is in 2005. De nieuwe werkplek biedt veelmeer flexibiliteit aan de gebruiker. De standaardtoepassingenworden gemoderniseerd.Dit alles past bij de ontwikkeling van het Bilobaprogramma,waarin de programmalijn ‘ict enoverige instrumentontwikkeling’ is opgezet om detransformatie van het onderwijs met ict te ondersteunen.De doelstelling om te transformeren naarcompetentiegestuurd onderwijs op de schaalgroottevan Fontys maakt de invoering van eendigitaal portfolio en digitaal ondersteunde persoonlijkeontwikkelings- en activiteitenplannennoodzakelijk. Het ontwerp van deze instrumentenis gereed. Dit vormt de basis voor de verdereimplementatie in 2005.Het lectoraat Educatieve functies van ict heeft ditjaar een aantal projecten afgerond en vele nieuweinitiatieven genomen. Een kleine selectie van deactiviteiten: virtueel discursief kennisnetwerk,trainingsmodule informatievaardigheden, doorlopendeict-leerlijn, Grassroots (evaluatie enlocatiehouderschap), Nederland in de Europeanvirtual school, mind tools in techniekonderwijs,virtueel bedrijf en praktisch gebruik van leerobjecten.Fontys is in 2004 weer succesvol geweest in hetverwerven van subsidies op tenders van SURF ende Digitale Universiteit. Fontys Hogeschool voorde Kunsten heeft financiering ontvangen voor hetproject Internationale Didactische Interacties inKunsteducatie (IDIK), en Fontys HogeschoolToegepaste Natuurwetenschappen isco-begunstigde voor het project Actief Leren -Transparant Beoordelen (ALTB).In het kader van de Digitale Universiteit zal Fontysin 2005 in dertien projecten participeren.Ontwikkeling lectoraten enkenniskringenIn de loop van 2004 zijn twee nieuwe lectoratenopgestart:• Algemene Pedagogiek (halftime) bij FontysHogeschool Pedagogiek met als lector dr. B.Levering en als doelstelling: Kennisontwikkelingmet betrekking tot de toenemende gebiedsuitbreidingvan het pedagogische veld (kinderopvang,allochtone jongeren enz), detoenemende complexiteit van het professioneelpedagogisch handelen en de preventie vanopvoedingsproblemen en ontwikkelingsachterstand.• Architectuur van Embedded Systemen (fulltime)bij Fontys Hogeschool Informatica met alslectoren dr.ir. G. C. van Loo en dr.ir. H.M.J.M.Dortmans en als hoofddoelstellingen:curriculumontwikkeling om het vakgebied in deverschillende technische opleidingen teimplementeren en de vorming van een brugfunctievoor de kennisontwikkeling in hetregionale MKB. Het vakgebied ‘Embeddedsystemen’ is gericht op het inbouwen vandigitale intelligentie in apparaten, machines eninstrumenten.Daarnaast is er bij de Economische HogeschoolTilburg een bijzonder lectoraat geïnstalleerd metde doelstelling een expertisecentrum op hetgebied van sportbusiness tot stand te brengen.Het aantal lectoraten ultimo 2004 bedroeg hiermeeachttien,waarvan twaalf op fulltimebasis en 4op halftimebasis. De overige twee betreffen debijzondere lectoraten die binnen een omvang van0,1 à 0,2 fte contractueel vastgelegde activiteitenuitvoeren.2004 | jaarverslag

665Ontwikkelresultaat 67In totaal was in 2004 voor de lectoraten/ kenniskringeneen budget van circa a 3.100.000,-beschikbaar.De Stichting Kennisontwikkeling HBO (SKO) heeftin 2003 de Commissie Karssen gevormd voor eentussentijdse evaluatie van de lectoraten. Dezecommissie heeft bij Fontys een vijftal lectoratendoorgelicht en de tot dan toe bereikte resultatenpositief gewaardeerd. Ook heeft zij aanbevelingengedaan voor verbetering van het functioneren.Deze aanbevelingen heeft Fontys ter hartegenomen door onder andere scherper te gaanfocussen op de professionalisering van docentenen de doorwerking van de resultaten vanlectoraten/kenniskringen in de curricula vanbachelors en masters. Gebleken is dat brederedoorwerking van het werk van lectoraten/kenniskringenin de staande organisatie tot nog toeonvoldoende is bereikt. Deze doelstellingenkunnen slechts gerealiseerd worden als er eenlangdurig flankerend, ondersteunend beleidgevoerd wordt. In 2004 is hiertoe een aanzetgedaan in de vorm van beleidsnotities op hetgebied van personeelsbeleid en onderzoek. In2005 en volgende jaren zal dit beleid naderworden uitgewerkt en uitgevoerd. De Raad vanBestuur heeft de doelstellingen die met delectoraten/ kenniskringen bereikt dienen teworden, opgenomen in de managementcontractendie jaarlijks met de instituutsdirecteuren wordenafgesloten. Deze resultaatverplichting bevordert dezichtbare doorwerking in de curricula.In 2004 was voor de volgende drie lectoraten hetlaatste jaar van de eerste vierjaarlijkse periodeaangebroken:• Sociale Infrastructuur en Technologie;• Ontwikkeling scholen en professionaliseringschoolmanagement;• Mechatronica.Om een afgewogen besluit over de continueringmogelijk te maken, is er voor elk van deze drielectoraten en de daamee verbonden kenniskringeen interne audit uitgevoerd. Doel van de auditwas een onafhankelijke toetsing van de matewaarin de bij de aanvraag van het lectoraatgeformuleerde doelstellingen bereikt zijn. HetConvenant Lectoren en Kenniskringen in het HogerOnderwijs (SKO) en het verslag van de tussentijdseevaluatie door de Commissie Karssen vormenhierbij een algemeen referentiekader. Op basis vande auditresultaten heeft de Raad van Bestuurbesloten de betreffende lectoraten te verlengenmet een periode van vier jaar.Afgaande op de landelijke berichtgeving over desubsidiëring van lectoraten, zal in de komendejaren een hoger budget beschikbaar komen. Bij dekeuze van nieuwe lectoraten zal Fontys ernaarstreven een evenwichtiger spreiding van lectoratenOverzicht lectoratenLectoraat Namen lectoren Verbonden instituut2004 | jaarverslag5-75-7 Interne mobiliteit gaat hetvastroesten tegen. HetLoopbaancentrum Personeelheeft meer mogelijkhedengekregen om medewerkersbeter te begeleiden bij eenmogelijke overstap binnenFontys• Economie/CommunicatieSport Business prof. dr. M. van Bottenburg Fontys Economische Hogeschool TilburgBuitengewoon lectorDuurzame stads- en streekontwikkeling drs. J.F.L.M.M. Dagevos Een vijftiental Fontysinstituten zijn hierbij insamenwerking met HAS Den Bosch dr. M.Y.A.H. te Poel betrokken, evenals enkele externe partijen,zoals HAS Den BoschSport Management J.F. van den Wall Bake Fontys BedrijfshogeschoolBuitengewoon lector• Gezondheidszorg, Mens en MaatschappijSociale Infrastructuur en Technologie prof. dr. G. van der Laan Fontys Hogeschool Sociaal Werkdr. J.M.C. SteyaertFontys Sociaal Pedagogische HulpverleningEvidence Based Practice;Implementatie en evaluatie in de Verpleegkunde dr. C.M.M. Cox Fontys Hogeschool Verpleegkundeen Fysiotherapeutische praktijk dr. A. Titchen Fontys Paramedische HogeschoolCareer Development dr. T.G.C. van Aken Fontys Hogeschool Personeel en Arbeiddr. W. M. Reynaert• OnderwijsOntwikkeling van Scholen en prof. dr. E.B.P. Verbiest Fontys PABO LimburgProfessionaliseringFontys PABO TilburgSchoolmanagementFontys PABO EindhovenFontys PABO ’s-HertogenboschFontys Opleidingscentrum Schoolmanagement

685Ontwikkelresultaat 69vervolg - Overzicht lectoratenHet nieuwe leren en nieuwe leerarrangementen drs. H.F. van Aalst Fontys PABO Limburgdrs. J.M. Kok MCMFontys PABO TilburgFontys PABO EindhovenFontys PABO ‘s-HertogenboschDidactiek van het Beroepsonderwijs prof. dr. J.M.M. van der Sanden Fontys Pedagogisch Technische Hogeschool inEindhovenInteractieve vormen van kennisontwikkeling in dr. P. Ponte Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorgde speciale onderwijszorgWaardeneducatie Filosofie Ethiek dr. H. van Veghel Fontys Hogeschool Theologie LevensbeschouwingCentrum voor Filosofie en EthiekEducatieve functies van ict dr. P.A.M. Kommers Fontys Lerarenopleiding Sittarddr. P.B. SloepAlgemene Pedagogiek dr. B. Levering Fontys Hogeschool PedagogiekLeerstrategieën dr. S. Bolhuis Fontys Lerarenopleiding Tilburg• Techniek, NatuurwetenschappenBedrijfskundig management in het MKB H.G. Dix RA Fontys Hogeschool Bedrijfskaderir. A.M.J. SchurgersArchitectuur van Embedded Systemen dr. ir. H.M.J.M. Dortmans Fontys Hogeschool Informaticadr. ir. G. C. van LooMechatronica dr. J.P.C. Bernards Fontys Hogeschool Informaticair. H.M.J.M. van LogtenSupply Chain Management ir. H. Q. Betlem Fontys Hogeschool Bedrijfskunde en Logistiekdr. ir. R. Kwikkers5-85-8 Beeld opleidingsbrochuretechnische lerarenopleidingenvan Fontys pedagogischTechnische Hogeschool inEindhovenover de verschillende onderwijsdomeinen tebewerkstelligen. Dit betekent dat met namethema’s op technisch en economisch gebied en ophet terrein van de kunsten prioriteit zullen krijgen.Regionale positionering van Fontys alskennisinstellingFontys heeft een groot aantal educatieveopleidingen met contacten in het educatieve veld.Bundeling van krachten, samenwerking en eengezamenlijk optreden naar het scholenveld zijnvan groot belang om een intensievere en meergestroomlijnde kennisuitwisseling te realiseren. Indit kader is in 2004 gewerkt aan de ontwikkelingvan Regionale Centra voor leraarsberoepen.Bedoeling is om in 2005 drie regionale samenwerkingverbandente starten tussen het scholenvelden de gebundelde educatieve opleidingen vanFontys. Ook de lectoraten op educatief terrein ende onderwijsbegeleidingsdiensten zijn bij dezesamenwerkingsverbanden betrokken.Het lectoraat Bedrijfskundig Management voor hetMKB heeft gekozen voor een sterk vraaggestuurdewerkwijze. Het MKB wordt uitgenodigd en actiefbenaderd om onderzoeksvragen aan te reiken, dievervolgens multidisciplinair, meestal vanuiteconomische en technische expertises, wordenaangepakt. Medio 2004 heft het Ministerie vanOCW a 6.000.000,- beschikbaar gesteld aan deStichting Innovatie Alliantie (SIA) ter financieringvan regionale innovatieprogramma’s, dezogenaamde RAAK-gelden. Fontys heeft geopteerdvoor twee projecten met een omvang van elka 300.000,-. Deze projecten zullen het proces datdoor het lectoraat in gang is gezet, versterken.Toekenning van de RAAK-subsidies wordtverwacht in het voorjaar van 2005.Kennisontwikkeling enonderzoekBeleidsontwikkeling kerntaak onderzoekHet landelijke InnovatiePlatform heeft in 2004 eengroot aantal beleidsinitiatieven beschreven, waarvaner verschillende relevant zijn voor het hogeronderwijs. De rode draad daarin is, dat het hbozijn onderzoekstaak als kerntaak beschouwt en dekenniscirculatie met het bedrijfsleven organiseert.De inrichting van lectoraten en kenniskringen iseen belangrijk initiatief om stappen in dezerichting te zetten. Daarnaast is het noodzakelijknieuw beleid te ontwikkelen voor de positioneringvan onderzoeksactiviteiten en kennisontsluiting.Fontys kiest voor beroepsinnovatie als onderzoeksdoelen wil op dat gebied de samenwerking metbedrijven en instellingen uitbreiden enintensiveren. Er wordt gestreefd naar versterking2004 | jaarverslag

