Inhoudsopgave - TopHealthPartners

Tophealthpartners 

protocol: schouderklachten

Inhoudsopgave 

- 2 (van 45) - 

Protocol: schouderklachten 

Bestandsnaam: schouderprotocol_versie3_021107 

© www.tophealthpartners.nl 

Pagina 

Inleiding 3 

Instabiliteit 5 

• TUBS protocol instabiliteit 6 

• AMBRIprotocol instabiliteit 8 

• AIOS protocol instabiliteit 10 

• Inclusie/exclusie criteria 12 

Impingement 13 

• Stroomschema impingement 14 

• Uitleg begrippen Stroomschema 15 

• Protocol tendinopathie 17 

• Behandeling tendinopathie 18 

• Inclusie/exclusie criteria 20 

Anamnese 21 

Inspectie 22 

Onderzoek 23 

Vragenlijsten 28 

Brief huisarts 1 43 

Brief huisarts 2 44 

Bronvermelding 45 

Bijlage oefenkaarten 46

Inleiding 

- 3 (van 45) - 




Deze richtlijn omvat het fysiotherapeutisch diagnostisch en therapeutisch proces bij patiënten met 

schouderklachten. 

Afbakening van de twee schouderpathologieën 

In dit protocol zijn het diagnostisch en therapeutisch proces opgenomen voor twee vaak voorkomende 

schouderpathologieën. Deze betreffende schouderpathologieën zijn: 

1 instabiliteit 

2 impingement syndroom 

D.m.v. beslisbomen wordt een keuze gemaakt uit deze twee pathologieën en de bijbehorende 

diagnostische middelen. Het is noodzakelijk een specifieke anamnese af te nemen, voordat de verkregen 

informatie gebruikt wordt voor de beslisboom. Wanneer het duidelijk is van welke specifieke testen 

gebruik gemaakt dient te worden zal de uitkomst hiervan voldoende zijn om adequaat te kunnen 

differentiëren. 

Wanneer de uitkomsten van de gekozen specifieke testen positief zijn, dan kan gelijk gestart worden met 

het behandelprotocol. Als de testen negatief zijn, dan betekent dit een onvolledige anamnese of onjuiste 

inclusie en exclusiecriteria. In dit geval wordt er niet volgens dit protocol behandeld. 

Doelgroep 

Dit protocol is bedoeld voor fysiotherapeuten werkzaam in de eerste lijn, die patiënten met 

gezondheidsproblemen samenhangend met schouder en of schoudergordel problematiek behandelen. 

Scholing is vereist voor een adequate uitvoering van dit protocol. Verwacht wordt dat de therapeut kennis 

heeft van de desbetreffende schouderpathologieën. 

Diagnostisch proces 

Het doel van het diagnostisch proces is het inventariseren van de ernst, de aard en de mate van de 

invloedbaarheid van het gezondheidsprobleem. Uitgangspunt hierbij is de hulpvraag van de patiënt 

(inclusief de belangrijkste klachten en de contextfactoren). Het is dus belangrijk om de patiënt te 

benaderen als een persoon met een klacht, dat er verder wordt gekeken dan de klacht zelf. 

De fysiotherapeut onderzoekt welke probleemgebieden bij de patiënt op de voorgrond staan; in welk 

patiëntenprofiel de patiënt past; wat de prognose is; of de oorzaak van de klachten in de schouder 

veroorzaakt worden door een van de twee pathologieën, of dat er een andere onderliggende pathologie 

de oorzaak is van de klachten; en wat de informatiebehoefte is van de patiënt. 

Screening/Verwijzing: 

Het protocol veronderstelt dat een patiënt bij de fysiotherapeut komt voor een screening waarbij wordt 

gekeken of de patiënt in aanmerking komt voor verder fysiotherapeutische behandeling of dat de patiënt 

wordt verwezen door een huisarts/specialist. 

Bij een verwijzing van patiënten met schouderklachten door huisarts of medisch specialist. Zijn de 

belangrijke verwijsgegevens: de hulpvraag van de patiënt, de verwijsreden, het beloop van functioneren 

(activiteiten en participatie) en gegevens met betrekking tot aanvullend onderzoek en prognose. 

Aanvullende verwijsgegevens zijn het medicijngebruik van de patiënt en de aanwezigheid van comorbiditeit. 

De fysiotherapeut neemt contact op met de verwijzer wanneer de verwijsbrief onvoldoende 

gegevens bevat.

- 4 (van 45) - 




Hoewel in de literatuur de drie types duidelijk omschreven worden, moeten we echter vermelden dat in de 

klinische patientensituatie deze vormen van schouderinstabiliteit vaak gecombineerd voorkomen. Het 

meest typische voorbeeld hiervan is de bovenhandse sporter met een aangeboren laxiteit (AMBRI), die 

door extreme training AIOS ontwikkelt. In dat geval moet tijdens de revalidatie aandacht besteed worden 

aan beide problemen. Het accent van de behandeling is afhankelijk van de bevindingen in het klinisch 

onderzoek. 

Doel van oefentherapie: 

Het doel van de oefentherapie is deze vicieuze cirkel te doorbreken. Via adequate oefeningen zal de 

kinesitherapeut de proprioceptie en de spiercontrole verbeteren, om zo de functionele stabiliteit van het 

segment te optimaliseren. Dit betekent dat naast krachttoename, verhoging van spieruithouding e.d. het 

bevorderen van proprioeptie, spiercontrole en neuromusculaire coordinatie eveneens belangrijke 

oefendoelstellingen zijn. Meer nog, men is de mening toegedaan dat proprioceptie en spiercontrole 

absolute voorwaarden zijn voor een verdere oefenprogresie. In figuur wordt schematisch weergegeven op 

welke wijze de oefendoelstellingen chronologisch aan de patient aangeboeden kunnen worden. In dit 

overzicht worden relevante oefendoelstellingen in een welbepaalde volgorde voorgesteld. De volgorde is 

geen maatstaf voor de relevantie van een oefendoel, maar wel een richtlijn in het chronologisch 

aanbieden van de diverse oefendoelstellingen binnen een oefenprogramma. 

Figuur. 4.

Instabiliteit 

- 5 (van 45) - 



© www.tophealthpartners.nl

TUBS of traumatische anterieure instabiliteit 

Diagnostisch proces: 

- 6 (van 45) - 




Wanneer na screening blijkt dat de patiënt in aanmerking komt voor verder fysiotherapeutische 

behandeling of de patiënt wordt verwezen door een huisarts/specialist worden de volgende stappen 

doorlopen. 

Als eerste vindt er dan een fysiotherapeutisch intake plaats, hierbij gaat de fysiotherapeut de in en 

exclusie criteria na, de fysiotherapeut houdt dan een inspectie, een onderzoek en als laatste punten in het 

onderzoek wordt er een analyse gemaakt en het stroomschema doorlopen. Valt de patiënt binnen het 

protocol dan wordt tijdens het eerste consult door de fysiotherapeut vragenlijsten aan de patiënt 

meegegeven, die door de patiënt ingevuld dienen te worden. 

Onderzoek: 

1. Anamnese 

2. Inclusie en exclusiecriteria 

3. Inspectie 

4. Lichamelijk onderzoek 

5. Analyse 

• stoornis-, beperking-, participatieprobleem (ICF) 

• verloop normaal/afwijkend 

• ongunstige factoren 

• indicatie fysiotherapie 

6. Stroomschema 

7. Vragenlijsten (aandachtspunt) 

Behandeling: 

1. Normaal verloop 

2. Afwijkend verloop


Behandeling TUBS 

- 7 (van 45) - 




Doelen: 

1. Inzicht/coping verbeteren 

2. Zelfstandig klachten verbeteren door de patiënt 

3. Normaliseren bewegingen van de scapula en het gleno-humerale gewricht 

4. Stabiliteit bevorderen in functie van centralisatie humeruskop en translatie naar caudaal. 

5. Spierbalans/kracht verbeteren van de scapula pivoters. 

Middel: Spiercontrole en uithoudingsvermogen rotator cuff. Evolutie van gesloten (GKK) naar open 

ketenoefeningen (OKK) 

Therapie: 

1 e week (eerste consult) 

• gesprek met de patiënt, 

1 e week (tweede consult) 

• huiswerkprogramma wordt meegegeven 

2 e - 4 e week (vanaf tweede consult) 

• aanleren van bewuste spiercontrole van de rotator cuff. (30-40 hh, 50% van 1RM). 

