2022 12 09 Frans drama en Tsjechische dans - Goldmund Quartett, Noa Wildschut + Elisabeth Brauss
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Vr 9 dec <strong>2022</strong><br />
Grote Zaal<br />
20.15 uur<br />
Serie<br />
Kamermuziek<br />
Internationaal<br />
<strong>Frans</strong> <strong>drama</strong> <strong>en</strong><br />
<strong>Tsjechische</strong> <strong>dans</strong><br />
<strong>Goldmund</strong> <strong>Quartett</strong>,<br />
<strong>Noa</strong> <strong>Wildschut</strong><br />
+ <strong>Elisabeth</strong> Brauß<br />
Het gratis beschikbaar stell<strong>en</strong> van dit digitale<br />
programmaboekje is e<strong>en</strong> extra service<br />
ter voorbereiding op het concert. Het is<br />
uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie<br />
tijd<strong>en</strong>s het concert te raadpleg<strong>en</strong> via je mobiele<br />
telefoon. Dit is namelijk zeer stor<strong>en</strong>d voor de<br />
andere concertbezoekers.<br />
Bij voorbaat dank.
Programma<br />
<strong>Frans</strong> <strong>drama</strong> <strong>en</strong><br />
<strong>Tsjechische</strong> <strong>dans</strong><br />
<strong>Goldmund</strong> <strong>Quartett</strong>,<br />
<strong>Noa</strong> <strong>Wildschut</strong><br />
+ <strong>Elisabeth</strong> Brauß<br />
Serie<br />
Kamermuziek<br />
Internationaal<br />
Vr 9 dec <strong>2022</strong><br />
Grote Zaal<br />
20.15 – 21.50 uur<br />
ca. 35 minut<strong>en</strong> voor de pauze<br />
ca. 40 minut<strong>en</strong> na de pauze<br />
<strong>Goldmund</strong> <strong>Quartett</strong>:<br />
Florian Schötz viool<br />
Pinchas Adt viool<br />
Christoph Vandory altviool<br />
Raphael Paratore cello<br />
<strong>Noa</strong> <strong>Wildschut</strong> viool<br />
<strong>Elisabeth</strong> Brauß piano<br />
Staat je mobiele telefoon al uit?<br />
Dank je wel.<br />
2
Programma<br />
Francis Poul<strong>en</strong>c (1899 - 1963)<br />
Sonate voor viool <strong>en</strong> piano (1942-1943 – gereviseerd in 1949)<br />
··<br />
Allegro con fuoco<br />
··<br />
Intermezzo<br />
··<br />
Presto tragico<br />
Erwin Schulhoff (1894 - 1942)<br />
Fünf Stücke für Streichquartett (1923)<br />
··<br />
Alla Valse Vi<strong>en</strong>nese: Allegro<br />
··<br />
Alla Ser<strong>en</strong>ata: Allegretto con moto<br />
··<br />
Alla Czeca: Molto allegro<br />
··<br />
Alla Tango milonga: Andante<br />
··<br />
Alla Tarantella: Prestissimo con fuoco<br />
Pauze<br />
Ernest Chausson (1855 - 1899)<br />
Concert voor viool, piano <strong>en</strong> strijkkwartet (1888-1891)<br />
··<br />
Décidé – Animé<br />
··<br />
Sicili<strong>en</strong>ne: Pas vite<br />
··<br />
Grave<br />
··<br />
Très animé<br />
3
Toelichting<br />
Tuss<strong>en</strong> de werk<strong>en</strong> van Francis Poul<strong>en</strong>c, Erwin Schulhoff <strong>en</strong> Ernest Chausson bestaan<br />
niet heel veel directe raakvlakk<strong>en</strong>, maar bij elkaar gebracht in de volgorde van vanavond<br />
vorm<strong>en</strong> ze e<strong>en</strong> fraai opbouw<strong>en</strong>d, afwissel<strong>en</strong>d geheel waarin de bezetting per stuk groeit.<br />
Met Poul<strong>en</strong>cs gelad<strong>en</strong>, soms donkere Sonate<br />
voor viool <strong>en</strong> piano vertrekt de avond in<br />
solistische bezetting. De ironisch speelse<br />
Fünf Stücke für Streichquartett van Schulhoff<br />
zijn groter bezet, maar lichter van sfeer.<br />
Chaussons Concert voor viool, piano <strong>en</strong><br />
strijkkwartet besluit het programma in breed<br />
uitwaaier<strong>en</strong>de romantiek met het strijkkwartet<br />
uit Schulhoffs werk <strong>en</strong> de twee solist<strong>en</strong> die de<br />
avond op<strong>en</strong>d<strong>en</strong> met Poul<strong>en</strong>cs sonate.<br />
Francis Poul<strong>en</strong>c<br />
Sonate voor viool <strong>en</strong> piano<br />
Francis Poul<strong>en</strong>c vond zijn Sonate<br />
voor viool <strong>en</strong> piano ‘niet echt goede<br />