705Ontwikkelresultaat 71van de interactie tussen onderzoek en onderwijs,bijvoorbeeld in projectonderwijs, dualisering vanonderwijs, stage- en afstudeerwerk.Vanuit hetpersoneelsbeleid wordt gewerkt aan de versterkingvan de gewenste positie van Fontys in kenniscirculatieen onderzoek, zowel door deontwikkeling van daarvoor benodigdecompetenties als in het aannamebeleid.Dit jaar is het initiatief genomen om kennisproductenvan Fontysmedewerkers binnen enbuiten Fontys bekend te maken. Elke medewerkerkan zijn of haar eigen kennisproducten opnemenin de Fontysdatabank van publicaties.Een ander initiatief om de naam van Fontys alskennisinstelling te promoten, is de instelling vande Fontys Kennisprijs, die in 2004 voor het eerst istoegekend. Daarbij gaat het niet alleen ompublicaties, maar ook om een actieve instellingnaar het werkveld, deelname aan de professionelediscussie, het naar binnenhalen van de praktijk enhet uitdragen van wat Fontys in onderwijs enonderzoek doet en te bieden heeft. Peter vanKollenburg (Fontys Hogeschool Electrotechniek)ontving tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst 2005 deeerste uitgave van deze prijs.Onderzoeksactiviteiten StipendiumfondsDe Raad van Bestuur biedt de Fontysinstituten enhet Fontys Facilitair Bedrijf financiële ondersteuningbij toepassingsgericht onderzoek, promotieof specifieke scholing. Doelen hiervan zijn:• vergroten van de professionele ontwikkeling vanindividuele medewerkers, vooral oponderzoeksterrein;• verwerven van in strategisch opzicht essentiëleen ontbrekende kennis ;• bevorderen van kenniscirculatie doorpublicaties;• inspelen op het nationale en internationaleontwikkelingsperspectief.De ambities van Fontys op het gebied van onderzoeken promoties vragen om een heroverwegingvan plaats, functie en omvang van hetStipendiumfonds.De volgende onderzoeksactiviteiten zijn in 2004vanuit het Stipendiumfonds bekostigd:Bekostigde onderzoeksactiviteiten 20045-9OnderzoeksactiviteitMultinational Web Use Research on Virtual Social NetworksCorporate communicatie als kritische succesfactor in organisatiesVraaggericht werken in een maatschappelijke voorwaardelijke contextEvidence based in de geestelijke gezondheidszorgDoen en blijven doen, evidence based voorlichtenKwaliteit in het Hoger onderwijsVoortijdige studiestakersLeerfuncties van schrijftaken in het hbo, in het bijzonder in de lerarenopleidingOpleiden en leren op de werkplek in een competentie gerichte lerarenopleidingEen nieuwe generatie leerdersInstituutFontys Hogeschool CommunicatieFontys Hogeschool CommunicatieFontys Hogeschool Sociaal werkFontys Hogeschool VerpleegkundeFontys Paramedische HogeschoolFontys Facilitair BedrijfFontyspabo’sFontyspabo’sFontys Facilitair BedrijfFontyspabo’s5-9 In de bouw van de tweedefase van Fontys Hogeschoolvoor de Kunsten is beginoktober het hoogste puntbereikt. Bij die gelegenheidhesen Ruud Vreeman, burgemeestervan Tilburg enbestuursvoorzitter NorbertVerbraak twee vlaggen naarde top2004 | jaarverslag

726Samenwerkingsresultaat 73the learningcommunityDoorstroomprogramma’s6-36-4FontyslabelVolgens de eisen van het Fontyslabel levert een instituutde vereiste samenwerkingsresultaten wanneer:• het instituut naast de vanzelfsprekende internesamenwerking ook samenwerkt met andere Fontysinstitutenen het Fontys Facilitair Bedrijf;• het instituut strategische partnerschappen metexterne onderwijsinstellingen afstemt met andereinstituten.Binnen Fontys wordt in de bacheloropleidingensamenwerking tussen instituten bevorderd door deintroductie van het major-minorsysteem. De Fontysinstituten worden hiermee uitgedaagd om over degrenzen van het eigen instituut heen te kijken en eenOm voor een hbo-afgestudeerde met eenbachelordiploma een directe toegang naar eenuniversitaire masteropleiding zeker te stellen, iseen specifieke type minor ontworpen: de schakelminor.De student kan na het afronden van dieminor afzien van een schakeljaar. Fontys heeft opbestuurlijk en op managementniveau afsprakengemaakt over de aard en inhoud van de doorstroomprogramma’smet de TU/e, de UvT en deOUN.. De afspraken geven de student helderheidover de kennis en vaardigheden die hij moetbezitten om succesvol te kunnen doorstromen. Deschakelminors zijn op basis van de overeengekomenuitgangspunten ontwikkeld.Vanaf 2005kunnen de studenten hiervan profiteren.6-16-26-5transparant onderwijsaanbod te genereren doordathet onderwijsaanbod in beginsel toegankelijk is voorelke student die een bepaalde minor wil volgen.De minoren resulteren voor studenten in interessantekeuzemogelijkheden op het snijvlak van diverseopleidingen binnen Fontys.Samenwerkingsresultaten leiden tot gemeenschappelijkeproducten en diensten. De gezamenlijkedoelstellingen en wederzijdse verwachtingenworden vastgelegd in documenten. Partners kun-Fontys is met de haar omringende HogeschoolZuyd en Avans Hogeschool in gesprek om waarnuttig en mogelijk in het bachelordomein hetonderwijsaanbod op elkaar af te stemmen. Fontysen Hogeschool Zuyd hebben reeds een convenantvoor de pabo’s gesloten.In het afgelopen jaar is een begin gemaakt met devormgeving van de samenwerking tussen Fontysen Avans in de opleiding Verpleegkunde. Desamenwerking Avans-Fontys bij de rechtenopleidingis een succes: de Juridische HogeschoolTilburg-Den Bosch had een gezamenlijkeinstroom van 419 studenten in 2003-2004 en 569studenten in 2004-2005.nen instellingen en organisaties zijn van publiek-Masteropleidingen6-1 Studenten en medewerkersvieren feest met Wipneusen Pim op het 25-jarig jubileumvan FontysLerarenopleiding Sittard6-2 Mevrouw Hanja Maij-Weggen, Commissaris vande Koningin in Noord-Brabant, bracht in mei eenbezoek aan FontysHogescholen in Eindhoven6-3 Drs. Henk van Zeijts, hoofdCreative Learning WaagSociety, houdt een presentatie‘Computergames in hetonderwijs?’ op het 25-jarigjubileum van Fontys lerarenopleidingSittard6-4 DOBA-onderwijsadviseurMonique Loots tijdens eenpresentatie van een aantrekklijkeleeromgevingvoor jonge kinderen op deNationale Onderwijs-6-5 Studenten van FontysInternationale HogeschoolEconomie mochten met hethet product van hun ondernemingPetQuisit (eendesign voederstation voorhonden en katten) deelenemenaan een Europese wedstrijdop Malta. Daar werdenze vierde van 20 deelnemendelandenof privaatrechtelijke aard. Uiteindelijk is er maaréén oogmerk: het op doelgerichte en doelmatigewijze aanbieden van kennisprocessen en kennisproducten.Fontys kiest in toenemende mate voor samenwerkingop complementaire gebieden in hetbachelor-, master- en doctoraataanbod en op hetgebied van zakelijke dienstverlening. Het proceskomt geleidelijk op gang. In het mastergebied moetnog veel aandacht worden besteed aan de organisatorischeen kwaliteitsaspecten en het verkrijgen vanvoldoende ‘koopkrachtige’ cursisten.Realisatie van de tweede cyclus (masteropleidingen)en de derde cyclus (doctoraat) krijgtin de komende jaren een hoge prioriteit.In de bacheloropleidingen zijn hbo-instellingenveelal concurrenten. Dit geldt in mindere matevoor de masteropleidingen. De meerwaarde vanhet bundelen van expertise voor een goed aanbodin de private en soms dunne markt ligt eerder voorde hand. Fontys heeft op mastergebied in hetafgelopen jaar aanzienlijk in de samenwerkinggeïnvesteerd.Als voorbeelden kunnen wordengenoemd: de tweede-fase-opleidingen in deKunsten met Hogeschool Zuyd, de MasterAdvanced Nurse Practitioner met Avans Hogeschoolen een negental masters in de gebiedeneconomie, business administration en financiëndie samen met de Open Universiteit Nederlandworden uitgevoerd.De belangrijkste vraag is op welke wijze het aantalcursisten kan worden verhoogd. Het antwoordlijkt te liggen in de aanbieding van de opleidingenin de Engelse taal, wat binnen twee jaargerealiseerd moet zijn.2004 | jaarverslagtentoonstelling

746Samenwerkingsresultaat 756-66-6 Beeld opleidingsbrochureVersnelde lerarenopleidingvan Fontys SporthogeschoolFontys Graduate School stimuleert en coördineertdeze processen en is penvoerder van de samenwerkingsovereenkomstenop instellingsniveau.Door de institutionalisering van Fontys GraduateSchool wordt aan een verdere positionering enverankering van de masters binnen de Fontysorganisatiegewerkt.Afsprakenkader FontysHogescholen - ROC’sIn 2004 is het regionaal afsprakenkader ondertekendtussen Fontys Hogescholen,Arcus College,ROC Eindhoven, Gilde Opleidingen, KoningWillem I College, Leeuwenborgh Opleidingen,ROC Leijgraaf, ROC Midden Brabant en ROC TerAa. De partners werken aan verbetering van dedoorstroom in de beroepskolom, preventie vanuitval, bevordering van kwalificatiewinst,implementatie van het loopbaandenken enrealisatie van doorlopende leerwegen.Bestuurlijke integratie met deSOMIn 2004 is een bestuurlijke fusie tussen Fontys ende Stichting Onderwijsbegeleiding Midden-Brabant (SOM) tot stand gekomen. De bestuurlijkefusie is gericht op geïntegreerde productontwikkelingen geïntegreerde marktbewerking enmoet uitmonden in de vorming van een regionaaleducatief centrumDOBA OnderwijsadviseursEvenals SOM ondersteunt DOBA Onderwijsadviseurs,sinds 2003 een Fontysinstituut, scholenen instellingen op het gebied van schoolontwikkelingen leerlingenzorg. DOBA werkt met verschillendeFontysinstituten samen:• Met SOM en BAZN de bestuursacademieontwikkelt DOBA een aanbod gericht op deintroductie van de lumpsumfinanciering in hetprimair onderwijs.• Samen met Fontys PABO Eindhoven ontwikkeltDOBA activiteiten op gebied van het nieuweleren, techniekeducatie en cultuureducatie.• Met de Fontyspabo’s en Fontys OpleidingscentrumSpeciale Onderwijszorg heeft DOBAafspraken gemaakt om DOBA-medwerkers in tezetten als docent.Met een aantal grote schoolbesturen heeft DOBAovereenstemming bereikt over de inrichting vanadviesteams (klantenteams), waardoor er goedeuitgangsposities worden geschapen voor ‘learningcommunities’.Innovatiearrangement TOP-3CIn 2004 hebben gesprekken met een groot aantalinstellingen uit de Tilburgse regio ertoe geleid datmen gemeenschappelijk zal deelnemen aan hetproject TOP-3C.TOP-3C staat voor TilburgsOnderwijs Productiebedrijf: Context, Concepten,Competenties.Het project wil een betere aansluiting bewerkstelligentussen de lerarenopleidingen voor dealgemeen vormende vakken en de beroepsopleidingenvan vmbo en hbo. De toekomstigeleraren moeten kunnen functioneren in eenpraktijkgerichte beroepsopleiding op basis vaneen adequate kennis en aangepaste didactiek. Opdeze wijze behalen leerlingen sneller hun diplomaen zulle minder leerlingen zonder diploma deschool verlaten.De leerstof voor die leerlijnen wordt ontwikkeld inde onderwijswerkplaats TOP, een simulatiebedrijfdat op basis van echte opdrachten producten endiensten verleent aan bedrijven en instellingen inde regio.In TOP-3C zullen over de periode van drie jaar ineen wisselende bezetting circa 4.500 vmboleerlingenwerken, 900 mbo-leerlingen en 1000studenten van 8 opleidingen van de lerarenopleiding.Digitale UniversiteitDe Digitale Universiteit (DU) is een samenwerkingsverbandvan tien hogescholen enuniversiteiten. De DU richt zich op het realiserenvan onderwijsvernieuwing en het toepassen vanict bij de participerende instellingen met als focusde transformatie van opleidingen. Daaraan werktde DU in een groot aantal projecten met alsresultaat de ontwikkeling van digitale leermaterialen,tools en expertise. Fontys is vanaf deoprichting lid van de Digitale Universiteit.Fontys streeft naar een optimale afstemmingtussen de interne ontwikkelingen op het gebiedvan ict en onderwijs en de activiteiten binnen deDigitale Universiteit.In 2004 werd de projectorganisatie aanmerkelijkverbeterd ten opzichte van de voorafgaande jaren.Er is een nieuwe procedure voor de acceptatie enbeheersing van projecten ingevoerd. Het HandboekDU-projecten beschrijft de wijze waarop projectenworden ontwikkeld en uitgevoerd.Voor de nood-2004 | jaarverslag