• kaart TUBS, fase 2, gericht op gedoseerde weefselspecifieke belasting, pijnvrij 

5 e - 12 e week 

• automatiseren van de glenohumerale spiercontrole, (3 x 25hh 60% 1RM --> 8-12hh 80% 

1RM) 

• kaart TUBS, fase 3, functionele weefselspecifieke belasting. 

Behandelfrequentie: twee consulten per week 

2. Afwijkend verloop 

• patiëntenvoorlichting 

• indien nodig overleggen met de behandelende arts. 

• therapie-indicatie afwegen (inclusie-/exclusiecriteria)


AMBRI of multidirectionele instabiliteit 

- 8 (van 45) - 






doorlopen. 






Onderzoek: 

1. Anamnese 


3. Inspectie 


5. Analyse 






7. Vragenlijsten 

Behandeling: 




Behandeling AMBRI 

- 9 (van 45) - 




Doelen: 

1. inzicht/ coping verbeteren 

2. zelfstandig klachten verbeteren door de patiënt 

3. normaliseren bewegingen van de scapula en het gleno-humerale gewricht 

4. krachtverbeteren van de rotator cuff en de scapula pivoters 

5. stabiliteit bevorderen door centralisatie humeruskop en translatie naar craniaal (en anteroir) 

Middel: 

Spiercontrole en uithoudingsvermogen m. deltoideus. (GKK-oefeningen) 

Therapie: 

1 e week (eerste consult) 

• inzicht en coping verbeteren, aspecifieke circulatie oefeningen, (30-40hh < 50% 1RM) 

• kaart AMBRI, fase 1, geen belasting gekwetste structuren, pijnvrij. 

2 e tot 4 e week 

• aanleren van bewegen bewuste spiercontrole m. deltoideus. (30-40hh 50% 1RM) 

• kaart AMBRI, fase 2, gedoseerde weefslespecifieke belasting, pijnvrij. 

Behandelfrequentie: twee consulten per week 



• fase van herstel afwegen en de behandeling aanpassen 

• indien nodig overleggen met de behandelende arts 



AIOS of Overbelastingsinstabiliteit 

- 10 (van 45) - 






doorlopen. 






Onderzoek: 

1. Anamnese 


3. Inspectie 


5. Analyse 







Behandeling: 




Behandeling AIOS of Overbelastingsinstabiliteit 

- 11 (van 45) - 




Doelen: 

1. inzicht/ coping verbeteren 

2. normaliseren bewegingen van de scapula en het gleno-humerale gewricht 

3. kracht verbeteren van de rotator cuff en de scapula pivoters 

4. stabiliteit bevorderen in functie van centralisatie van de humeruskop, toename belastbaarheid. 

5. coördinatie verbeteren 

Deze oefeningen dienen zoveel mogelijk ADL-, werk of sportgerelateerd te zijn (zie hulpvraag) 

Middel: Spiercontrole en uithoudingsvermogen van de rotator cuff (zie behandeling van de TUBS) 

Excentrische oefeningen van de rotator cuff. 

Therapie: 

1 e week: 

• d.m.v. een gesprek inzicht en coping vergroten 

2 e -4 e week: 

• spiercontrole m.infraspinatus aanleren. (30-40hh, 50%1RM) 

• kaart AIOS, fase 2, gedoseerde weefselspecifieke belasting, pijnvrij) 

5 e -12 e week 

• automatiseren glenohumerale spiercontrole (3 x 25hh 60% 1RM | 8-12hh 80% 1RM) 

• kaart AIOS, fase 3, functionele weefselspecifieke belasting. 

Behandelfrequentie: twee consulten per week. 



• fase van herstel afwegen en de behandeling aanpassen 

• indien nodig overleggen met de behandelende arts 


Inclusie/exclusie criteria 

- 12 (van 45) - 




1. Inclusiecriteria: 

• Unidirectionele instabiliteit (TUBS = Traumatic Unidirectional Bankert Surgery) 

• Multidirectionele instabiliteit (AMBRI = Atraumatic Multidirectional Bilateral Rehalibitation Inferior) 

• Overbelastings instabiliteit (AIOS = Acquired Instability Overstress Surgery) 

2. Exclusiecriteria: 

rode vlaggen 

• langer bestaande (onverklaarde koorts) 

• recent onverklaard gewichtsverlies (›5 kg/maand) 

• langdurig gebruik corticosteroïden 

• constante pijn die niet afneemt in rust of bij verandering van positie 

• kanker in het voorgeschiedenis 

• algemeen onwelbevinden 

• uitgebreide neurologische tekenen en symptomen 

• negatieve apprehension/ relocatie test 

• (recent) traumata niet in relatie tot de klacht

Impingement Syndroom 

- 13 (van 45) - 




STROOMSCHEMA 

- 14 (van 45) - 




Is er spraken van impingement nee Patient valt buiten protocol 

ja 

Sprake van primair impingement nee Secundair impingement 

ja 

Zie protocol Tendinopathie 

SPRAKE VAN SECUNDAIR IMPINGEMENT nee Patient valt buiten protocol 

ja 

Rotatorcuff of Scapulaire of Instabiliteit of Biceps of GIRD 

dominante dyskinesie pathologie 

klachten 

ja ja 

Zie protocol Type1 of type 2 of type 3 

Tendinopathie posterior tipping Internal rotation Downward roation 

Inflamatie fase Kaarten type 1 Kaarten type 2 Zie Kaarten type 3 

Proliferatie fase 

Remodellerings fase 

Ja 

AMBRI of TUBS of AIOS 

Kaarten Kaarten Kaarten 

AMBRI TUBS AIOS 

Ja 

Kaarten 

SLAP 

Ja 

Kaarten 

GIRD

Uitleg begrippen Stroomschema 

Stroomschema voor het soort Impingement 

- 15 (van 45) - 




Subacromiaal impingement/Intern impingement 

Onder een subacromiaal of extern impingement verstaan we de inklemming van de rotator-cuffpezen in 

de subacromiale ruite tussen tuberculum majus van de humeruskop en het acromiondak. 

Onder een intern impingement wordt een inklemming verstaan tussen twee benige structuren die beide 

deel uitmaken van het glenohumerale gewricht (humeruskop en labrum glenoidale). 

Primair Impingement/Secundair impingement 

Op basis van het oorzakelijke mechanisme wordt een onderscheid gemaakt tussen primair en secundair 

impingement. De primaire vorm bestaat uit een structurele vernauwing van de subacromiale ruimte, terwijl 

bij de secundaire vorm enkel onder bepaalde omstandigheden, bv. Tijdens specifieke houdingen of 

bewegingen, de inklemming uitgelokt wordt. Secundair impingement is met andere woorden veeleer een 

biomechanisch en functioneel probleem terwijl primair impingement het gevolg is van een anatomische 

structurele veranderingen. 

Rotator cuff tendinopathie 

Er wordt gesproken van rotator-cuffdominante klachten wanneer de manifestatie van de rotatorcuffpathologie 

hoog actueel aanwezig is. Soms echter is hot op basis van het klinische onderzoek zeer 

moeilijk om electieve symptomen van rotator-cuffpathologie uit te lokken. In deze gevallen is de pijn 

tijdens bewegingen veeleer het gevolg van het inklemmen van de (gezonde) structuur, dan wel van het 

activeren van de rotator cuff zelf. Dit kan als impingementdominate klachten omschreven worden. 

Scapulaire dyskinesie 

Het classificatiesysteem voor scapulaire bewegingsafwijkingen die wij hanteren is die Dr. Kibler in 2002 

heeft voorgesteld. Het is een indeling die is gebaseerd op de richting waarin de afwijkende 

bewegingspatronen zich manifesteren, Op basis van de drie assen waarrond de scapula beweegt kunnen 

de drie types van bewegingsafwijkingen onderscheiden worden: 

Type 1 Posterior Tipping 

Dit is een afwijking rond de latero-laterale as in het sagittale vlak, Bij deze patiënten staat de 

scapula in een uitgesproken anterieure tilt. Dit veruitwendigt zich door een prominent zichtbare 

angulus inferior. 

Type 2 Internal Rotation 

Dit wordt gekenmerkt door een te grote interne rotatiestand van de scapula. Klinisch kan deze 

afwijking gedetecteerd worden via een zichtbare margo medialis. In de klassieke literatuur wordt 

dit scapula alata of “winging” genoemd. 

