BOTsing startnummer

BLAD VOOR OUDERS MET TIENERS
BOTsing
Driemaandelijks • startnummer • 2022
P508750
Afgiftekantoor
Gent X
Arduinkaai 16
1000 Brussel
'Toen mijn zus
puberde, werd ze
keiboos om niks'
Luce
Het Grote Puber Alfabet
De tienertijd van Dominique Van Malder
Hormonenhandel & slapeloze nachten

18
8
COLOFON
11
inhoud
3 Het Grote Puber Alfabet
8 Zo voeden Werner en
Isabel hun tieners op
11 Dominique Van Malder
14 Hormonenhandel
16 Straatpraat
18 Saskia en haar
samengesteld gezin
21 Slapeloze nachten
BOTsing – Blad voor ouders met
tieners is een uitgave van de
Gezinsbond vzw
ALGEMENE VRAGEN
02 507 88 88
contact@gezinsbond.be
REDACTIE BOTSING
Arduinkaai 16, 1000 Brussel
botsing@gezinsbond.be
BOTsing verschijnt vier keer per
jaar en is gratis voor leden van
de Gezinsbond met kinderen
tussen 12 en 17 jaar.
COÖRDINATIE & REDACTIE
Sarah Saelens, Sarah Van
Gysegem
WERKTEN MEE AAN DIT
NUMMER
Els Craessaerts, Veroniek de
Visser, Kristina Rybouchkina,
Jeroen Vermeiren
FOTO’S EN COVERFOTO
Kristof Ghyselinck
ILLUSTRATIES
Astrid Van de Sompele
ONTWERP EN LAY-OUT
Pieter Willems en Erin Scott
(Pjotr.be)
DRUK
Roularta Printing
PUBLICITEIT
Publicarto – 053 82 60 80
Voorwoord
Proficiat! Je bent de trotse ‘bezitter’ van een puber. Elk
exemplaar is uniek, een goeie gebruiksaanwijzing schrijven
quasi onmogelijk. Je hebt er bij wie dat puberen proper
binnen de perken blijft, anderen geven dan weer flink wat
(tegen)gas. Wat we wél kunnen doen: jou als ouder een beetje
bijstaan. Want de Gezinsbond groeit met je mee: in goede en
kwade dagen, gezeur en gedoe, pukkeltijd én puberteit. In dit
magazine zetten we een resem typische tienertopics voor jou
op een rijtje, dan ben je alvast wat voorbereid.
We hebben trouwens goed nieuws! Vanaf nu tot het
moment waarop je tiener zeventien wordt, krijg je om de drie
maanden zo’n nieuw en boeiend blad in de bus. We behandelen
elke keer een ander bijzonder puberthema. Echt iets om
naar uit te kijken!
We wensen je veel leesplezier, toffe momenten met je tieners
en weinig BOTsingen!
Team Sarah
REDACTIECOMITÉ
Helga Basteleurs, Els
Craessaerts, Ilse De Block,
Sofie Devarwaere, Sofie
Eerlings, Lieven Goethals, Mia
Pollet, Marijke Polspoel, Sarah
Saelens, Wim Schotsmans,
Hilde Timmermans, Sarah Van
Gysegem, Alix Vermeire, Jeroen
Vermeiren, Nele Wouters
DIENSTCHEF REDACTIE
Helga Basteleurs
UITGEVER
Anneke Blanckaert
VERANTWOORDELIJKE
UITGEVER
Bart De Cokere
Niets uit deze uitgave mag
worden verveelvoudigd
en/of openbaar gemaakt
worden door middel van
druk, fotokopie of op welke
wijze ook zonder schriftelijke
toestemming van de uitgever.

HET
GROTE
PUBER
AAnders
Heel wat dingen worden anders wanneer
je kroost in de puberteit belandt.
Om te beginnen ondergaat dat kinderlijf
een heuse metamorfose. Het verandert
op een paar jaar tijd zó ontzettend hard, dat
het lijkt alsof er opeens een compleet nieuw mens of
zelfs een mutant voor je staat.
Niet alleen dat lijf staat in de steigers, ook de hersenen
zijn tijdelijk under construction. Met alle gevolgen van
dien. Net als bij echte verbouwingen moet je beseffen
dat het even kan duren, dat mooie dingen wat onder
het stof raken, dat alles op zijn kop staat en dat het
serieus op de zenuwen kan werken. Maar je weet ook
dat er ooit een eind aan komt. Het is een fase. Het is een
fase. Het. Is. Een. Fase. Herhaal dit desnoods als een
mantra en blijf vooral ademen.
BBOTsing
ALFABET
Niet voor niets de geweldige naam van dit
geweldige magazine. Want het kan en zal
al eens botsen met pubers in huis!
Tieners kijken verder dan kinderen. Ze beginnen
te zien hoe het er in andere gezinnen aan toegaat en
zullen volop vergelijken: ‘Waarom mag ik geen PlayStation
op mijn kamer en mogen mijn maten dat wel? Waarom
moet ik na school meteen naar huis?’ Neem daarbij het
feit dat ze experimenteren én dat hun humeur al eens
schommelt, et voilà: het perfecte recept voor botsingen
en discussies. Met pubers die bonkend de trap opstormen
en na een paar uur nog zitten te bokken.
ilse de block (de opvoedingslijn): Héél herkenbaar
en volstrekt normaal, maar dat bokken mag niet blijven
duren, natuurlijk. Het is aan jou om dan de stap te
zetten en te gaan babbelen met je puber. Niet op het
moment dat jullie allebei nog zitten te briesen, bouw
eerst een time-out in om een beetje af te koelen. Knoop
daarna een gesprek aan: vraag wat er aan de hand is en
probeer te luisteren zonder meteen te oordelen.
De puberteit van je kroost? Best een pittige
periode. Eén waarbij er in recordtijd zó veel
op je afkomt, dat je af en toe het noorden
kwijtraakt. Dat je het even niet meer weet.
Toch sta je niet alleen: dit alfabet wil je héél
graag helpen om het hoofd koel te houden.
Speciaal voor jou hebben we van A tot Z de
belangrijkste pubertopics proper op een
rijtje gezet. tekst SARAH VAN GYSEGEM
illustraties ASTRID VAN DE SOMPELE
CCommunicatie
BOTsing ook!
Alle opvoedkundigen zijn nogal fan
van het betere babbelwerk, en wij bij
Praten met elkaar is dé manier om
contact te houden met je tieners en op de hoogte te
blijven van wat er gaande is in hun hoofd en leefwereld.
Bij zowat elk puberprobleem is de eerste stap: praat
erover! Misschien draaien je pubers met hun ogen,
maar intussen horen ze wel wat je zegt. Zitten ze in
een periode dat ze liever wat afstand houden? Ga
vooral niet peuteren, maar laat voelen dat je hen
serieus neemt en herhaal regelmatig dat ze bij jou
terechtkunnen als er wat schort.
DDruk
De puberteit zorgt sowieso voor onzekerheid.
Uitzoeken wie je bent en wat
je wil, een veranderend lijf en hevige
hormonen: het is niet niks. Daarnaast
voelen tieners ook heel wat druk.
Via sociale media worden jongeren continu overspoeld
3

door schijnbaar gelukkige mensen met gestroomlijnde
lichamen en een gave huid. En ook al weet iedereen
intussen hoe hoog het fakegehalte is, toch hebben die
foto’s en filmpjes flink wat impact: ‘Waarom is iedereen
zo knap en zo gelukkig en voel ik mij lelijk en rot?’
sarah van laerhoven (pimento): Al die
fitnesslichamen op Instagram doen geen deugd aan
het zelfbeeld van tieners: er heerst enorm veel druk om
toch maar dat perfecte lichaam te hebben.
EExperimenteren
Het hoort bij de puberteit als mondmaskers
bij een mottige pandemie, dus de
volgende jaren zie je het één en ander de
revue passeren. En niet alleen op het vlak
van hobby’s, eten en kleren.
Ook wat betreft relaties en seks zullen je tieners een
zoektocht ondernemen, en onvermijdelijk zullen ze
daarbij een aantal blutsen, builen en blauwtjes oplopen.
FFunctie
Niet alleen je kroost verandert volop.
Ook jouw functie krijgt een fikse update.
jelle jolles (neuropsycholoog): Tot
je kinderen een jaar of tien waren, speelde
je voornamelijk de rol van zorgverlener en
manager, nu krijg je vooral de functie van coach,
supporter, inspirator, mentor en adviseur.
Wees gerust, dat hoeft niet allemaal
tegelijk en soms moet je tieners ook
nog gewoon grenzen opleggen. Maar
belangrijk bij dit alles: heb respect
voor je kinderen. Stel je niet op
als iemand die alle waarheid in
pacht heeft, want ondanks al
je wijsheid en ervaring kan
je niet voorspellen hoe de
wereld er in 2030 uitziet. Blijf
zo goed mogelijk verbonden
met je tieners, praat over
de dingen die hen boeien en
probeer zo hun sparringpartner te
worden in plaats van hun dirigent.
GGrenzen en afspraken
Naar de stad met hun
vrienden, wat rondhangen op het
plein, een avond alleen thuis… de
meeste pubers staan te popelen om
beetje bij beetje hun grenzen te verleggen.
ilse de block: Sommige tieners gaan op hun twaalfde al
op zoek naar meer ruimte voor zichzelf, anderen pas op
vijftien. Als ouder laat je hen uiteraard niet zomaar doen.
Pubers hebben grenzen nodig en mogen af en toe een
‘nee’ krijgen. Want zonder grenzen zullen ze misschien
steeds verder willen gaan. Wanneer je gaat bepalen wat
mag en wat niet, is het een goed idee om aandachtig
naar hen te luisteren. Onderhandel met je tieners en
laat hun mening meetellen: dat zorgt niet alleen voor
afspraken waaraan ze zich makkelijker zullen houden,
het geeft ook een boost aan hun zelfvertrouwen.
‘Ik mag hier nooit
iets! Jullie zien mij
niet graag!’
HHersenen
Doordrammen. Met de ogen rollen.
‘Zwart’ roepen wanneer jij ‘wit’ zegt. Snel
het laatste chocolaatje nemen. ‘Ik mag
hier nooit iets! Jullie zien mij niet graag!’
Er werd lang gedacht dat de hormonen de grote
boosdoeners zijn wat betreft dat typische gedrag
van tieners, maar dankzij onderzoek weten we nu
dat het vooral te wijten is aan de hersenen. In de
puberteit maken de hersenen enorme sprongen in
hun ontwikkeling, en daardoor komt er bij pubers
een spectaculaire kentering in hun denken en doen.
Bepaalde delen van de hersenen worden tijdelijk meer
geactiveerd, bijvoorbeeld de zones die instaan voor
impulsief en egocentrisch gedrag. Daardoor hebben
tieners vaak zo’n kort lontje en stellen ze hun eigen
belang voorop. Da’s bijzonder storend, maar ze kunnen
het dus echt niet helpen.
IIn mijn tijd
puber
Krijg je kop noch staart aan het gedrag van
je tieners? Terugblikken op je eigen puberjaren
kan helpen. Hoe voelde jij je toen je pa
de populaire uithing bij je vrienden?
Jawel, ook jij was ooit een puber, en daaraan
terugdenken kan verhelderend werken. Meer nog,
vertel je tieners over die jongere versie van jezelf. Laat
hen gerust weten dat ook jij soms je draai niet vond. Dat
je hebt geworsteld, gebotst en geknotst. Zo leer je hen
dat lastige periodes weer overwaaien.
JJoost
… mag het weten, maar het is heel
normaal dat jij het soms niét meer weet.
ilse de block: Een perfecte handleiding
voor de puberteit of een ideale opvoeding
bestaat niet. Het is normaal dat je af en toe niet weet wat
gedaan of eens serieus de mist ingaat. Zit je met vragen
en twijfels, steek dan je licht op bij andere ouders en
vraag hoe zij het aanpakken. Je kunt altijd aankloppen
bij een Opvoedingswinkel of bij de Opvoedingslijn.
4