Poul<strong>en</strong>c’ <strong>en</strong> daarmee deed hij het stuk<br />
tekort. Hij schreef het werk tijd<strong>en</strong>s de<br />
Tweede Wereldoorlog in de prettige,<br />
redelijk oorlogsvrije omgeving van zijn<br />
buit<strong>en</strong>verblijf in de Loire-regio. Omdat<br />
de sonate hem maar niet bevall<strong>en</strong> wilde,<br />
reviseerde hij hem in 1949.<br />
De sonate begon al voor er e<strong>en</strong> noot op<br />
papier stond met het probleem dat Poul<strong>en</strong>c<br />
niet van de viool als solo-instrum<strong>en</strong>t hield<br />
<strong>en</strong> zich verzette teg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> rolverdeling<br />
waarin de viool ‘als prima donna’ bov<strong>en</strong><br />
de pianopartij gaat. Uiteindelijk vond<br />
hij de oplossing voor het bereik<strong>en</strong> van<br />
e<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>wichtig verdeelde sonoriteit na<br />
het bestuder<strong>en</strong> van de vioolsonates van<br />
Johannes Brahms, wi<strong>en</strong>s muziek nou<br />
niet direct te associër<strong>en</strong> is met Poul<strong>en</strong>cs<br />
eig<strong>en</strong>zinnige neoclassicisme. De manier<br />
waarop Brahms’ sonates in die van Poul<strong>en</strong>c<br />
doorwerk<strong>en</strong>, maakt dit stuk per definitie<br />
minder typisch Poul<strong>en</strong>c dan zijn overige<br />
werk, waarin de Midd<strong>en</strong>-Europese romantiek<br />
nauwelijks e<strong>en</strong> rol speelt. Het Allegro con<br />
fuoco is romantischer dan ‘echte’ Poul<strong>en</strong>c.<br />
Toch zijn de manier waarop e<strong>en</strong> stormachtig<br />
d-klein door e<strong>en</strong> sluip<strong>en</strong>de chromatiek wordt<br />
ondergrav<strong>en</strong> <strong>en</strong> de grote sfeerwisseling<strong>en</strong>,<br />
die er ondanks e<strong>en</strong> hechte sam<strong>en</strong>hang in<br />
het materiaal zijn, typer<strong>en</strong>d voor het snelle<br />
temperam<strong>en</strong>t van Poul<strong>en</strong>cs muziek.<br />
Hij begon met het componer<strong>en</strong> van het<br />
langzame deel, het Intermezzo, met als motto<br />
e<strong>en</strong> dichtregel van Federico García Lorca,<br />
ev<strong>en</strong>als Poul<strong>en</strong>c gebor<strong>en</strong> in 1899. Poul<strong>en</strong>c<br />
was e<strong>en</strong> bewonderaar van Lorca, die in 1936<br />
door de Spaanse fascist<strong>en</strong> werd vermoord,<br />
<strong>en</strong> de sonate is aan hem opgedrag<strong>en</strong>. La<br />
guitare fait pleurer les songes (de gitaar laat<br />
drom<strong>en</strong> huil<strong>en</strong>) staat er bov<strong>en</strong> de muziek,<br />
die e<strong>en</strong> indring<strong>en</strong>de emotionele lading krijgt<br />
in e<strong>en</strong> lang uitgesponn<strong>en</strong> zing<strong>en</strong>de melodie<br />
<strong>en</strong> donkergekleurde hang naar de voor de<br />
Spaanse flam<strong>en</strong>co k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong>de frygische<br />
modus (de toonladder van e tot e op de witte<br />
toets<strong>en</strong> van de piano, die door de verlaagde<br />
secunde aan het begin e<strong>en</strong> extra randje in<br />
mineur krijgt).<br />
4
Toelichting<br />
Het Presto tragico is uiteindelijk het meest<br />
‘echte’ Poul<strong>en</strong>c. De felle, e<strong>en</strong> beetje Prokofjevachtige<br />
drive van het begin slaat verrass<strong>en</strong>d<br />
om in bijna onbekommerd luchtigere muziek,<br />
om aan het einde als uit het niets in e<strong>en</strong><br />
somber lam<strong>en</strong>to te verander<strong>en</strong>. De dissonant<br />
geharmoniseerde vioolklacht wordt met e<strong>en</strong><br />
ruige klap op de piano gestut <strong>en</strong> dan is er<br />
ine<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> w<strong>en</strong>ding naar D-groot.<br />
Erwin Schulhoff<br />
