COLLECT Nederland Februari 2022

Souvenir voor het nageslacht
De Zwitserse componist, rechtsgeleerde
en humanist Bonifacius Amerbach
(1495-1562) was de zoon van Johannes
Amerbach, een drukker uit Basel. Hij was
goed bevriend met Erasmus, de bekende
humanist uit Rotterdam. In 1519 maakte
Amerbach zich op om zijn in Freiburg im
Breisgau aangevatte rechtenstudie te gaan
vervolgen in Avignon. Het gevaar van die
lange tocht werd nog versterkt door de
pest die toen in het zuiden van Frankrijk
woedde. Een reden te meer om zijn portret
te laten schilderen, als aandenken voor het
nageslacht, mocht er hem iets overkomen.
Hij deed hiervoor een beroep op Holbein,
die toen in Basel verbleef. Amerbach liet
niets aan het toeval over. Hij schreef zelf
het opschrift, te zien naast hem op het
portret. Humanisten hechtten immers
veel belang aan de authenticiteit van een
afbeelding. Uit erkentelijkheid voor het
prachtige portret stelde hij Holbein in 1523
voor aan Erasmus.
Portret van Bonifacius Amerbach, 1519, gemengde techniek op hout, 29,9 x 28,3 cm. Basel, Kunstmuseum.
De Engelse bondgenoot
De Engelse staatsman Thomas More (ca. 1477/78-1535) was een
erudiete humanist en auteur. Hij diende de Engelse koning Hendrik
VIII als diplomaat en persoonlijke raadgever. In 1523 werd hij
verkozen tot voorzitter van het House of Commons. Op voorspraak
van More en dankzij de warme aanbeveling van Erasmus
kon Holbein in 1526 naar Engeland vluchten voor de protestantse
Reformatie. Hij werd er geïntroduceerd in de humanistische kringen.
In 1529 volgde More kardinaal Wolsey op als Lord Chancellor.
Drie jaar later nam hij echter ontslag, doordat Hendrik VIII
wilde scheiden van zijn vrouw, Catharina van Aragón. Thomas
More weigerde ook in te stemmen met de Act of Supremacy,
waardoor de koning het hoofd van de Engelse Kerk werd. Als gevolg
hiervan werd hij beschuldigd van hoogverraad en onthoofd.
De sympathie van de kunstenaar voor de man aan wie hij zijn carrière
in Engeland dankte, blijkt duidelijk uit dit portret, en uit de
prachtige, glanzende stoffen en sieraden. Het is een van de meest
treffende en populaire portretten die Holbein ooit schilderde,
want er werden verschillende versies van gecreëerd. Deze versie
hier wordt beschouwd als de originele.
Sir Thomas More, 1527, olieverf op paneel, 74,9 x 60,3 cm. New York,
The Frick Collection.
38