Programmeren-TIB1
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
adv. Academy<br />
IB-innovatief<br />
Guus Beenhakker<br />
<strong>Programmeren</strong><br />
heeft de toekomst<br />
<strong>Programmeren</strong> gaat de komende periode een grotere rol innemen in het maatschappelijke leven.<br />
Waar de afgelopen decennia typecursussen tot algemeen goed geworden zijn in het onderwijs, gaan<br />
steeds meer scholen zich nu storten op programmeerlessen voor hun leerlingen. Naar verwachting<br />
zullen deze lessen in de toekomst eenzelfde status krijgen als taal en rekenen. In verschillende landen<br />
is programmeren zelfs al een verplicht vak.<br />
Drempelvrees<br />
Net als alle andere algemene<br />
vakken is programmeren, mits op<br />
een goede manier aangeboden,<br />
goed te leren aan leerlingen<br />
van alle niveaus. Scholen die<br />
programmeren al in het lespakket<br />
hebben, bieden dit vaak slechts in<br />
de plusklas aan. Het begint met<br />
enkele simpele basisbeginselen,<br />
waarmee leerlingen zelf op hun<br />
eigen niveau verder kunnen<br />
sleutelen. Digitale kennis zal van<br />
grote waarde zijn voor leerlingen<br />
op latere leeftijd, niet in de laatste<br />
plaats doordat het leerlingen ook<br />
een manier van denken aanleert.<br />
Ook voor de meeste leraren is<br />
programmeren nieuw. Een enkele<br />
leraar zet zelf de stap om er<br />
samen met de klas mee aan de<br />
slag te gaan. Misschien uit eigen<br />
interesse, misschien vanwege<br />
een gevoel van noodzaak. Maar<br />
het gros van de leraren ervaart<br />
drempelvrees bij het starten met<br />
een vak als programmeren. In<br />
het kader van toekomstgericht<br />
onderwijs is het goed om er<br />
schoolbreed een aanpak voor<br />
17
IB-innovatief<br />
te realiseren. In het begin zal<br />
dit aftasten en zoeken zijn, voor<br />
leerlingen, maar vooral ook<br />
voor de leraar en de school zelf.<br />
Iedereen moet wennen aan een<br />
nieuw terrein.<br />
<strong>Programmeren</strong> hoeft niet meteen<br />
perfect, dat is het handige. Het is<br />
een proces, dat begint met een<br />
probleemstelling en een idee<br />
van een oplossing. Voordat de<br />
programmeertaal of technische<br />
oplossingen worden gebruikt,<br />
moet er een probleem zijn dat in<br />
kaart wordt gebracht. Ook kan er<br />
worden nagedacht over mogelijke<br />
oplossingen die daarna door te<br />
programmeren moeten worden<br />
uitgewerkt. De zoektocht naar<br />
de beste manier is de uitdaging<br />
en de les. Een kant-en-klare<br />
oplossing is niet per se nodig.<br />
Dat geeft de mogelijkheid om<br />
te groeien in het aanbieden van<br />
programmeerlessen. Een nieuwe<br />
manier van denken komt tot<br />
stand, ook bij de leraar.<br />
Meer dan programmeren alleen<br />
Behalve het leren over de<br />
‘achterkant’ van een apparaat<br />
als de iPad in de vorm van<br />
programmeertalen en codes,<br />
ontwikkelen leerlingen door te<br />
programmeren meer algemene<br />
vaardigheden. Bezig zijn met<br />
programmeren stimuleert<br />
creatief denken, maar ook het<br />
vermogen tot het oplossen<br />
en opsporen van fouten wordt<br />
ontwikkeld. Problemen kunnen<br />
worden opgedeeld in kleine,<br />
behapbare stukjes, de leerling<br />
leert te werken met variabelen<br />
en leert patronen te herkennen.<br />
In programmeertalen komen<br />
bijvoorbeeld vaak als-danprincipes<br />
aan bod. Dergelijke<br />
vaardigheden zijn per direct en<br />
op allerlei vlakken handig voor<br />
de algemene ontwikkeling. Deze<br />
vaardigheden mogen centraal<br />
staan in de lessen.<br />
Lesmethoden beschikbaar<br />
<strong>Programmeren</strong> is grosso modo<br />
mogelijk voor kinderen vanaf<br />
ongeveer vier jaar. Inmiddels is<br />
een breed scala aan lesmethoden<br />
ontwikkeld om deze lessen te<br />
ondersteunen, zowel in het<br />
Nederlands als in het Engels. De<br />
website www.mediawijsheid.nl/<br />
programmeren geeft een handig<br />
overzicht van de waaier waaruit<br />
je kunt kiezen. Deze zijn niet<br />