Fünf Stücke für Streichquartett<br />
De Fünf Stücke für Streichquartett<br />
van Erwin Schulhoff stamm<strong>en</strong> uit e<strong>en</strong><br />
vrolijkere tijd dan Poul<strong>en</strong>cs sonate. Ze<br />
werd<strong>en</strong> geschrev<strong>en</strong> in de roaring tw<strong>en</strong>ties,<br />
waarin Europa na de verwoest<strong>en</strong>de Eerste<br />
Wereldoorlog nog één keer bloeide.<br />
Daarna volgd<strong>en</strong> de economische recessie<br />
<strong>en</strong> de ramp<strong>en</strong> uit de nationaalsocialistische<br />
ommekeer in het Duitsland van de jar<strong>en</strong><br />
dertig. Ook de Tsjechisch-Duitse Erwin<br />
Schulhoff – joods, communist, homoseksueel<br />
én vrijgevocht<strong>en</strong> componist – werd<br />
slachtoffer van de nazistaat. Hij stierf in 1942<br />
in e<strong>en</strong> gevang<strong>en</strong>kamp in Beier<strong>en</strong>. Voor dat<br />
verschrikkelijke einde leefde in Schulhoff<br />
de lev<strong>en</strong>slustige vrije geest die uit de Fünf<br />
Stücke spreekt.<br />
De vijf <strong>dans</strong><strong>en</strong> combiner<strong>en</strong> e<strong>en</strong> ritmische<br />
drive met onbekommerde, e<strong>en</strong>voudig<br />
uitwaaier<strong>en</strong>de, soms wat jazzy melodieën die<br />
toch vooral ook dicht bij volksmuziek blijv<strong>en</strong>.<br />
Het is onopgesmukte directe muziek, zonder<br />
grote gebar<strong>en</strong>; goed gemaakt muzikaal vertier.<br />
Schulhoff was e<strong>en</strong> s<strong>en</strong>suele man die maar al<br />
te graag meldde dat zijn gedachtelev<strong>en</strong> ‘aards,<br />
bijna dierlijk’ was <strong>en</strong> dat directe, onmiddellijk<br />
vitale klinkt duidelijk uit deze compacte<br />
muziek – wat niet wegneemt dat het allemaal<br />
zeer beheerst is vormgegev<strong>en</strong>. Er staat ge<strong>en</strong><br />
noot te veel <strong>en</strong> ondanks zijn e<strong>en</strong>voud zit er<br />
de modernistische peper in, die de muziek z’n<br />
eig<strong>en</strong>zinnige kracht geeft.<br />
De geest van Igor Stravinsky’s L’histoire du<br />
soldat is niet ver weg, maar de grimmige<br />
mom<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van dat werk ontbrek<strong>en</strong>. Dit is<br />
muziek van e<strong>en</strong> componist die nacht<strong>en</strong>lang<br />
in de Europese nachtclubs <strong>dans</strong>te <strong>en</strong> na<br />
de première in Salzburg in e<strong>en</strong> lokale bar<br />
ur<strong>en</strong>lang ragtime speelde. Alle<strong>en</strong> de tango<br />
heeft e<strong>en</strong> mild melancholiek kleurtje <strong>en</strong> af <strong>en</strong><br />
toe is er e<strong>en</strong> mom<strong>en</strong>t waarin er iets grotesks<br />
opdoemt dat tand<strong>en</strong> heeft, maar verder is<br />
het allemaal ev<strong>en</strong> lev<strong>en</strong>slustig <strong>en</strong> aang<strong>en</strong>aam<br />
non-conformistisch getuig<strong>en</strong>d van de<br />
Europese Jazz Age die maar zo kort duurde.<br />
Ernest Chausson<br />
Concert voor viool, piano <strong>en</strong> strijkkwartet<br />
In W<strong>en</strong><strong>en</strong> woedde aan het einde van de<br />
neg<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>de eeuw de muzikale strijd<br />
tuss<strong>en</strong> het romantisch, klassieke ideaal<br />
van Johannes Brahms <strong>en</strong> de progressieve,<br />
chromatische <strong>en</strong> vrijer gestructureerde<br />
muziek van Anton Bruckner, e<strong>en</strong> groot<br />
bewonderaar van Richard Wagner.<br />
5
Toelichting<br />
Dat Wagner <strong>en</strong> Brahms – buit<strong>en</strong> W<strong>en</strong><strong>en</strong> –<br />
ook geweldig kond<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>gaan,<br />
bewijst het Concert voor viool, piano <strong>en</strong><br />
strijkkwartet van Ernest Chausson.<br />
Chausson was e<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong>de Parijse<br />