Type 3 Downward Rotation 

Bij een type 3-scapulaire dyskinesie bevindt de scapula zich teveel in een neerwaartse 

rotatiestand, waardor de cavitas glenoidalis tijdens houdingen en bewegingen onvoldoende 

geeleveerd wordt. Patiënten met deze afwijking vertonen een prominente zichtbare angulus 

superior.



Instabiliteit 

Zie voor uitleg over de hieronder aangegeven vormen van instabiliteit het protocol over 

schouderinstabiliteit. 

TUBS 

AMBRI 

AIOS 

- 16 (van 45) - 


Biceps pathologie 

Er worden meerdere aandoeningen van de bicepspees in de literatuur beschreven: tendinopathie, 

tenosynovitis in de bicipitale groeve, SLAP-laesie met diverse subvormen, (sub)luxatie en rupturen. 

G.I.R.D 

Dit is een verkorting en verstijving van het postero-inferieure gedeelte van het gewrichtskapsle. Naast 

endroroatie is ook de passieve horzontale adducite vaak beperkt. In de internationale literatuur wordt dit 

fenomeen GIRD genoemd of Glenohumerale Internal Rotation Deficit (Burkhard 2003). Het fenomeen 

wordt beschouwd als één van de typische adaptaties van de bovenhandse atleet bij het beoefenen van 

zijn slag- of werpsport. Daarnaast wordt het ook wordt het ook gezien bij niet sportende patiënten met 

impingement klachten.

Protocol tendinopathie 


- 17 (van 45) - 






doorlopen. 






Onderzoek: 

1. Anamnese 


3. Inspectie 


5. Analyse 

• stoornis-, beperking-, participatieprobleem 






Behandeling: 



Normaal verloop 

Behandeling tendinopathie 

Doelen: 

1 verminderen van de ontstekingsreacties. 

2 optimaliseren van de mobiliteit van het gleno-humeraal gewricht. 

3 verbeteren van het scapulo-thoracale ritme 

4 verbeteren van de lokale en globale spierkracht. 

5 vergroten van het inzicht in de aandoening 

- 18 (van 45) - 




Acute fase (dag 1 t/m 5-7) 

1. 

• uitleg over klachten geven, restricties en huiswerkoefeningen. 

• adviseren 

• prognose geven 

• eventueel overleg met de verwijzend arts 

2. 

• passief bewegen in het gleno-humerale gewricht en scapulo-thoracaal glijden tot de pijngrens. 

3. 

• Oefentherapie Inflammatie- of ontstekingsfase (dag 1 t/m 5-7) is gericht op: 

o hoog actuele pathologie: geen oefentherapie (voorkomen van rek, aanspanning of 

compressie gekwetste structuur) 

o middelmatig en laag actuele pathologie: 

aspecifieke circulatie-oefeningen 

lage dosering: lage weerstand en groot aantal herhalingen 

geen belasting gekwetste structuren: bewegingen vermijden waarbij weefsel belast wordt 

(rek, contractie, compressie …) 

In deze fase wordt oefenkaart 1 gebruikt van de desbetreffende oorzaak van het impingement. Zie bijlage 

Proliferatie fase (dag 5 t/m 21) 

1. 

• uitleg geven over de klachten, restricties en huiswerkoefeningen 

• adviseren 



2. 

• passief bewegen in het glenohumerale gewricht en scapulothoracaal glijden tot de pijngrens. 

• excentrisch rekken 

• trofiek verbeteren 

3. 

Oefentherapie Proliferatiefase (dag 5 t/m 21) is gericht op: 

• specifieke circulatie-oefeningen 

• lage dosering: lage weerstand en groot aantal herhalingen (50 % 1 RM, 3 x 40) 

• gedoseerde weefselspecifieke belasting: bewegingen uitvoeren waarbij weefsel belast wordt 

(rek, contractie, compressie …) 

In deze fase worden oefenkaart 1 en 2 gebruikt van de desbetreffende oorzaak van het impingement. Zie 

bijlage

- 19 (van 45) - 




Remodelleringsfase (20–25 dagen en verder) 

1. 

• uitleg geven over de klachten, restricties en huiswerkoefeningen 

• adviseren 



2. 

• passief bewegen in het glenohumerale gewricht en scapulothoracaal glijden tot de pijngrens. 

• excentrisch rekken 

• trofiek verbeteren 

3. 

Oefentherapie in remodelleringsfase (20 – 25 dagen en verder) is gericht op: 

• oefeningen ter verbetering van de uithouding, kracht, explosieve kracht … 

• stijgende dosering: stijgende weerstand en dalend aantal herhalingen (60 % 1 RM, 3 x 25-30; 

1 RM 3 x 8-12) 

• ADL en sport gerichte training 

In deze fase worden oefenkaart 3 gebruikt voor de desbetreffende oorzaak van het impingement. Zie 

bijlage 


1 patiëntenvoorlichting 

2 fase van herstel afwegen en de behandeling aanpassen 

3 indien nodig overleggen met de behandelende arts 

4 therapie-indicatie afwegen (inclusie-/exclusiecriteria)

Inclusie/exclusie criteria 

Inclusie criteria: 

• anamnese: zie specifieke anamnestische gegevens pagina nr. 23 

• een positieve painful arc test 

• een positieve IRRST 

• een positieve empty can test 

Exclusiecriteria: 

rode vlaggen 

• (recent) traumata 

• langer bestaande (onverklaarde koorts) 

• recent onverklaard gewichtsverlies (›5 kg/maand) 

• langdurig gebruik corticosteroïden 

• constante pijn die niet afneemt in rust of bij verandering van positie 

• kanker in het voorgeschiedenis 

• algemeen onwelbevinden 

• nachtelijke pijn 

• uitgebreide neurologische tekenen en symptomen 

• een negatieve painful arc test 

• een negatieve IRRST 

• een negatieve empty can test 

- 20 (van 45) - 




Specifieke anamnestische vragen: 

Instabiliteit: 

Impingement: 

Anamnese 

- 21 (van 45) - 




- sportspecifieke vragen, vragen naar verandering in de training, intensiteit, duur, 

techniek, materiaal, omstandigheden etc. 

- behandeling tot dusverre: eerdere fysiotherapie/ injecties etc. 

- gevoel van instabiliteit alsof de kop eruit wil schieten 

- bewegingsangst boven de 90° 

- bij progressieve belasting pijn in rust en tijdens slapen 

- Intra- articulaire klik 

- pijn bij bewegen, welke bewegingen (ADL) 

- nachtelijke pijn 

- ontstaanswijze 

- painfull arc 

- ontstekingsverschijnselen: zwelling, warmte, roodheid enz. 

- verbetering van de klachten b.v. tijdens het dragen van een emmer (onder caudale 

tractie) 

- sportspecifieke vragen, vragen naar verandering in de training, intensiteit, duur, 

techniek, materiaal, omstandigheden etc. 

- behandeling tot dusverre: eerdere fysiotherapie/injecties etc. 

- klachten van CWK/CTO/TWK

1. Algemeen 

Inspectie 

- 22 (van 45) - 




Het gaat hierbij om het waarnemen van de uiterlijke verschijningsvorm. De patiënt hoeft geen activiteiten 

uit te voeren. 

Belangrijke aandachtspunten zijn: 

• morfologische aspecten 

• vegetatieve aspecten 

• het gedrag 

Typologie 

Het bekijken van het type is bedoeld om een indruk te krijgen van de belastbaarheid van de patiënt. De 

patiënt wordt zowel somatisch als psychisch getypeerd. 

Houding 

Er dient gekeken te worden naar de stand van verschillende gewrichten ten opzichte van elkaar (de 

alignment) en naar de stand per gewricht. 

De alignment wordt allereerst in de gewoontehouding bekeken. Zodra bij de gewoontehouding afwijkingen 

worden geconstateerd, dan dient de alignment ook in de gecorrigeerde houding bekeken te worden. 

De stand per gewricht dient alleen in de gecorrigeerde houding bekeken te worden. 

De uitgangshouding voor de observatie kan in stand en in zit. Het is van belang dat het met afhangende 

armen geschiedt. Een observatie in zit wordt geprefereerd. 