766Samenwerkingsresultaat 776-76-7 Leerlingen VO in witte jasop laboratoriumbezoek tijdensde meeloopdag van denieuwe opleiding AppliedScience op FontysHogeschool ToegepasteNatuurwetenschappenzakelijke juridische afwikkeling van projecten ishet Handboek Juridische Structuur DU-projecteningevoerd.De Digitale Universiteit en de Stichting SURFhebben in 2004 gezamenlijk een educatieveservice provider opgericht. Deze joint-venture(onder de naam Espelon B.V.) exploiteert enbeheert de producten die door SURF en de DU zijnontwikkeld. Espelon sluit contracten metafnemers, regelt de ondersteuning en het gebruik,en zorgt voor technisch en functioneel onderhoudvan het materiaal.Samenwerking met universiteitenin het buitenlandFontys heeft een samenwerkingsovereenkomstmet een vijftal universiteiten in Zuid-Afrika: CapeTechnikon,Tshwane University of Technology,University of Natal, Universiteit van Stellenboschen het Peninsula Technikon. De activiteiten die inhet kader van deze samenwerkingsverbandenworden uitgevoerd, zijn in 2004 voortgezet en opeen enkel onderdeel geïntensiveerd.De samenwerking met de Politeknik NegeriBandung in Indonesië biedt groeikansenHet aantal uitwisselingsstudenten met de HongKong Polytechnic University in China zal naarverwachting drastisch afnemen.2003-2004 2004-2005 (prognose)Instroom Uitstroom Instroom UitstroomZuid-Afrika 5 24 13 30Indonesië 22 5 27 12China 172 4 176 12Totaal 199 33 216 54Wat opvalt, is dat de instroom procentueel gezienveel minder toeneemt dan de uitstroom.Vooral hetaantal instromende Chinese studenten blijft achter.Dit heeft te maken met een aantal factoren, zoalsverbetering van het onderwijs in China zelf, dedure euro, de hoge studiekosten in Nederland,taalbarrières, slechte ervaringen met het verkrijgenvan een inreisvisum en verblijfsvergunning,evenals de invoering van Neso-certificaten voorChinese studenten. Grote kansen voor hetrealiseren van een belangrijke instroom liggen ophet gebied van de masteropleidingen.Voorwaardeis echter dat de masteropleidingen zo spoedigmogelijk in de Engelse taal worden aangeboden.Verenigd KoninkrijkMet universiteiten in het Verenigd Koninkrijkwordt samengewerkt op het terrein van mastersvoor speciale onderwijszorg, toegepaste socialewetenschappen en choreografie. In eerste instantiewordt samenwerking gezocht met de RoehamptonUniversity in Londen. In het afgelopen jaar hebbenFontys en Roehampton een algemene samenwerkingsovereenkomstgetekend, die naar verwachtingzal resulteren in een zeer intensieve samenwerkingin onderwijs en onderzoek op het niveauvan master en doctoraat. Op instituutsniveauwordt dan nader bepaald ‘wie wanneer wat doettegen welke kosten’ en hoe de onderwijs- enexamenregeling eruit komt te zien.De samenwerking met Roehampton zal verderworden verbreed en verdiept.UitwisselingsovereenkomstenInternationale uitwisseling vindt tijdens debacheloropleiding veelal plaats in het kader vanEuropese mobiliteitsprogramma’s als Socrates enLeonardo. Met 120 buitenlandse hogeronderwijsinstellingenvindt uitwisseling plaats,onder andere met instellingen in België (achttien)in Duitsland (achttien), in Groot-Brittannië (zestien),in Finland (veertien) en in Spanje (tien).Het aantal studenten dat bij deze mobiliteit isbetrokken, is relatief beperkt. Ongeveer 800studenten gaan van Nederland naar andere Europeselanden en ongeveer 400 studenten komen ervoor terug. Deze mobiliteit vindt plaats op basisvan uitwisselingsovereenkomsten.Buiten Europa wordt ook met een groot aantaluniversiteiten samengewerkt, veelal in het kadervan Europese stimuleringsprogramma’s. Desamenwerking wordt beperkt tot de onderwerpendie in de projectvoorstellen zijn opgenomen.Gedetailleerde gegevens over mobiliteit zijn opcentraal niveau nog niet integraal beschikbaar. Datimpliceert een afbreukrisico, omdat niet adequaatkan worden gereageerd bij calamiteiten.Op dit moment wordt er een centraal registratiesysteemin gebruik genomen zodat vanaf 2005 opelk moment van elke uitgaande of binnenkomendestudent of docent bekend is waar hijstudeert, stage loopt of doceert.2004 | jaarverslag

787Personeelsresultaat 79the learningcommunityOntwikkeling personeel7-1 7-47-2 7-37-57-1 Een studiegroepje van7-3 Rondleiding in de serverruimteFontys Hogeschooltijdens de KlantdagCommunicatievan de afdeling ICT Services7-2 Twee studenten van Fontys7-4 De werkgroep OnderwijsRockacademie in actie tijdensvan de Fontyseen van de PerformingStudentenraad presenteerdeNightsde resultaten van de FontysStudentenenquête7-5 De complete mediatheekcollectievan Fontys isondergebracht in eendigitale catalogus, diezowel binnen als buiten hetFontysnetwerk vrij tegebruiken isFontyslabelVolgens de eisen van het Fontyslabel levert eeninstituut de vereiste personeelsresultaten wanneer:• het instituut een personeelsbeleidsplan heeft enfunctionerings- of competentieontwikkelingsgesprekkenworden gevoerd;• de medewerkers redelijk tevreden zijn;• de zakelijke dienstverlening een positief effectheeft op de deskundigheid van medewerkers enmedewerkers actief netwerken;• gewerkt wordt aan competentiemanagement,emplooibaarheid en mobiliteit;• het instituut systematisch werkt aan deontwikkeling van het personeel.Professionalisering is noodzakelijk om medewerkersvoor te bereiden op nieuwe rollen in het ‘getransformeerde’onderwijs, zoals studieloopbaanbegeleideren assessor. Docenten moeten daarnaast goed voorbereidzijn op intensief gebruik van de elektronischeleeromgeving. In het kader van de groei van toegepastonderzoek zijn meerdere docent-onderzoekersnodig.Het personeelsbeleid van Fontys en de uitvoeringdaarvan - het personeelsmanagement - isontwikkelingsgericht. Voor een organisatie metals motto ‘Idealisme in learning communities’ isdat een logische en noodzakelijke keuze. Vrij naarhet strategisch plan van Fontys kan de centraledoelstelling van het personeelsbeleid omschrevenworden als ‘het ontwikkelen van talenten’. Fontysgeeft deze doelstelling al een aantal jaren vormdoor de invoering van nieuwe instrumentengebaseerd op competentiemanagement.In 2004 is bij de verdere implementatie vancompetentiemanagement extra aandacht besteedaan de individuele medewerker en diens plannen.Het Loopbaancentrum Personeel, bedoeld voormedewerkers die zich verder willen ontwikkelenen een andere functie binnen of buiten Fontysambiëren, kreeg een centrale plek binnen Fontys.Naast individuele begeleiding in de vorm vanloopbaanadviesgesprekken bood het centrum in2004 ook workshops aan voor medewerkers diezich wilden voorbereiden op een ontwikkelingsgesprekmet hun leidinggevende, desgewenst oplocatie. Ook werd veel aandacht besteed aanmedewerkers in problematische situaties, die metextra aandacht naar nieuwe functies werdenbegeleid.Gesprekken tussen medewerker en leidinggevendebieden de gelegenheid om de eigen en doorFontys gewenste ontwikkeling op elkaar af testemmen. In 2004 zijn in ruim 80% van deinstituten en afdelingen Competentieontwikkelingsgesprekkenof functioneringsgesprekkengevoerd, resulterend in ontwikkelingsplannenvan de medewerker. In de plannen wordtsteeds meer nadruk gelegd op het verwerven vancompetenties door ervaring en systematischereflectie daarop. Medewerkers wordengestimuleerd ervaring op te doen door tijdelijk ineen ander instituut of afdeling te gaan werken of teparticiperen in projecten. Inmiddels heeft de helftvan de instituten een scholingsplan geformuleerd.Fontys stelt medewerkers in de gelegenheid eenopleiding te volgen als deze past in het persoonlijkontwikkelingsplan. Hiervoor biedt Fontys eenbijdrage van 25% of 50%. In de personeelsenquêteoordeelden medewerkers over de hele liniepositief over de ontplooiingsmogelijkheden in hetwerk.Van medewerkers die in 2004 een opleidingvolgden op hbo-niveau, waren 108 personeningeschreven als student bij een van de bekostigdeFontys opleidingen.Voor Biloba wordt professionalisering gezien alseen kritische succesfactor. De major-minorstructuurveroorzaakt meer mobiliteit vandocenten en studenten, meer samenwerkingtussen instituten en een grotere diversiteit vanstudenten die aan dezelfde onderwijsactiviteitdeelnemen. Dat vereist een andere attitude vanmedewerkers in de benadering van studenten enin de omgang met collega’s.2004 | jaarverslag

807Personeelsresultaat 817-67-6 Beeld opleidingsbrochureFontys PABO EindhovenDe transformatie van het onderwijs vraagt vandocenten dat zij competentiegestuurd onderwijsgeven en toetsen en een constructivistisch onderwijsconcepthanteren dat ruimte geeft aan deeigen leervragen van de student. Dat vraagt om eenherinrichting van het onderwijsprogramma eneen andere manier van werken. In 2004 is eenbegin gemaakt met de professionaliseringsactiviteiten.In november 2004 is gestart met eenprofessionaliseringstraject voor onderwijsontwikkelaarsuit instituten. Het programmabereidt ongeveer zestig sleutelfiguren uit institutenvoor op hun rol om als Biloba-intermediairmedewerkers te informeren over en te enthousiasmerenvoor het Bilobaprogramma. Dit traject looptdoor tot in het voorjaar van 2005. Het traject isinmiddels via een telefonische enquête onder dedeelnemers positief geëvalueerd.In 2004 is veel aandacht besteed aan decompletering van de systematiek voor gespreksvoeringin de vorm van een cyclus. Daarin wordenafspraken gemaakt over ontwikkeling en tebehalen resultaten betreffende werk enontwikkeling.Vervolgens vindt evaluatie plaats vande ontwikkeling en beoordeling van de resultaten.De voorbereiding van de gesprekscyclus wordt in2005 afgerond.Nieuw functiehuis voor het onderwijsOp basis van CAO-afspraken zijn in 2004 devoorbereidingen gestart voor de invoering vannieuwe functies voor onderwijsgevende medewerkers.Per datum van invoering verdwijnen deglobale normfuncties uit de CAO-HBO. Hetnieuwe functiehuis schept mogelijkheden vooreen duidelijkere differentiatie en voor kostenbeheersing.Het nieuwe functiehuis zal bestaan uiteen beperkte set organiek beschreven functies,waarbinnen rollen worden beschreven en waaraancompetentieprofielen worden gekoppeld. Deinvoering van het nieuwe functiehuis zal in 2005plaatsvinden.Talent-OntwikkelingsprogrammaHet Talent Ontwikkelingsprogramma (TOP) -gestart in 2002 - biedt geselecteerde medewerkersde mogelijkheid te werken aan de eigenontwikkeling en zich te profileren binnen Fontys.In 2004 is weer een groep gestart met het eersteniveau van het programma (TOP I). Eind 2004 zijntwee groepen geselecteerd die in 2005 zullenstarten. Het totale aantal medewerkers dat aan heteerste niveau van het TOP-programma heeftdeelgenomen, deelneemt of gaat deelnemenbedraagt 126, waarvan 49 vrouwen en 77 mannen.Ook dit jaar bleek tijdens de eindpresentatie degrote toegevoegde waarde van het leren kennenvan de breedte van de Fontysorganisatie en hetkrijgen van een interessant netwerk binnen Fontys.Voor het tweede niveau van het programma (TOPII) geldt een strenge selectie ondersteund door eenassessment. In 2003 waren reeds 11 medewerkersgeselecteerd en in 2004 zijn er 3 medewerkers bijgekomen.TOP II kenmerkt zich door eenindividueel ontwikkelingstraject gestuurd dooreen persoonlijk ontwikkelingsplan dat door deRaad van Bestuur is bekrachtigd. Men is verplichtenige tijd werkzaamheden te verrichten buiten heteigen instituut. De huidige 14 deelnemers (7vrouwen en 7 mannen) ervaren dat als uitdagend.Binnen Fontys is een toenemende vraag omTOP’ers in de breedte in te zetten. Dit geldt zowelvoor projecten als voor structurele functies. In2005 is een evaluatie van ruim één jaar ervaringmet TOP II voorzien.Ontwikkeling van de inhoudelijke ontwikkelingslijnis in 2004 gericht geweest op het stimulerenvan promotieonderzoek.Voor de managementgerichteontwikkelingslijn is een samenwerkingaangegaan met TIAS met als doel het bestaandeprogramma Master of management in educationin-company aan te bieden. Drie modules uit ditprogramma worden - deels in 2004 en deels in2005 - aangeboden aan ‘zittende’ Fontysdirecteuren.In 2005 zal op basis van de opgedaneervaring een besluit over het vervolg wordengenomen.Verwachting is dat de TIAS masteropleidingin-company wordt aangeboden aan eenaantal directeuren en aan TOP II-deelnemers.PromotieplaatsenHet streven is erop gericht meer medewerkers vanFontys te laten promoveren. Eind 2004 is hetbesluit genomen vanaf 2005 jaarlijks circa 25promotieplaatsen beschikbaar te stellen voorrecent universitair afgestudeerden. Promovendikrijgen een full-time arbeidsovereenkomst, aanvankelijktijdelijk. Naast de tijd die ze besteden aanhet promotieonderzoek krijgen ze ook een onderwijstaakdie inhoudelijk gerelateerd is aan hetpromotieonderzoek. Onderzoeksvoorstellenmoeten passen binnen de door Fontys gekozenstrategische onderzoekslijnen, waaronder Biloba.In 2005 zal een eerste werving gestart worden.Ook zullen voorstellen worden ontwikkeld om de2004 | jaarverslag

