Deel A. inleiding in de algemene semiotiek - ComCom

More documents

Recommendations

Info

Umberto Eco; Einführung in die SemiotikOp het eerste gezicht geeft de code syntactische regels (code in engere zin), maar maaktook dat elk teken ergens naar kan verwijzen. De code stelt dus tevens semantische regels(code in ruimere zin). De raison-d'être van syntactische regels is zodoende het mogelijkmaken van semantische functies. Door de code treedt er een soort digitalisering op, diekleine afwijkingen irrelevant maakt. [bijv.: waaizester • waarzegster] Tekens, waar decode niet in voorziet, blijven zonder betekenis.1.III.2 Van code naar structuur (59)Gezien vanuit de informatietheorie is de code-in-ruimere-zin irrelevant. Wat daar telt is datde code een 'waarschijnlijkheidssysteem' invoert. Ergo; zolang we een signaalonderzoeken als een berekenbare grootheid (code in engere zin), zolang kunnen we decode een codificerend systeem noemen. Een dergelijk systeem wordt in andere contextenook wel aangeduid als 'structuur'.1.III.3 (60) Alvorens het begrip 'structuur' op dit elementaire niveau uit te diepen, eerstiets meer over de betrekking tussen 'informatie' en 'codificerend systeem'. We hebbeneen aantal niveau's met afnemende entropie; maximaal aan de bron • beperkt onder hetregiem van de code • minimaal bij een bericht met een bepaalde inhoud en gericht aaneen bepaald iemand. Informatie vs. bericht, wanorde vs. orde en evenwaarschijnlijk vs.waarschijnlijk zijn relatieve begrippen. Het onderscheid daarvan wordt nuttig wanneer wehet bestaan van een derde type informatie tegenkomen; de informatie van het bericht (zie2.XIV.2, Die Welt des Sinnes. Die Vielfalt der Codes; pag. 134).1.IV Die Struktur als Verfahrensmodell (61)1.IV.1 Als structuur heeft het codificerend systeem een aantal functies en eigenschappen;Functies; mits er met één maat gemeten wordt, maakt het een aanvankelijk onbeslisbareuitgangssituatie beslisbaar en bovendien vergelijkbaar met andere uitgangssituaties.Eigenschappen; het systeem bestaat uit een repertoire van eenheden, die via binairedisjuncties identificeerbaar zijn. Zowel de functies, als de eigenschappen van ons elementairesysteem zijn dezelfde als die welke Saussure toeschrijft aan de 'structuur', maar die hijmet reden nooit structuur noemt, maar systeem1.IV.2 (62) Voor Saussure en de structuralistische traditie is 'structuur' een 'systeem' (a)waarin de elementen (waarden) door positie en onderlinge verschillen bepaald worden en(b) dat pas zichtbaar wordt wanneer de verschillende verschijnselen met elkaar wordenvergeleken binnen het kader van eenzelfde stelsel. Lévi-Strauss; "Structuur is niet meer daneen stelsel, dat aan twee voorwaarden beantwoordt; het is een systeem dat door eeninnerlijke cohesie bijeengehouden wordt en deze cohesie (niet waarneembaar voor debuitenstaander) komt aan het licht wanneer men de transformaties onderzoekt. Men stuitdan op frappante overeenkomsten bij ogenschijnlijk verschillende systemen.1.IV.3 (63) Methodologisch structuralisme vs. ontologisch structuralisme (63). Is de 'structuur'een objectieve realiteit of een werkhypothese? Eco kiest voor de laatste: eenstructuur is een model, dat het resultaat is van 'Vereinfachungsoperationen' en dat hetmogelijk maakt uiteenlopende verschijnselen vanuit éénzelfde gezichtshoek te bezien.1.IV.4 (63) Terug naar het communicatiemodel van A.1.I.1Het model is niet geschikt om een omvattende semiotische theorie te funderen. Het gingslechts over (a-1) een stoffelijke bron waaruit een code enkele als relevant aangemerktesituaties geselecteerd had met de bijbehorende mee te delen waarden, (b-1) eenontvangsttoestel of machine, die steeds eenduidig reageert, (c-1) een zeer eenvoudigecode die voor zend- en ontvangst-toestel gelijk is, (d-1) een machine die, noch alszendtoestel noch als ontvanger, de code in twijfel trekt.Dat wordt anders wanneer (a-2) i.p.v. een stoffelijke bron er een menselijk wezen is, (b-2)i.p.v. het ontvangstapparaat er een menselijk wezen is, (c-2) de code van de zenderverschilt van die van de ontvanger, (d-2) zender en ontvanger de code gaan betwijfelen.2. DIE WELT DES SINNES (65)2.I.1. De situatie, beschreven in het communicatiemodel, wordt hier verder uitgewerkt.2.I.2 (66) Eco laat de gelaagdheid zien, die ontstaat wanneer de realiteit beschrevenwordt met een denotatieve code, die op zijn beurt weer een mens informeert. Die relateertde verkregen informatie aan een waardensysteem, dat een connotatieve code is, enreageert daar dan op. Connotatieve codes, hier ook subcodes genoemd, zijn vaak
