De Buurtgenoot 1

DE KAST IN!
En zo glijden we vanzelf de geschiedenis in.
De jonge Bas wilde graag varen, net als zijn
vader. Maar die zei: “Dat is niks voor jou, jongen.”
Bas deed een beroepskeuzetest en daar
kwam uit dat hij zendeling of schoenmaker
kon worden. “Maar dat wilde ik beide niet”,
gaat hij verder met zijn verhaal. “Ik was zestien
en ik ging maar werken bij Gloe & Co [1] in
Rotterdam, een importeur en leverancier van
houdbare levensmiddelen. Zalm in blik en gedroogde
vruchten, dat soort dingen. Ik begon
met postzegels plakken en de telefoon aannemen,
maar al snel mocht ik ook offertes maken.
Hoewel ik maar tien gulden per maand
verdiende, maakte ik lange dagen. Eigenlijk
mocht ik maar tot zes uur ‘s avonds werken,
maar meestal was ik pas om half acht thuis.
Om zes uur zei mijn baas dan: ‘Kalkman, de
kast in!’. Want dan kwam de inspectie. Zodra
die vertrokken was, kwam ik weer tevoorschijn
en ging ik verder met mijn werk.”
SCHILDERIJEN
Meneer Kalkman zit aan zijn tafeltje voor het
raam. Zijn kamer in Mariposa heeft perfect
uitzicht op de Eperweg waar de hele dag voetgangers,
fietsers en een eindeloze stoet auto’s
aan hem voorbij trekken. Maar op dit moment
gaat zijn aandacht uit naar het Mandala kleurboek
dat voor hem op tafel ligt. Met kleurpotloden
kleurt hij de ingewikkelde geometrische
figuren netjes in. “Ik ben een beetje verslaafd
geraakt aan deze mandala’s. Het is eigenlijk
therapie hoor, want tegenwoordig maakt m’n
hand soms zomaar een ongecontroleerde
beweging. Dit boek helpt me om mijn fijne
motoriek op peil te houden. Ik heb altijd veel
geschilderd, kijk maar...” De dorpsgenoot met
zijn witte bos haar en zijn vriendelijke blik
wijst naar de muren van zijn appartementje.
Er hangt een heel aantal schilderijen. “Het zijn
allemaal reproducties”, vertelt hij. “Ik schilder
het na van kaarten. Dat is een ingewikkelde
klus, want ik moet alles in de juiste schaal vergroten.
Kijk, daar zie je Oud Amsterdam, daar
kwam mijn vrouw Dina vandaan. En daar:
Rotterdam, daar had ik mijn eerste baan.”
250 GULDEN
Bas’ werkzame leven werd al snel bruut verstoord,
want de Tweede Wereldoorlog brak
uit. En Rotterdam had daarvan zwaar te lijden.
Op 14 mei 1940 werd de stad gebombardeerd
door de Duitsers. Ongeveer acht honderd
mensen kwamen om en zo’n tachtig duizend
Rotterdammers waren op slag dakloos. Het
bombardement leidde nog dezelfde dag tot
de overgave van Nederland. Oók het complete
pakhuis van Gloe & Co ging in vlammen op.
Alleen de brandkast overleefde het geweld.
Meneer Kalkman weet het allemaal nog goed:
“We werkten daarna een tijd vanuit het huis
van de directeur. Vaak konden wij daar een
kist met blikjes vis kopen. Die legden we dan
in de kast in de gang. ‘De weduwe van Sarfath’
[2] noemde mijn moeder dat altijd. Enige
tijd later nam onze directeur van een Joodse
vriend die opgepakt
zou worden
een bedrijf in Amsterdam
over. Met
het idee dit tot na
de oorlog voor hem
draaiend te houden.
En ik kreeg
de vraag of ik naar
Amsterdam wilde
verhuizen om een
soort manusje van
alles te worden. Ik
ging eens rekenen en kwam erop uit dat ik dan
250 gulden per maand moest gaan verdienen.
Eten, drinken, kleding, en vooral een kosthuis
betalen in Amsterdam, dat was een erg kostbare
zaak. Dat loon werd me toegezegd. We
importeerden in Amsterdam vooral gist. Dat
ging allemaal naar Duitsland, zodat ze daar
lekkere broden konden bakken. Toen ik in
Amsterdam was, kreeg ik - net als alle andere
9