g<strong>en</strong>tleman. Hij was de zoon van e<strong>en</strong> vader<br />
die als projectontwikkelaar e<strong>en</strong> fortuin<br />
verdi<strong>en</strong>de aan de ingrijp<strong>en</strong>de vernieuwing<br />
van de Parijse binn<strong>en</strong>stad <strong>en</strong> hoefde nooit<br />
te werk<strong>en</strong>. Hij overwoog e<strong>en</strong> carrière als<br />
schrijver, maar koos voor de muziek.<br />
Chaussons Concert klinkt<br />
breed <strong>en</strong> lyrisch, maar door<br />
de compacte instrum<strong>en</strong>tatie<br />
nooit te vol.<br />
Chausson meldde dat zijn Concert was<br />
gecomponeerd in de geest van Ludwig van<br />
Beethov<strong>en</strong>, wat in de jar<strong>en</strong> rond 1890 niet<br />
het meest progressieve vertrekpunt was. Zijn<br />
Concert is e<strong>en</strong> wondermooi ev<strong>en</strong>wicht tuss<strong>en</strong><br />
de grote tonale structur<strong>en</strong>, waarin Brahms’<br />
muziek zo voluptueus in melancholieke<br />
herfstkleur<strong>en</strong> nog e<strong>en</strong>maal het verled<strong>en</strong><br />
van Beethov<strong>en</strong> omarmt, <strong>en</strong> de extatische<br />
emotie van Wagner, die zich in chromatische<br />
melodielijn<strong>en</strong> van elk rustbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong>d tonaal<br />
c<strong>en</strong>trum verwijdert. Chaussons geheim is<br />
dat hij in de vorm <strong>en</strong> in zijn lyrische thema’s<br />
eig<strong>en</strong>lijk heel strak aan Brahms <strong>en</strong> Beethov<strong>en</strong><br />
vasthoudt, maar daar lange wagneriaans<br />
wegmoduler<strong>en</strong>de blokk<strong>en</strong> muziek doorhe<strong>en</strong><br />
weeft. Hij bewaarde het delicate ev<strong>en</strong>wicht<br />
tuss<strong>en</strong> die twee uiterst<strong>en</strong> ongelooflijk knap.<br />
Het eerste deel van dit concert is e<strong>en</strong><br />
grandioos voorbeeld. Het begint brahmsiaans<br />
met e<strong>en</strong> sonoor motief in octav<strong>en</strong> <strong>en</strong> als dat<br />
ondergrav<strong>en</strong> wordt in fraai opbouw<strong>en</strong>de<br />
climax<strong>en</strong>, ker<strong>en</strong> die tonale gestes <strong>en</strong> die<br />
duidelijk verankerde harmonieën steeds op<br />
tijd terug om je niet in de muziek te lat<strong>en</strong><br />
verdwal<strong>en</strong>. Wat helpt is dat het allemaal heel<br />
geserreerd is geïnstrum<strong>en</strong>teerd. Het klinkt<br />
breed <strong>en</strong> lyrisch, maar het loopt nooit vol als<br />
bij Brahms of als in de s<strong>en</strong>suele klankwolk<strong>en</strong><br />
die Wagner optrok rond de doodsdriftige<br />
geliefd<strong>en</strong> in zijn opera Tristan und Isolde.<br />
In de kalm wieg<strong>en</strong>de licht melancholieke<br />
Sicili<strong>en</strong>ne is Beethov<strong>en</strong> verborg<strong>en</strong>.<br />
Chaussons thema had in e<strong>en</strong> van Beethov<strong>en</strong>s<br />
late strijkkwartett<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> opduik<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
er is e<strong>en</strong> verwantschap in sfeer. Het daarop<br />
volg<strong>en</strong>de Grave vertoont in zijn diepe ernst<br />
ook overe<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> met Beethov<strong>en</strong>s<br />
diepgrav<strong>en</strong>de adagio’s, maar in melodisch<br />
opzicht <strong>en</strong> in de chromatiek prevaleert toch<br />
Chaussons eig<strong>en</strong> beheerst tonale kijk op<br />
Wagner.<br />
Niet alle<strong>en</strong> muzikaal inhoudelijk vond<br />
Chausson e<strong>en</strong> balans tuss<strong>en</strong> twee wereld<strong>en</strong>.<br />
Ook in zijn opzet is dit bijzondere concert<br />
e<strong>en</strong> onnadrukkelijke, bijna verstopte,<br />
m<strong>en</strong>gvorm. Er zijn passages waarin de<br />