827Personeelsresultaat 83promotiemogelijkheden voor medewerkers diereeds langer in dienst zijn van Fontys teverruimen. Het reeds enige jaren bestaandeStipendiumfonds zal daartoe meer middelen terbeschikking krijgen, maar tegelijkertijd ookstrengere criteria opstellen. Het beschikbaarstellen van promotieplaatsen en het stimuleren vanonderzoek - gerelateerd aan de lectoraten enkenniskringen - dragen bij aan de ontwikkelingvan kwalitatief hoogwaardige masterprogramma’sen aan de internationale ambities van Fontys.Tevens wordt een impuls gegeven aan hetpositioneren van onderzoek als onderdeel van hetprimair proces.Achtereenvolgens kwamen het arbeidsklimaat ende arbeidsverhoudingen, de fysieke arbeidsomstandigheden,de werkdruk en (omgaan met)ziekte aan de orde. De respons was met 55%aanmerkelijk hoger dan bij de eerste centralepersoneelsenquête en ruim voldoende ombetrouwbare gegevens op te leveren. Ook nu weerzijn de scores per instituut of afdeling met deleidinggevende besproken en zijn maatregelenvoorbereid.Fysieke arbeidsomstandigheden –algemeen oordeel (gemiddeld)Stages voor personeelHet continu op de hoogte zijn van en anticiperenop ontwikkelingen van het vak en het beroep moetbij Fontys - naast promotie en onderzoek - eendominante activiteit zijn. In 2004 is de voorbereidinggestart om medewerkers in staat testellen en te stimuleren tot het uitvoeren van stagesin bedrijven of instellingen om zodoende dekennis te actualiseren. Gestreefd wordt naar eenrelatie met de traditionele stagebezoeken. Ookwordt onderzocht of uitwisseling met hetberoepenveld een interessante optie is.Oudere werknemers8765432101. Hoe belangrijk vindt u de fysieke arbeidsomstandigheden?2. Zijn de fysieke arbeidsomstandigheden bespreekbaar tijdenswerkoverleg?3. Hoe tevreden bent u over de fysieke arbeidsomstandigheden?8,017,2 6,523Arbeidsklimaat en arbeidsverhoudingen -algemeen oordeel (gemiddeld)7-77-7 Tijdens de Regio BusinessDagen presenteren de opleidingBedrijfsmanagementMKB, Fontys GraduateSchool, United Brains enOnder de titel Voor wat hoort wat zijn in juni 2004de resultaten gepresenteerd van een onderzoekgericht op personeelsbeleid voor oudere medewerkers.Dit onderzoek werd gefinancierd vanuitde zogenaamde decentrale arbeidsvoorwaardenmiddelen.Ook vanuit een visie op ontwikkelingsgerichtpersoneelsbeleid is het wenselijk aandachtte besteden aan personeelsbeleid voor medewerkersvanaf 45 jaar. Fontys beschikt over eenvergrijsd personeelsbestand en dat blijft nog welenige jaren zo. Het onderzoek heeft geleid tot eengroot aantal aanbevelingen. Naar verwachtingwordt in 2005 besloten welke aanbevelingengeoperationaliseerd zullen worden.Personeelsenquête10864201. Hoe belangrijk vindt u het arbeidsklimaat en arbeidsverhoudingen?2. In welke mate zijn bovengenoemde zaken bespreekbaartijdens werkoverleg?3. Hoe tevreden bent u over het arbeidsklimaat en de arbeidsverhoudingen?8,517,3 723Ziekte - algemeen oordeel (gemiddeld)1. In welke mate vindt u het onderwerp ziekte belangrijk?2004 | jaarverslagFontys Ceditec/TrefpuntTraining en Advies de zakelijkedienstverlening vanFontys HogescholenMedewerkers voelen zich over het algemeenprettig op hun werkplek, men vindt de werksfeerplezierig en men is zeer tevreden over de omgangmet directe collega’s, zo blijkt uit de personeelsenquêtedie in 2004 werd afgenomen. Deze tweedeenquête naar arbeidstevredenheid onder medewerkersvan Fontys was gericht oparbeidsomstandigheden en werkbeleving.8765432102. Is ziekte bespreekbaar tijdens werkoverleg?3. Hoe tevreden bent u over het omgaan met het onderwerpziekte?7,97,26,71 2 3

847Personeelsresultaat 85Werkdruk- algemeen oordeel (gemiddeld)Ziekteverzuimcijfers 20041. In welke mate vindt u het onderwerp werkdruk belangrijk?1. verzuimpercentage van medewerkers in loondienst2. Is werkdruk bespreekbaar tijdens werkoverleg?2. verzuimpercentage3. Hoe tevreden bent u over werkdruk?3. verzuimpercentage gemiddelde over 12 maanden10864208,47,26,21 2 354324. percentage ziekmeldingen zijnde het aantal ziekmeldingen perperiode/het aantal personen in loondienst5. het aantal personen per instituut/afdeling in loondienst4,96 4,76 4,844000350030002500200015003676De vragen naar werkdruk leidden op Fontysniveautot een gemiddelde score van 6,2. Op instituutsniveau(exclusief Facilitair Bedrijf) bedroeg descore gemiddeld 5,9.Aan de Arbodienst isgevraagd dit resultaat af te zetten tegen informatieuit gesprekken met medewerkers. De aanbevelingendie uit deze bevindingen voortkomen,worden via personeelszaken met de leidinggevendenbesproken.Het werken in resultaatverantwoordelijke teamsmaakt het mogelijk duidelijke afspraken te makenover prioritering en uitvoering van werkzaamheden.De leidinggevende dient hieraan specifiekaandacht te besteden, in het bijzonder in het gevalvan ziekte of verzuim.102015105020041,1310005001 2 3 4 51,13 1,1310,9 9,84,9 5,51,146,12003 20020Ziekteverzuim 2004 in vergelijking met 2002 en2003verzuimpercentage van medewerkersin loondienst% daling t.o.v. vorig jaarfrequentie ziekZiekteverzuimArbobeleid7-87-8 Beeld opleidingsbrochurevan Fontys HogeschoolVerpleegkundeIn 2004 is het protocol ziekteverzuim aangepast.Met iedere medewerker die langer dan twee dagenziek is, neemt de Arbodienst direct telefonischcontact op. Bovendien is de benadering van medewerkersdie langduriger ziek zijn geïntensiveerd.Daarbij heeft de leidinggevende zijn verantwoordelijkerol behouden.De dalende trend in het ziekteverzuim van Fontysheeft zich in 2004 voortgezet. De daling isvergelijkbaar met de landelijke daling, maar inabsolute zin blijft het ziekteverzuim nog wat hogertengevolge van het oorspronkelijke verschil. Zie detabellen.In 2004 heeft Fontys een nieuwe Arbodienstgecontracteerd Beide partijen hebben veel moeteninvesteren in opstart en optimalisatie van deverzuimbegeleiding en de afstemming van interneen externe betrokkenen. De samenwerking zal,naast optimalisering van bestaande dienstverlening,meer gericht worden op ontwikkelingvan de Arbodienstverlening. De wederzijdsbenodigde inspanningen zijn voor 2005 vastgelegd.Eind 2005 zullen afspraken wordengemaakt voor een langdurig contract.2003 was het jaar waarin de risicoinventarisatie-en evaluatie opgesteld werd zowelop beleidsniveau als op locatieniveau. In 2004 isgewerkt aan de uitvoering van de hieruit afgeleideplannen. De voortgang van de activiteiten op beideniveaus kan als redelijk succesvol wordenbeschouwd.De Arbobeleidscyclus is in 2004 verder vormgegeven.Implementatie van de cyclus vraagt nogde nodige aandacht. De invulling vanverantwoordelijkheid van instituutsdirecteuren engebouwbeheerders is hierbij van belang.2004 | jaarverslag

867Personeelsresultaat 877-97-9 Terwijl de post-hbo-cursistenEchografie op FontysParamedische Hogeschoolhun echografische vaardighedenoefenen, kunnen dezwangere vouwen hun babyin wording bekijkenActiviteiten voor verdere verankering in debedrijfsvoering zijn opgenomen in het Arbojaarplanvoor 2005.In 2004 heeft de aandacht voor gezond beeldschermwerkeen structurele vorm gekregen doormiddel van voorlichting, instructie en individuelewerkplekadvisering. Deze preventietaak is belegdbij een drietal werkplekconsulenten. Fontys neemtdeel aan een RSI-onderzoek waarbij medewerkersgericht adviezen ontvangen ter vermindering van(beginnende) RSI-klachten.Tevens wordt hiermeeinzicht in de omvang van de RSI-problematiekverkregen. De eindresultaten van het onderzoekworden in 2005 verwacht.In 2004 is een nieuwe niet-rokenregeling vankracht geworden conform wettelijke kaders. Debeleidsuitgangspunten zijn geformuleerd en eenbijbehorend implementatieplan is opgesteld. Metde uitvoering is gestart.Afronding zal plaatsvindenin 2005. De ervaringen met de regeling zullenworden geëvalueerd.Het niveau van de bedrijfshulpverleningsorganisatie(BHV) is verder verhoogd en decontinuïteit gewaarborgd. Naast de BHV-basiscursussenen herhalingsdagen zijn ook cursussen voorploegleiders BHV georganiseerd. Overeenkomstigde planning is in het overgrote deel van de Fontysgebouwengeoefend. Op basis van de evaluatie vande oefeningen worden in 2005 acties ondernomen.Ook is in 2005 een evaluatie van de BHVorganisatievoorzien.Interne mobiliteitIn 2004 zijn maatregelen genomen om de internemobiliteit te stimuleren door een betere matchingtussen openstaande vacatures en beschikbarekandidaten binnen Fontys. Deze operatie - GreenGrail genaamd - beoogde op korte termijnefficiencyverhoging te realiseren en tevens eenduurzaam mobiliteitsbeleid te ontwikkelen.Viainterne mobiliteit wil Fontys financiële ruimtecreëren voor verjonging van de personeelsformatievan buitenaf en kansen bieden aan individuelemedewerkers voor loopbaanontwikkeling binnende veelzijdige Fontys-organisatie. Resultaat van deGreen Grailoperatie - waarbij het LoopbaancentrumPersoneel een belangrijke rol heeft gespeeld -is een belangrijke toename van de interne mobiliteitvan ruim 50 fte in 2003 naar bijna 80 fte in2004. Daarnaast was sprake van een toename vaninterne detacheringen tussen de instituten onderling.Hiermee is dus daadwerkelijk financiëleruimte gecreëerd, die in 2005 wordt aangewendvoor de facilitering van promotieplaatsen.Kwantitatieve formatieontwikkelingIn 2004 is het aantal medewerkers in loondienstgestegen, vooral in de sector Educatie. Dit wordtvooral veroorzaakt door de aansluiting van deonderwijsbegeleidingsdienst Midden Brabant(SOM), waar 100 personen ofwel 73 fte werkzaamzijn. Maar ook zijn de medewerkers (20 personen,25,7 fte) van de stichting Juridische HogeschoolTilburg-Den Bosch meegenomen in degepresenteerde cijfers, omdat Fontys deadministratie van deze stichting voert.De grootste stijging is te zien bij het aantalvrouwen in loondienst, met name bij het aantalvrouwen in onderwijsondersteunende functies.Het totale aantal mannen in loondienst is lichtgedaald, vooral in onderwijsgevende functies. Hetaantal tijdelijke dienstverbanden is (relatief) hetmeest gestegen vanwege terughoudend beleid tenaanzien van structurele formatie-uitbreiding.2004 | jaarverslag

887Personeelsresultaat 89Medewerkers in loondienst31 december 2003 31 december 2004Personen Fte Personen FteOnderwijsondersteunend Man 640 600 661 619Vrouw 879 663 958 707Onderwijzend Man 1438 1124 1403 1104Vrouw 764 485 776 505Totaal 3721 2872 3798 2935Verdeling man/vrouw in gezichtsbepalende functies (schaal 13+)31 december 2003 31 december 2004Personen Fte Personen FteMan 188 173 179 164Vrouw 30 26 36 32Totaal 218 199 215 196Verhouding aantal medewerkers met vaste en tijdelijke dienstverbanden31 december 2003 31 december 2004Vast Tijdelijk Totaal Vast Tijdelijk TotaalMan 1843 235 2078 1820 244 2064Vrouw 1421 222 1643 1481 253 1734Totaal 3264 457 3721 3301 497 3798Leeftijdsopbouw man/vrouw, uitgedrukt in aantal personen per categorieLeeftijd 31 december 2003 31 december 2004Man Vrouw Totaal Man Vrouw TotaalJonger dan 25 jaar 28 60 88 20 52 7226 t/m 35 jaar 216 367 583 224 403 62736 t/m 45 jaar 454 513 967 418 505 92346 t/m 50 jaar 405 302 707 398 318 71651 t/m 55 jaar 484 239 723 480 279 75956 t/m 60 jaar 411 148 559 421 161 58261 t/m 65 jaar 80 14 94 102 16 1187-10Ouder dan 65 jaar 0 0 0 1 0 1Totaal 2078 1643 3721 2064 1734 3798Aantal fte’s per sector, verdeeld naar onderwijsondersteunend (OOP) enonderwijzend personeel (OP)7-10 Beeld opleidingsbrochureAccountancy van FontysHogeschool FinancieelMangementSector 31 december 2003 31 december 2004OOP* OP** Totaal OOP OP TotaalEconomie 118 318 436 115 313 428Gezondheidszorg 31 112 143 32 117 149Kunsten 51 116 167 50 110 160Mens en Maatschappij 56 141 197 53 131 184Onderwijs 177 613 790 247 632 879Techniek 89 291 380 87 287 374Fontys FacilitairBedrijf en bestuursstaf 740 19 759 743 18 761Totaal 1262 1610 2872 1327 1608 29352004 | jaarverslag

