Gebiedsprogramma Salland 2006-2008. - Provincie Overijssel

Twee knelpunten op het platteland zijn het langzaam maar zeker verdwijnen van voorzieningen,zoals gezondheidszorg, scholen, kinderopvang en winkels, en het tekort aan woningen voor ouderenen starters.Natuur, Landschap en CultuurhistorieDe aandacht voor ruimtelijk kwaliteit neemt toe. Landschap is niet alleen de fysiekeverschijningsvorm van natuur en cultuurhistorische elementen, maar ook de beleving van hetlandschap door mensen die er verblijven. Belangrijke en kenmerkende oorspronkelijke Sallandsenatuurwaarden zijn door ontginning, ontwatering en intensivering verdwenen. Bestaandenatuurwaarden gaan zonder maatregelen achteruit door verdroging, verzuring en vermesting. InSalland ligt een aantal EHS (Ecologische Hoofdstructuur) gebieden die door ecologische verbindingenmet elkaar verbonden worden. De IJsseluiterwaarden en de landgoederen nemen hier eenbelangrijke plaats in. Vanuit de beleidsmatige wens meer particulieren bij het natuurbeheer in teschakelen is een ombuiging naar agrarisch en particulier natuurbeheer gewenst. Het instrument vangroene en blauwe diensten wordt hiervoor ontworpen.Landschap en cultuurhistorie staan onder druk door onder andere nieuwe ontwikkelingen aan deranden van de kernen (woningbouw, bedrijventerreinen, infrastructuur) en de verandering van oudelandschapbepalende functies als waterbeheer en landbouw (schaalvergroting). De waarde van hetlandschap in economische termen wordt nog onderschat. De verwachting is dat landschapsbehouden –versterking in toenemende mate aandacht krijgt. De Sallandse landgoederen hebben een grotecultuurhistorische en landschappelijke waarde (natuur en grondgebonden landbouw). Deeconomische pijler van de landgoederen, de landbouw, staat echter onder druk.LandbouwDe landbouw is de grootste grondgebruiker in Salland en neemt hier een belangrijkere positie in danin de rest van Overijssel. De belangrijkste vorm van landbouw is melkveehouderij, gevolgd doorintensieve veehouderij (met name varkens, kippen in mindere mate). Het aandeel biologischelandbouw is nog zeer bescheiden.In Salland is regionaal sprake van een mestoverschot. De intensieve veehouderijen produceren teveel mest voor de beschikbare grond, maar ook de hoge veebezetting in de melkveehouderij vormteen probleem. Hier is extensivering gewenst.De ammoniakuitstoot uit de landbouw vormt een belangrijk deel van de stikstofneerslag (depositie)op natuurgebieden. Het depositieniveau in Salland ligt iets boven het provinciale gemiddelde. Metname de gebiedseigen ammoniak die dicht bij de bron neerslaat, zorgt voor hoge lokale uitschieters.Een negatieve sociaal economische ontwikkeling is de afname van het aantal agrarische bedrijvenen daarmee de landbouwafhankelijke werkgelegenheid. Het feit dat de landbouw als een van deeconomische dragers van het gebied onder druk staat, heeft ook gevolgen voor de inkomsten vande landgoederen. Met de landbouw als grote landschapsbepalende factor heeft het afnemendeaantal (melkvee)bedrijven grote gevolgen voor het landschap. De woonfunctie van het plattelandneemt toe. Vrijkomende agrarische gebouwen kunnen gesloopt worden in ruil voor woningbouw(Rood voor Rood), of gebruikt worden voor de huisvesting van nieuwe economische dragers.Het grootste deel van het Sallandse reconstructiegebied bestaat uit verwevingsgebied en er zijn elflandbouwontwikkelingsgebieden. Er is slechts een klein aantal extensiveringsgebieden, waardoor hetaantal voor verplaatsing in aanmerking komende intensieve veehouderijen beperkt is gebleven totdrie. Kansen voor de landbouw zitten hem vooral in ketenvorming, schaalvergroting (ookbijvoorbeeld in de vorm van clustering), specialisatie en verbreding (bijvoorbeeld in de vorm vanwater- of natuurbeheer, zorg en toerisme). Ook herkaveling kan de positie van de landbouw inSalland nog verbeteren. Er ontstaat ruimte voor kavelruilprojecten wanneer agrariërs stoppen ofverplaatst worden. Dit leidt tot een verbeterde landbouwstructuur en versterking van bedrijven.WaterWater maakt prominent deel uit van het Sallandse landschap. De IJssel, de weteringen en hetOverijssels kanaal vormen markante lijnen op de Sallandse kaart. Door klimaatveranderingen heeftwater in toenemende mate behoefte aan ruimte en een sterk robuust watersysteem. Dezeruimtebehoefte kan in Salland gecombineerd worden met natuur-, landschaps-, recreatie- en insommige gevallen ook landbouwdoelen. Salland beschikt over een aantal kwelgebieden, zoals deGooiermars, die een belangrijke natuur- en ecologische waarde hebben.De meest in het oog springende waterknelpunten in Salland zijn verdroging, veiligheid(wateroverlast) en kwaliteit. Het van oorsprong natte Salland is door de aanleg van weteringengeschikt gemaakt voor landbouw. De voor de landbouw gunstige lage grondwaterstand is nadeligvoor natuurwaarden die afhankelijk zijn van hogere waterstanden. Het Sallandse weteringsysteemleidt daarnaast tot een versnelde afvoer van water naar het IJsselmeer. In natte perioden kunnen er