Visdonk

Het arbeiderskamp op Visdonk
In de laatste oorlogsmaanden bood
het landgoed Visdonk nog onderdak
aan een arbeiderskamp. Bij het
bombardement op Roosendaal op
31 mei 1944, waarbij in de late
ochtend zeer veel doden en
gewonden vielen in en nabij de
zuivelfabriek ‘Het Anker’, werd
ook het voormalige ‘Hotel Cockx’
aan het Oranjeplein met de grond
gelijk gemaakt. In 1933 was dit
pand ingericht als breifabriek
‘Barola’. Waarschijnlijk kon de
joodse eigenaar Max Rosenblatt het
bedrijf tot in 1941 draaiende
houden. Maar in 1942 werd de
grond hem toch te heet onder de
voeten en vluchtte hij met zijn gezin
naar Frankrijk. 1 In het voorjaar van
1944 werd het gebouw in gebruik
genomen als onderdak voor
arbeidskrachten, die al of niet onder
dwang waren geronseld voor het
graven van een tankgracht, ten
zuiden en oosten van Roosendaal.
De werkzaamheden op Kortendijk
en in Langdonk geschiedden vooral
met schop en kruiwagen.
Na het bombardement moest ijlings
voor deze arbeiders elders onderdak
worden gezocht. Omdat op dat
moment een begin was gemaakt
met de bouw van een kamp voor
strafgevangenen op de hoek van de
Zundertseweg en de Visdonkseweg
(‘De Hoekblok’), werd besloten dit
in te richten als onderdak voor de
arbeiders aan de tankgracht. 2 Er
kwamen drie houten barakken tot
stand. Een kleine barak op een
betonnen plaat diende als keuken en
onderkomen voor de kok. Een grote
barak met een houten vloer moest
als huisvesting fungeren voor naar
schatting een kleine honderd mensen. De commandant kreeg een aparte keet in de buurt. De arbeiders,
vaak gewone burgers uit plaatsen boven de Moerdijk, mochten na een paar weken weer naar huis. Zij
werden afgelost door andere ploegen, maar dat het met onwillige honden slecht hazen vangen is, werd
de bezetter maar al te gauw duidelijk. Toen de strijd om de bevrijding van Roosendaal ontbrandde,
was de tankgracht nog lang niet overal voltooid. In open stukken lag het dan ook bezaaid met land-
1
M.C.J. Broos, Geschiedenis van het Hotel des Pays Bas, later Hotel Cockx, Hanzebank, garagebedrijf en
breigoederenfabriek aan het Stationsplein te Roosendaal, 1856-1944, in: tijdschrift De Vrijheijt van Rosendale,
25 (1994) 5-19.
2
Deze paragraaf is vooral gebaseerd op mondelinge informatie van A.J. Baeke te Roosendaal.
26