907Personeelsresultaat 91Afgezien van de hiervoor genoemde ontwikkelingis feitelijk sprake van inkrimping van de formatieten opzichte van 2003, terwijl gelijktijdig hetaantal studenten en daarmee de activiteiten toenamen.Met andere woorden: de productiviteit istoegenomen ten opzichte van 2003 toegenomen.Gezien de leeftijdsopbouw zal pensionering dekomende jaren tot een meer dan gemiddeldeuitstroom leiden. In 2009 zal ruim 15% van demedewerkers die in 2004 in dienst waren, deorganisatie verlaten hebben bij een vertrekleeftijdvan 62,5 jaar.Van de medewerkers in de hogeresalarisschalen, is dit zelfs ruim 19%. De uitstroomzal ook jaarlijks toenemen. Zie onderstaande tabel.In het nieuwe personeelsbeleid zal daaromexpliciet aandacht besteed worden aan de mogelijkhedenom de kwaliteit en de aard van deinstroom te beïnvloeden. Ook zal aandacht besteedworden aan de effecten van de uitstroom intermen van verlies aan ervaring en kennis.OntwikkelingarbeidsvoorwaardenDe CAO-HBO biedt instellingen in toenemendemate ruimte om het arbeidsvoorwaardenbeleidzelf te bepalen. Fontys wenst van deze ruimtegebruik maken door een beperkt aantal kaderregelste formuleren en detaillering te minimaliseren.Op basis van het zogenaamde kapstokartikelin de CAO-HBO heeft Fontys in 2004 eeneigen kaderregeling ‘werk en verlof’ ontwikkeld,maar tengevolge van interpretatieverschillen vanhet CAO-artikel is de regeling opgeschort.Fontys heeft een aantal verbeteringen aangebrachtin bestaande arbeidsvoorwaardenregelingen. Hetverlengde zwangerschapsverlof is omgezet in eenvorm van ouderschapsverlof, waarvan ook jongevaders gebruik kunnen maken. Daarnaast is dekinderopvangregeling uitgebreid met de mogelijkheidvoor buitenschoolse opvang. Ook zijn demogelijkheden voor loopbaanbegeleiding (ziehiervoor).Ontwikkeling in formatie (in fte) bij uitstroom op de leeftijd van 62,5 jaarUitstroom alle functiesJaar 2004 2005 2006 2007 2008 2009 totaal %van2004Formatie 2712 2655 2585 2502 2406 2294Verschil 57 70 83 96 112 418 15,4Uitstroom % 2,1 2,6 3,2 3,8 4,7Uitstroom hogere functies2004 2005 2006 2007 2008 2009 totaal %van200410 247 248 248 247 246 24411 425 437 436 432 424 4157-1112 966 912 861 811 756 69213 119 111 101 93 84 711757 1708 1646 1583 1510 1422Verschil 49 62 63 73 88 335 19,1Uitstroom % 2,8 3,6 3,8 4,6 5,87-11 Centrum IT, de tak van zakelijkedienstverlening vanFontys HogeschoolInformatica, verzorgt deeerste computercursus opeen Turks vrouwencentrumin EindhovenPer 1 januari 2005 worden de vergoedingen voorwoon-werkverkeer en dienstreizen aangepast aande bepalingen in de CAO-HBO, rekeninghoudendmet de fiscale mogelijkheden.Fontys maakt in zeer beperkte mate gebruik van demogelijkheid om een arbeidsmarkttoelage toe tekennen. Het betreft zeven medewerkers voor eentotaalbedrag van a 1.971,- per maand.2004 | jaarverslag

927Personeelsresultaat 93Resultaat Fontyslabel 2004Personeelsresultaat100%90%80%70%60%50%40%30%20%10%0%Realisatie 20041. 2. 3a. 3b.Nee / niet aanwezigOpzetImplementatieWerking / Ja1. % instituten dat een personeelsbeleidsplan heeft2. % instituten waar met alle medewerkers functionerings- ofcompetentieontwikkelingsgesprekken zijn gevoerd in 20043a. % Instituten dat een scholingsplan heeft3b. % Instituten met voldoende score op ontplooiingsmogelijkhedenin personeelsenquête 20044a. Score personeelsenquête 2004 mbt tevredenheid fysiekearbeidsomstandigheden4b. Score personeelsenquête 2004 mbt tevredenheid arbeidsklimaaten arbeidsverhoudingen4c. Score personeelsenquête 2004 mbt tevredenheid omgaan metonderwerp ziekte4a. Score personeelsenquête 2004 mbt tevredenheid werkdruk7-127-12 Beeld van een studente ineen corporate folder vanFontys Hogescholen2004 | jaarverslag

948Huisvesting 95the learningcommunityHierdoor ontstaat er een behoefte aan eenFontyslabelflexibele leeromgeving, waar tijd- en plaats-Fontys levert de vereiste huisvesting wanneer:• de huisvesting stimuleert tot ontmoeting en kennis-onafhankelijk gewerkt kan worden in een open,uitwisseling;• de onderwijsaccommodatie efficiënt wordt ingezettransparante, veilige, gezonde en geborgendoor spreiding van onderwijsactiviteiten, gezamenlijkgebruik van voorzieningen en verruiming vanomgeving, waar ontmoeting tussen medewerkers8-48-5openingstijden;• de locatie voldoende bereikbaar is en de veiligheidrondom de locatie gewaarborgd is;en studenten onderling een belangrijke rol speelt.8-1 Studenten HBO-Rechten vande Juridische HogeschoolTilburg-Den Bosch tijdens8-18-28-38-3 Studenten FontysHogeschool Communicatieaan het werk8-5 Beeld opleidingsbrochurevan Fontys HogeschoolJournalistiek• in alle fasen van de inrichting van de bebouwdeomgeving, de bouw en het gebruik ervan rekeningwordt gehouden met milieu- en gezondheidsaspecten;• de huisvestinglasten niet te zwaar drukken op detotale exploitatie.Studenten en docenten worden meer flexibel doordathet onderwijs minder plaatsafhankelijk wordt.Huisvesting draagt bij aan de flexibiliteit van hetonderwijsprogramma.In 2004 is het huisvestingsbeleidsplan 2005 - 2009vastgesteld. De in 2003 gepresenteerdestrategische keuzes in de notitie Idealisme inlearning communities zijn van invloed op degevraagde onderwijshuisvesting. Nieuwe leeromgevingenen werkvormen veranderen debehoefte aan onderwijsruimtes, zowel naarinhoud als naar vorm. Ook de rol van de docentverandert. Het type werkzaamheden dat dedocent uitvoert, vraagt om verschillende werk-Het huisvestingsbeleidsplan dat in 2004 door deRaad van Bestuur werd vastgesteld, houdt rekeningmet deze veranderende eisen. De eisen zijn vastgelegdin gevraagde prestaties op diverse terreinenvan onderwijshuisvesting. Er is een onderscheidgemaakt naar het gewenste niveau op het gebiedvan locatie, duurzaamheid, flexibiliteit, voorzieningenen financiële aspecten.In de Fontysvisie op onderwijshuisvesting bevateen Fontysonderwijslocatie een centraal middengebied(Market Place) wat het kloppend hart vande locatie behoort te zijn. Hier wordt richtinggegeven aan de vele mogelijkheden die Fontys tebieden heeft. De gemeenschappelijke voorzieningen,zoals restauratieve voorzieningen, mediatheek,conciërge, algemene studentenvoorzieningen,mini-ondernemingen zijn hier te vinden.Rond dit centrale gebied liggen de pleinen(Community of Practice Places) van de institutenmet hun eigen identiteit, creativiteit en cultuur.Hierbinnen vallen onder andere de instituutspecifiekeruimtes en de ruimtes voor hetinstituutsmanagement en -secretariaat.Tussen depleinen zijn algemene onderwijsruimtes tevinden, die naar behoefte door de institutengebruikt kunnen worden.Daarbij dient de Huisvesting te voldoen aan degestelde duurzaamheidseisen. Ook dient deorganisatie ingericht te zijn op meer gemeenschappelijkgebruik van voorzieningen en onderwijsruimtes.een werkcollege Communicatievevaardigheden8-4 Een studente van Fontysplekmogelijkheden. Daarnaast zal de8-2 LBS 4 is één van de syste-Rockacademie in actie tijdenseen van de Performingontwikkeling van de major-minorstructuur demen die het Back-office vande afdeling Mediavoor-Nightsstudent aanzetten tot mobiliteit, zowel binnen alszieningen gebruikt ominformatie toegankelijk tebuiten de organisatie.maken, onder andere binnende digitale mediatheek2004 | jaarverslag

968Huisvesting 97Deze visie schept een vergezicht in de toekomstwaar naar toegewerkt moet worden. Het huisvestingsbeleidsplanvoor de komende jaren is eeneerste aanzet om deze visie te verwezenlijken.Visie op een onderwijslocatieRookcornerhangplekkenparkeren, auto/fietsrepresentatieve entreeCommunityof PracticePlaceOpenbaar buitenpleinMarketCommunityof PracticePlaceStudentenservice balieFO ruimtescommunicatierestaurant - mediatheek(mini)ondernemingenzakelijke dienstverleningenCommunityof PracticePlaceCommunityof PracticePlaceFlexibele schil van algemene ruimtesPGO-ruimtes / vergaderruimtetheorieruimte - collegezaalDecaan / coördinatorsecretariaatkoffiecorner / ontmoetingsruimtedocentwerkplekkeninstituutsmanagementinstituutspecifieke ruimtesidentiteit - galerieResultatenHuisvestingsprojecten8-68-6 Beeld opleidingsbrochureElektrotechniek en ontwerpenvan Fontys HogeschoolElektrotechniekDe aangeboden huisvesting is afgezet tegen degevraagde prestaties, onder andere door evaluatievan het nieuwe onderwijsconcept in de nieuwbouwin Sittard en het gedeelte van de FontysStudentenenquête 2004 over de huisvesting.Voormismatches zijn huisvestingsalternatieven voorgesteld,dan wel mogelijke aanpassingen van degebouwen.In de Fontys Studentenenquête 2004 is detevredenheid onder studenten over de onderwijsvoorzieningengemeten. De studenten warenminder tevreden over:• de prijzen en de sfeer in de kantines;• de beschikbaarheid van computerfaciliteiten,computerruimtes en ruimtes voor zelfstudie;• de parkeermogelijkheden voor auto’s enmotoren.In 2004 heeft vooral met name een voortzettingplaatsgevonden van nog lopende renovatieprojecten.Renovatie gebouw R1 RachelsmolenNadat inhuizing van Fontys HogeschoolInformatica op de derde en vierde verdieping vangebouw R1 op de Rachelsmolen in Eindhoven,was ingehuisd, bleek het noodzakelijk ook deoverige verdiepingen aan te passen. aan degewenste prestaties. Fontys Hogeschool ToegepasteNatuurwetenschappen is samen met het de ROCopleidingenLaboratorium-, Milieu- en Procestechniekgeherhuisvest in de labvleugels van R1.Tevens heeft Fontys Hogeschool Werktuigbouwkundeeen nieuw domein gekregen in deze labvleugel.Dit was een bijzonder ingrijpenderenovatie, omdat er van een traditionelelaboratoriumomgeving omgevormd moestworden tot een nieuwe leer- en werkomgeving.gemaakt moest worden. Ondanks de vele tegenslagen,zoals het niet halen van de tijdsplanning,waardoor onderwijsactiviteiten en de verbouwingdoor elkaar liepen, zijn alle betrokkenen ergtevreden met het resultaat.2004 | jaarverslag

988Huisvesting 99Mollergebouw Stappegoor in TilburgIn 2002 is gestart met een gedeeltelijkeopwaardering van het Mollergebouw. Het grootsteprobleem met dit gebouw is de onduidelijkeentree, de onoverzichtelijke gangenstructuur en deklimatisering. Voortzetting van de renovatie isgewenst, waarbij tevens een vleugel ingericht zalworden als ‘Market Place’ voor de hele campusStappegoor.Na renovatie van het Mollergebouw zal het Van derGrintengebouw op Stappegoor worden gesloopt.Op termijn kan op deze plek nieuwbouw voor deHogeschool Journalistiek en de Hogeschool voorPersoneel en Arbeid komen, zodat verdere concentratievan Fontysopleidingen gerealiseerd kanworden.Tweede fase kunstcluster in TilburgIn 2004 is de nieuwbouw Tweede fase kunstclustergestaag gevorderd. In de zomer van 2005 zullen deeerste nieuwe gebruikers hun intrek nemen: Ditzijn de Fontysopleidingen Rockacademie, deDrama-opleiding en de Academie voor BeeldendeVorming, thans gehuisvest in respectievelijk deHoevenseweg te Tilburg, Kanaalstraat te Eindhovenen de Cobbenhagenlaan te Tilburg. De Hoevensewegen de Kanaalstraat zijn huurpanden, waarvande huur wordt opgezegd. De Cobbenhagenlaankrijgt een nieuwe bestemming. Ook hier wordtinvulling gegeven aan het beleid om instituten teconcentreren op campusniveau. Ontmoeting,kennisuitwisseling en samenwerking tussenstudenten en medewerkers van de verschillendeinstituten worden hierdoor verbeterd.GebouwenbestandAdres Eigenaar fnm 2Regio Eindhoven (eigen panden)Campus Rachelsmolen 1, EindhovenFontys HogescholenRachelsmolen 1, R1, Eindhoven Fontys Hogescholen 22.744Rachelsmolen 1, R2, Eindhoven Fontys Hogescholen 5.953Het Eeuwsel 2, staf 1, Eindhoven Fontys Hogescholen 4.070Het Eeuwsel 2, staf 2, Eindhoven*1 SHO 3.699De Horsten 8, bouwhal 2, Eindhoven Fontys Hogescholen 833Deken van Miertstraat 14, Veghel Fontys Hogescholen 1.2512004 | jaarverslag8-78-7 Fontys TalencentrumEindhoven, onderdeel vanFontys HogeschoolMarketing Management,werkt voor afdelingen eninstituten binnen Fontys,voor bedrijven en particulierenen houdt zich bezig metde ontwikkeling en uitvoeringvan lesmateriaal, cursussenen training op hetgebied van talenonderwijs,vertaalwerkzaamheden enadviesRegio Eindhoven (huurpanden)Rachelsmolen 1, R3, Eindhoven* Stichting Algemeen Fonds 5.396Rachelsmolen 1, R4, Eindhoven* Stichting Algemeen Fonds 6.641Rachelsmolen 1, R5, Eindhoven* Stichting Algemeen Fonds 2.611Ds. Th. Fliednerstraat 2, Eindhoven* Stichting Algemeen Fonds 16.108Parkeerterrein TF Gemeente Eindhoven 1.200Kanaalstraat 8, Eindhoven inclusief kapel Gemeente Eindhoven 2.247Oude Torenstraat 17, Eindhoven* Stichting Algemeen Fonds 873Byrdstraat 21, Eindhoven* Stichting Algemeen Fonds 554Visserstraat 9, Eindhoven H. van den Wildenberg 152De Horsten 8a, bouwhal 3, Eindhoven* Stichting Algemeen Fonds 468De Horsten 10, Eindhoven* SHO 1.998De Lismortel 25, Eindhoven* Stichting Algemeen Fonds 3.920Dr. Berlagelaan 22-26, Eindhoven H.J. Swinksels 2.166