KKlein beetje inzicht
Bij de letter H vertelden we wat er aan de
hand is met de hersenen van je tieners.
Boeiend, toch? Ook je kroost zélf kan
zo’n klein beetje inzicht best gebruiken.
jelle jolles: Door te weten wat er met hen gebeurt,
krijgen tieners meer grip op de situatie, op zichzelf
en op hun vrienden. Zo begrijpen ze bijvoorbeeld
beter waarom hun vriendin het ene moment lief is
en de minuut daarop weer kattig uit de hoek komt.
Of waarom ze het soms moeilijk hebben om zich te
concentreren op hun huiswerk. Dankzij dat inzicht
kunnen ze zich dan ook realiseren: ‘Ik ben nu twaalf
en het duurt nog tot vierentwintig jaar voor mijn brein
helemaal rijp is? Oef! Ik heb nog alle tijd om te spelen!’
LLoslaten
Je bouwde een veilig nest voor je kinderen,
maar nu beginnen ze volop uit te vliegen.
Beetje bij beetje ben je toe aan het grote
L-woord. Logisch dat je even moet slikken.
Niet altijd simpel om de balans te vinden tussen
vasthouden en loslaten. Probeer met je gezin
momenten te vinden waarop jullie samen iets kunnen
doen. Het is makkelijker om je tieners los te laten als
je weet dat er nog genoeg dagen komen die jullie met
elkaar doorbrengen. De kans is trouwens groot dat je na
zo’n dag met je pubers een ‘oef-gevoel’ hebt als ze weer
naar hun kamer of hun vrienden trekken.
MMaten
Vroeger was jij de onbetwiste
nummer één. Nu moet je plaatsmaken
voor de leeftijdgenoten
van je kroost.
Leeftijdgenoten gaan door diezelfde lastige fase en
snappen perfect wat je puber doormaakt. Logisch dus,
dat je zoon of dochter die collega-tieners voortdurend
opzoekt. Zowel on- als offline.
jelle jolles: De rijping van het sociale brein is typisch
voor de tienerjaren: leeftijdgenoten, vriendschappen en
relaties worden ineens ontzettend belangrijk. School
en/of ouders zijn tijdelijk minder interessant.
NNiet te negatief
Strubbelingen en tijdelijke
stroomonderbrekingen.
Bij een doorsnee puberteit
hoort wel wat gezeur en gedoe.
ilse de block: Op momenten dat het moeilijk loopt
met je tiener, komt het erop aan om toch op zoek te
gaan naar wat er goed loopt. Misschien is je ‘onhandelbare’
zoon heel lief voor zijn klein zusje? Benadruk dat
aspect en geef er een pluim voor.
Dat kan een eerste stap zijn om uit een negatieve
spiraal te geraken.
OOogrol
Dé specialiteit in de puberteit.
Een subtiel teken van verzet tegen
de ouderlijke soort. Irritant maar
volstrekt onschadelijk.
jelle jolles: Misschien kan je dat gedrag spiegelen:
kijk zelf ook eens naar de lucht als je tieners iets zeggen.
Zo breng je er de humor en de sfeer een beetje in en
toon je dat je hun trucjes doorhebt.
PPsychische problemen
Ze zijn er altijd geweest, zolang er mensen
en pubers bestaan. Maar de laatste tijd
lijken de mentale struggles van tieners
alleen maar toe te nemen.
eva vereecke (de ambrassade): In vergelijking met
vroeger is de wereld nu een pak complexer, drukker en
enger. Al die berichten over corona, klimaat, oorlogen
en aanslagen: je zou van minder angstig worden.
Daarnaast krijgen heel wat tieners regelmatig te maken
met online haat en pesterijen. Dat is voor iedereen
heftig, maar zeker voor jongeren die volop in hun
identiteitsontwikkeling zitten.
QQua Privacy
Kleine kindjes zijn een open boek
voor pa en ma. Je weet met wie ze
optrekken en waar ze mee bezig zijn.
Pubers gaan prat op privacy.
Maar in welke mate geef je die?
ilse de block: Je geeft en gunt je tieners tijd en ruimte
om te groeien en zet dus zelf een stapje achteruit.
Bepaalde dingen weet je misschien beter niet en
mogen ze gerust voor zichzelf houden. Je zult niet alles
kunnen voorkomen, je tieners gaan sowieso fouten
maken… en daar ook uit leren. Jij blijft natuurlijk wel
verantwoordelijk: je houdt een oogje in het zeil en grijpt
in wanneer nodig.
5

RRust
Zo’n lichaam in volle groei moet eigenlijk
vroeg onder de wol. Wat extra slaap en
rust is voor tieners een must!
Hoewel pubers in hun groeispurt negen à
tien uur slaap nodig hebben, zijn er weinig die daartoe
komen. Want door al die veranderingen in hun hoofd,
wordt het slaaphormoon melatonine pas laat op de
avond aangemaakt. Bijgevolg voelen ze zich ’s avonds
ab-so-luut niet moe en vallen ze moeilijk in slaap. Neem
daarbij nog de lichtgevende schermpjes en vrienden die
hen online wakker houden, en het is geen verrassing dat
je die tieners ’s morgens met geen stokken uit bed krijgt.
SSamen eten
Herkenbaar voor heel veel ouders:
continu van hier naar daar hollen.
Het is vaak een heus heksenwerk om de
honderd-en-een hobby’s en activiteiten
gecombineerd te krijgen.
Samen eten durft er al eens bij in te schieten, maar toch
loont het de moeite om het te proberen organiseren.
Want rustige maaltijden zijn ideale momenten om bij
te praten met je pubers en te horen waar ze mee bezig
zijn. Leg tijdens het eten dan zeker de smartphones
opzij, want die durven al eens met een portie tijd en
aandacht te gaan lopen.
TTaal
Geleerd op YouTube of TikTok? Gehoord
van vrienden? Het is soms schrikken, het
taaltje van je tieners. Mond spoelen met
zeep, dan maar?
reinhild vankerckhove (docent nederlandse
taalkunde): Tieners hebben zich altijd afgezet tegen
ouderen, en vroeger deden ze dat door plat dialect te
praten of door te vloeken. Vandaag hebben ze andere
manieren gevonden: ze gebruiken negatieve woorden
om iets positiefs uit te drukken of om ergens nadruk
op te leggen: ‘vies’ mooi, ‘ziek’ goed of ‘kapot’ moe. Ik
denk niet dat je als ouder moet reageren wanneer je je
zoon ‘loser’ hoort zeggen tegen zijn vriend, het is vaak
een uiting van vriendschap. Maar als ze tegen jou zulke
woorden gebruiken, vind ik dat je moet kunnen zeggen:
‘Sorry, zo spreek je niet tegen je mij.’ Zo leren tieners dat
je niet elke soort taal tegen iedereen en in elke situatie
kan gebruiken.
UUitgaan
Kleine ukjes blijven liefst dicht in je
buurt. Ze volgen je op de voet, bouwen
kampjes onder je tafel en kruipen
gezellig tegen je aan. Superschattig.
Naarmate die ukjes groter en minder schattig worden,
nemen ze meer afstand. Letterlijk en figuurlijk. Ze
kruipen nog maar heel af en toe tegen je aan en krijgen
zin om eropuit te trekken.
ilse de block: Het begint meestal met: ‘Mag ik een
keertje naar ’t stad?’ Zo’n middag rondhangen met
vrienden is de perfecte voorbereiding voor later. Geef je
tieners die ruimte, maar spreek af wat kan, wat niet kan
en wanneer ze thuis worden verwacht. Dit is het ideale
moment om eens te checken hoe goed ze zich aan
afspraken kunnen houden.
VVlinders
Vroeg of laat doen ze hun intrede: fladderende
vlinders. Je tieners worden
smoorverliefd en hun hart slaat op hol.
Zeker als je pubers nog piepjong zijn, heb
je het misschien moeilijk om hun gevoelens ernstig te
nemen. Omschrijvingen als ‘kalverliefde’ en ‘verliefde
bakvissen’ tonen dat je niet de enige bent. Toch kan je
maar beter respect hebben voor de verliefdheid van
je tieners. Bestempel het niet als een bevlieging en
doe er niet lacherig over tegen tantes en nonkels. Ook
al weet je dat de kans klein is dat dit hun laatste liefje
zal zijn, hou dat liever voor jezelf en wees blij voor al
het moois wat ze voelen. Hou er rekening mee dat je
pubers misschien niet in het heterovakje passen dat
jij voor ogen had. Het beste wat hen in dat geval kan
overkomen? Weten en voelen dat hun ouders ervoor
openstaan en hen graag blijven zien, no matter what.
WWijsheid
De hersenen van pubers ontwikkelen
zich van achter in het hoofd
naar voor. Het deel dat instaat
voor wijze en rustige gedachten,
de ratio, zit vooraan en komt pas vrij laat aan bod…
Volwassenen kunnen – meestal toch – beredeneerd
te werk gaan: eerst voelen, dan denken en daarna
handelen. Dat lukt omdat het wijze deel van de
hersenen sterker is dan het impulsieve. Bij tieners
verloopt dit nog niet zo vlot, bij hen is het vaak eerst
voelen, dan handelen en daarna pas denken. Dus ja, tot
6