vioolpartij als in e<strong>en</strong> concert gedacht is,<br />
maar meestal is dit concert eig<strong>en</strong>lijk e<strong>en</strong><br />
sonate voor viool <strong>en</strong> piano waaraan het<br />
strijkkwartet e<strong>en</strong> – alweer k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong>d<br />
6
Toelichting<br />
onnadrukkelijk – orkestrale bedding geeft.<br />
Ook de finale blijft weg van iets dat zich<br />
nadrukkelijk op de voorgrond wil stell<strong>en</strong>.<br />
Juist in die onnadrukkelijkheid is dit concert<br />
zo’n paradoxaal groots monum<strong>en</strong>t voor<br />
e<strong>en</strong> wellev<strong>en</strong>de componist van typer<strong>en</strong>d<br />
<strong>Frans</strong>e beschaafde, maar toch diep gevoelde<br />
expressie geword<strong>en</strong>.<br />
Roeland Haz<strong>en</strong>donk<br />
7
Biografieën<br />
Componist<strong>en</strong><br />
Francis Poul<strong>en</strong>c<br />
Francis Poul<strong>en</strong>c<br />
(1899 - 1963) was het<br />
rijkeluiszoontje van<br />
de directeur van e<strong>en</strong><br />
farmaceutische fabriek<br />
<strong>en</strong> had zijn lev<strong>en</strong> lang<br />
ge<strong>en</strong> geldzorg<strong>en</strong>. Zijn<br />
eerste pianoless<strong>en</strong> kreeg<br />
hij van zijn moeder, e<strong>en</strong><br />
uitstek<strong>en</strong>de pianiste.<br />
Na e<strong>en</strong> degelijke<br />
schoolopleiding nam hij<br />
op zijn zev<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>de privé<br />
pianoles bij Ricardo Viñes<br />
<strong>en</strong> later compositieles<br />
8<br />
bij Charles Koechlin. In<br />
diezelfde tijd maakte hij deel<br />
uit van de Groupe des Six,<br />
e<strong>en</strong> vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong>groep die zich<br />
afzette teg<strong>en</strong> grote nam<strong>en</strong><br />
als Wagner <strong>en</strong> Debussy. Zij<br />
liet<strong>en</strong> zich inspirer<strong>en</strong> door<br />
Satie <strong>en</strong> Stravinsky, <strong>en</strong> door<br />
populaire muziekg<strong>en</strong>res<br />
zoals de jazz, de muziek<br />
uit de music hall <strong>en</strong> het<br />
circus. Na de plotselinge<br />
dood van zijn vri<strong>en</strong>d <strong>en</strong><br />
liefdespartner zocht hij in<br />
de jar<strong>en</strong> dertig zijn heil bij<br />
de door hem verwaarloosde<br />
katholieke kerk <strong>en</strong> begon<br />
hij ook religieuze werk<strong>en</strong><br />
te schrijv<strong>en</strong>. In diezelfde<br />
tijd leerde hij de liedzanger<br />
Pierre Bernac k<strong>en</strong>n<strong>en</strong>, voor<br />
wie hij veel van zijn lieder<strong>en</strong><br />
componeerde <strong>en</strong> met wie hij<br />
als pianist tot aan zijn dood<br />
e<strong>en</strong> vast duo vormde.<br />
Erwin Schulhoff<br />
Erwin Schulhoff (1894 -<br />
1942) werd gebor<strong>en</strong> in Praag<br />
in e<strong>en</strong> rijke joodse familie.<br />
Als ti<strong>en</strong>er ging Schulhoff<br />
naar het conservatorium<br />
in Keul<strong>en</strong>. To<strong>en</strong> de Eerste<br />
Wereldoorlog uitbrak,<br />
keerde hij terug naar<br />
Praag <strong>en</strong> di<strong>en</strong>de in het<br />
Oost<strong>en</strong>rijkse leger.<br />
Na de oorlog reisde<br />
Schulhoff naar Dresd<strong>en</strong>,<br />
waar hij met zijn zus e<strong>en</strong><br />
kunst<strong>en</strong>aarssalon oprichtte.<br />
Het familiekapitaal<br />
verdampte door de inflatie<br />
van 1923 <strong>en</strong> Schulhoff moest<br />
zichzelf onderhoud<strong>en</strong>. In 1932
Biografieën<br />
richtte hij e<strong>en</strong> jazzkwartet op<br />
<strong>en</strong> ontwikkelde het idee om<br />
e<strong>en</strong> jazzschool op te richt<strong>en</strong>.<br />
Hij voelde zich aangetrokk<strong>en</strong><br />
tot het communisme <strong>en</strong><br />
in 1933 reisde hij naar<br />
Moskou. Hij werd steeds<br />