1008Huisvesting 101vervolg - GebouwenbestandAdres Eigenaar fnm 2Regio Tilburg (eigen panden)Prof. Goossenslaan 1-01, Tilburg Mollergebouw Fontys Hogescholen 15.226Prof. Goossenslaan 1-02, Tilburg Struyckengebouw Fontys Hogescholen 3.091Prof. Goossenslaan 1-03, Tilburg vd. Grintengebouw Fontys Hogescholen 2.797Prof. Goossenslaan 1-05, Tilburg Zeijengebouw Fontys Hogescholen 1.566Campus Prof. Goossenslaan 1, Tilburg Fontys Hogescholen 0Goirleseweg 46, Tilburg Fontys Hogescholen 4.664Prof. Gimbrerelaan 16, Tilburg Fontys Hogescholen 3.792Prof. Cobbenhagenlaan 205, Tilburg Fontys Hogescholen 4.566Bisschop Zwijsenstraat 5, Tilburg Fontys Hogescholen 1.142St. Josephstraat 106, Tilburg Fontys Hogescholen 912St. Josephstraat 108, Tilburg Fontys Hogescholen 3.048Keizersgracht 105, Amsterdam Fontys Hogescholen 1.997Frans Franssenstraat 15, Den Bosch Fontys Hogescholen 4.024Regio Tilburg e.a. (huurpanden)Prof. Goossenslaan 1-04, Tilburg Zwijsengebouw * Stichting Algemeen Fonds 2.763Zwijsenplein 1, Tilburg* Stichting Kunstcluster Tilburg 8.225Hoevenseweg 55A, Tilburg SFB Vastgoed 915Oude Dijk 2, Tilburg Muziekzaal Gemeente Tilburg 0Elandstraat 175, Amsterdam ROC Amsterdam 0Campusweg 2, Zwolle CHW 2.277Zernikeplein, Groningen 0 0Prins Willem Alexanderlaan 55, Rotterdam 0 0Hoevenseweg 57/59, Tilburg SFB Vastgoed 936Regio Limburg (eigen panden)Hulsterweg 2-6, Venlo Fontys Hogescholen 12.096Burg. Geuljanslaan 16, Roermond Fontys Hogescholen 3.939Mgr. Claessensstraat 4, Sittard (inclusief parkeergarage) Fontys Hogescholen 7.870Medegebruikadressen:Tatraweg 80, Tilburg Willem II college 450Marijkeweg 20, Wageningen 0 4008-8* eigendom van aan Fontys gelieerde stichtingen8-8 Beeld opleidingsbrochureHuman ElectricalEngineering van FontysHogeschool Elektrotechniek2004 | jaarverslag

1029Financieel resultaat 103the learningcommunityFontyslabelFontys wil zich profileren als een hoogwaardigeonderwijsorganisatie. Dit gebeurt door zichbinnen het inhoudelijke en financiële kader te richtenop kwaliteit van sterke producten en op de vragenvan de klant. Door de planning- en controlcyclus,waarin de financiële resultaten activity-based wordenbeoordeeld, ontstaat een transparante, verantwoordingsgerichteorganisatie. Sturing van de institutenvindt plaats op basis van een afgesloten managementcontract,waarin de resultaten op zeven gebiedenworden vastgelegd.ministerie, die eerst wordt uitgekeerd bij liquidatievan de instelling, gewaardeerd op een contantewaarde van € 0,-.Bij het opstellen van de jaarrekening is een voorzieninggevormd op basis van de voorlopigerapportages van de commissie Schutte, die naar hetzich momenteel laat aanzien, niet benodigd zalzijn. De commissie heeft, immers in haar eindrapportagevan 23 mei 2005, aangegeven datFontys slechts 1 student voor een bedrag van€ 5.397,- over de jaren 1998 tot en met 2002onjuist heeft ingeschreven.9-1Kengetallen 2000 2001 2002 2003 2004Ter ondersteuning van het Bilobaproces zal vanuit hetprincipe ‘geld volgt student’ in 2005 een nieuw internbudgetteringsmodel worden ontwikkeld.Solvabiliteit 25,1% 23,9% 23,5% 23,6% 26,0%Liquiditeit 66,2% 55,8% 50,0% 54,8% 67,6%Rentabiliteit gewonebedrijfsvoering -0,7% -0,8% 0,2% 2,1% 1,8%9-29-49-1 Op initiatief van lector JanSteyaert is in 2004 hetbegin gemaakt met eennieuwe databank voorpublicaties van Fontysmedewerkers,die een beeld gaatgeven van de grote hoeveelheidpublicaties van medewerkersen studenten9-39-59-2 Studenten van FontysHogeschool Elektrotechniekronden een project af onderhet toeziend oog van externeen interne auditors9-3 Uitreiking van de HallInnovation Award aan studentenvan FontysHogeschool Electrotechniek9-4 Lector Sportbusiness prof.dr. Maarten van Bottenburgin gesprek met Jan Roelfs –verslaggever NOS StudioSport – op het symposiumTrends in de Sportbusiness9-5 Rob Kwikkers, lector SupplyChain Management tijdenseen werkconferentie vanFontys HogeschoolBedrijfskunde en Logistiek,gericht op een intensiefonderwijsontwikkelprocesFinanciële ontwikkelingEvenals in 2003 heeft Fontys haar boekjaar per 31december 2004 afgesloten met een positiefresultaat. Nadat bij het opstellen van de begrotingnog werd uitgegaan van een moeilijk jaar werd hetgedurende het jaar reeds duidelijk dat het begrotepositieve resultaat zou worden overtroffen. Ditwerd voor een groot deel veroorzaakt door depersonele lasten. Enerzijds zijn de ten tijde van hetopstellen van de begroting verwachte CAOstijgingenuitgebleven.Anderzijds heeft destimuleringsmaatregel Green Grail, die isgenomen bij het tot stand komen van debegroting, een positief effect gehad op de kostenontwikkeling.Door deze maatregel is de internemobiliteit verbeterd en zijn veel vacatures ingevuldmet zittend personeel.Naast de personele lasten heeft de ontwikkeling inde rijksbijdrage voor een positieve bijdrage in hetresultaat gezorgd. Door de stijging van het aantalstudenten heeft Fontys een groter marktaandeelverworven. Hierdoor wordt een groter deel vanhet budget voor het hoger beroepsonderwijs aanFontys toegekend. Daarnaast heeft de positieveontwikkeling in de door het ministeriegehanteerde kortingsfactoren een bijdragegeleverd aan de verhoogde rijksbijdrage.Deze positieve ontwikkelingen wordengedeeltelijk teniet gedaan door drie kostenposten.Inzake in het verleden afgesloten rentecontractenheeft Fontys eind 2004 besloten om twee SWAPovereenkomstentegen te sluiten. De negatievewaarde is ten laste van het resultaat gebracht.Daarnaast is de vordering op lange termijn op hetNa een aarzelend herstel van de solvabiliteit in2003 laat dit kengetal in 2004 een verbeteringzien. Deze positieve bijstelling is enerzijds tedanken aan het effect van het exploitatieresultaatop het eigen vermogen en anderzijds aan deafname van de schulden op korte termijn. Deafname van de schulden op korte termijn waszodanig dat het balanstotaal van Fontys enigszinsis afgenomen. De sterke toename van het kengetalinzake de liquiditeit wordt veroorzaakt door hetliquideren van een gedeelte van de beleggingsportefeuille.Deze transactie heeft een effect van 10procentpunten op deze ratio.Daarnaast dient nog vermeld te worden dat onderde financiële vaste activa direct liquideerbarebeleggingen zijn opgenomen voor een bedrag van€ 7,5 miljoen. Onder de schulden op korte termijnis een bedrag van € 32 miljoen opgenomen terzakevan vooruitgefactureerde collegegelden. Hierdooris het niet aannemelijk dat zich in de nabije toekomstliquiditeitsproblemen zullen voordoen.Toekomstige ontwikkelingBij het ministerie wordt momenteel hard gewerktaan een nieuw financieringsstelsel voor het hogeronderwijs. Dit nieuwe stelsel zorgt voor een meervraaggestuurde financiering. Naar verwachting zaldit nieuwe financieringsstelsel worden ingevoerdvoor de studenten die per 1 oktober 2007 in hethoger beroepsonderwijs studeren. De effecten opde lange termijn van deze operatie worden nognader onderzocht.Teneinde het onderwijsproces te kunnen uitvoerenin de gewenste onderwijsvorm wordt de komendejaren fors geïnvesteerd in huisvesting. In het in2004 | jaarverslag

1049Financieel resultaat 1059-69-6 Go, go, go! Tijdens dePerforming Night lieten achtbands van eerstejaarsstudentenvan FontysRockacademie voor heteerst van zich horen inPopcentrum 013 in Tilburg2004 gereed gekomen meerjarige huisvestingsbeleidsplanis voor ruim € 48 miljoen aan huisvestingsinvesteringenin de komende vijf jarenvoorzien.ConsolidatiecriteriaDe in de consolidatie begrepen rechtspersonenzijn:• Stichting Fontys,Tilburg (100 %)• Stichting Onderzoek- en OntwikkelingsdienstenEindhoven - Tilburg, Eindhoven (100 %)• Stichting Bedrijfshogeschool,Tilburg (100 %)• Stichting Kunstcluster,Tilburg (100%)• Stichting Bestuursonderwijs,Tilburg (100 %)• Stichting Juridische Hogeschool Tilburg-Den Bosch,Tilburg (50 %)• Stichting Onderwijsbegeleiding Midden-Brabant (100% vanaf 1-8-2004)• Stichting Onderwijsdienstverlening Midden-Brabant (100% vanaf 1-8-2004)• Edutel B.V., Eindhoven (100 %; deelnamepercentageFontys 53,33 %)• Fontys Interactive B.V., Eindhoven (100%;deelnamepercentage Fontys 79,73%)Gehanteerde geldeenheidDe in deze jaarrekening opgenomen geldbedragenbetreffen bedragen x € 1.000,-.Grondslagen voor waarderingen resultaatbepalingToegepaste waarderingsgrondslagen- ActivaVaste activaImmateriële vaste activaDe immateriële vaste activa worden gewaardeerdop verkrijgingsprijs, verminderd met de toegepastelineaire afschrijvingen op basis van deverwachte terugverdienperiode of gebruiksduur.Materiële vaste activaDe materiële vaste activa worden gewaardeerd opverkrijgingsprijs, verminderd met de toegepastelineaire afschrijvingen op basis van de verwachteeconomische levensduur. Op terreinen wordt nietafgeschreven.Als gevolg van schattingswijzigingvan de economische levensduur van gebouwen isingaande 2003 de afschrijvingslast van een aantal(onderdelen van) gebouwen gewijzigd.Financiële vaste activaDeelnemingenMeerderheidsdeelnemingen en overige deelnemingenwaar invloed van betekenis kan wordenuitgeoefend worden gewaardeerd volgens denetto-vermogenswaarde.Voor meerderheidsdeelnemingenwordt de netto-vermogenswaardeberekend volgens de grondslagen die gelden voordeze jaarrekening.Voor minderheidsdeelnemingen,waarvoor onvoldoende gegevensbeschikbaar zijn voor aanpassingen aan dezegrondslagen, wordt uitgegaan van de jaarrekeningvan de betreffende deelneming. Deelnemingenwaar geen invloed van betekenis kan wordenuitgeoefend worden gewaardeerd op verkrijgingsprijsof indien hiertoe aanleiding bestaat, eenlagere nettovermogenswaarde.EffectenMet betrekking tot de hieronder opgenomeneffecten wordt beoogd deze langer dan een jaaraan te houden. De onder effecten opgenomenobligaties worden gewaardeerd tegen de nominalewaarde. De onder de effecten opgenomen aandelenworden gewaardeerd tegen de beurswaardeper 31 december. Het onder de finananciële vasteactiva opgenomen garantieproduct wordtgewaardeerd tegen de aanschafwaardevermeerderd met de gegarandeerde rente tot enmet de balansdatum.Vlottende activaVoorradenDe voorraad onderhanden werk wordtgewaardeerd op het totaal van de directemateriaal- en arbeids-kosten verhoogd met eenopslag op de personele lasten ter dekking van deindirecte lasten.Vooruitbetalingen door afnemersworden in mindering gebracht op het onderhandenwerk. Indien verliezen voorzienbaar zijn,met inbegrip van die afgesloten orders waarvan derealisatie nog niet is begonnen, wordt een voorzieningin mindering gebracht op de balanspostonderhanden werk.De overige voorraden zijn gewaardeerd op deverkrijgings-/inkoopprijs, waarbij rekening wordtgehouden met incourantheid.VorderingenDe vorderingen zijn gewaardeerd op nominalewaarde onder aftrek van een voorziening voormogelijke oninbaarheid.2004 | jaarverslag