dat brein volgroeid is, hebben ze een excuus om wat
ondoordacht te werk te gaan. En ja, daar kan je zeker
begrip voor opbrengen. Maar intussen kan jij als ouder
dat wijze deel van hun hersenen alvast wat stimuleren:
‘Is het wel een goed idee om al je zakgeld daaraan uit
te geven? Reken eens uit, je hebt daarna geen zakgeld
meer over om iets te kopen voor de verjaardag van je
beste vriend.’
XXL klus
‘Mag ik naar die fuif?’ ‘Mag ik
bij mijn lief blijven slapen?’
Duizend-en-een vragen en dilemma’s
zullen de volgende jaren op je afkomen.
Een flinke klus voor jou.
Een lijstje maken met wat op welke leeftijd moet
kunnen of mogen, is onmogelijk. De ene is op vijftien
één en al verantwoordelijkheid, terwijl de andere nog
in zeven sloten tegelijk loopt. Wat je wel kunt doen, is
je licht opsteken bij andere ouders. Wanneer mochten
hun tieners uitgaan, welke zorgen maakten ze zich en
hoe hebben ze dat opgelost? Voor de rest komt het
erop aan om goed te kijken naar de tiener die voor je
staat. Jij alleen kent die tiener door en door en kan dus
als geen ander inschatten wat die aankan en wat niet.
Vertrouw gerust op je good old buikgevoel!
'Net zoals het met die
kersverse baby zoeken
was, moet je nu ook
wennen aan die puber'
YYes, you can!
Beetje bezorgd na het lezen
van al die letters?
Wees gerust: jij kan dit. Net zoals het met
die kersverse baby een beetje zoeken was,
moet je ook wat wennen aan die puber. Opvoeden
gaat met vallen en opstaan, uitproberen en soms de
mist ingaan.
ZZo
BOTsing
De zesentwintig letters zitten erop.
Nu is het aan jou! Tijd om te
supporteren voor je tiener!
Die puberteit wordt sowieso een boeiende
tijd. Je ziet live vanop de eerste rij hoe je tieners stappen
zetten richting volwassenheid. Ze komen gevat uit
de hoek, schudden je wakker, laten je binnen gluren in
hun boeiende jonge leven en zorgen ervoor dat jij de
wereld weer eens anders bekijkt. Jawel. Tieners zijn
top. Stiekem dan toch.
Hulp
en info
Je kunt contact opnemen met
De Opvoedingslijn via 078 15 00 10 of
opvoedingslijn@groeimee.be. Op groeimee.be
vind je adressen van Opvoedingswinkels.
Tele-Onthaal is een held in luisteren.
Je kunt je verhaal kwijt op het nummer 106.
Via de website tele-onthaal.be kun je op vaste
tijdstippen ook chatten.
Een CAW staat open voor iedereen met vragen
en problemen. Adressen en telefoonnummers
vind je terug op caw.be of op 0800 13 500.
Op gezondleven.be vind je geweldige info
om je kroost gezond door de tienerjaren te
loodsen.
De Gezinsbond heeft heel wat te bieden op
het vlak van opvoeding: surf zeker eens naar
gezinsbond.be/opvoeden. Op goedgezind.be,
het contentplatform van en door de
Gezinsbond, vind je massa’s boeiende artikels
over tieners.
Awel luistert naar je tieners op het gratis nummer
102. Ze kunnen ook terecht op awel.be.
Watwat.be is een platform van meer dan 80
organisaties en de plek bij uitstek voor jongeren
die op zoek zijn naar info, advies of hulp.
Het boek 'Typisch Tieners' van Sarah Van
Gysegem heeft het op een herkenbare manier
over de belangrijkste tienertopics.
7

‘We moeten altijd
beleefd zijn…
hé!’
Al-tijd,
De beste stuurlui staan aan wal, wil een
oeroud gezegde. Dat geldt zeker wanneer
het over opvoeden gaat. U kent ze vast wel,
van die betweters die als ware deskundigen
prediken hoe je dat moet doen, kinderen
grootbrengen. Wie thuis koters heeft
rondlopen, weet dat er maar één waarheid
is, namelijk dat er niet zoiets bestaat als één
waarheid. Je doet gewoon je stinkende best
en ziet waar je uitkomt. Zo ook ten huize
Isabel (48) en Werner (52). tekst JEROEN VERMEIREN
foto's KRISTOF GHYSELINCK
8

Hij begeleidt jongeren en volwassenen met
een afhankelijkheidsprobleem van illegale
middelen bij De Sleutel in Gent. Daarnaast heeft
hij een praktijk als psychotherapeut. Zij is actief
in de HR én als lifecoach. Je mag Isabel en
Werner dus gerust ‘mensen-mensen’ noemen.
Samen hebben ze twee zonen: Felix Wolf
(16) en Dorian (12). Twee tieners, de ene een
‘uitbollende’ puber, de andere een puber 'vol
in de maak'. Als we ergens inspiratie kunnen
opdoen over opvoeden, dan wel hier, lijkt ons.
Over opvoeden zijn volledige bibliotheken
bijeen geschreven. Zoveel boeken, zoveel
opvoedingsstijlen. Wat is jullie leidraad?
Isabel: Ik ben zelf streng opgevoed tot aan
mijn puberjaren, nadien verliep het allemaal
wat losser. Ik merk dat ik een aantal dingen
van mijn ouders heb overgenomen. Goede
manieren, beleefdheid en respect zijn attitudes
waar ik sterk op hamer en waar ik soms ook
in overdrijf. Dat zullen Werner en de jongens
volmondig beamen. Maar voor de rest pak
ik het nogal organisch aan. Het is niet zo dat
Werner en ik een plan van aanpak in gedachten
hadden toen we aan kinderen begonnen. We
hebben het allemaal op ons af laten komen.
En gelukkig zitten we grotendeels op dezelfde
golflengte.
Werner: (knikt) Er zijn een paar dingen die ik
erg belangrijk vind en waar ik niet van afwijk,
maar ik ben misschien iets losser dan Isabel. Zij
zal sneller iets zeggen tegen de jongens, ik laat
het wat meer gebeuren. Tegelijk ben ik degene
die spreekwoordelijk eens met zijn vuist op
tafel slaat. Wat wij allebei ontzettend belangrijk
vinden, is dat Felix Wolf en Dorian waarden
meekrijgen. Wij geven heel duidelijk aan wat kan
en wat niet kan. We willen dat onze kinderen
weten wat goed en wat slecht is. Dat betekent
ook dat we elke dag wel eens in discussie gaan.
Komen daar dan grote conflicten van?
Werner: Nee, dat niet. Het is niet zo dat er veel
geruzie is. Er wordt wel veel gediscussieerd.
Felix Wolf en Dorian, vinden jullie
je ouders streng?
Felix Wolf: Een beetje wel, toch.
Dorian: (stellig) Ja!
Kunnen we hen streng maar
rechtvaardig noemen?
Felix Wolf: (schiet in de lach) Sóms rechtvaardig.
Dorian: We moeten al-tijd beleefd zijn. Altijd, hé!
Werner: Dat is toch ook belangrijk?
Dorian: Dat is waar, maar mama is daar
heel streng in. Hetzelfde met de PlayStation,
trouwens.
Isabel: We hebben daar al vaak regels voor
vastgelegd, maar de jongens gaan altijd over
hun schermtijd. In principe mag Dorian in het
weekend en op vrijdag twee uur gamen. Op
woensdag krijgt hij een uurtje. Maar dat is dus
het principe. In de praktijk loopt het wel eens
anders. In zijn voordeel, welteverstaan. (lacht)
Dorian: Op zaterdag kan ik bijna niet, want in de
voormiddag heb ik altijd een voetbalwedstrijd en
in de namiddag ga ik naar de scouts.
Werner: Er is de letter van de wet en er is de
geest van de wet. Dorian interpreteert de wet
meestal nogal los. Wij gaan daar vaak in mee,
maar soms ook niet en dan gaat dat gepaard
met enig drama. Op onze regels zit wat speling.
Maar zoals dat gaat met twaalfjarigen zien die
niet meteen wat er wél allemaal kan, maar
vooral dat ene dat niet mag. Wat dat gamen
betreft: ik heb er geen probleem mee dat de
jongens op de PlayStation zitten, maar Isabel
en ik proberen toch te stimuleren dat ze ook
andere dingen doen. Zoals een boek lezen, om
maar iets te noemen. Felix Wolf voelde daar
lang weinig animo voor, maar dat is nu aan het
veranderen. Dat vind ik fijn.
Isabel: De jongens schelen vijf jaar. Als het over
regels gaat, is het dus logisch dat Felix Wolf
meer mag en meer privileges heeft. Dat vindt
Dorian vaak niet eerlijk.
Werner: Die probeert ’s avonds altijd tijd te
winnen als hij moet gaan slapen. Dan moet
er plots een halfuur geknuffeld worden met
de hond. En élke tand wordt héél uitgebreid
gepoetst. (lacht)
Is er een verschil tussen een
tiener en een puber?
Isabel: (knikt bevestigend) In het geval van onze
oudste wel. Bij Felix Wolf loopt de puberteit
al op zijn laatste benen. Hij zit in het vijfde
middelbaar en is veel kalmer geworden. Van
het eerste tot en met het vierde was hij echt
opstandig. Bij Dorian zie je die opstandigheid
nu al, in de lagere school. Hij is opvallend vaak
boos. Jongens verschillen daarin toch van
meisjes, merk ik.
Werner: Ik heb nog een dochter van
eenentwintig uit een eerste relatie. Haar
puberteit verliep totaal anders.
Isabel: Manon was meer op zichzelf, meer
gesloten. Zij trok zich terug op haar kamer.
GRASPOP
Hebben jullie veel hobby’s,
Felix Wolf en Dorian?
Dorian: (enthousiast) Ja, op maandag
muziekschool, op dinsdag voetbaltraining,
op donderdag gitaarles en voetbaltraining en
op zaterdag match en scouts. Op woensdag heb
ik niets, dan ga ik bij oma en opa.
Felix Wolf: Bij mij van ’t zelfde: voetbal en
scouts. Met piano ben ik gestopt, dat zag ik
9

'Ik vind het fijn om de jongens
een aantal dingen te leren
kennen. Ik ben met Felix Wolf
al twee keer naar Graspop
geweest. Dat was tof!'
IK HOU VAN U
Felix Wolf en Dorian, hebben jullie het
gevoel dat jullie thuis alles kunnen vertellen?
Felix Wolf: Ja, kúnnen wel. Dat wil niet zeggen
dat ik het ook doe. Als ik ergens mee zit, zal ik
toch vooral met vrienden praten. Maar toen
het aan geraakte met mijn vriendin, heb ik dat
meteen gezegd thuis.
Dorian: Ja, aan de keukentafel.
Isabel: Felix Wolf heeft véél vrienden. Ik zeg
vaak: wanneer zíen we jou nog eens?
Werner
niet meer zitten. Op zondag werk ik bij een
beenhouwer om iets bij te verdienen.
Isabel: Ik vind het jammer dat je die piano
niet meer doet. ’t Is zo zonde van je talent.
Werner: Muziek is heel belangrijk in dit
huishouden. Ik vind het fijn om de jongens
een aantal dingen te leren kennen. Ik ben
met Felix Wolf al twee keer naar Graspop
geweest. Dat was tof!
Isabel: En jullie gaan samen naar Tool!
Werner: Ja! Maar euh, Felix Wolf... (plagerig)
Over je grootste hobby vertel je niets. Felix Wolf
heeft al eventjes een vaste relatie.
Hoe is dat, een kind dat voor
het eerst thuiskomt met een lief?
Isabel: In het begin was dat toch even slikken.
Ik dacht: dat gaat hier allemaal zo rap.
Werner: Hij was er vroeg bij. Op bepaalde
vlakken hebben we de boot wat afgehouden
in het begin. Zoals bij elkaar blijven slapen,
bijvoorbeeld. Daar hebben we eerst wat
gesprekken over gevoerd. ’t Is niet dat we het
wilden verbieden óm het te verbieden, maar
eerder dat het voor ons niet goed voelde om
dat al toe te staan. De constante in ons gezin
is dat we altijd in gesprek gaan. Dat vind ik
persoonlijk heel waardevol.
Isabel: Ondertussen is het ook allemaal
losgelopen. Ze zijn nu al even samen en blijven
om de drie weken eens bij elkaar slapen.
Een lief houdt een jongen op het
juiste pad, wordt wel eens gezegd.
Werner: Ik ben er blij mee, hoor. Toen
Felix Wolf zijn vriendinnetje leerde kennen,
waren er leeftijdsgenoten die begonnen te
experimenteren met illegale toestanden. Dat
is iets dat voor ons absoluut niet kan. Er zijn
ouders die hun kinderen al eens oogluikend
een jointje laten proeven, maar ik begeleid
zelf mensen met een verslaving en ik wéét
hoeveel ellende het kan aanrichten. Dat
begint altijd heel onschuldig, maar het kan
snel keren. Het gaat vaak verkeerd. Daar ben
ik helaas dagelijks getuige van.
Is opvoeden in wezen geen proces
van altijd maar meer loslaten?
Isabel: Goh ja, op een manier wel. Al is het toch
ook een kwestie van veel bijsturen. Ik vind het
belangrijk dat onze zonen veilig zijn en hun
verantwoordelijkheid kunnen nemen.
Werner: De bedoeling van loslaten, is wel dat
je er als ouder iets voor in de plaats krijgt. Meer
vrijheid komt met meer verantwoordelijkheid.
We laten Felix Wolf naar z’n vrienden trekken,
maar hij heeft ook een uur waarop hij thuis moet
zijn en we verwachten dat dat gerespecteerd
wordt. ’t Is dan dat die verantwoordelijkheid om
de hoek komt piepen. Ik denk dat het belangrijk
is dat de kinderen weten dat we hen vertrouwen,
elk volgens hun leeftijd, maar ook dat we
iets ondernemen wanneer dat vertrouwen
beschaamd wordt. Dan vallen er privileges weg.
Betekent vrijheid ook:
af en toe een pintje drinken?
Werner: Felix Wolf mag een pintje drinken, ja,
zolang het verantwoord blijft. Straalbezopen
thuiskomen is dus geen optie, dat weet hij. En
drugs zijn, zoals ik al zei, helemaal uit den boze.
Nu, daar houdt hij zich ook heel mooi aan.
Als jullie elk een gouden raad mogen geven
aan andere ouders, welke zou dat dan zijn?
Isabel: Ik vind dat je je kinderen niet te los
mag laten. Uiteindelijk wil je dat het fijne,
verantwoordelijke volwassenen worden.
Dat bereik je niet door alles te laten passeren,
denk ik.
Werner: Klopt. Ik voeg er graag aan toe dat het
ontzettend belangrijk is dat je tegen je kinderen
kan zeggen dat je hen graag ziet. En… dat je
zelf ook ‘sorry’ kan zeggen, als je de bal eens
misslaat, want dat gebeurt natuurlijk ook. Dat
is oké, we zijn allemaal maar mensen. Maar
neem zelf ook je verantwoordelijkheid op als
je ’t eens bij het verkeerde eind hebt of een
situatie ongelukkig hebt aangepakt.
Dat is een mooie boodschap om mee af
te sluiten. Heel erg bedankt voor jullie
openhartigheid!
10

