Cogniforme stoornissen - NIP

AchterafZien is geloven“Maar hij zag het toch?” De jonge stagiaire spreekt haar woordenmet nadruk uit. In haar toon en blik zit ongeloof: “Hoe kan hij datnou zeggen?”Toch leert hersenschade hoe kwetsbaar het vertrouwen in onze zintuigenis. Dat geldt zelfs voor een tijdelijke hersenschade zoalsintoxicatie met alcohol of drugs.18 16Nieuwsbrief Sectie Revalidatie | september 2012Het is vrijdagmiddag als we tijdens een cursus over de gevolgen vanhersenletsel deze man bespreken. Het betreft een 67-jarige gepensioneerdebankdirecteur. Twee maanden geleden werd hij overvallendoor een herseninfarct. Hij heeft sindsdien een andere kijk op degebeurtenissen en zichzelf dan de mensen om hem heen. Hoewel hijaltijd een man met een duidelijke, eigen mening was, stond hij openvoor argumenten en hanteerde hij realistische maatstaven. Nu heefthij voortdurend discussies met de therapeuten, de verpleegkundigenen het bezoek. Deze week voerde de stagiaire een aantal testen uit.Ze haalde de patiënt op van de klinische revalidatieafdeling. Samenliepen zij door de gang en bekeken de schilderijen langs de wand. Opde terugweg liepen ze langs ramen aan de rechterzijde. De stagiairevroeg hem naar het schilderij aan de andere zijde dat hij op de heenweghet mooist had gevonden. Hij herinnerde zich dat wel maarontkende ten stelligste dat dit op deze gang hing. Toen de stagiaireprobeerde aan te dringen werd hij boos en mopperde dat zij al net zoeigenwijs was als alle andere therapeuten.In alle tekstboeken over hersenschade lezen we over het verschijnselneglect. Het moeilijk te begrijpen fenomeen tussen gnosis en aandacht.Een deel van de waarneming lijkt niet tot het bewustzijn doorte dringen en dus niet te bestaan. Het verschijnsel lokt snel wellesnietes-discussiesuit. Men probeert elkaar te overtuigen van wat erwaar te nemen is. Maar aangezien wij doorgaans opgegroeid zijn meteen groot vertrouwen in onze zintuigen, zijn we niet snel bereid omaan onze waarnemingen te twijfelen. We geloven wat we zien. Onzewaarnemingen helpen ons bij de realiteitstoetsing en bij het onderscheidenvan waan en werkelijkheid. Het lijkt dwaas dit op te geven.Maar dat is niet het enige dat we leren van dit verschijnsel. In revalidatiesettingenzien we de ijver om de patiënt te bekeren tot onswereldbeeld. Er wordt geprobeerd de patiënt met zijn misperceptiete confronteren. Keer op keer worden er bewijzen aangedragenwaarom hij het verkeerd ziet. Zoals te verwachten valt, leidt dat dikwijlstot geïrriteerde en frustrerende discussies. Niemand geeft snelhet geloof in de eigen zintuigen op. En zeker iemand met eenbeschadigd brein niet. Die heeft al zo veel moeite om zich staande tehouden in een chaotische wereld. Aan het anker van de eigen zintuigenen conclusies wordt stevig vastgehouden.De hulpverlener die er meer op uit is om begrepen te worden dan deander te begrijpen, loopt vast in de communicatie. De diagnostischeomschrijvingen van inzichtproblemen, weerstand en inflexibiliteit lijkenduidelijk maar helpen de patiënt niet altijd. Die is wellicht meergebaat bij interesse en een poging van de professional om –voorzover dat mogelijk is- hem te begrijpen. De tijd en moeite te nemenom door de ogen van de patiënt te kijken. En zich te realiseren watdit betekent.Waarnemen is interpreteren en een (de?) werkelijkheid wordt gecreëerdin ons brein. Zolang we het eens zijn en de interpretaties uit ditfascinerende proces delen (of menen dit te doen), zijn we “on speakingterms”. De therapeut die van de patiënt verlangt aan zijn eigenzintuigen te twijfelen, zal eerst het vertrouwen van de patiënt moetenverdienen.En terecht.Niels FarenhorstSecretariaat NIP sectie Revalidatie | Saskia Rasquin | e.s.rasquin@adelante-zorggroep.nl