politiek actiever <strong>en</strong> schreef<br />
socialistische lieder<strong>en</strong>.<br />
Eind jar<strong>en</strong> dertig keerde<br />
Schulhoff terug naar Praag.<br />
Hij probeerde e<strong>en</strong> visum<br />
voor Amerika te krijg<strong>en</strong>,<br />
maar werd afgewez<strong>en</strong>. Na<br />
het Hitler-Stalin-pact besloot<br />
hij dat het aanvrag<strong>en</strong> van<br />
e<strong>en</strong> Sovjetburgerschap<br />
e<strong>en</strong> beter plan was. To<strong>en</strong><br />
Hitler in 1941 de USSR<br />
aanviel, werd Schulhoff, nu<br />
Sovjetburger, gedeporteerd<br />
naar het conc<strong>en</strong>tratiekamp<br />
Wülzburg in Beier<strong>en</strong>,<br />
waar zijn gezondheid snel<br />
verslechterde. Hij stierf aan<br />
tuberculose in augustus<br />
1942.<br />
Ernest Chausson<br />
Ernest Chausson (1855 -<br />
1988) was leerling van<br />
Jules Mass<strong>en</strong>et <strong>en</strong> later<br />
van César Franck aan het<br />
Conservatoire national<br />
supérieur de musique van<br />
Parijs. Hij geldt als e<strong>en</strong> van<br />
de meest getal<strong>en</strong>teerde<br />
componist<strong>en</strong> van zijn tijd.<br />
Chausson was e<strong>en</strong><br />
welgesteld man: afkomstig<br />
uit e<strong>en</strong> rijke familie kon<br />
hij het zich permitter<strong>en</strong><br />
om zich na zijn studie<br />
recht<strong>en</strong> volledig aan<br />
de muziek te wijd<strong>en</strong>.<br />
Daarnaast hield hij ook tijd<br />
over voor het aanlegg<strong>en</strong><br />
van e<strong>en</strong> omvangrijke<br />
kunstverzameling <strong>en</strong> zijn<br />
gezin. In Parijs had hij<br />
zijn eig<strong>en</strong> muzieksalon<br />
waar de intellectuele <strong>en</strong><br />
culturele elite van Parijs<br />
sam<strong>en</strong>kwam. In 1871 was<br />
Chausson medeoprichter<br />
van de Societé Nationale<br />
de Musique, die als<br />
doelstelling de bevordering<br />
van de to<strong>en</strong>malige <strong>Frans</strong>e<br />
muziek had. Hij dirigeerde<br />
er regelmatig concert<strong>en</strong>.<br />
Chausson overleed in 1899,<br />
nadat hij met zijn fiets van<br />
e<strong>en</strong> heuvel af was gered<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> muur was<br />
gebotst. Hij ligt begrav<strong>en</strong> op<br />
de Parijse begraafplaats Père<br />
Lachaise.<br />
9
Biografieën<br />
Uitvoer<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />
<strong>Goldmund</strong> <strong>Quartett</strong><br />
Het <strong>Goldmund</strong> <strong>Quartett</strong>, e<strong>en</strong><br />
van de belangrijkste Duitse<br />
strijkkwartett<strong>en</strong>, staat<br />
bek<strong>en</strong>d om zijn jeugdige<br />
uitstraling. Toch treedt het<br />
al meer dan ti<strong>en</strong> jaar op met<br />
dezelfde bezetting. Met hun<br />
eig<strong>en</strong>zinnige combinatie<br />
10<br />
van klassieke <strong>en</strong> moderne<br />
werk<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> de vier<br />
musici de internationale<br />
concertpodia veroverd.<br />
Zo maakte het kwartet<br />
grote indruk tijd<strong>en</strong>s de<br />
Strijkkwartet Biënnale 2020<br />
in het Muziekgebouw. Al<br />
eerder werd hun status<br />
bevestigd door prijz<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s<br />
de International Wigmore<br />
Hall String Competition<br />
in 2018 <strong>en</strong> de Melbourne<br />
foto: Nicolai Lund<br />
International Chamber<br />
Music Competition in<br />
datzelfde jaar. In het seizo<strong>en</strong><br />
2019/2020 trok het kwartet<br />
in de serie Rising Stars langs<br />
vele belangrijke Europese<br />
concertzal<strong>en</strong> waaronder<br />
het Concertgebouw in<br />
Amsterdam.<br />
Het <strong>Goldmund</strong> <strong>Quartett</strong><br />
speelt op Stradivariinstrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
beschikbaar<br />
gesteld door de Nippon<br />
Music Foundation.