‘Het is hier
vollenbak:
Groetjes uit
Pubergem!’
Als puber was Dominique – Dompi – Van Malder (45) de Chirojongen met
puntschoenen en een arafatsjaal die graag ging fuiven en wat trager begon te fietsen
als de meisjesschool in het zicht kwam. Vandaag is hij acteur, presentator, papa van
Jack (11) en bonuspapa van twee volbloed tieners: ‘Ik praat met hen liever over wat
écht belangrijk is dan te zagen over rommel of afwas.’
tekst SARAH VAN GYSEGEM
foto’s KRISTOF GHYSELINCK
Dominique: Ik kom uit een arbeidersgezin en
heb een broer die vier jaar ouder is. Er was bij
ons thuis altijd te weinig geld; we hadden wel
een huis maar het was meer Schimmelgem
dan iets anders. Mijn klasgenoten vertelden
na de zomervakantie over hun reis naar
Spanje of Italië, bij ons was de Meli het
hoogst bereikbare. Op een bepaald moment
had ik gespaard voor een cd, maar de cdspeler
konden we ons pas twee jaar later
veroorloven. De tv moest je een uur op
voorhand aanzetten en af en toe had hij een
harde klap nodig om te blijven werken. Los
van die materiële dingen kreeg ik alles wat
een kind nodig had: ik heb vooral mooie
herinneringen aan mijn jeugd. Het was een
koud decor maar een warm nest. En doordat
we thuis niet veel hadden, ben ik in boeken
beginnen te duiken, dus uiteindelijk heeft
het mij ook iets bijgebracht. Pas op, zo zie ik
het nu. Achteraf bekeken is het leuker dan
wanneer je er middenin zit. Ik ben oprecht
blij dat ik vandaag rustig mijn centjes kan
verdienen en dat mijn kinderen zich geen
zorgen moeten maken om geld.
Strepen van de Wibra
Had je zelf snel door dat je minder
financiële mogelijkheden had dan
de doorsnee klasgenoot?
Dominique: Nee, je groeit zo op en
denkt dat het normaal is om met gaten
in je schoenen rond te lopen. Het is maar
wanneer anderen beginnen te praten over
de dingen die ze allemaal hebben en doen,
dat je gaat beseffen dat er een verschil is.
Eens ik het doorhad, liep ik er natuurlijk
niet mee te koop. Mensen in armoede zijn
een krak in het verbergen en verdoezelen.
Smoesjes à volonté. Ikzelf zag alle hoeken
11

‘De dingen die hij vroeger
cool vond, zijn nu ineens
cringe'
van de huizen van mijn vrienden,
maar ik zou nooit iemand uitgenodigd
hebben op mijn kamer. Bij mij kwamen
ze niet verder dan de voordeur,
gewoon iets afgeven en weer
weg. Verjaardagsfeestjes
geven deed ik niet. Op
den duur schaamde ik
me ook voor ons huis.
Het pijnlijkste was de
reis naar Rome in het vijfde
middelbaar: ik kon niet mee
omdat we daar simpelweg het geld
niet voor hadden. Absoluut niet leuk,
want ik wou ongelooflijk graag eens op
die Romeinse ruïnes staan. Dus ja, plezant
was dat niet. Ik heb over die situatie eens
getuigd in het programma Make Belgium
Great Again, en ik kreeg toen berichtjes van
oud-klasgenoten die me vertelden dat ze
echt niet doorhadden wat mijn situatie was.
Daaraan zie je hoe goed je armoede kan
verstoppen. (glimlacht) Los van mijn kleren
dan, daar stonden geen strepen op van
Adidas maar strepen van de Wibra.
Hoe zou je de opvoeding die je
thuis kreeg, omschrijven?
Dominique: Mijn ouders waren heel
nederige mensen en hebben ons ook op
die manier opgevoed, zo van: ‘Sorry dat ik
hier ben.’ Toen ik besliste om Latijn-Grieks
te studeren, zei mijn vader bijvoorbeeld dat
dat toch eerder iets voor dokterskinderen
was. Papa was ook superkatholiek en gaf ons
waarden mee zoals respect en zorgen voor je
medemens. En hoewel ik zijn geloof absoluut
niet overgenomen heb, vind ik die waarden
nog altijd enorm belangrijk.
Hang-rebellie
Dominique
Hoe zat het met je tienerjaren?
Heb je hevig gepuberd?
Dominique: Ik was een beetje een diesel, het
kwam bij mij op alle vlakken nogal traag op
gang. Maar op een bepaald moment merkte
ik toch dat ik wat trager begon te fietsen
wanneer ik de meisjesschool voorbijreed, de
hormonen deden duidelijk hun werk. Ik heb
lang de kat uit de boom gekeken, maar eens
ik ervan geproefd had, dacht ik: ‘Mja, da’s
best oké! Nog!’ (lacht) Voor de rest vind ik van
mezelf dat ik een redelijk brave puber was,
vooral op school. Buiten de schoolmuren
was ik zo’n gast met een arafatsjaal en
puntschoenen, en bij de Chiro kon dat
allemaal. Ik mocht er helemaal mezelf zijn en
ben daar echt opengebloeid. Wij gingen ook
betogen tegen racisme en zo, ik heb er veel
maatschappelijke dingen meegekregen op
een plezante manier.
Toen ik begon te fuiven, is er een wereld
voor mij opengegaan: ik deed dat ongelooflijk
graag en kon helemaal opgaan in de
muziek. Mijn ouders waren totaal niet streng,
ik kreeg nooit een strikt uur opgelegd maar
ik moest die vrijheid respecteren. Ik vind dat
een heel goeie aanpak: het zorgt ervoor dat je
je verantwoordelijkheid neemt. Niet dat mijn
vader en moeder dat met opzet zo deden
hoor, waarschijnlijk dachten ze eerder: ‘Doe
maar, manneke.’ Maar hoe graag en hoe laat
ik ook uitging, ik was wel degene die de ochtend
erop het jeugdhuis stond te kuisen. Ik
had geen geld hé, ik moest iets bijverdienen.
Kwam er bij je puberteit ook
een vorm van rebellie kijken?
Dominique: Ik discussieerde wel eens of ik
kwam soms wat te laat aan tafel, maar het
bleef allemaal vrij passief, het was eerder
een hang-rebellie. Omdat er bij ons thuis niet
veel te beleven viel, was ik vaak weg van huis.
Naar de Chiro, de drumfanfare, bij vrienden…
altijd op de baan.
En het artistieke aspect, heb je
dat van thuis uit meegekregen?
Dominique: Niet echt. De hoogste vorm van
cultuur die ik thuis meekreeg, was Gaston
en Leo op tv. Maar doordat ik veel met mijn
neus in de boeken zat, beleefde ik in mijn
hoofd wel straffe verhalen. Op school leerde
ik dan onder andere het werk van Jotie
T’Hooft kennen, gewéldig. Ik was meteen een
grote fan. Maar verder… buiten mijn opa die
werkte als koster, waren er weinig artistieke
linken in mijn familie. Ik wou als kind heel
veel beroepen doen: dierenarts, advocaat,
muzikant, maatschappelijk werker… tot ik
dacht: ‘Wacht eens, als ik acteur word, kan ik
het allemáál zijn!’ Vanaf mijn vijftien, zestien
jaar groeide het idee om na het secundair
naar de toneelschool te gaan, maar mijn vader
vond het een beter idee om eerst voor een
‘echt’ diploma te kiezen. Gehoorzaam als ik
was, ben ik toen aan de opleiding Germaanse
Talen begonnen, maar na een half jaar ben ik
dan toch overgestapt naar de toneelschool.
12