1069Financieel resultaat 107- PassivaVoorzieningenDe onder dit hoofd opgenomen voorzieningenhebben geen betrekking op de specifieke activa;zij worden gevormd voor verplichtingen enrisico’s die samenhangen met het bedrijfsgebeuren.De voorzieningen hebben een langlopendkarakter.AlgemeenDe baten en lasten worden toegerekend aan hetboekjaar waarop ze betrekking hebben.Projectresultaten worden toegerekend aan hetboekjaar waarin volledige projectafronding plaatsvindt.Met betrekking tot projecten wordt dedekking van indirecte kosten genomen als eenopslag op de directe personele projectlasten.Alle projectbaten en -lasten die betrekking hebbenop het boekjaar worden in de exploitatierekeningverantwoord, waarbij de baten en lasten vanoverlopende projecten aan het begin en het eindvan het boekjaar worden opgenomen in de postmutatie onderhanden werk.De afschrijvingen op materiële vaste activa wordenberekend door middel van vaste percentages vande aanschafwaarde op basis van de verwachteeconomische levensduur. De afschrijvingen opimmateriële vaste activa worden bepaald op basisvan de verwachte terugverdienperiode.Als gevolg van schattingswijziging van deeconomische levensduur van gebouwen isingaande 2003 de afschrijvingslast van een aantal(onderdelen van) gebouwen gewijzigd.Geconsolideerde balansGeconsolideerde balans ( x x 1.000,-)31-12-2004 31-12-2003eeActivaVaste activaMateriële vaste activa 144.464 133.905Financiële vaste activa 48.338 66.416Totaal Vaste Activa 192.802 200.321Vlottende activaVoorraden 1.641 1.659Vorderingen 29.351 26.027Liquide middelen 34.094 29.719Totaal Vlottende Activa 65.086 57.4059-7Totaal Activa 257.888 257.726PassivaEigen vermogen 66.841 60.8609-7 Beeld opleidingsbrochureFontys HogeschoolPersoneel en ArbeidAandeel derden 167 5967.008 60.919Egalisatierekening investeringssubsidies 2.540 275Voorzieningen 9.581 9.305Langlopende schulden 82.545 82.540Kortlopende schulden 96.214 104.687190.880 196.807Totaal Passiva 257.888 257.7262004 | jaarverslag

1089Financieel resultaat 109GeconsolideerdeexploitatierekeningGeconsolideerde exploitatierekening ( x x 1.000,-)Realisatie Begroting Realisatie2004 2004 2003e e eBatenRijksbijdragen OCW 180.534 171.730 168.713Collegegelden 46.180 46.620 43.111Baten werk i.o.v. derden 38.933 36.494 33.560Overige baten 16.426 15.154 15.423Totaal baten 282.073 269.998 260.807LastenPersonele lasten 193.887 200.943 187.416Afschrijvingen 15.616 15.969 14.482Overige instellingslasten 62.077 49.352 50.594Totaal lasten 271.580 266.264 252.492Saldo baten en lasten 10.493 3.734 8.315Saldo financiële baten en lasten (5.294) (2.989) (2.865)Resultaat uit gewone bedrijfsvoering 5.199 745 5.450Buitengewone bedrijfsvoeringBuitengewone baten 0 0 0Buitengewone lasten 0 0 0Resultaat uit buitengewone bedrijfsvoering 0 0 0Groepsresultaat 5.199 745 5.450Aandeel derden (108) (132)Resultaat voor belastingen 5.091 745 5.318Vennootschapsbelasting 306 0 212Resultaat na belastingen 4.785 745 5.1069-8Af: boekwinst desinvestering Beukenboomweg naar bestemmingsreserve 0 0 2626Resultaat na bestemming 4.785 745 2.4809-8 Jan van den Hanenberg,conciërge Hogeschool voorde kunsten: 'We zijn alsconciërges ontzettend soepelen flexibel'2004 | jaarverslag

1109Financieel resultaat 111KasstroomoverzichtKasstroomoverzicht ( x x 1.000,-)2004 2003eeKasstroom uit operationele activiteitenExploitatiesaldo 5.199 5.450Afschrijvingen 15.616 17.108Mutaties werkkapitaalVoorraden 18 1.874Vorderingen (3.324) 316Kortlopende schulden (8.473) 15.600Mutaties egalisatierekening 2.265 275Mutaties voorzieningen 276 (1.304)Vennootschapsbelasting (306) (212)11.271 0 39.107Kasstroom uit investeringsactiviteitenDes(investeringen) materiële vaste activa (26.175) (26.069)(26.175) (26.069)Kasstroom uit financieringsactiviteitenLanglopende vorderingen 111 57Vordering rijk op lange termijn 6.942 0Effecten 11.025 12Rechtstreekse vermogensmutaties 1.196 (187)Rechtstreekse vermogensmutaties aandeel derden 0 0Langlopende schulden 5 2.17419.279 2.056Mutatie liquide middelen 4.375 15.094Eindstand liquide middelen 34.094 29.719Beginstand liquide middelen 29.719 14.6259-9Mutatie liquide middelen 4.375 15.0949-9 Het gaat geleidelijk betermet het aantal vrouwen intopfuncties binnen Fontys.Het gaat nog te langzaam,maar we zijn op de goedeweg2004 | jaarverslag

1129Financieel resultaat 113Toelichting op de geconsolideerde balans ( x x 1.000,-)Verkrijgings- Waardever- Boekwaarde Investeringen Desinveste- Afschrijvingen Boekwaardeprijs minderingen 1 januari boekjaar ringen boek- boekjaar 31 decembertot 1 januari en afschrij- jaar / invingen tot1 januarigebruiknameMateriële vaste activaGebouwen en terreinenGebouwen 154.052 60.573 93.479 12.149 0 7.342 98.286Terreinen 12.098 754 11.344 0 13 79 11.252Gebouwen in uitvoeringen vooruitbetalingen 4.584 0 4.584 6.429 47 0 10.966170.734 61.327 109.407 18.578 60 7.421 120.504Inventaris en apparatuur 97.012 72.514 24.498 7.706 49 8.195 23.960Totaal 267.746 133.841 133.905 26.284 109 15.616 144.464De afschrijving op terreinen heeft betrekking op het erfpachtterrein Fliednerstraat, alsmede het erfpachtterrein Het Eeuwsel,die beide in 30 jaar worden afgeschreven.De afschrijvingspercentages voor gebouwen zijn 3,33 % , 5 % ,6,66 % ,10 %, 15 % en 20 %.De afschrijvingspercentages voor inventaris en apparatuur zijn 5 %, 6,67%,10 % of 20 %.WOZ en verzekerde waarde gebouwen en terreinen 2004WOZ-waarde gebouwen en terreinen (in e) 98.098.167Verzekerde waarde gebouwen per oktober 2000 (in e) 317.646.1519-109-10 Beeld studentenfolderafdeling StudentenvoorzieningenFinanciële vaste activaBoekwaarde Mutaties Mutaties Boekwaarde1 januari boekjaar + boekjaar - 31 decembere e e eLeningen U/G 40.718 65 176 40.607Ten aanzien van een vordering op de Stichting ter Bevordering Hoger Onderwijs groot e 3.889.290 is middels een tweedehypotheek zekerheid gesteld.Boekwaarde Mutaties Mutaties Boekwaarde1 januari boekjaar + boekjaar - 31 decembere e e eVorderingen op OCW 6.942 6.942 0De vordering op het OCW is ontstaan bij wijzigingen in het bekostigingssysteem. Aangezien de vordering eerst inbaar is bijliquidatie van de hbo-insteling wordt deze vordering met ingang van 2004 gewaardeerd op een contante waarde van e 0,-.Vordering Stichting Vangnet HBODoor Fontys is, middels tussenkomst van het ministerie, in voorgaande jaren een bedrag, groot e 1.561.826,-, overgemaakt aande stichting Vangnet HBO. In het kalenderjaar heeft geen storting plaatsgevonden. Vanwege mogelijke oninbaarheid van dezevordering is gelijktijdig met het ontstaan een voorziening voor mogelijke oninbaarheid gevormd ter grootte van het gestortebedrag. 0 0EffectenObligaties 9.363 1.760 7.213 3.910Aandelen 3.505 421 105 3.821Garantieproduct 5.888 5.888Subtotaal effecten 18.756 2.181 13.206 7.7312004 | jaarverslag

1149Financieel resultaat 115-vervolg- Toelichting op de geconsolideerde balans ( x x 1.000,-)De beurswaarde van de obligaties per 31 december bedraagt e 3.062.550,-.De beurswaarde van de aandelen per 31 december bedraagt e 3.821.328,-.De verkrijgingsprijs van de per 31 december aanwezige effecten bedraagt e 3.926.605,- voor de obligatiesen e 3.281.023,- voor de aandelen.Ten aanzien van de obligatieportefeuille is in 2004, door verkoop, een koersresultaat behaald van e 800.000,- ten opzicht vande nominale waarde. Gezien de lage rentestand is het momenteel niet aantrekkelijk om obligatieleningen op de beurs aan tekopen. Op de aandelenportefeuille is in 2004 slechts een marginaal resultaat behaald van e 100.000,-.Na jaren van koersdaling hebben de aandelenkoersen in 2004 een pas op de plaats gemaakt. Naar verwachting zal in 2005sprake zijn van een stijging van de koersen op de aandelenmarkten. Het garantieproduct had in principe een looptijd van 1 juni1999 tot 1 juni 2009, maar kon tussentijds worden geliquideerd. De garantie behelsde dat in het slechtste geval een beleggingsresultaatvan 2 % samengestelde interest per jaar werd gerealiseerd. Het werkelijke gerealiseerde beleggingsresultaat wasonder meer afhankelijk van de rendementen op de aandelenmarkten. Het garantieproduct is per 7 oktober 2004 liquidegemaakt.De vrijgekomen middelen zullen vooralsnog worden aangehouden op diverse spaarrekeningen.Totaal Financiële vaste activa 66.416 48.3382004 2003Voorraden e eGebruiksgoederen 548 740Onderhanden werk i.o.v. derdenTotaal projecten 12.241 12.458Gedeclareerde termijnen -/- 10.945 11.205Voorziening -/- 203 3341.093 919Totaal 1.641 1.659VorderingenDebiteuren 5.949 6.259OCW 578 (22)9-11Studenten 14.209 13.737Overige vorderingen 5.870 3.366Overlopende activa 2.745 2.687Totaal 29.351 26.0279-11 Beeld opleidingsbrochureMaatschappelijk werk vanFontys Hogeschool SociaalWerkLiquide middelenBanken 33.985 29.661Kasmiddelen 98 76Gelden onderweg 11 (18)Totaal 34.094 29.719Van de hiervoor gespecificeerde middelen staat voor een bedrag van e 102.025,- niet ter vrije beschikking van de stichting.2004 | jaarverslag

1169Financieel resultaat 117-vervolg- Toelichting op de geconsolideerde balans ( x x 1.000,-)Saldo per Bestemming Overige Saldo per1 januari exploitatie- mutaties 31 decembersaldo boekjaar boekjaarEigen vermogen e e e eAlgemene reserve 58.234 4.785 1.284 64.303Bestemmingsreserve huisvesting 2.626 0 (88) 2.53860.860 4.785 1.196 66.841Aandeel derden 59 108 167Totaal Eigen vermogen 60.919 4.893 1.196 67.008De post overige mutaties boekjaar betreffen de ingebrachte vermogens van de vanaf augustus 2004 te consolideren deelnemingenstichting Onderwijsbegeleiding Midden Brabant (e 1.081) en de stichting Onderwijsdienstverlening Midden Brabant (e 115).Saldo per Ontvangen Toegerekende Saldo per1 januari subsidies subsidies 31 decemberEgalisatierekening investeringssubsidies e e e eOntvangen bijdragen inzake Nieuwbouw Kunstcluster Tilburg 275 2.265 0 2.540Totaal 275 2.265 0 2.540VoorzieningenMutatiesStand per Dotaties t.l.v. Onttrek- Vrijval Stand per1 januari exploitatie kingen 2004 31 decemberSpecificatie voorzieningen: e e e e eWachtgelden 2.143 646 184 0 2.605Reorganisatie 5.052 (768) 1.245 225 2.814Waarborgfonds 1.573 154 0 0 1.727Overige 537 1.913 15 0 2.435Totaal 9.305 1.945 1.444 225 9.581Van de hierboven vermelde voorzieningen heeft een bedrag van circa e 2,5 miljoen een looptijd van meer dan 5 jaar.Ter dekking van het risico uit hoofde van de borgstellingsovereenkomst met de stichting waarborgfonds HBO is een voorzieningWaarborgfonds gevormd ter grootte van e 1.726.938,-. Inzake deze borgstelling is door Fontys een bankgarantie verstrekt vane 1.162.409,- .9-129-12 Beeld opleidingsbrochureFontys HogeschoolTechnische InformaticaLanglopende schuldenBedrag lening Aangegane Aflossingen Bedragper 31-12-2003 leningen o/g 2004 lening2004 per 31-12-2004e e e eKredietinstellingen 65.805 3.167 62.638OCW 2.912 2.912Overige langlopende schulden 17.242 7.849 4.541 20.550Opgenomen onder kortlopende schulden (3.419) 136 (3.555)82.540 7.985 7.708 82.545Van de langlopende schulden kredietinstellingen heeft e 46 miljoen een looptijd van langer dan 5 jaar. De langlopende schuldOcenW is opgebouwd uit een in 1988 ontvangen liquiditeitsbijdrage, groot e 4.729.000,-, ter dekking van de liquiditeitsbehoefte,die ontstond door de overgang naar een gespreide inning van collegegelden, alsmede een liquiditeitskorting, groote 1.817.000,-, inzake een doorgevoerde structurele inhouding op de bevoorschotting rijksbijdrage over het jaar 1987. Van deoverige langlopende schulden heeft e 7 miljoen een looptijd van langer dan 5 jaar.2004 | jaarverslag