Biografieën<br />
<strong>Noa</strong> <strong>Wildschut</strong><br />
Viool<br />
Vanaf haar twaalfde<br />
studeerde <strong>Noa</strong> <strong>Wildschut</strong><br />
(2001) bij Vera Beths aan<br />
het Conservatorium van<br />
Amsterdam <strong>en</strong> later bij<br />
Antje Weithaas aan de<br />
Hochschule für Musik<br />
Hanns Eisler in Berlijn.<br />
Ze won de Anton Kersjes<br />
Vioolbeurs 2017 <strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s<br />
de Festspiele Meckl<strong>en</strong>burg-<br />
Vorpommern de WEMAGsolist<strong>en</strong>prijs<br />
2018.<br />
Kamermuziek heeft <strong>Noa</strong><br />
<strong>Wildschut</strong> inmiddels<br />
uitgevoerd met musici<br />
als Janine Jans<strong>en</strong>, Anne-<br />
Sophie Mutter, Enrico<br />
Pace, Igor Levit, Quirine<br />
Viers<strong>en</strong>, Paolo Giacometti<br />
<strong>en</strong> Arthur <strong>en</strong> Lucas Juss<strong>en</strong>.<br />
Daarnaast was ze te gast bij<br />
orkest<strong>en</strong> als het Pittsburgh<br />
Symphony Orchestra,<br />
het Radio Filharmonisch<br />
Orkest, het Concertgebouw<br />
Kamerorkest, Camerata<br />
Salzburg <strong>en</strong> Kremerata<br />
Baltica. In seizo<strong>en</strong><br />
2019/2020 was <strong>Noa</strong><br />
<strong>Wildschut</strong> Rising Star van<br />
de European Concert Halls<br />
Organisation <strong>en</strong> maakte<br />
ze e<strong>en</strong> Europese tournee<br />
met pianiste <strong>Elisabeth</strong><br />
Brauß. Het seizo<strong>en</strong> erna<br />
was ze artist in resid<strong>en</strong>ce<br />
van de concertserie<br />
AVROTROS Vrijdagconcert<br />
in TivoliVred<strong>en</strong>burg.<br />
<strong>Noa</strong> <strong>Wildschut</strong> bespeelt e<strong>en</strong><br />
viool uit 1750 van Giovanni<br />
foto: Marco Borggreve<br />
Battista Guadagnini, die haar<br />
g<strong>en</strong>ereus ter beschikking is<br />
gesteld via de Tarisio Trust.<br />
11
Biografieën<br />
<strong>Elisabeth</strong> Brauß<br />
Piano<br />
<strong>Elisabeth</strong> Brauß (1995)<br />
begon met pianoless<strong>en</strong> to<strong>en</strong><br />
ze zes jaar was. In 2010<br />
werd ze toegelat<strong>en</strong> aan de<br />
Musikhochschule in haar<br />
geboortestad Hannover. Ze<br />
behaalde de eerste prijs op<br />
de International Steinway<br />
Competition in Hamburg<br />
<strong>en</strong> won onder meer de<br />
Kissinger KlavierOlymp in<br />
Bad Kissing<strong>en</strong> (2016), het<br />
pianoconcours ‘Ton und<br />
Erklärung’ in Frankfurt<br />
(2015) <strong>en</strong> het Tonaliconcours<br />
in Hamburg<br />
(2013).<br />
Als soliste trad <strong>Elisabeth</strong><br />
Brauß op met de<br />
Bochumer <strong>en</strong> Dortmunder<br />
Symphoniker, de Deutsche<br />
Kammerphilharmonie<br />
Brem<strong>en</strong>, het hr-<br />
Sinfonieorchester Frankfurt,<br />
de NDR Radiophilharmonie<br />
Hannover, het BBC Scottish<br />
Symphony Orchestra<br />
<strong>en</strong> het Ulster Orchestra.<br />
Als Rising Star gaf ze<br />
in seizo<strong>en</strong> 2019/2020<br />
kamermuziekconcert<strong>en</strong><br />
met <strong>Noa</strong> <strong>Wildschut</strong> in onder<br />
<strong>12</strong><br />
meer de Philharmonie de<br />
Paris, de Elbphilharmonie<br />
Hamburg, het Palau de la<br />
Música in Barcelona <strong>en</strong> het<br />
Barbican C<strong>en</strong>tre in Lond<strong>en</strong>.<br />
Solorecitals gaf ze onder<br />
meer in Wigmore Hall in<br />
Lond<strong>en</strong> <strong>en</strong> op de festivals<br />
van Schleswig Holstein<br />
<strong>en</strong> Snape Maltings. Met<br />
foto: Felix Broede<br />
Mozartconcert<strong>en</strong> maakte<br />
ze haar debuut op de BBC<br />
Proms, begeleid door het<br />
BBC Philharmonic Orchestra.<br />
Haar debuutalbum met<br />
werk<strong>en</strong> van Beethov<strong>en</strong>,<br />
Prokofjev, Chopin <strong>en</strong> D<strong>en</strong>hoff<br />
werd Editor’s Choice in het<br />
muziekblad Gramophone.