Jij Jack, ik Dompi
Je bent intussen al elf jaar papa van Jack.
Wat deed het met jou toen je vader werd?
Dominique: Op voorhand had ik er wel
wat over nagedacht en misschien zelfs
gepiekerd, maar zodra Jack in mijn armen
lag, vielen al mijn zorgen en angsten weg.
Het klopte gewoon: ‘Jij Jack, ik Dompi, en dat
komt in orde tussen ons.’ Ik voelde een soort
oerinstinct dat ik voorheen nooit had gevoeld:
‘Da’s die van mij en you better watch out.’
Wat vind je belangrijk in de
opvoeding die je Jack geeft?
Dominique: Ik zeg hem regelmatig dat hij over
alles met mij kan praten. Zelfs als hij iets fout
gedaan heeft. Daarnaast geef ik vooral mee dat
hij moet doen wat hij voelt. Niet te veel ‘sorry’
zeggen 'omdat je hier bent' maar je hart en je
passie volgen, wat anderen ook zeggen. Ikzelf
heb dat lang niet gekund, door die nederige
opvoeding durfde ik niet op tafel te kloppen.
Dus ja, zulke dingen probeer ik hem mee
te geven maar ik overdrijf daar ook niet in,
want ik wil niet die oude man zijn met al zijn
levenslessen. Om die reden kijk ik graag naar
films met Jack, dat zijn goeie aanleidingen om
het over bepaalde thema’s te hebben.
Je bent niet meer samen met de mama van
Jack. Hoe verdelen jullie het ouderschap?
Dominique: We hebben een heel flexibel
systeem van co-ouderschap; niet week om
week, maar eerder hoe het uitkomt. Zijn
mama woont in Brussel en ik in Gent, en ik
vind het tof dat hij daardoor beide werelden
leert kennen. Er gaat geen dag voorbij zonder
dat ik hem gehoord heb, ook al zijn het soms
gesprekjes over niets. Uiteraard zou ik hem
liever nog vaker zien, maar dat was voor de
scheiding ook al het geval. Ik heb nu eenmaal
een job gekozen waarbij ik de plezante moet
zijn op momenten dat hij thuis is: in het
theater werken betekent vier à vijf avonden
per week weg zijn van huis. De laatste jaren
heb ik daar wel een beter evenwicht in
gevonden, ik doe nu meer tv- en radiowerk
zodat ik er vaker kan zijn voor hem.
Hoe moeilijk vind je het om Jack
niet continu bij jou te hebben?
Dominique: Ook al denk ik dat ik door de
scheiding een betere mens en een betere
papa geworden ben, ik vind dat nog altijd
lastig. Het went niet. Zijn mama en ik komen
goed overeen, maar als ik hem naar Brussel
gebracht heb en terug naar huis rijd, word
ik nog altijd emotioneel. Op dat vlak zijn er
gewoon weinig voordelen aan gescheiden
zijn. Wat wél een voordeel is: door mijn
nieuwe relatie heb ik twee bonuskinderen
en dat vind ik de max. Los van al het regelen
en plannen geeft dat een heel fijne energie.
Ze zijn vijftien en zestien, dus dat betekent
vollenbak: ‘Groetjes uit Pubergem!’ Zalig!
Ik noem hen geen pluskinderen maar
bonuskinderen, want een plus is iets dat je
erbij moet pakken, een bonus is een cadeau.
En ja, ik vind hen echt een cadeau. Ze komen
met hun drieën onwaarschijnlijk goed
overeen: Jack kijkt op naar die van vijftien en
zestien en doet soms al een beetje met hen
mee, en voor die twee oudsten is het leuk
om bij Jack nog wat kind te mogen zijn. Ze
zijn zeker niet verplicht om samen dingen
te doen, maar wanneer we met z’n allen op
restaurant gaan of naar de Efteling, vinden
ze het geweldig. Als bonuspapa heb je ook
andere gesprekken met die gasten, want je
kan de gevoelige onderwerpen niet zo gênant
maken. Da’s een groot voordeel.
Moeta?
Merk je dat Jack ook al stappen
zet richting Pubergem?
Dominique: Ik zie tegenwoordig dat hangerige
opduiken, zo van: ‘Pffff, moeta?’ Vorige week
moest ik voor een animatiefilm een trailer
inspreken. Het was maar een kwartiertje werk,
dus ik had dat op woensdagnamiddag gepland
omdat ik dacht dat Jack het leuk zou vinden.
Zijn reactie: ‘Huh, moet ik daar echt mee
naartoe?’ Ik merk dat de dingen die hij vroeger
cool vond, nu ineens véél minder cool zijn.
Maar wel cringe en not satisfying. (lacht)
Wat hoop je dat Jack en je
bonuskinderen van jou oppikken?
Dominique: Empathie voor de medemens,
want dat is iets wat vaak ontbreekt op deze
aardkloot. Ik kan triest en kwaad worden als ik
mensen hoor zeggen: ‘Maar allez, wat komen
al die vluchtelingen hier doen?’ Wel, ga eens
praten met zo iemand, dan zal je het misschien
snappen. Daarnaast hoop ik vooral dat ze
hun plek op deze wereld inpakken met de
dingen die ze graag doen. Ik heb mijn ouders
tegen hun zin in een fabriek zien werken…
echt triest. Alleen als je zelf content bent, kan
je andere mensen ook content maken. Maar
dan moet je met een open blik naar de wereld
kijken. Niet alleen zorgen dat je eigen tuintje in
orde is, maar ook eens over de haag piepen en
vragen of je kan helpen. Ik klink nu misschien
een beetje als de dalai lama, maar ik vind dat
echt belangrijk. Voor de rest mogen ze van
mij worden wat ze willen. Behalve recensent.
(lacht) Ik hoop vooral dat ze kunnen genieten
van elk moment. Carpe diem en zo. Het is hier
en nu te doen, dus amuseer je waar je kan.
13

Hormonenhandel
Vandaag in de aanbieding: een hoop hormonen! Een onmisbaar
stelletje stoffen die tijdens de tienerjaren enorm actief zijn en alles
in gang zetten voor de extreme make-over van je pubers binnen- en
buitenkant. Ze brengen het jonge lijf van je kroost even compleet
uit balans en zorgen en passant ook voor bijzonder emotionele
buien. Especially for you brengt BOTsing wat helderheid in heel het
hormonengedoe. tekst SARAH VAN GYSEGEM
Geslachtshormonen
Geslachtshormonen worden vooral
aangemaakt door de geslachtsklieren.
Afhankelijk van het geboortegeslacht van
je tiener is dat dus in de eierstokken of
de teelballen. Die geslachtshormonen
zetten de eicel- of zaadproductie in gang
en prepareren je puber tot een volwassen
seksueel wezen. Met alles erop en eraan.
→ Vrouwelijke geslachtshormonen
of oestrogenen
Oestrogenen zorgen voor de ontwikkeling
van vrouwelijke geslachtskenmerken. Je
merkt het meestal het eerst aan de borsten:
geen vlakke topjes meer, maar twee
heuveltjes in een hemdje. De schaamlippen
worden groter en wat later volgen die typisch
vrouwelijke vormen: billen, borsten en ietwat
bredere heupen. Ongeveer twee jaar na het
aarzelend begin van de borstjes, zal je tiener
voor het eerst ongesteld worden. De cyclus
komt op gang en je dochter is vanaf dan een
vruchtbare vrouw, met zin om te vrijen en alle
gevoelens en verlangens die daarbij horen.
Eén ding staat vast: de eerste keer ongesteld
is een Groot Moment. Informeer je
dochter best op voorhand, zodat ze alvast
weet wat ze kan verwachten. Zet een boom
op over buikpijn, tampons, maandverband
en menstruatiecups, en overloop wat de
beste bescherming biedt tegen lekjes en
ongelukjes. Want het kan een jaar duren voor
die regels regelmaat vinden, en intussen
houden ze géén rekening met zwemles of
witte broeken en rokken.
→ Mannelijke geslachtshormonen
of testosteron
De mannelijke geslachtshormonen toveren
een jongen om tot een breder, gespierder
en hariger exemplaar. Af en toe jodelt je
zoon er even lustig op los door de beruchte
baard in de keel, een voorbereiding op
een diepere en zwaardere stem. De penis,
teelballen en balzak worden groter, en
ongeveer twee jaar na de eerste tekenen
van de puberteit, is alles in staat van
paraatheid. Jongens kunnen dan sperma
aanmaken en zullen zin krijgen om te vrijen.
Over natte dromen wordt veel minder
gepraat dan over maandstonden. De meeste
tieners krijgen hun eerste zaadlozing wanneer
ze met zichzelf spelen, maar bij één
op drie gebeurt het in hun slaap. Er hoeft
niet eens een hete droom aan vooraf te
gaan. Ze worden gewoon wakker met een
kwakje sperma op het laken, en dat kan best
eng zijn. Zorg dat je zoon wéét dat dit kan
gebeuren. Het is niet raar, maar vooral een
vochtig voorteken van volwassen worden.
Bijnieren en bijwerkingen
De geslachtsklieren zijn niet de enige die
voor een stortvloed aan hormonen zorgen.
Ook de bijnier begint oestrogenen en
testosteron aan te maken, en dit zowel bij
meisjes als bij jongens. Door dat oestrogeen
krijgt ongeveer de helft van de jongens ook
wat borstgroei tijdens de puberteit. Niets
om je zorgen over te maken, na een paar
maanden verdwijnt dit weer.
Graag nog een portie bijwerkingen?
Dankzij het testosteron van de bijnier begint
het oksel- en schaamhaar te groeien. Daarover
kan je best eens praten met je puber,
want ondanks de benaming is die beharing
absoluut niets om beschaamd over te zijn
en gewoonweg puur natuur. De doorsnee
tiener ziet al dat haar liever gaan dan staan,
dus geef zeker wat info over veilig scheren en
trimmen. Samen met dat haar duiken trouwens
ook de eerste zweetgeurtjes op. Zet na
een sportles maar eens een paar tieners in je
auto en je weet meteen wat we bedoelen. En
alsof het allemaal nog niet genoeg is, worden
het hoofdhaar en de huid wat vetter én kunnen
er dus ook puistjes de kop opsteken.
14

Groeien dat die doen!
Kleine kinderen worden groot. Héél groot, als
de groeispurt wat meezit. Door een boost van
de geslachts- en groeihormonen schieten je
pubers plots de hoogte (én de breedte) in en
breken ze vlot alle snelheidsrecords.
Na vier jaar spurten zijn je tieners gemiddeld
vijfentwintig centimeter groter en
wegen ze zo’n twintig kilo zwaarder. Cijfers
om steil van achterover te vallen. Of al dat
groeien ook heerlijk harmonieus verloopt?
Helaas niet. Het gebeurt letterlijk met horten
en stoten. Handen en voeten groeien eerst,
daarna armen en benen, en dan pas de rest
van het tienerlijf. Zelfs binnen elk lichaamsdeel
kan de groeisnelheid verschillen, dus de
verhoudingen zijn tijdelijk wat zoek. Met die
grote handen, reusachtige voeten en lange
ledematen kunnen vooral puberjongens een
poosje op bavianen lijken.
Voor ouders is die groeispurt van hun
kroost een behoorlijk dure periode. Je moet
veel vaker op klerenjacht omdat schoenen,
broeken en truien in geen tijd te klein zijn.
Bovendien eten tieners je de oren van het
hoofd. Het wordt een heuse uitdaging om
de voorraad- en koelkast gevuld te houden,
want al dat groeien vraagt tonnen energie.
Wil je ook weten wanneer het weer stopt?
Bij meisjes zijn de maandstonden een goeie
graadmeter. Meestal stoppen ze met groeien
zo’n jaar na hun eerste menstruatie. Jongens
blijven langer doorgroeien, maar beginnen
er gemiddeld ook twee jaar later aan.
In de zon
Nee, het is niet niks. Er gebeurt echt
gigantisch veel met het lichaam van tieners
en ze zijn er vaak niet op voorbereid.
Logisch dat ze ’t soms moeilijk hebben.
Dat hele groeiproces houdt pubers een
poosje totaal in de ban. Ze lijken ijdeltuiten
en staan uren naar zichzelf te turen, maar
voelen zich vaak doodongelukkig met dat
spiegelbeeld dat plots volop verandert.
Donkere haartjes op gekke plaatsjes,
borsten die ongelijk groeien of helemaal
niet, overzetboten van voeten en veel te
smalle schouders, een scheve piemel of
een kanjer van een pukkel op het puntje
van hun neus… Wat jij kunt doen bij het
zien van zoveel onzekerheid? Hen wat
privacy gunnen. En niet plagen, maar wél
geruststellen. Zet hun mooie kanten zoveel
mogelijk in de zon. Want tot je tieners ‘af’
zijn, kunnen ze een portie opstekers best
gebruiken.
Die geslachtshormonen zetten
de eicel- of zaadproductie in
gang en prepareren je
tot een volwassen seksueel
wezen. Met alles erop en eraan.
puber
Vroeg- en laatbloeiers
Al eens goed gekeken naar een klas vol twaalfjarigen?
De onderlinge verschillen op het vlak van uiterlijk zijn vaak
immens. Besnorde gasten en heuse mini-vrouwen zitten
er naast leeftijdgenoten die er nog uitzien als kindjes. Een
grappig en gek gezicht misschien, niet altijd even makkelijk,
maar perfect normaal.
Globaal gezien begint de puberteit rond elf jaar, maar
niet alle tieners schieten tegelijk uit de startblokken. Meisjes
starten er meestal vroeger mee: gemiddeld zie je bij hen tussen
10 en 11 jaar de eerste lichamelijke veranderingen opduiken,
terwijl het bij doorsnee jongens pas tussen 12 en 13
jaar begint. Maar (een stuk) vroeger of later kan dus ook: elk
lichaam is nu eenmaal anders. Panikeer dus niet als het lijf
van je pubers wat achterblijft en stel je kroost gerust. Maak
je je toch zorgen, ga dan eens langs bij je huisarts.
15