Bewegingsvermogen 

Basistesten 

1. Functionele sensomotorische activiteiten (A.D.L.) 

Lokaal anatomische actieve bewegingen 

Deze bewegingen laat men alleen uitvoeren door patiënten met bewegingsbeperkingen en/of pijnklachten 

tijdens bewegen. 

De patiënt wordt gevraagd per gewricht bewegingen uit te voeren, vanuit de nulstand en om de 

aanwezige anatomische assen. 

Naast het onder het punt “functionele sensomotorische activiteiten” genoemde informatie, krijgt men nu 

ook informatie over de grootte van de bewegingsuitslag.

Onderzoek 

Inspectie 

• atrofie (let op de cuffmusculatuur) 

• zwelling 

• AC-gewricht 

• SC-gewricht 

• CWK/CTO/TWK 

• afwijkende stand scapula 

o Type 1 (posterior tipping) 

o Type 2 (internal rotation) 

o Type 3 (downward rotation) 

Basisonderzoek 

Lokaal anatomische actieve bewegingen 

Tijdens dit onderzoek wordt informatie verzameld over 

• de bewegingsuitslag 

• het optreden van pijn 

Art. humeri 

• anteversie (let op scapulair patroon) 

• abductie (let op scapulair patroon) 

• retroversie 

• adductie (horizontaal) 

• exorotatie 

o in anatomische stand 

• endorotatie 

o in de anatomische stand 

Schoudergordel 

• protractie 

• retractie 

• elevatie 

• detractie 

Lokaal anatomische passieve bewegingen 

• anteversie 

• abductie 

• adductie 






Andere onderzoeken: 

- SC- gewricht 

- AC- gewricht 

- CWK/CTO/TWK 

- 23 (van 45) - 




Statische weerstandstesten 

Art. humeri (in volgorde) 

• adductie 


• anteversie 



• abductie 

Art. cubiti 

• flexie 

• extensie 

- 24 (van 45) - 




Innervatie Anteve. Retrov. Abductie Adductie Endor. Exor. 

Pectoralis 

Major 

C5-T1 + + + 

Coraco 

Brachialis 

C5/C6 + + 

Deltoid p. 

posterior 

C5/C6 + (+) + 

Deltoid p. 

anterior 

C5/C6 + (+) + 

Deltoid p. 

acrom. 

C5/C6 + + 

Biceps brachii C5/C6 + + + 

Latissimus 

dorsi 

C6-C8 + + + 

Teres major C5-C7 + + + 

Triceps 

brachii 

C6-T1 + + 

Infraspinatus C4-C6 + + + 

Teres minor C5/C6 + + + 

Subscapularis C5-C7 + + + 

Supraspinatus C4-C6 + +

Theraband test: 

- 25 (van 45) - 




Uitgangshouding: Patiënt in zit met afhangende armen (liefst op een kruk) 

De fysiotherapeut staat achter de patiënt , de ft brengt de theraband achter de rug van de patiënt langs, 

vervolgens pakt de patiënt de beide uiteinden vast. 

De manoeuvre is als volgt: je vraagt de patiënt actief de beide armen te eleveren, tot maximaal. 

Ondertussen houdt de fysiotherapeut de theraband met 2 handen achter de rug van de patiënt op 

spanning. 

Vervolgens instrueer je de patiënt langzaam de beide armen terug te brengen tot de beginpositie. 

De fysiotherapeut kijkt ondertussen naar het stabiliserend vermogen van de spieren rondom de scapula 

tijdens het traject. 

Een verschillend scapula beweging/ritme tussen links en rechts, vaak optredend tussen de 100 en 80 

graden , kan een indicator zijn voor impingement klachten, tevens geeft de positie van het verminderd 

vermogen tot scapulafixatie het trainingstraject aan. 

10 keer uitvoeren, dan treedt vermoeidheid op en is een eventueel probleem goed te zien. 

Spierkracht testen 

De spieren waarbij een verminderde kracht wordt verwacht dienen specifiek uitgetest te worden. De cuff 

spieren zullen het belangrijkste zijn.

Toegevoegde testen 

Sens. Spec Voorsp.waar 

de 

Kappa 95% 

betrouwbaar 

heids-interval 

- 26 (van 45) - 




Prakt. uitvoering 

Overal 

+ - 

Instabiliteits testen 

Apprehension/ 

relocatie 

0.85 0.87 0.79 0.91 0.82 0.62-0.96 Goed Hoog 

Biceps Load II 

test 

0.90 0.96 0.92 0.96 0.81 Goed Hoog 

Impingement testen 

Painfull arc 0.70 0.90 0.98 0.65 0.59 0.35-0.83 Goed Hoog 

IRRST 0.88 0.96 0.88 0.96 0.85 Goed Hoog 

Empty can 0.74 0.90 0.98 0.64 0.62 0.42-0.82 Goed Hoog 

Uitvoering toegevoegde testen Instabiliteit 

Apprehension/Relocation 

Uitgangspositie: Ruglig, arm in 95-110°abductie 

Uitvoering: De fysiotherapeut brengt de arm langzaam naar volledige exorotatie. Indien de patiënt dit 

toelaat, wordt de dorsale compressie vergroot door een ventrale translatie te maken 

Uitslag: De test is positief bij pijn in de eindpositie en pijnafname bij relocatie 

Biceps Load II test Meer dan instabiliteit (labrum laesie) 

Uitgangspositie: 

Ruglig, arm in 120°abductie (scapulair vlak) + maximale exorotatie en 90°flexie elleboog + supinatie 

onderarm 

Uitvoering: De fysiotherapeut geeft weerstand aan flexie elleboog 

Uitslag: De test is positief indien er slechts pijn optreedt tijdens contractie biceps of er duidelijk meer 

pijn ontstaat bij contractie biceps.

Uitvoering toegevoegde testen impingement 

Painfull arc 

IRRST 

Uitgangspositie: patiënt zit op een krukje/bank zodat de armen afhangen. 

Uitvoering: de patiënt wordt gevraagd om de armen actief te abduceren. 

- 27 (van 45) - 




Uitslag: de test is positief indien de patiënt pijn aangeeft tijdens het traject 60-120 graden, of als de 

patiënt niet verder komt tijdens dit traject vanwege de pijn. 

Uitgangspositie: zit met steun, of stand. De arm 90 graden abductie en 70-80 graden exorotatie. 

Uitvoering: de fysiotherapeut geeft eerst weerstand in richting exorotatie, daarna in richting 

endorotatie 

Uitslag: de test is positief wanneer er meer kracht in exorotatie geleverd kan worden. Normaal is de 

endorotatie sterker. 

Empty Can Test 

Uitgangshouding: stand, arm in 80-90 graden abductie, volledige endorotatie en een extensie in de 

elleboog 

Uitvoering: de fysiotherapeut geeft neerwaartse druk op de onderarm 

Uitslag: de test is positief, wanneer er pijn aangegeven wordt. Dit kan al geschieden zonder dat er 

weerstand gegeven wordt. 

Als bij een positieve empty can test bij herhaling van de weerstand in lagere abductie posities het 

testen niet of veel minder pijnlijk is, pleit dit voor inklemmingspijn van weke delen tussen tuberculum 

majus massief en de fornix. Bij een scheuring van het spierweefsel van de schoudermanchet (met 

name van supraspinatus en infraspinatus) zal de test met name positief zijn door het onvermogen van 

de patiënt de positie te handhaven.

Vragenlijsten 

- 28 (van 45) - 



Generieke vragenlijsten Pagina 

Rode vlaggen 29 

Disability Rating Index 30 

Functional Status Index 31 

Pain Disability Index 32 

Ziekte specifieke vragenlijsten 

Patiënt Specifieke Klachten 33 

UCLA (University of California at Los Angeles Shoulder Rating scale) 34 

ROWE - Grading System 35 

VAS (Visual Analogue Scale) 36 

Vragenlijst schouderfunctie SST 37 

Shoulder Disability Questionnaire 38 

Shoulder Pain and Disability Index 39 

Vragenlijsten m.b.t. kinesiofobie 

Tampa schaal voor Kinesiofobie 40 

Pain Anxiety symptom Scale 42 


De door de fysiotherapeut uitgekozen vragenlijsten worden na het eerste consult aan de patiënt 

meegegeven en dienen door de patiënt zelf thuis ingevuld te worden. De vragenlijsten kunnen als 

hulpmiddel dienen om de beperkingen van de patiënt in kaart te brengen, maar ze hebben ook een functie 

als evaluatie middel. De fysiotherapeut laat de patiënt deze vragenlijsten opnieuw invullen na een aantal 

behandelingen, en evalueert de veranderingen.