SAMENVATTING<br />
<strong>Programmeren</strong> zal in de<br />
toekomst waarschijnlijk<br />
uitgroeien tot een regulier vak.<br />
Net als bij rekenen en taal<br />
kan het op meer manieren<br />
en op alle niveaus worden<br />
aangeboden. De sleutel<br />
daarvoor ligt bij leraren, maar<br />
zij ervaren vaak drempelvrees.<br />
Het vergt immers een ‘aparte’<br />
manier van denken. Zorg<br />
voor een schoolbrede aanpak<br />
om het vak samen en binnen<br />
duidelijke contouren aan te<br />
bieden aan de leerlingen. Zowel<br />
met als zonder gebruik van<br />
internet en computers.<br />
18 19<br />
• Bespreek met de directie de noodzaak om<br />
een schoolbrede lijn op te zetten in het<br />
aanbieden van programmeerlessen.<br />
• Bespreek met de directie of programmeren<br />
een plaats in het schoolbeleid krijgt wat<br />
betreft het groepsplan.<br />
• Als er een plan is, houd in de gaten hoe<br />
leraren en leerlingen daarin passen.<br />
• Verdiep je in dit nieuwe vak. Het is<br />
leerzaam en leuk!<br />
TIPS<br />
Probleemanalyse<br />
<strong>Programmeren</strong> begint niet met een programmeertaal of een lastig<br />
programma op internet. Dit kun je offline oefenen. Een probleemanalyse<br />
gaat eraan vooraf. Deze bestaat grofweg uit vier stappen.<br />
1. Wat is het probleem?<br />
Definieer het probleem. Maak helder wat er aan de hand is.<br />
Voorbeeld: Ik wil spaghetti eten.<br />
2. Wat is de context van het probleem?<br />
Analyseer het probleem, tast af welke factoren er allemaal zijn en<br />
waarmee rekening moet worden gehouden. Eventuele deelproblemen<br />
zullen zich openbaren. Werk ook die uit.<br />
Voorbeeld: Wat moet er allemaal gebeuren tot ik spaghetti kan eten?<br />
Een recept zoeken, spullen kopen, kookgerei regelen,<br />
in de keuken alles klaarzetten.<br />
3. Hoe kan dit worden opgelost?<br />
Maak of bedenk de stappen over hoe je een oplossing kunt vinden.<br />
Voorbeeld: Een kookboek bekijken, naar de winkel gaan, beginnen<br />
in de keuken en het recept uitvoeren.<br />
4. Los het probleem op!<br />
Test of de oplossing inderdaad werkt en of er geen foutjes<br />
gemaakt zijn.<br />
Voorbeeld: Eet smakelijk! Als de spaghetti inderdaad te eten is,<br />
dan is het probleem opgelost.<br />
allemaal geschikt voor leerlingen<br />
op de basisschool, maar dat is<br />
duidelijk aangegeven. Leerlingen<br />
en leraren kunnen al spelend<br />
hun eerste programmeerstappen<br />
zetten. Het kan handig zijn<br />
om met gratis lesmaterialen<br />
te beginnen, want het is in de<br />
eerste instantie waarschijnlijk<br />
toch aftasten wat goed aanslaat<br />
en wat een prettige manier<br />
van lesgeven is. Je kunt het<br />
aantal materialen altijd nog<br />
uitbreiden. Datzelfde geldt voor<br />
de hoeveelheid lessen die de<br />
leerlingen krijgen. Een centrale<br />
aanpak lijkt voor de meeste<br />
scholen de beste optie. Dat wil<br />
zeggen, zet een programma<br />
schoolbreed op en geef ruimte<br />
aan leraren en leerlingen om<br />
samen te leren wat er allemaal<br />
PROGRAMMEERWEDSTRIJD<br />
In de regio Breda is Jan Versluys van het ICTbedrijf<br />
Town een initiatief gestart, waarbij<br />
verschillende scholen worden uitgedaagd in<br />
een programmeerwedstrijd. Zo’n wedstrijd kan<br />
voor scholen een zetje zijn om te starten met<br />
programmeren en voor leerlingen een goede<br />
motivatie om ermee aan de slag te gaan. Het project bevindt zich nog<br />
in de opstartfase. Heb je interesse om in de toekomst deel te nemen<br />
als school? Dan kun je dit kenbaar maken via info@town.nl.<br />
De voorkeur gaat uit naar scholen in Midden- en West-Brabant.<br />
kan met programmeren en te<br />
kijken wat het allemaal oplevert.<br />
<strong>Programmeren</strong> is een manier<br />
van denken, die je moet eigen<br />
maken voordat het oplevert wat<br />
het op kan leveren. Aansluiting<br />
zoeken op bestaande vakken<br />
kan een optie zijn. Dit kan goed<br />
‘unplugged’ (zonder gebruik te<br />
maken van een computer). •
Change language