Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Toelichting<br />
laat hij ieder karakter in het verhaal door<br />
andere instrumenten ondersteunen: strijkers<br />
bij de engelen, blokfluiten bij de herders,<br />
trompetten bij Herodes. De instrumentale<br />
bezetting is dus kleurrijk en de stijl<br />
afwisselend.<br />
Sieben Worte<br />
Van een heel andere orde is de toonzetting<br />
<strong>van</strong> <strong>Schütz</strong> <strong>van</strong> de zeven kruiswoorden <strong>van</strong><br />
Jezus. Dit is eigenlijk geen echt oratorium,<br />
meer een cantate, bescheiden <strong>van</strong> opzet<br />
en bezetting. <strong>Schütz</strong> schreef het werk<br />
vermoedelijk in 1645 en reviseerde het<br />
voor een uitvoering in 1657. Het kan in de<br />
kerk zijn uitgevoerd, maar ook in kleine<br />
kring aan het hof. <strong>Schütz</strong> gebruikte een<br />
tekstcollage met materiaal afkomstig uit<br />
alle vier de e<strong>van</strong>geliën. Hij legt deze teksten<br />
niet in de mond <strong>van</strong> één zanger, maar draait<br />
het procedé hier om. Vier zangers zingen<br />
gezamenlijk de evengelieteksten terwijl de<br />
vijfde, een tenor die bij voorkeur gescheiden<br />
<strong>van</strong> de andere zangers staat opgesteld, de<br />
zeven kruiswoorden vertolkt. Die woorden<br />
staan dus los <strong>van</strong> de handeling die door de<br />
andere vier zangers wordt vertolkt. <strong>Schütz</strong><br />
schrijft naast het continuo een vijfstemmige<br />
instrumentale begeleiding voor die hij niet<br />
nader aanduidt. Het kan een gambaconsort<br />
zijn, maar ook een ensemble <strong>van</strong> violen,<br />
altviool en cello.<br />
Historia der Auferstehung<br />
Eenzelfde instrumentatie vinden we bij<br />
de Historia der Auferstehung, het oudste<br />
werk op dit programma. De Historia was<br />
een compositievorm die in Duitsland in<br />
de zestiende eeuw ontstond en die op<br />
hoogtijdagen de e<strong>van</strong>gelielezing tijdens de<br />
eredienst verving. Dit gebeurde met name<br />
op Goede Vrijdag en hier ligt dan ook de<br />
kiem voor de Duitse passietraditie die zou<br />
culmineren in de werken <strong>van</strong> Bach. Maar ook<br />
op andere hoogtijdagen, zoals Pasen, kon<br />
een historia in de dienst worden ingelast.<br />
Toen <strong>Schütz</strong> in 1623 zijn paascompositie<br />
schreef was hij dus niet de eerste. Sterker:<br />
hij baseerde zijn werk op een oudere<br />
Auferstehungshistoria, gecomponeerd<br />
door Antonio Scandellus, evenals <strong>Schütz</strong><br />
werkzaam in Dresden. Ze gebruikten beiden<br />
dezelfde tekstcollage, maar <strong>Schütz</strong> was in<br />
zijn uitwerking veel moderner.<br />
De Auferstehungshistoria<br />
was tijdens het leven <strong>van</strong><br />
<strong>Schütz</strong> een <strong>van</strong> zijn meest<br />
uitgevoerde werken<br />
Van oorsprong werd de e<strong>van</strong>gelietekst<br />
gepsalmodieerd, dus op één toon gezongen<br />
met kleine beweginkjes aan het eind <strong>van</strong><br />
iedere zin. <strong>Schütz</strong> verrijkte die stijl met de<br />
nieuwe techniek <strong>van</strong> het Italiaanse recitatief<br />
waarmee hij tijdens zijn eerste reis naar<br />
Venetië al kennis had gemaakt. Bovendien<br />
voegde hij nieuwe uitdrukkingsvormen toe,<br />
zoals duetten en terzetten wanneer er in het<br />
verhaal twee of drie personen aan het woord<br />
zijn.<br />
Ook de dubbelkorigheid die <strong>Schütz</strong><br />
in de San Marco oppikte, horen we in<br />
de Auferstehungshistoria, hoewel vrij<br />
5
Change language