Rode Vlaggen 

Naam: Geb. Datum: 

DATUM: __-__-____ 

Vul de onderstaande vragen in met ja of nee. 

Schouder: 

1. (Recent) trauma 

2. Al langer bestaande (onverklaarde) koorts 

3. Recent onverklaard gewichtsverlies ( > 5 kg / maand ) 

4. Langdurig gebruik corticosteroïden 

5. Constante pijn die niet afneemt in rust of bij verandering van positie 

6. Kanker in voorgeschiedenis 

7. Algemeen onwelbevinden 

8. Nachtelijke pijn 

9. Uitgebreide neurologische tekenen en symptomen 

- 29 (van 45) - 




Ja Nee

Disability Rating Index 


DATUM: __-__-____ 

Salén en Spangfort 1994 

- 30 (van 45) - 




Geautoriseerde vertaling Pijn Kennis Centrum, academisch ziekenhuis Maastricht 1999 

Hoe goed kunt u de volgende activiteiten uitvoeren? Achter elke vraag moet u een verticaal streepje zetten op de 

horizontale lijn. Een streepje helemaal links zetten betekent dat u geen enkele moeite hebt met het uitvoeren van de 

gevraagde activiteit. Een streepje aan de rechterkant van de lijn betekent dat u heel veel moeite hebt met het 

uitvoeren van de gevraagde activiteit. U moet alle vragen beantwoorden. 

Aankleden (zonder hulp): 

geen enkele moeite ________________________________________ onmogelijk 

Buitenshuis lopen: 


Traplopen: 


Langere tijd zitten: 


Voorovergebogen staan: 


Het dragen van een tas: 


Bedden opmaken: 


Hardlopen: 


Lichte werkzaamheden: 


Zware werkzaamheden: 


Tillen van zware voorwerpen: 


Sport of gymnastiek: 

geen enkele moeite ________________________________________ onmogelijk

Functional Status Index 


DATUM: __-__-____ 

Jette 1980 

- 31 (van 45) - 





Functionele afhankelijkheid 

In dit eerste deel van het interview proberen we te meten hoeveel hulp u, gemiddeld, nodig heeft bij het uitvoeren van 

uw dagelijkse activiteiten gedurende de afgelopen 7 dagen. Met hulp bedoelen we het gebruik van hulpmiddelen (b.v. 

een wandelstok), hulp van andere personen (vrienden/familie) en/of beiden bij het uitvoeren van bepaalde activiteiten. 

Ik vraag u nu om mij te vertellen hoeveel hulp u, gemiddeld de afgelopen week, nodig had bij het uitvoeren van 

activiteiten die ik nu ga opnoemen. U zegt of u geen hulp, een hulpmiddel, hulp van anderen of zowel hulpmiddel en 

hulp van anderen nodig had. Of heeft u de afgelopen week de genoemde activiteit helemaal niet kunnen uitvoeren of 

vond u het niet veilig (verantwoord) om de activiteit uit te voeren. Heeft u nog eventuele vragen hierover? 

Hoeveel hulp had u de afgelopen week gemiddeld nodig om 

Algemene mobiliteit 

In huis te lopen 

Te traplopen 

Op te staan uit een stoel 

Sociale activiteiten 

Uw beroep uit te oefenen 

Auto te rijden 

Uw afspraken na te komen 

Op bezoek te gaan bij familie en vrienden 

Handactiviteiten 

Zelfverzorging 

Uw broek aan te trekken 

Uw blouse of hemd dicht te knopen 

Uw hele lichaam te wassen 

Een bloes of hemd aan te trekken 

Te schrijven 

Een blik te openen 

Een telefoonnummer te draaien 

Huishoudelijke activiteiten 

Te stofzuigen 

Reiken in lage kasten 

De was te doen 

Te tuinieren 

Functionele pijn 

In dit deel van het interview proberen we te meten hoeveel pijn u ervaren heeft bij het uitvoeren van uw dagelijkse 

activiteiten gedurende de afgelopen week. Van elke activiteit die u de afgelopen week heeft uitgevoerd vraag ik u om 

een oordeel te geven over de mate van pijn die u ervaren heeft tijdens het uitvoeren van die activiteit. U kunt de vraag 

beantwoorden met: geen pijn, milde pijn, matige pijn of ernstige pijn. Met pijn bedoel ik de onplezierige sensaties van 

ongemak en ongerief die u ervaarde bij het doen van de activiteit. Heeft u nog vragen op dit moment? 

Hoeveel pijn heeft u gemiddeld ervaren de afgelopen week bij het uitvoeren van: 

Items zie 1. 

Functionele moeite 

In dit deel van het interview proberen we te meten hoeveel moeite het u kostte om elke activiteit uit te voeren 

gedurende de afgelopen 7 dagen. Met moeite bedoelen we of het gemakkelijk was, of juist heel moeilijk was om de 

activiteit uit te voeren. 

De antwoordmogelijkheden zijn: geen moeite, lichte moeite, matige moeite en ernstige moeite. Heeft u nu nog 

vragen? 

Hoeveel moeite koste het, gemiddeld de afgelopen week, om 

Items zie 1.

Pain Disability Index 


DATUM: __-__-____ 

Pollard 1984 

- 32 (van 45) - 





De onderstaande vragen zijn gemaakt om de invloed van uw pijnklachten op uw leven te meten. We willen graag weten in 

welke mate de pijn u beperkt in het uitvoeren van allerlei dagelijkse activiteiten, die u normaliter zou willen doen. Beantwoord 

elke vraag door de gemiddelde invloed van de pijn op de activiteit in te vullen. Dus niet als de pijn het hevigste is of juist het 

minste. 

Voor elke vraag moet u het cijfer omcirkelen wat voor de mate van beperking of hinder bij het uitvoeren van deze activiteit 

het beste weergeeft. Een score van 0 betekent dat u helemaal geen beperkingen of hinder bij het uitvoeren ervaart, en een 

score van 10 betekent dat het onmogelijk is om de activiteit uit te voeren. 

1. Familiare en huishoudelijke verantwoordelijkheden 

Deze categorie houdt activiteiten in die te maken hebben met huishoudelijke werkzaamheden in en rond het huis (b.v. 

tuinieren e.d.) en verplichtingen ten aanzien van andere familieleden (b.v. kinderen naar school brengen e.d.). 

geen beperkingen 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 volledig beperkt 

2. Recreatie 

Deze categorie omvat activiteiten zoals hobby’s, sport en andere vrije tijdsbestedingen. 


3. Sociale activiteiten 

Deze categorie heeft te maken met samen met vrienden en/of familie uit te voeren activiteiten, zoals feestjes, theater of 

concertbezoek, uit eten gaan en andere sociale gelegenheden. 


4. Beroep 

Deze categorie omvat activiteiten die geheel of gedeeltelijk te maken hebben met uw beroep. Ook niet-betaald werk, 

zoals huishouden of vrijwilligers werk, hoort hierbij. 


5. Seksuele activiteiten 

Deze categorie vraagt naar de invloed op de frequentie en de kwaliteit van uw seksleven. 


6. Zelfverzorging 

Deze categorie omvat activiteiten op het gebied van persoonlijke verzorging en onafhankelijke kunnen uitvoeren van 

allerlei dagelijkse activiteiten (b.v. douchen, aankleden, autorijden) 


7. Basale levensbehoeftes 

Deze categorie omvat activiteiten die de vitale levensfuncties omvatten, zoals eten, slapen en ademhalen. 

geen beperkingen 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 volledig beperkt

Patiënt Specifieke Klachten 


DATUM: __-__-____ 

Beurskens 1996 

- 33 (van 45) - 




Activiteiten en bewegingen waarbij u last kunt hebben van uw pijnklachten 

Uw pijnklachten hebben invloed op activiteiten en bewegingen die u dagelijks doet en moeilijk te vermijden zijn. Voor 

iedereen zijn de gevolgen van chronische pijn verschillend. Ieder persoon zal bepaalde activiteiten en bewegingen graag 

zien verbeteren door de behandeling. Hieronder staan een aantal activiteiten en bewegingen die u veel moeite kosten om 

uitvoeren vanwege uw pijn. Probeer de problemen te herkennen waar u de afgelopen week door uw pijn last van had. Kleur 

of kruis het bolletje aan voor deze activiteit. We vragen u die problemen aan te kruisen die U heel belangrijk vindt en die U 

het liefste zou zien veranderen in de komende maanden. 