Straat
praat
De puberteit is een periode van hechte
vriendschappen, overweldigende
verliefdheden en eerste feestjes,
maar ook van moodswings, puistjes
én eerste katers… Kortom: een echte
rollercoaster. Wij vroegen aan enkele
tieners en ouders op de Antwerpse
Meir hoe ze die rit ervaren.
tekst KRISTINA RYBOUCHKINA foto's KRISTOF GHYSELINCK
Hoodies vs. kleedjes
Papa Gert: Juliette begint stilletjesaan
toch al te puberen, ja.
Juliette (10): Als ik moet helpen opruimen of
koken, heb ik daar bijvoorbeeld niet altijd zin in.
Papa Gert: Vroeger deed ze dat meteen, nu
zit ze liever achter de computer of op haar
gsm. Nog zoiets: tot voor kort konden we
haar kleren gewoon klaarleggen ’s morgens,
tegenwoordig wil ze die liever zelf kiezen.
Juliette: Ik heb veel rokjes en kleedjes, maar
nu hou ik meer van hoodies en broeken.
Papa Gert: We komen dus winkelen. En nee,
niet alles wat zij mooi vindt, gaat mee naar huis.
Voorlopig lukt het nog om dat een beetje te
sturen. Maar als ik verhalen hoor van kennissen
met wat oudere kinderen, hou ik mijn hart al
vast voor wat misschien nog komt.
'Zelfs al worden
je kinderen
wat ouder, de
meeste zijn
nog steeds
brave patatjes'
16
Ana Klara
Brave patatjes
Luce (16): Ana Klara is mijn grote zus.
Toen zij in haar puberteit zat, was dat
echt niet gezellig!
Ana Klara (18): Klopt. Vanaf het eerste
middelbaar kon ik ineens héél erg
geïrriteerd zijn. Door alles! Als iemand de
chocopot niet goed had dichtgedraaid,
werd ik al ambetant. (lacht)
Luce: Ze kon toen keiboos worden
om niks! Dan begon ze met
deuren te slaan, ’s morgens
vroeg. Mama werd daarop
natuurlijk ook kwaad, en ik
zat ertussen. Iedereen was
boos en ik snapte er niets van.
Echt awkward! Al heb ik later
ook wel gepuberd, hoor. Onze
ouders hebben serieus afgezien, ja.
Maar dat hoort erbij, denk ik?
Ana Klara: Inderdaad. Mijn tip voor
ouders: laat je pubers gewoon even
los. Willen ze je even niet knuffelen,
laat ze. Ze komen wel terug. Meestal is
er geen reden om zenuwachtig te zijn,
zelfs al worden je kinderen wat ouder
en zelfstandiger, de meeste zijn nog
steeds brave patatjes.

Heviger verliefd
Xander (15): Ik heb
niet echt last van
mijn puberteit.
Oké, ik heb soms
puistjes, maar
dat is niet het
einde van de
wereld. Ik word
daar niet onzeker
van en het houdt me
zeker niet tegen om de
deur uit te gaan.
Lene (14): Ik merk vooral
dat ik de laatste jaren
meer ruzie heb met mijn
ouders. Ik aanvaard het
niet meer dat ze zomaar
mijn kamerdeur opendoen,
en ik stel de regels thuis
meer in vraag.
Xander: Dat heb ik dus niet.
De band met mijn ouders is
eigenlijk niet veranderd. Ze mogen
mij nog altijd vastpakken of zo, daar is toch niets mis
mee? We kunnen ook nog altijd goed met elkaar praten.
Een paar weken nadat Lene en ik een koppel waren,
heb ik dat gewoon verteld.
Lene: Verliefd zijn is op deze leeftijd wel
anders dan vroeger. Heviger.
Xander: Dat is waar, het voelt veel echter a
an dan de verliefdheden die je als kind had.
Geen taboes
Luca (18): Als puber zoek je de grenzen op, op vlak
van alcohol bijvoorbeeld. Je leert hoeveel je smaakt en
hoeveel te veel is. Dat hoort erbij.
Emre (18): Gelukkig heb ik ouders die heel begripvol
zijn op dat vlak. Ik kan hen alles vertellen. Seks,
drugs… er zijn geen thema’s die we uit de weg gaan.
Zij praten ook gewoon over wat ze vroeger zelf hebben
meegemaakt. Tijdens mijn opvoeding hebben ze
altijd benadrukt dat je verder komt als je eerlijk bent.
In het begin is er natuurlijk wel een drempel om zo’n
onderwerp aan te snijden, maar eens je die over bent,
voelt dat zoveel beter.
Luca: Zo gaat het bij ons thuis ook.
Het zijn je ouders, je moet toch niet bang
zijn om dingen aan hen te vertellen?
Emre: Al wil dat niet zeggen dat er nooit discussies zijn
bij ons thuis. Je ouders blijven je ouders en als puber zet
je je af tegen hen. Misschien doen meisjes dat minder?
Ik denk dat zij sowieso eerder volwassen zijn. Terwijl zij
al bezig waren met serieuze dingen in de klas, gooiden
wij nog met propjes. En ja,
soms doen we dat nu
nog. (lacht)
Heel hecht
Candela (16): Tussen mijn twaalfde en
veertiende had ik veel discussies met mijn ouders,
vooral over afspreken met vriendinnen en uitgaan.
Echt lang duurden die ruzies nooit. Ik deed een
uurtje koppig en dan draaide ik weer bij.
Mama Isabel: Nu vertelt ze altijd waar z
e naartoe gaat, tot hoe laat en met wie,
dat maakt het makkelijker om haar
los te laten.
Candela: Daardoor mag ik nu best veel.
Ik word sowieso ook wel wat verwend,
omdat ik enig kind ben. Zeker door papa.
Papa Ignacio: Ik verwen haar inderdaad,
maar haar moeder ook, hoor! (lacht)
Candela: Omdat we maar met ons drietjes
zijn, zijn we heel hecht. Als ik verliefd ben,
vertel ik dat gewoon aan mama.
En als ik liefdesverdriet heb, is ze er altijd
om mij te troosten en me goede raad te geven.
Met papa praat ik daar niet over.
Ignacio: Nee, ze durft haar vriendjes zelfs niet
voorstellen aan mij…
Candela: Papa zou die meteen op de rooster
leggen! Nee, laat maar even zo.
17

‘De kinderen
komen en
gaan, maar
de hond is er
altijd. Hij is
onze
maïzena'
‘Ik noem hen mijn bonuskinderen want ik
beschouw hen echt als een bonus in mijn leven.
Ik wou altijd een groot gezin en nu heb ik het,
zonder er voltijds verantwoordelijkheid te
moeten voor dragen. En oké, drie tieners erbij,
dat zorgt voor flink wat extra was, maar ik
krijg ontzéttend veel van hen terug.’ Aan het
woord: Saskia, mama van een tienerdochter en
bonusmama van drie. Over familiesystemen,
wentelteefjes en het leven in een samengesteld
gezin. tekst SARAH VAN GYSEGEM foto’s KRISTOF GHYSELINCK