Umberto Eco; Einführung in die Semiotikoptioneel en laten de vrijheid ook andere subcodes te kiezen. Zulke keuzes zijngebaseerd op twee buiten-semiotische omstandigheden; (1) de communicatieveomstandigheden en (2) de kennis van de wereld van degene die decodeert.2.I.3 (67) Over de grens tussen de wereld van het signaal en die van de betekenis. Ecomeent dat de code geen gereedschapskistje is waar elke spreker over beschikt, maar dat"der Sender der Botschaft vom Code gesprochen wird. (Werkafspraak; zender = spreker= informatiebron.)2.I.4 (68) Totnogtoe werden de begrippen denotatie, connotatie, code, subcode en'kennis van de wereld' alleen maar voorgesteld, maar nog niet uitgediept of gedefinieerd.2.II Das Mißverständnis vom Referens (69)2.II.1 Kritiek op referent-begrip van Ogden-Richards (1923), die in het kielzog van Fregevoor elk teken verificeerbaarheid eist via een aanwijsbaar object in de stoffelijkewerkelijkheid. "Maar hoe zit het dan met algemeen aanvaarde taaltekens als eenhoorn ofcentaur?" vraagt Eco.2.II.2 (71) Een dergelijke opvatting over de referent kan zinvol zijn voornatuurwetenschappers, maar niet voor semiotici die zich interesseren voor tekens alsmaatschappelijke grootheden.2.II.3 (73) Over 'teken', 'zin' en 'betekenis' à la Frege. Conclusie: de semiotiek moetslechts de voorwaarden onderzoeken die de mededeelbaarheid (codering) en debegrijpelijkheid (decodering) betreffen, niet wat waar is of onwaar.2.III Das Signifikat als "kulturelle Einheit" (74)2.III.1 Denk aan Inleiding, 2.3.2 (blz. 33) over de primitieve mens en zijn object; deinterpretant is altijd een culturele eenheid, nooit een reëel object. Vandaar; definitiereferent als abstracte grootheid, die niets anders is dan een culturele overeenkomst. Zoniet, dan moeten we o.a. alle referentloze taaltekens (de, van, echter, etc.) uitschakelen.Ergo; wat voor de hand mag liggen voor natuurwetenschappers of logici, is schadelijkvoor semiotici.2.III.2 (75) Een culturele eenheid mag gedefinieerd worden als semantische eenheid, dusals deel van een communicatie- en betekenisgevend-systeem. Deze eenheden kunnentevens worden opgevat als intercultureel; hond • dog, Hund, chien, cane. Kleinere engrotere betekenisverschuivingen komen dan aan het licht.2.III.3 (75) De erkenning van het bestaan van culturele eenheden houdt in dat men taalkan begrijpen als sociaal verschijnsel. Uit zichzelf ontwikkelt een cultuur voortdurendreeksen verklaringen en definities van termen. De reeks precizeringen, die in eindelozebeweging de culturele eenheden van een samenleving beschrijven en herbeschrijvennoemt Peirce de ketting der interpretanten.2.IV Das Interpretans (76)2.IV.1 Tekenbegrip Peirce: • interpretant •representamen ---------------- objectHoewel de interpretant volgens sommigen samenvalt met het Saussure's signifié, is hijvolgens Eco een verdere representatie, een nieuw teken, dat niet staat voor de interpreet,maar voor hetzelfde object en dat de geldigheid van het teken garandeert, ook bijafwezigheid van een ontvanger. De interpretant legt de basis voor het proces vansemiose.2.IV.2 (77) Bovendien maakt de interpretant de semiotiek tot een strenge wetenschap,want hij bevrijdt haar uit de metafysica van de referent. Vormen, die de interpretant kanaannemen; (a) equivalent teken in ander systeem: bijv. i.p.v. hond een plaatje ervan; (b)vinger die iets aanwijst: bv. alle objecten als deze; (c) wetenschappelijke definitie: bv. zout• NaCl; (d) associatie: bv. hond • trouw; (e) vertaling in andere taal. Ergo: interpretant =betekeniseffect en tevens volgende teken in de reeks van de Semiosis.2.IV.3 (78) Het begrip interpretant impliceert geen hiërarchische relaties tussengrootheden onderling: zout • NaCl kan evengoed als NaCl • zout. Of de diversebetekenaars - die als interpretanten het betekende omschrijven als culturele eenheden -intensionele analyses of extensionele equivalenten zijn, of dat zij denotaties of connotatieszijn, wordt uitgewerkt in 2.VIII (108). In ieder geval is het begrip rijker enproblematischer dan het begrip synoniem.2.IV.4 (79) Over linguïstische exercities van Carnap o.b.v. Frege over de vaststelling van
Page 1: Umberto Eco; Einführung in die Sem
Page 6 and 7: Umberto Eco; Einführung in die Sem

Deel A. inleiding in de algemene semiotiek - ComCom

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?