0 in bed liggen 

0 omdraaien in bed 

0 opstaan uit bed 

0 opstaan uit een stoel 

0 gaan zitten op een stoel 

0 lang achtereen zitten 

0 in/uit de auto stappen 

0 rijden in een auto of bus 

0 fietsen 

0 staan 

0 lang achtereen staan 

0 licht werk in en om het huis 

0 zwaar werk in en om het 

huis 

0 in huis lopen 

0 wandelen 

0 hardlopen 

0 het dragen van een voorwerp 

0 iets oprapen van de grond 

0 tillen 

0 op bezoek gaan bij 

familie,vrienden 

of kennissen 

0 uitgaan 

0 sexuele activiteiten 

0 uitvoeren van werk 

0 uitvoeren van hobby’s 

0 uitvoeren van huishoudelijk werk 

0 sporten 

0 op reis gaan 

0 andere 

activiteiten……………………. 

Voorbeeld hoe in te vullen 

Probleem: Wandelen 

Plaatst u het streepje links dan kost wandelen u weinig moeite 

geen enkele _______________________________________________ onmogelijk 

moeite 

Plaatst u het streepje rechts dan kost wandelen u veel moeite 


moeite 

Probleem 1…………………………………………. 

Hoe moeilijk was het in de afgelopen week om deze activiteit uit te voeren? 


moeite 

Probleem 2…………………………………………. 



moeite 

Probleem 3…………………………………………. 



moeite 

5 Belangrijkste activiteiten zijn: 

1. ………………………………………….. 

2. ………………………………………….. 

3. ………………………………………….. 

4. ………………………………………….. 

5. …………………………………………..



UCLA – SCORE University of California at L.A. Shoulder Rating scale 


FUNCTIE/REACTIES PUNTEN 

DATUM: __-__-____ 

- 34 (van 45) - 


Deze vragenlijst gaat over het functioneren van de schouder en uw beleving hiervan. Er wordt aan de hand van 

punten een indicatie gemaakt over het functioneren. Het is de bedoeling dat u bij elk kopje bepaald welke van de 

zinnen het best bij uw situatie past. 

PIJN 

continu ondragelijk, vaak sterke medicatie 1 

continu dragelijk af en toe medicatie, geen of weinig in rust 2 

aanwezig tijdens lichte activiteiten vaak pijndempende medicijnen 4 

aanwezig tijdens zware of specifieke activiteiten af en toe pijndempende medicijnen 6 

af en toe licht 8 

geen 10 

FUNCTIE 

niet mogelijk om arm te gebruiken 1 

alleen lichte activiteiten mogelijk 2 

licht huishoudelijk werk en meeste dagelijkse activiteiten zijn mogelijk 4 

meeste huishoudelijk werk, boodschappen doen, autorijden, haarverzorging, 

aan- en uitkleden, inclusief BH dichtmaken, is morgelijk 6 

licht beperkt; overheadse activiteit is mogelijk 8 

normaal 10 

ACTIEVE ANTEFLEXIE 

150 graden of meer 5 

120 - 150 graden 4 

90 - 120 graden 3 

45 - 90 graden 2 

30 - 45 graden 1 

minder dan 30 graden 0 

SPIERKRACHT ANTEFLEXOREN (handmatig gemeten) 

graad 5 = normaal 5 

graad 4 = goed 4 

graad 3 = reedelijk; bewegen tegen de zwaartekracht mogelijk 3 

graad 2 = lichte activiteit 2 

graad 1 = voelbare spiercontractie 1 

graad 0 = geen activiteit voelbaar 0 

__________ 

__________ 

__________ 

__________ 

HANDICAP SCORE 

tevreden en verbeterd 5 

niet tevreden en verslechterd 0 __________ 

TOTAAL SCORE __________ 

UCLA-SCORE 

Uitstekend 34 – 35 punten 

Goed 28 – 33 punten 

Matig 21 – 27 punten 

Slecht 0 – 20 punten

ROWE – Grading System 


- 35 (van 45) - 



FUNCTIE/REACTIES PUNTEN 

DATUM: __-__-____ 


FUNCTION 

No limitation in sports or work; able to throw baseball and football; 

can swim crawl-stroke 50 

No limitation in work; slight limitation in throwing baseball, serving 

forcefully in tennis, or swimming crawl-stroke; can throw football 

normally 35 

Moderate limitation in overhead work, throwing baseball and football, 

swimming crawl-stroke, or serving tennis 20 

Moderate limitation in throwing in all sports; unable to work with 

arm overhead 0 

__________ 

PAIN 

None 10 

Moderate 5 

Severe 0 

__________ 

STABILITY 

Negative apprehension test, no subluxation 30 

Negative apprehension test, but discomfort with arm in position of 

abduction and external rotation 15 

Positive apprehension test and sense of subluxation 0 

__________ 

MOTION 

Full range of motion 10 

As much as 25 % loss of motion in any plane 5 

More than 25 % loss of motion in any plane 0 

TOTAALSCORE __________ 

ROWE – SCORE 

Excellent 90 – 100 points 

Good 70 – 89 points 

Fair 40 – 69 points 

Poor 30 or fewer points 

__________

VAS 

Visual Analogue Scale 


DATUM: __-__-____ 

- 36 (van 45) - 




Om een indruk te krijgen van de intensiteit van uw pijnklachten wordt u gevraagd een verticaal streepje 

zover mogelijk links te zetten als u geen pijn hebt en een verticaal streepje zover mogelijk naar rechts te 

zetten als u ondraaglijke pijn hebt. 

Geen pijn ___________________________________________________________Ondraaglijke pijn° 







Geen pijn ___________________________________________________________Ondraaglijke pijn°

VRAGENLIJST SCHOUDERFUNCTIE - SST 


DATUM: __-__-____ 

- 37 (van 45) - 



Deze vragenlijst gaat over het functioneren van uw schouder van de afgelopen weken. 

Beantwoord iedere vraag met "JA" of "NEE" 


JA NEE 

1. Heeft u last van uw schouder wanneer deze in rust O O 

langs uw lichaam hangt? 

2. Kunt u ondanks de schouderklachten ongestoord O O 

slapen? 

3. Kunt u met uw aangedane zijde uw hemd achter in O O 

uw broek of rok stoppen? 

4. Kunt u de hand achter het hoofd brengen met de elle- O O 

boog opzij gehouden? 

5. Kunt u een muntje op een plank op schouder hoogte O O 

leggen zonder de elleboog te buigen? 

6. Kunt u een halve kilo optillen tot schouder hoogte met O O 

gestrekte arm? 

7. Kunt u 4 kilo (4 pakken suiker) optillen tot schouder O O 

hoogte met gestrekte arm? 

8. Kunt u 10 kilo (zware boodschappentas) dragen aan O O 

de aangedane zijde? 

9. Denkt u dat u met uw aangedane zijde een tennisbal O O 

onderhands 10 meter ver kunt gooien? 

10. Denkt u dat u met de aangedane zijde een tennisbal O O 

bovenhands 20 meter ver kunt gooien? 

11. Kunt u met uw aangedane arm de achterkant van uw O O 

andere schouder wassen? 

12. Stelt uw schouder u in staat om volledig uw dagelijk- O O 

se werk te verrichten? 

13. Kunt u met uw aangedane arm de haren kammen? O O

Shoulder Disability Questionnaire 


- 38 (van 45) - 




DATUM: __-__-____ 

G.J. van der Heijden 1994 

Instructie: 

1 De volgende zinnen beschrijven verschillende situaties waarin pijn en 

bewegingsbeperking in uw behandelde schouder uw dagelijkse bezigheden kunnen beperken. 

2 Daarbij wordt met ‘last’ bedoeld: pijn en/of bewegingsbeperking in de behandelde schouder. 

3 Met ‘aangedane zijde’ wordt bedoeld: de zijde van de behandelde schouder. 

4 Lees elke zin aandachtig, en denk dan aan u zelf in de afgelopen 24 uur. 

5 Bepaal voor elke zin of u de beschreven beweging of activiteit in de afgelopen 24 uur uitvoerde. Er zijn 3 

antwoordmogelijkheden: 

Wel: 

Het vakje onder wel kruist u aan als u wel last van de behandelde schouder had tijdens de uitvoering van beschreven 

beweging of activiteit in de afgelopen 24 uur 

Geen: 

Het vakje onder geen kruist u aan als u geen last van de behandelde schouder had tijdens de uitvoering van beschreven 

beweging of activiteit in de afgelopen 24 uur 

N.v.t.: 

Het vakje onder n.v.t. kruist u aan als u de beschreven beweging of activiteit in de afgelopen 24 uur niet uitvoerde. 