Saskia is nu bijna vier jaar samen met Stijn. Haar
dochter Johanna is veertien, de kinderen van
Stijn zijn tien, twaalf en veertien.
Saskia: Stijn en ik hebben eerst een jaar apart
gewoond voor we beslisten om samen te wonen.
Het emotionele aspect zat sowieso goed,
maar omdat we allebei uit een andere relatie
kwamen, wisten we dat het belangrijk is om op
voorhand ook andere, meer praktische dingen te
bespreken. Opvoeding, geld, gezonde voeding…
bij een eerste relatie sta je daar minder bij stil.
Dan ga je ervan uit dat je hetzelfde denkt en wil.
Rollen & systemen
Hoe hebben jullie het co-ouderschap geregeld?
Saskia: De ene week is mijn dochter hier, de
andere week zijn de kinderen van Stijn er. Eén
weekend leven de vier kinderen samen en zijn
we dus met zes, het weekend erop zijn Stijn en
ik alleen. Die regeling werkt heel goed voor ons
allemaal. Johanna was in het begin wat bezorgd
dat ze mij ging moeten ‘delen’ maar op deze
manier heeft ze mij nog vaak voor haar alleen. In
de week dat zij er is, stop ik vroeger met werken.
Stijn houdt zich dan wat afzijdig en werkt langer
door. In de week dat zijn kinderen hier zijn,
draaien we de rollen om. De kinderen hebben
er uiteindelijk niet voor gekozen om altijd alles
samen te doen hé, die nieuwe partner moet
er niet continu bij zijn. Ik snap perfect dat de
dochters en de zoon van Stijn het soms awkward
vinden om hun papa met een verliefde blik
te horen zeggen dat ik lekker gekookt heb. Ze
genieten ervan om regelmatig iets te doen met
hem alleen, zo gaan ze binnenkort bijvoorbeeld
met z’n vieren op skivakantie. Ik vind dat heel
positief: hun familiesysteem bestaat al van voor
ik in beeld kwam en dat mag zeker in stand
gehouden worden, net zoals het systeem dat ik
met Johanna heb. En uiteraard overlappen onze
systemen wel, maar we zorgen ervoor dat we
nog genoeg dingen apart doen.
Kroketten & wentelteefjes
Je dochter kreeg er ineens twee zussen en een
broer bij. Hoe was dat voor haar?
Saskia: Het was toch wel een grote verandering.
Ze heeft het sowieso al moeilijk met lawaai en
drukte, en daarnaast was ze het ook niet gewoon
om spullen te moeten delen. Dus toen er ineens
strips van haar op andere kamers belandden en
ze die terugkreeg met ezelsoren… groot drama.
Intussen kan ze er al beter mee om. Johanna
weet nu ook dat ze de shampoo die ze van oma
kreeg best niet op de badkamer laat staan als ze
niet wil dat iemand anders die gebruikt. Ikzelf heb
ook moeten wennen: met twee samenleven is
helemaal anders dan met zes. Alleen al het aantal
kroketten kan voor discussie zorgen! (lacht)
De oudste dochter van Stijn is even oud als zij
en we hebben het geluk dat die twee het enorm
goed kunnen vinden. Johanna kan nu eindelijk
gezelschapsspelletjes spelen en ik merk dat ze
geniet van de gezelligheid van een groot gezin. Al
zie ik ook dat het haar soms wat te veel wordt en
dat ze dan even naar haar kamer trekt.
En hoe heb jij het aangepakt? Probeerde
je in het begin extra je best te doen voor
die drie bonuskinderen?
Saskia: Mja, misschien wou ik mezelf wat
bewijzen door het extra gezellig te maken, door
samen koekjes te bakken en zo. Maar aan de
andere kant is dat ook gewoon mijn aard. Stijns
zoontje had het in het begin wel moeilijk met
mij. Zo had ik op een ochtend wentelteefjes
gebakken maar weigerde hij resoluut om
ervan te eten, hoewel hij dat heel lekker vindt.
‘Wentelteefjes eten wij alleen ’s avonds’, zei hij.
Gelukkig zag ik in dat het geen afwijzing was van
mij maar een eerbetoon aan zijn mama. Omdat
ik snapte dat het voor hem fout aanvoelde om
vriendelijk te zijn tegen mij, kon ik liefdevol in
mijn kracht blijven staan. Ik dacht niet: ‘Wat een
lastig kind!’, ik had met hem te doen.
Het is bij scheidingen en nieuwe gezinnen
echt belangrijk om voor ogen te houden dat kinderen
loyaal willen zijn naar de beide ouders. Dus
geef geen commentaar op de andere partij en zet
kinderen zeker niet op tegen hun vader of moeder.
Daar worden ze alleen maar ongelukkig van, en
jijzelf bijgevolg ook. Ik ben ook een kind van gescheiden
ouders, en wanneer mijn vader en moeder
naast elkaar zitten op kerstavond, geeft mij
dat nog altijd een goed gevoel. Zelfs al ben ik bijna
vijftig, ergens blijf ik denken: ‘Hoe fijn en makkelijk
zou het zijn als die gewoon samen waren.’
Mandaten & natte handdoeken
Welke rol speel je in de opvoeding
je bonuskinderen?
Saskia: Die kinderen moeten het met mij doen
omdat hun papa mij graag ziet en ik ben ongelooflijk
dankbaar dat het goed klikt, maar ik heb geen
mandaat voor hun opvoeding. Die ligt helemaal in
de handen van hun mama en papa. Pas op, dat is
geen eenvoudige balans. Ik zie die kinderen graag,
en als het een beetje meevalt, zullen ze voor de
rest van mijn dagen deel uitmaken van mijn leven.
Dus ik wil het beste voor hen, ik zou hen graag de
dingen meegeven die ik aan mijn eigen dochter
meegeef. Ik heb hun mama ook verzekerd dat ik
het goed voorheb met haar kroost en dat ze het
mij mag laten weten mocht ze horen dat haar
kinderen het ergens moeilijk mee hebben. Dan
kan ik het op een andere manier aanpakken. Maar
zoals ik al zei, het is soms een dunne lijn. Want
ik kan hen wel wijzen op praktische dingen zoals
natte handdoeken die op de grond liggen, maar
19

de rest moet ik loslaten. Allez, ik probeer dat toch.
(glimlacht) Wat betreft tafelmanieren lukte het
mij niet echt om het los te laten. Ik vind dat zelf
nogal belangrijk, maar Stijn is daar heel nonchalant
in. Hij geniet van het samenzijn en van het
eten en zal er dus niet altijd op reageren als ze
bijvoorbeeld een halve kipfilet in één keer
in hun mond proppen. Ik heb toen eens
aan hun mama gevraagd of ze het oké
vond dat ik daarop reageerde, en zij had
er geen probleem mee. Hun mama heeft
mij dat mandaat gegeven dus ik weet nu dat ik
erop mag reageren. Ik ben daar ook heel open
over tegen de kinderen zelf. Als ze mij iets vragen
wat te maken heeft met opvoeding, antwoord ik:
‘Met Johanna doe ik het zo, maar het is iets wat je
beter met je papa bespreekt.’
Iets wat wel eens voorkomt bij tieners die
in twee gezinnen opgroeien, is de uitspraak:
‘Bij mama/papa mag dat wel!’ Werd je daar
ook al mee geconfronteerd?
Saskia: Goh, omdat ze weten dat zowel Stijn
als ik heel vaak dingen aftoetsen bij de andere
ouder, hebben we dat hier nog nooit gehoord.
Stijn spreekt regelmatig af met hun mama om
wat punten te bespreken, zoals het uur waarop
ze naar bed moeten en hoe lang hun zoon mag
gamen. Ze hanteren dezelfde regels en dat is
echt handig. De kinderen voelen dat er een goeie
verstandhouding is tussen de ex-partners en dat
ze ons niet tegen elkaar kunnen uitspelen.
Maïzena en smartphones
Vier tieners onder één dak, hoeveel turbulentie
heb je intussen al moeten doorstaan?
Saskia: Het blijft voorlopig binnen de perken, we
hebben geen last van felle discussies of slaande
deuren. Ze trekken wel eens met een kwaad
gezicht naar boven, maar ze staan ook snel weer
beneden omdat ze graag bij de bende zijn. Ik
merkte bij Johanna en bij Stijns dochter dat de
overstap naar het middelbaar best heftig was. Heel
herkenbaar, denk ik: je niet goed voelen en niet
weten hoe het komt, er niet willen over praten…
En ja, Johanna vindt mij regelmatig gênant: ze
draait al eens met haar ogen wanneer ik iets
onnozels zeg. Mijn bonusdochter doet dat niet, het
komt voor haar waarschijnlijk minder kortbij.
Hoe zit het met de activiteiten als gezin? Lukt
het jullie om met z’n zessen samen iets te doen?
Saskia: Ja, dankzij Leche, onze hond. Hij is onze
maïzena. Want de ene bracht stoelen mee, de
andere een tafel… en oké, je kan wel wat nieuwe
spullen kopen en een gemeenschappelijke
pureestamper hebben, maar de hond is écht
van ons allen. Hij wordt door iedereen heel
graag gezien. De kinderen komen en gaan,
maar onze hond is er altijd. Dankzij hem gaan
we regelmatig samen wandelen en vinden de
kinderen dat nog tof ook. In de zomer trekken we
met de camper naar Italië. We hebben er altijd
een dagprogramma met veel activiteiten, maar
zonder verplichting. Wie niet wil meedoen, blijft
bij de camper. Dus Johanna en ik blijven vaak
ter plaatse met ons boek en onze ligzetel, terwijl
de anderen iets sportiefs gaan doen. Zij zijn
duidelijker véél actiever dan wij! (lacht)
Wat we ook met z’n zessen doen, is naar
films kijken en naar shows als The Masked Singer.
Op zulke momenten probeer ik hen de gsm’s
even weg te laten leggen, maar eigenlijk zou ik
zelf wat vaker het goeie voorbeeld moeten geven.
Het valt echt op hoe smartphones ervoor zorgen
dat ze minder creatief zijn, minder met hun handen
bezig. Samen in de tuin spelen of een kamp
bouwen: het gebeurt maar weinig doordat iedereen
apart op dat schermpje bezig is. Alleen als je
effectief zegt: ‘Komaan, gsm weg!’, zullen ze samen
iets ondernemen. Dan zie je hen matrassen
op de trap leggen om zo naar beneden te glijden.
Heb je verder nog tips voor mensen die
in dezelfde situatie zitten als jullie?
Saskia: Ik denk dat je het vooral tijd moet
geven. Wij zijn gaan samenwonen tijdens
de coronapandemie, en eigenlijk was dat
ideaal om te kunnen binden met elkaar. Geen
hobby’s, geen drukte en weinig inmenging van
buitenaf. Daarnaast, wat ik eerder al zei: hou
zeker rekening met de loyauteit van kinderen
ten opzichte van hun ouders. En wat ikzelf ook
probeer, is om niet te veel aan Stijn te ‘hangen’
wanneer de kinderen er zijn. Ook al loopt het
hier allemaal vrij vlot, zij hebben niet om die
nieuwe relatie gevraagd dus ze moeten ook niet
voortdurend met hun neus op de feiten gedrukt
worden. (glimlacht) Stijn en ik hebben één
weekend op twee voor onszelf, dus het lukt wel
om het allemaal wat op te sparen tot dan.
Voor de rest denk ik dat het goed is om je
eens in de plaats te stellen van die kinderen. Zo
zal ik het Johanna nooit kwalijk nemen wanneer
ze bij de wekelijkse verhuis naar haar papa iets
vergeet. Toen Stijn en ik een latrelatie hadden…
pffff. Ik vond het echt hatelijk om in twee huizen
te leven, er was altijd wel iets wat ik laten liggen
had. Ik heb me toen voorgenomen om daar
nooit op te vitten en het gewoon te gaan halen,
ook al is het ‘maar’ een jeans. Want die ene leuke
broek die nog bij papa of mama ligt, kan voor
een tiener echt cruciaal zijn om zich goed te
voelen. Hoe waren we zelf?
meer lezen
Tot vorig jaar was Saskia huisarts. Tot ze
besefte dat ze meer wou doen dan ‘depanneren’.
Vandaag helpt Saskia mensen om de beste versie
van zichzelf te zijn en om gelukkig en authentiek
door het leven te gaan: doktergeluk.com.
20

Slapeloze
lapeloze
Slapeloze
Slapeloze
Slapeloze
Slapeloze
eloze
Slapeloze
Weet je nog hoe vreselijk
vermoeiend het was, die eerste
maanden en jaren met je
kroost? Nachtenlang hield dat
kleine grut jou uit je slaap door
zoekgeraakte tutjes, nieuwe
tandjes en enge dromen. Die tijd
is lang voorbij: nu lig je wakker
van andere dingen. Je puber
wil de wereld ontdekken en jij
ziet flink wat valkuilen. Sociale
media, seks, drugs: piekerstof
à volonté. BOTsing biedt je iets
gezonder dan een slaappil, met
meer effect dan schaapjes tellen:
drie pagina’s puike info als
geruststellend verhaal voor het
slapengaan. tekst SARAH VAN GYSEGEM
Alcohol! Drugs!
Binnen een paar jaar beginnen je tieners
uit te gaan. En dan is de kans groot dat ze
niet bij plat water blijven plakken maar
één of meerdere pinten pakken. En dat ze
op één of andere manier met drugs in
contact komen. Slik.
hanna peeters (vad): Al lang voor ze
beginnen uit te gaan, maak je aan je kinderen
duidelijk wat de regels zijn in verband met
alcohol en drugs. Op het einde van de lagere
school heb je het best al over alcohol, en
een paar jaar later over cannabis. Naarmate
je kind ouder wordt, zullen die regels echte
afspraken worden en kun je meer overleggen
met je tieners. Maar ingrijpen doe je dus
eigenlijk al vóór ze gebruiken. Niet van: ‘Oei,
mijn dochter komt dronken thuis, nu moet ik
regels gaan stellen.’
Volgens de wet mogen tieners vanaf
zestien jaar bier en wijn drinken. Toch
is het beter om dat eerste glas uit te
stellen tot ze achttien jaar zijn. Alcohol
Slapeloze
nachten
heeft nu eenmaal een negatieve invloed
op de hersenontwikkeling, en die is dan
nog volop bezig. Hoe vroeger ze ermee
beginnen, hoe groter de kans op latere
problemen. Leer je kinderen dat alcohol er
niet bij hoeft te horen. De gezondste keuze
is uiteindelijk om niet te drinken.
tom evenepoel (de druglijn): Speel gerust
open kaart en vertel dat ook jij soms moeilijk
aan verleidingen kunt weerstaan. Je kroost
ziet je genieten van een glas wijn, dus je kunt
niet ontkennen dat alcohol een aangename
kant heeft. Geef dat gerust toe, maar praat
ook over de risico’s, zónder horrorverhalen
boven te halen. Luister naar de mening van
je pubers, maar neem zelf een duidelijk
standpunt in. Hoe concreter, hoe beter. Stel
heel heldere grenzen: ‘Als je op die fuif alcohol
drinkt, hou het dan bij één pintje.’
Net zoals bij alcohol praat je met je tieners
over de risico’s die vasthangen aan drugs
vóór ze er effectief mee in aanraking
komen. Voorkomen is beter dan afkicken.
tom evenepoel: Of je tiener gaat
experimenteren met drugs, hangt van
oneindig veel factoren af. Toch kun je als
ouder wat buffers inbouwen. Eigenlijk
is een zorgzame, gezonde omgeving de
beste vorm van preventie. Opvoedkundige
klassiekers als betrokkenheid en open
communicatie klinken wat soft, maar blijven
superbelangrijk. Ook als het om drugs
gaat. Toon interesse in je tieners en hun
leefwereld, maar ga zeker niet stiekem in hun
spullen snuisteren. Door open met elkaar te
praten, kom je al ver.
Sociale Media!
Onze pubers appen, chatten, TikTokken,
taggen, posten en swipen. Ze kijken,
klikken en liken. En jij? Vind je ’t oké en
ben je helemaal mee of heb je geen idee
wat ze doen op smartphone of pc?
michel walrave (professor digitale
media en privacy): Voor heel wat
volwassenen zijn sociale media louter
21