1189Financieel resultaat 119-vervolg- Toelichting op de geconsolideerde balans ( x x 1.000,-)Door de positieve ontwikkeling in liquiditeiten heeft Fontys geen gebruik hoeven maken van het in 2001 afgeslotenkredietarrangement. Daar er ten tijde van het afsluiten van de leningen ook SWAP-overeenkomsten zijn gesloten,waarbij de rente voor langere tijd werd gefixeerd, had Fontys meer saldo openstaan aan rentecontracten dan aanleningen. Hierdoor is besloten, mede gezien de ontwikkeling van het resultaat, om enkele SWAP-contracten tegente sluiten. Dit is uiteindelijk in december 2004 gerealiseerd, waarbij ruim e 5 miljoen aan de ABN-AMRO bank N.V.werd overgemaakt. Mede hierdoor verwacht Fontys voor de komende jaren een verlaging van de rentelast terealiseren.Na de in december gesloten transactie heeft Fontys voor circa 84 % van haar leningenportefeuille derentetarieven door middel van rente-instrumenten tot minimaal 2009 vastgelegd.2004 2003Kortlopende schulden e eKredietinstellingen (aflossingsverplichtingen) 3.555 3.419Vooruitgefactureerde en -ontvangen termijnen OHW 6.165 6.964Crediteuren 12.570 11.221Belastingen en premies sociale verzekeringen 5.711 6.184Overige kortlopende schulden 4.539 16.515Overlopende passiva 63.674 60.384Totaal kortlopende schulden 96.214 104.6879-139-12 Beeld opleidingsbrochureFontys HogeschoolLerarenopleidingAardrijkskundeGestelde zekerhedenDoor de ABN-AMRO bank is een krediet inrekening-courant verstrekt met een limiet vanv 2.300.000,-, alsmede een obligo-krediet met eenlimiet van a 2.300.000,- voor het (doen) stellen vangaranties.Als zekerheid voor deze kredietfaciliteit iseen verpanding aan de bank van creditgelden ofobligaties van de Staat der Nederlanden gesteld.In een financieel arrangement met de ABN-AMRObank is op 1 maart 1994 door Fontys een geldleningopgenomen ten bedrage van a 81.680.439,- met eenlooptijd van 30 jaar. Bij de renteherziening in maart2004 is een variabel rentetarief afgesproken,gebaseerd op de 6 maands Euribor, te vermeerderenmet 0,2 %. Middels SWAP-overeenkomsten is voorcirca 84 % van het uitstaande bedrag een renteafspraakgemaakt tot minimaal 2009. Op 31december 2004 bedraagt deze lening a 54.453.626,-.Als zekerheden voor deze kredietverschaffingen zijngesteld :• Een borgstelling in hoofdsom groota 65.117.461,- door de Stichting WaarborgfondsHBO;• Een verpanding aan de bank van creditgelden ofobligaties van de Staat der Nederlanden (tegen 90% van de nominale waarde) voor ten minste hetverschil tussen pro rato hoofdsom van het leenbedragen de voorgenoemde borgstelling van deStichting Waarborgfonds HBO.• Een eerste pandrecht van alle rechten envorderingen van geldnemer uit hoofde van dedoor de Staat der Nederlanden te verlenenbeschikkingen in verband met de jaarlijks tot enmet 2023 te ontvangen vergoedingen ingevolgehet Bekostigingsbesluit WHW in verband met deovername van het economisch claimrecht.Door Stichting Fontys zijn op 31 december 1993twee leningen afgesloten bij een bankenconsortium,bestaande uit Bank Nederlandse Gemeenten enNederlandse Investeringsbank, ten bedrage vanrespectievelijk a 6.126.033,- met een looptijd van 30jaar en een rente van 5,91 % (5 jaar vast) en vana 5.431.749,- met een looptijd van 30 jaar en eenrente van 6,12 % (5 jaar vast).Vanwege renteherzieningzijn op 31 december 1998, zowel hetrentepercentage als de restant- hoofdsommengewijzigd. Op 31 december 2004 bedragen dezeleningen respectievelijk a 5.173.094,-, met een rentevan 5,47% (10 jaar vast), en a 2.146.834,-, met eenvariabele jaarrente van 2,726 % .Als zekerheden voordeze kredietverschaffingen zijn gesteld :• Een borgstelling in hoofdsom groota 12.362.654,- door de Stichting WaarborgfondsHBO;• Een eerste pandrecht van alle rechten envorderingen van geldnemer uit hoofde van dedoor de Staat der Nederlanden te verlenenbeschikkingen in verband met de jaarlijks tot enmet 2023 te ontvangen vergoedingen ingevolgehet Bekostigingsbesluit WHW in verband met deovername van het economisch claimrecht. Door2004 | jaarverslag

1209Financieel resultaat 121Stichting Fontys zijn ten behoeve van deStichting Waarborgfonds HBO bankgarantiesafgegeven voor een totaalbedrag groota 1.162.409,-. Naast de reeds vermelde bankgarantieszijn door Fontys enkele bankgarantiesafgegeven, voor een totaal bedrag van circaa 519.775,-.Niet uit de balans blijkende rechten enverplichtingenIngevolge de standaardovereenkomst van borgtochtartikel 7 heeft Stichting Fontys zichverbonden niet zonder voorafgaande schriftelijketoestemming van de Stichting WaarborgfondsHBO, aan de Stichting Fontys toebehorenderegistergoederen te vervreemden of met enig rechtte bezwaren.Voorts dient de Stichting Fontys,indien zij haar verplichtingen uit de geborgdeovereenkomsten niet kan nakomen, een recht vanhypotheek aan de Stichting Waarborgfonds HBO teverstrekken tot zekerheid van het regresrecht vande Stichting Waarborgfonds HBO.De Minister van OCW heeft met brief kenmerkWJZ/02/10090 d.d. 12 maart 2002 vragen aanFontys gesteld die betrekking hebben op de wijzewaarop wordt omgegaan met de bekostigingsregelsen de naleving van de bekostigingsvoorwaardenop grond van de WHW (dit wordtaangeduid als ‘gebruiksruimte’). Inmiddels zijn ermeerdere rapporten verschenen over dezegebruiksruimte. De rapporten en publicaties zullenwaarschijnlijk de basis vormen voor herzieningvan de normstelling en de wijze van bekostigingdoor het Ministerie van OCW. Dit kan leiden toteen gewijzigde vaststelling van de rijksbijdrageover voorgaande jaren, zowel in positieve alsnegatieve zin.Bij eventuele verkoop van de terreinen enopstallen, gelegen aan de Burg. Geuljanslaan teRoermond, heeft de Stichting Katholiek OnderwijsMidden-Limburg een vordering op de StichtingFontys ter grootte van 1.068/4.752 van degeldende verkoopwaarde.Tot meerdere zekerheidvan betaling is het eerste recht van hypotheekverleend ter grootte van a 453.780,-Door Fontys zijn diverse meerjarige huur- /lease-/licentie- en onderhoudsovereenkomstengesloten. De aangegane verplichting voor 2005bedraagt circa a 7.430.000,- exclusief BTW.Op basis van een met de Universiteit van Tilburggesloten overeenkomst bestaat gedurende 15 jaar,ingaande 1 augustus 1991, een verplichting totjaarlijkse bijdrage in de exploitatielasten van destudentensporthal voor een netto-bedrag circaa 100.000,- groot.Door Fontys zijn in het kader van nieuwbouw endiverse verbouwingen investeringsverplichtingenaangegaan ter grootte van circa a 8.800.000,-.Toelichting op de geconsolideerde exploitatierekening ( x x 1.000,-)Lasten9-149-14 Beeld opleidingsbrochureFontys HogeschoolPersoneel en ArbeidRealisatie Begroting Realisatie2004 2004 2003Personele lasten e e eLonen en salarissen 136.658 201.125 132.876Pensioenlasten 17.410 0 14.178Sociale lasten 10.768 0 11.283WW-premie via Rijksbijdrage OCW 3.494 0 4.532Overige personele lastenDotatie voorziening wachtgeld (122) 0 1.996Uitzendkrachten, declaranten e.d. 14.802 0 12.522Overige 11.832 0 11.39326.512 0 25.911Uitkeringen (-/-) (955) (182) (1.364)Totaal 193.887 200.943 187.416De personele lasten zijn in de begroting niet onderverdeeld in bruto salarissen, pensioenlasten enzovoort.2004 | jaarverslag

1229Financieel resultaat 123-vervolg- Toelichting op de geconsolideerde exploitatierekening ( x x 1.000,-)Aantal FTE’s per balansdatum fte’s fte’s fte’sWP/OP 1.608,0 0,0 1.610,0OBP 1.327,0 0,0 1.262,0Totaal 2.935,0 0,0 2.872,0Bezoldigingen Raad van Bestuur / Raad van ToezichtDe totale kosten voor de Raad van Bestuur, die in 2004 bestond uit 5 personen, bedroegen e 895.000,-.Dit bedrag is als volgt samengesteld:- bruto salariskosten: e 710.000,-- overige kosten (werkgeversaandeel sociale premies, pensioenpremies en auto- en representatiekosten):e 185.000,-Het brutojaarsalaris, inclusief prestatiebonus, van de voorzitter van de Raad van Bestuur bedroeg in 2004e 158.000,- (netto e 77.400,-). De overige kosten voor rekening van Fontys (werkgeversdeel sociale premies,pensioenpremies, auto- en representatiekosten) bedroegen e 47.000,-.De totale bezoldiging voor de Raad van Toezicht bedroeg e 32.000,- op jaarbasis.AfschrijvingenGebouwen 7.342 5.762 7.174Apparatuur en inventaris 8.195 10.128 9.855Overige materiële vaste activa 79 79 7915.616 15.969 17.108Opbrengst desinvestering Beukeboomweg 24 te Sittard (2.626)Totaal 15.616 15.969 14.4829-159-15 Beeld opleidingsbrochureFontys HogeschoolTechnischeNatuurwetenschappen2004 | jaarverslag

1249Financieel resultaat 125Verkorte jaarrekeningHieronder volgt de verkorte jaarrekening 2004 vanStichting Fontys. De hierin opgenomen cijfers zijnontleend aan de jaarrekening 2004 die doorPricewaterhouseCoopers is voorzien van eengoedkeurende accountantsverklaring.Nadere specificatiesMeerderheidsdeelnemingNaam Juridische Statutaire Code Eigen Exploitatie- Omzet Verklaring Consolidatie Deelnamevormzetel activi- Vermogen saldo art. 2:403 percentageteiten 31-12-2004 2004Edutel BV Eindhoven 4 486.294 262.660 3.191.352 nee ja 53,33Fontys Interactive BV Eindhoven 4 (291.661) (60.339) 449.840 nee ja 79,73194.633 202.321 3.641.192Beslissende zeggenschapOOET Stichting Eindhoven 4 1.060.110 44.847 5.087.851 nee jaBedrijfshogeschool Stichting Tilburg 4 2.662 (6.222) 340.954 nee jaKunstcluster Stichting Tilburg 3 (298.845) (969.418) 760.084 nee jaBestuursonderwijs Stichting Tilburg 1 943.696 352.528 5.467.351 nee jaOnderwijsbegeleidingMidden-Brabant Stichting Tilburg 4 990.358 (173.347) 2.362.061OnderwijsdienstverleningMidden-Brabant Stichting Tilburg 4 32.684 2.537 323.9592.697.981 (751.612) 14.018.301Joint VentureJuridische Hogeschool Stichting Tilburg 4 (2.146.218) (1.664.219) 704.344 nee ja(2.146.218) (1.664.219) 704.344Overige verbonden partijen (minderheidsdeelneming en geen beslissende zeggenschap)Algemeen Fonds Stichting Eindhoven 3Bevordering Hoger Onderwijs Stichting Eindhoven 3United Brains Stichting Eindhoven 49-169-16 Beeld opleidingsbrochureFontys Bedrijfshogeschool2004 | jaarverslag

1269Financieel resultaat 1279-179-17 Beeld opleidingsbrochureFontys HogeschoolInformatica2004 | jaarverslag

1289-189-18 Beeld opleidingsbrochureFontysHogeschoolVerpleegkunde2004 | jaarverslag