Als u zich vergist heeft: zet een cirkel om het foutieve antwoord, en kruis alsnog het juiste antwoord aan. 

wel geen 

Ik word ‘s nachts wakker omdat ik last heb van de behandelde schouder O O 

Tijdens het liggen op de behandelde schouder heb ik daar last van O O 

Ik heb last van de behandelde schouder tijdens het aan- of uittrekken O O 

van een trui of jas 

Ik heb last van de behandelde schouder tijdens mijn gebruikelijke O O 

dagelijkse activiteiten in en om huis 

Tijdens bewegingen met mijn behandelde schouder heb ik daar last van O O 

Tijdens steunen op mijn ellebogen of handen heb ik last van de O O 

behandelde schouder 

Tijdens schrijven (of typen) heb ik last van de behandelde schouder O O 

Tijdens het vasthouden van het stuur van mijn auto of fiets heb ik last 

van de behandelde schouder O O 

Tijdens tillen van een voorwerp (aan de aangedane zijde) heb ik last O O 

van de behandelde schouder 

Tijdens het boven schouderhoogte reiken of grijpen met mijn hand O O 

(aan de aangedane zijde) heb ik last van de behandelde schouder 

Tijdens het openen of sluiten van een deur met mijn hand (aan de O O 

aangedane zijde) heb ik last van de behandelde schouder 

Tijdens het naar mijn billen brengen van mijn hand (aan de aangedane O O 

zijde) heb ik last van de behandelde schouder 

Tijdens het naar mijn lage rug brengen van mijn hand (aan de O O 

aangedane zijde) heb ik last van de behandelde schouder 

Tijdens het naar mijn nek brengen van mijn hand (aan de aangedane O O 

zijde) heb ik last van de behandelde schouder 

Ik wrijf meer dan eens per dag over de behandelde schouder O O 

Ik ben prikkelbaar tegen mensen uit mijn omgeving omdat ik last heb O O 

van de behandelde schouder

SHOULDER PAIN AND DISABILITY INDEX 


DATUM: __-__-____ 

Wilt u a.u.b. de onderstaande vragenlijst invullen. 

De vragen gaan over uw schouder en hebben betrekking op de afgelopen week. 

PIJN SCHAAL 

Hoe erg is uw pijn? 

Omcirkel het getal dat het best uw pijn weergeeft. 

0 = geen pijn en 10 = de ergst bedenkbare pijn. 

- 39 (van 45) - 




De pijn op zijn hefigst 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

Wanneer u op de pijnlijke zijde ligt 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

Reikend naar iets op een hoge plank 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

Het aanraken van de achterkant van uw nek 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

Duwen met de pijnlijke arm 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

Totaal pijn score _______ 

BEPERKING SCHAAL 

Hoeveel moeite heeft u om het volgende uit te voeren? 

Omcirkel het getal dat het best uw ervaring weergeeft. 

0 = geen enkele moeite en 10 = zo moeilijk dat hulp hiervoor nodig is. 

Uw haar wassen 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

Uw rug wassen 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

Een hemd aantrekken 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

Een shirt met knopen aantrekken 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

Uw broek aantrekken 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

Een object op een hoge plank plaatsen 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

Een zwaar object dragen van 5 Kg 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

Iets pakken uit uw achterzak 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

Totaal beperking schaal ________ 

Totaal SPaDI score _________

Tampa schaal voor Kinesiofobie 


DATUM: __-__-____ 

Miller, R.P., Kori, S.H. & Todd, D.D. (1991) 

- 40 (van 45) - 




Geautoriseerde Nederlandse Vertaling 

Vlaejen J.W.S., Kole-Snijders A.M.J., Crombez G., Boeren R.G.B. & Rotteveel A.M. (1995) 

Geef van onderstaande beweringen door middel van een cijfer 1 en 4 aan in welke mate u het eens of 

oneens bent met deze bewering. De betekenis van de cijfers is als volgt; 

1 = in hoge mate mee oneens 

2 = enigszins mee oneens 

3 = enigszins mee eens 

4 = in hoge mate mee eens 

1. Ik ben bang om bij het doen van lichaamsoefeningen letsel op te lopen. 

2. Als ik me over de pijn heen zou zetten, dan zou hij erger worden. 

3. Mijn lichaam zegt me dat er iets gevaarlijk mis mee is. 

4. Mijn pijn zou waarschijnlijk minder worden als ik lichaamsoefeningen zou 

doen. 

5. Mijn gezondheidstoestand wordt door anderen niet serieus genoeg 

genomen. 

6. Door mijn pijnprobleem loopt mijn lichaam de rest van mijn leven gevaar. 

7. Mijn pijn betekent dat er sprake is van letsel. 

8. Als mijn pijn erger wordt door iets, betekent dat nog niet dat dat gevaarlijk 

is 

9. Ik ben bang om per ongeluk letsel op te lopen. 

10. De veiligste manier om te voorkomen dat mijn pijn erger wordt is gewoon 

oppassen dat ik geen onnodige bewegingen maak. 

11. Ik had wellicht minder pijn als er niet iets gevaarlijks aan de hand zou zijn 

met mijn lichaam. 

1 2 3 4 

1 2 3 4 

1 2 3 4 

1 2 3 4 

1 2 3 4 

1 2 3 4 

1 2 3 4 

1 2 3 4 

1 2 3 4 

1 2 3 4 

1 2 3 4 

1 2 3 4 

1 2 3 4

12. Hoewel ik pijn heb, zou ik er beter aan toe zijn als ik lichamelijk actief zou 

zijn. 

13. Mijn pijn zegt me wanneer ik moet stoppen met lichaamsoefeningen doen 

om geen letsel op te lopen. 

14. Voor iemand in mijn toestand is het echt af te raden om lichamelijk actief 

te zijn. 

15. Ik kan niet alles doen wat gewone mensen doen, omdat ik te gemakkelijk 

letsel oploop. 

16. Zelfs als ik ergens veel pijn door krijg, geloof ik niet dat dat gevaarlijk is. 

17. Ik zou geen lichaamsoefeningen hoeven te doen wanneer ik pijn heb. 

- 41 (van 45) - 




1 2 3 4 

1 2 3 4 

1 2 3 4 

1 2 3 4

Pain Anxiety Symptom SCALE (PASS) 


DATUM: __-__-____ 

- 42 (van 45) - 




Mensen die pijn ervaren ontwikkelen verschillende manieren om op deze pijn te reageren. We willen graag weten wat u doet 

of waaraan u denkt als u pijn heeft. Wilt u de volgende schaal gebruiken om aan te geven hoe vaak u elk van de volgende 

gedachten en gedragingen toepast. Noteer uw beoordeling op de lijn vóór elke zin. 

Nooit Altijd 

0 1 2 3 4 5 

Ik denk dat als mijn pijn te erg wordt, hij nooit meer minder zal worden. 

Ik voel me geestelijk ontspannen wanneer ik pijn heb. 

Wanneer ik pijn voel probeer ik me zo min mogelijk te bewegen. 

Ik raak bezweet wanneer ik pijn heb. 

Wanneer ik pijn voel, ben ik bang dat er iets vreselijks zal gebeuren. 

Mijn gedachten zijn opgewonden en gejaagd wanneer ik pijn voel aankomen. 

Ik ga onmiddellijk naar bed wanneer ik hevige pijn voel. 

Zelfs wanneer het pijn doet, weet ik dat het weer goed zal komen. 

Mijn lichaam gaat beven wanneer ik pijn lijd. 

Ik ben gedesoriënteerd en verward wanneer ik pijn lijd. 

Wanneer pijn hevig wordt, bel ik mijn huisarts of ga ik naar het ziekenhuis. 

Ik begin te trillen wanneer ik bezig ben met iets dat de pijn erger maakt. 

Wanneer ik pijn voel, word ik bang om dood te gaan. 

Ik kan niet helder nadenken wanneer ik pijn heb. 