een manier om te communiceren, maar
bij jongeren is hun online leven compleet
verstrengeld met de rest van hun leven.
Hou daar rekening mee wanneer je met je
tieners praat, betrek dat online leven er
altijd bij en grijp nieuwsitems aan om het
over sociale media te hebben. Wanneer er
bijvoorbeeld een nieuwe app gelanceerd
wordt, hoor dan eens bij je kinderen of ze
die al geïnstalleerd hebben. En oké, je tiener
weet waarschijnlijk meer over de technische
kant van al die toepassingen, maar jij hebt de
levenservaring om kritische vragen te stellen
en om in te schatten wat er fout kan lopen.
Hoe je reageert op uitspraken, het feit dat
niet iedereen goeie bedoelingen heeft… dat
zijn dingen die jij al jaren weet en die zowel
offline als online gelden.
Is het een goed idee om zelf bijvoorbeeld
eens TikTok te installeren?
michel walrave: Zeker! Zo krijg je een beeld
van hoe die app werkt en kan je zien wat
je tieners er zo leuk aan vinden. Het is ook
interessant om eens te voelen hoe verslavend
het is en hoe snel je van het ene korte filmpje
naar het andere gaat.
Heel wat ouders maken zich zorgen over
wat hun tieners online doen, en checken
daarom de smartphone van hun kroost.
Wat vind je daarvan?
michel walrave: Geen goed idee, ik vind
het beter om erover te praten. Begeleid je
kinderen bij hun eerste stappen op sociale
media: maak samen met hen een profiel
aan, zorg dat de privacysettings oké zijn en
hou een oogje in het zeil. Naarmate ze ouder
worden, geef je wat meer vrijheid maar laat
je ook voelen dat je er nog altijd wil zijn
voor hen. Uit onderzoek blijkt dat jongeren
veel te lang blijven zitten met toestanden
die ze online meemaken, zowel wat betreft
cyberpesten als wat betreft intieme foto’s
die werden doorgestuurd. Geef daarom
regelmatig het signaal dat je geïnteresseerd
bent in hun online leven.
Topic nummer één bij discussies met
tieners: schermtijd. Wil je voorkomen dat
je pubers continu aan hun smartphone
plakken? Wel, er zijn een paar
basisafspraken die je sowieso kan maken:
niet tijdens het studeren, niet aan tafel
en niet in bed. Voor de rest is vooral het
woord BALANS van belang. Als je tiener,
verspreid over een dag, drie uur chat of
gamet, maar daarnaast ook wandelt met
de hond en naar de voetbaltraining gaat,
is dat best oké.
matthias dewilde (gamedeskundige):
Er moet tijd zijn om andere vaardigheden te
ontwikkelen, zoals meeleven met anderen
en echte gesprekken aangaan. Zorg er dus
voor dat er in je gezin genoeg momenten zijn
zonder scherm en zonder internet, zodat je
tieners tijd hebben voor andere dingen.
Graag nog een handig hulpmiddel? De regel
van 20-20-2 is echt een aanrader! Na twintig
minuten schermtijd hebben ogen het nodig
om minstens twintig seconden te ontspannen
en in de verte te kijken. Daarnaast is het
ook belangrijk om twee uur per dag buiten
te komen en te bewegen. Zo hou je het
allemaal wat gezond. En kan je weer over
andere dingen discussiëren.
'Een wandeling of een
autorit is een goed
moment voor een
gênant gesprek'
Seks!
Je puber werd pas twaalf, dus het is
waarschijnlijk nog ver van je bed. Toch
mag je van één ding zeker zijn: vroeg of
laat hebben je kinderen seks. Je hoopt
vurig dat ze ’t veilig zullen doen. Maar
misschien… kun je beter eens bábbelen.
Hoe begin je daaraan? Hoe babbel je open
en bloot over iets intiems? Hoe vermijd je
pijnlijke stiltes, geschuifel op je stoel en
allesoverheersend schaamrood?
sarah van laerhoven (pimento): Zie
je op tv een scène passeren met iets van
relaties of seksualiteit, pak dat dan met twee
handen aan en zeg er iets over. Zo’n concrete
aanleiding maakt het minder awkward dan
er vanuit het niets over te beginnen. Ook een
wandeling of een autorit is een goed moment
voor een gênant gesprek: je tieners kunnen
niet zomaar naar hun kamer vluchten én
je moet elkaar niet aankijken. Haal boeken
en folders over seks in huis, en leg die bij
voorkeur op het toilet: daar kan je kroost er
ongestoord en op ’t gemak in bladeren.
flo windey (videomaker bij stubru):
Open zijn is een heel goed idee, want als je
tieners merken dat je op bepaalde thema’s
ontwijkend reageert, denken ze: ‘Ah oké, hier
kan ik met mijn ouders niet over babbelen. Ik
hou het wel voor mezelf.’ Pas op, ze gaan zeker
Pimento
22

niet alles aan je neus hangen. Jongeren die
met een vraag zitten, zullen waarschijnlijk
eerst bij hun vrienden aankloppen of het
online opzoeken. Heb je het gevoel dat
je tieners ergens mee worstelen, praat
met hen dan eens over iets waar jij het
vroeger moeilijk mee had: de emoties van
je kinderen zijn namelijk dezelfde als wat jij
voelde toen je jong was.
Uit onderzoek blijkt dat onze tieners vrij
goed op de hoogte zijn van de technische
aspecten van seks. Ze halen hun basisinformatie
vooral op school, van hun
vrienden en – uiteraard – op het internet.
sarah van laerhoven: Toch kan je maar
beter af en toe eens checken of het allemaal
klopt, want er doen heel wat misverstanden
de ronde. Dat je niet zwanger kan raken
van de eerste keer seks, bijvoorbeeld.
Tieners zijn vooral bezig met: ‘Ik mag niet
zwanger worden’, en veel minder met soa’s.
Het thema veilig vrijen kan dus zeker wat
opfrissing gebruiken. Daarnaast blijkt ook
dat jongeren online nog vaak op foute info
botsen of op dingen die niet op hun maat
gemaakt zijn. Daarom is het echt nodig om
te blijven herhalen dat ze maar beter naar
allesoverseks.be kunnen surfen.
Ook belangrijk als het over seks gaat:
‘nee’ durven zeggen. Niets doen waar je
nog niet aan toe bent of geen zin in hebt.
Het klinkt eenvoudiger dan het is.
liesbet stevens (instituut voor de
gelijkheid van vrouwen en mannen):
Ik vind dat we in het onderwijs en in de
opvoeding niet genoeg aandacht geven aan
het aspect grenzen. Je hebt als ouder een
heel belangrijke rol in het weerbaar maken
van je tieners en je geeft kinderen best van
kleins af aan mee dat hun lichaam echt van
hen is. Zo mogen ze gerust weigeren om
iemand een kus te geven als ze daar zelf
geen zin in hebben.
En hoe zit het met sexting? Hoe ga je
ermee om als je tiener zich via
digitale weg letterlijk een
beetje blootgeeft?
flo windey: Veel ouders zijn
bang voor sexting, en daardoor
hebben ze de neiging om het
te verbieden: ‘Doe dat niet!
Het is gevaarlijk!’ Maar sexting
maakt vandaag deel uit van
het seksleven van jongeren.
Als jij het verbiedt, duw je de
seksualiteit van je tiener ergens ver weg in
een hoekje én zorg je ervoor dat er bij jullie
niet over sexting gesproken kan worden.
Terwijl je tieners er waarschijnlijk ooit mee
te maken zullen krijgen. En stel dat het
fout loopt en hun foto’s worden verspreid,
dan ga jij er niets van weten. Net op een
moment dat ze jou heel hard nodig hebben,
want jij bent degene die bijvoorbeeld met
hen kan meegaan naar de directie om te
melden dat er beelden gelekt werden.
sarah van laerhoven: Er zijn een aantal
goeie tips om veilig aan sexting te doen:
zorg dat je onherkenbaar bent, zet je
hoofd niet op de foto en kies voor een
blanco achtergrond. De meeste jongeren
kennen die basisregels intussen al vrij
goed. Maar op het vlak van victim blaming
of slutshaming is er nog véél werk aan de
winkel.
Help!
Meer info over alcohol en drugs vind
je op druglijn.be. Je kan De Druglijn
anoniem contacteren voor advies.
Voor informatie over roken en dampen
kun je terecht op gezondleven.be.
Veiligonline.be is een ijzersterke
interactieve site van de Gezinsbond
en Child Focus, met heel wat info om
het online leven van je tieners veilig
en leuk te houden.
Ook op mediawijs.be en
medianest.be vind je puike tips en
handige info.
Absoluut onmisbaar: allesoverseks.be.
Een hyperuitgebreide infobron voor
al wie (bijna) aan seks toe is.
Bij lumi.be kan je terecht met al
je vragen over gender en seksuele
diversiteit. Alle informatie over sexting
vind je op sexting.be.
Een heuse aanrader om samen met
je kinderen naar te kijken: De dokter
Bea show! Alle afleveringen staan
op ketnet.be.
Het boek 'Digitaal ontmaagd' van
Sarah Van Gysegem helpt korte metten
maken met taboes.
23

Ontdek
goedgezind.be
Surf naar goedgezind.be en ontdek nieuwtjes over gezin en opvoeding,
tips van experts en leuke activiteiten. Je vindt er artikels op maat van
jouw gezin: van baby over tiener tot kleinkind.
Op maat
van jouw
gezin
Surf naar www.goedgezind.be
of scan de QR-code.