Ik houd op met waar ik ook mee bezig ben als ik pijn voel opkomen. 

Zelfs als ik iets doe dat pijn veroorzaakt, weet ik dat het later minder zal worden. 

Pijn lijkt mijn hart te laten bonzen of sneller te laten kloppen. 

Ik denk dat ik een ernstig medisch probleem heb, dat mijn dokter niet heeft kunnen ontdekken. 

Zodra pijn opkomt neem ik medicijnen om het te verminderen. 

Ik voel druk of beklemming op mijn borst wanneer ik pijn heb. 

Wanneer ik pijn voel, denk ik dat ik ernstig ziek zou kunnen zijn. 

Tijdens perioden met pijn is het moeilijk voor me om aan iets anders dan de pijn te denken. 

Ik vermijd belangrijke bezigheden wanneer ik pijn lijd. 

Als ik pijn bespeur, voel ik me duizelig of slap. 

Pijngevoelens zijn angstaanjagend. 

Als ik pijn lijd, denk ik voortdurend aan de pijn. 

Ik neem medicijnen in als ik weet dat ik iets moet doen dat meestal pijn erger maakt. 

Ik kan moeilijk op adem komen wanneer ik pijngevoelens heb. 

Ik ben als de dood voor pijn. 

Ik heb last van ongewenste gedachten wanneer ik pijn heb. 

Als de gelegenheid zich voordoet om iets te doen wat ik leuk vind, doe ik het zelfs wanneer het pijn oproept. 

Van pijn word ik misselijk. 

Wanneer pijn sterk opkomt, denk ik dat ik verlamd of meer gehandicapt zou kunnen worden. 

Ik vind het moeilijk om me te concentreren wanneer ik pijn lijd. 

In tijden waarin de pijn ernstiger is zoek ik geruststelling dat ik in orde ben. 

Ik vind het moeilijk mijn lichaam tot rust te laten komen na perioden met pijn. 

Ik maak me zorgen wanneer ik pijn heb. 

Ik heb last van mijn maag wanneer ik pijn ervaar. 

Ik probeer bezigheden te vermijden die pijn veroorzaken. 

Ik kan redelijk helder denken, zelfs als ik hevige pijn ervaar.

Naam fysiotherapeut 

Straatnaam 

Postcode/plaats 

Betreft: Patiëntengegevens 

Geachte heer /mevrouw, 

Brief Huisarts 

- 43 (van 45) - 



Dr. Naam 

Straatnaam 

Postcode/plaats 

Plaats, datum 

Bovengenoemde patiënt werd datum door u verwezen voor een 

fysiotherapeutische behandeling i.v.m. acuut / subacute aspec.schouderklachten. 

Patiënt heeft advies en uitleg over de klachten gekregen, met daarbij huiswerkoefeningen. 

Hij/Zij zal dit zelfstandig voortzetten. 

Bij aanhoudende klachten neemt patiënt weer contact op. 

In de hoop u voldoende te hebben geïnformeerd, verblijf ik, 

Hoogachtend, 

Naam fysiotherapeut 


HA 

Adres 

Postcode+Plaats 

Datum 00/00/0000 

Uw patiënt(e): Naam patiënt 

Adres 

Postcode+Plaats 

Geboortedatum 

Geachte Naam HA, 

Brief Huisarts 

- 44 (van 45) - 




De cliënt(e) heeft bij ons sinds …….t/m ……. 13 weken in het schouderprogramma getraind. Tijdens het 

traject heeft de cliënt(e) 2x/week getraind in groepsverband middels een gedragsgeoriënteerde aanpak. 

Doelen:� advies en inzicht in zijn/haar schouderproblematiek 

� verbeteren v/d algehele en lokale belastbaarheid 

� verbeteren v/d coördinatie van de schoudergordel 

Advies: Om het behaalde effect te bewaren is ons advies aan de cliënt(e) om 1-2x/week te blijven 

sporten. 

Mocht u nog vragen hebben dan kunt u mij bereiken op onderstaande telefoonnummers. 

Met vriendelijke groet, 

Naam fysiotherapeut(e), fysiotherapeut(e).

Bronvermelding 

- 45 (van 45) - 




1. Andrews, J.R.; Byrd, J.W.T.; Kupferman, S.P.; Angelo R.L.: The profile view of the acromion. 

Clin.Orthop., 263: 142-146 (1991) 

2. Aoki, M.; Ishii, S.; Usui, M.: The slope of the acromion and rotator cuff impingement (1986) 

3. Armstrong J. R.: Excision of the acromion in treatment of the supraspinatus syndrome. (1994). 

4. Douglas T. Harryman II, MD, John A. Sidles, PhD, Scott L. Harris, BS, & Frederik A. Matsen III, 

MD,Seattle: Laxity of the normal glenohumeral joint: A quantitative in vivi assessment (1992). 

5. Fu, F.H.: Harner, D.D.: and Klein. AH.: Schoulder impingement syndrome. Clin. Orthop (1991). 

6. Gary Corso, MS, PT &ATC. Impingement Relief Test: An Adjunctive Procedure to Traditional 

Assessment of Schoulder Impingement Syndrome. (1995). 

7. Gerber, C.: Terrier, F.: & Ganz, R.: The role of the coracoïd process in the chronic impingement 

syndrome. (1985). 

8. Hart D, Carmichael SW: biomechanics of the shoulder. J Orthop Sports Phys Ter. (1985). 

9. Henry MH. NuccionS, Lui SL. Accuracy of inrerior sulcus apprehension and relocation tests 

compared to intra-operative findings. Presented at the AOSSM. (1997). 

10. Hollinshead WH, Rosse C: Textbook of Anatomy, Philadelphia: Harper and Row. (1980). 

11. Jobe CM. Superior Glenoid Impingement. Ortho Rei res. (1996). 

12. KamkarA, Irrang JJ, Whitney SL: Non – operative management of secondary Schoulder 

Impingement Syndrome. J. Orthop Sports Phys Ther 17. (1994). 

13. Kenneth R. Zaslav, MD, Richmond, VA. Internal rotation resistance strength test: A new 

diagnostic test to differentiate intra-articular pathology from outler (Neer) impingement syndrome 

in the shoulder. (2001). 

14. Kessel, L, & Watson, M: The painfull arc syndrome. (1977). 

15. Kou Mimori, MD, Takeshi Muneta, MD, Teruhiko Nakagawa, MD & Kenichi Shinomiya, MD. A 

New Pain Provocation Test for Superio Labral Tears of the Shoulder. (1999). 

16. Louis U. Bigliani. MD. New York. & William N. Levine. MD. Baltimore Maryland. Current Concepts 

Revieuw, Subacromial Impingement Syndrome. (1997). 

17. Matsen FA, Arntz CT: Subacromial Impingement. In: Rockwood CA, Matsen FA, The Shoulder. 

Philadelphia: W. B. Saunders Company. (1990). 

18. Matthews L, Oweida S: Glenohumeral instability in athletes: Spectrum, diagnosis and treatment. 

(1985). 

19. Mustafa Calis, Kenan Akgun, Murat Birtane, Ilhan Karacan, Havva Calis & Fikret Tuzun: 

Diagnostic values of clinical diagnostic teste in subacromial impingement syndrome. (1999). 

20. Neer CS: Impingement lesions. Clin. Orthop. (1983). 

21. Phys. Ther. (1993). 

22. Silliman JF. Hawkins RJ. Classification and physical diagnosis on instability of the schoulder. Clin. 

Orthop. (1993). 

23. S. L. Mottram: Londen: Dynamic stability of the scapula. (1997). 

24. Snyder SJ, Karzal RP, Del Pizzo W. Et al: SLAP laesions of the shoulder. (1990). 

25. Speer KP. Hannafin JA. Altheck DW. Warren RF. An evaluation of the shoulder relocation test. 

(1994). 

26. Stephen J. O’Brien, MD, Michael J. Pagnani, MD, Stephen Fealy, MD, Scott R. McGlynn & 

Joseph B. Wilson. The Active Compression Test: A New and Effective Test for Diagnosing Labral 

Tears and Acromioclavicular Joint Abnormality. (1998). 

27. Thein L: Impingement Syndrome and its conservative management. J. Orthop Sports 

28. Dr. Leen T’Jonck: Betrouwbaarheid van de schoudertesten. Congres: ‘De Schouder’. (2003)

Inhoudsopgave - TopHealthPartners

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?