Verwacht<br />
Wereldpremière van<br />
Widmann<br />
Ruysdael Kwartet +<br />
Jörg Widmann<br />
Serie<br />
Kamermuziek<br />
Internationaal<br />
Wo 8 feb 2023<br />
Grote Zaal<br />
20.15 uur<br />
‘Ge<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele andere hed<strong>en</strong>daagse componist houdt zich<br />
zo intellig<strong>en</strong>t <strong>en</strong> indring<strong>en</strong>d bezig met de kwartetvorm’,<br />
schreef The Guardian al over Jörg Widmann.<br />
‘Verbazingwekk<strong>en</strong>d virtuoos <strong>en</strong> soms ademb<strong>en</strong>em<strong>en</strong>d<br />
mooi’. Het Ruysdael Kwartet speelt de wereldpremière<br />
van Widmanns Neg<strong>en</strong>de strijkkwartet, geïnspireerd op<br />
Beethov<strong>en</strong>s Veerti<strong>en</strong>de strijkkwartet. Omdat Widmann niet<br />
alle<strong>en</strong> e<strong>en</strong> van de belangrijkste Duitse componist<strong>en</strong> van<br />
dit mom<strong>en</strong>t is, maar ook e<strong>en</strong> internationaal topklarinettist,<br />
speelt hij zelf de hoofdrol in het avontuurlijke<br />
Klarinetkwintet van Carl Maria von Weber.<br />
Sinds zijn Zesde strijkkwartet wijdt Jörg Widmann zich<br />
aan e<strong>en</strong> studie van de strijkkwartett<strong>en</strong> van Beethov<strong>en</strong>.<br />
‘E<strong>en</strong> visionair’ noemt de componist zijn ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s Duitse<br />
voorganger. Widmann duikt in de wereld van Beethov<strong>en</strong>,<br />
roept flard<strong>en</strong> van herk<strong>en</strong>ning op <strong>en</strong> gaat vervolg<strong>en</strong>s zijn<br />
eig<strong>en</strong> briljante weg. Het Ruysdael Kwartet op<strong>en</strong>t het concert<br />
met e<strong>en</strong> aantal aangrijp<strong>en</strong>d mooie Fantasias van H<strong>en</strong>ry<br />
Purcell.<br />
Jörg Widmann<br />
foto: Marco Borggreve<br />
Programma: H<strong>en</strong>ry Purcell Fantasia nr. 5 in Bes / Fantasia<br />
nr. 9 in a / Fantasia nr. 7 in c / Carl Maria von Weber<br />
Klarinetkwintet / Jörg Widmann Strijkkwartet nr. 9<br />
(wereldpremière)*<br />
* mede in opdracht van Muziekgebouw aan ‘t IJ<br />
13
Verwacht<br />
December <strong>2022</strong><br />
zo 11 dec / 11.00 uur /<br />
Kleine Zaal<br />
Distorted Reality<br />
Ensemble SCALA<br />
zo 11 dec / 15.00 uur<br />
Weihnachts-Oratorium<br />
Nederlandse Bachver<strong>en</strong>iging<br />
wo 14 dec / 20.15 uur<br />
Hoop <strong>en</strong> perspectief<br />
The Gesualdo Six<br />
za 17 dec / 15.00 + 19.30 uur +<br />
zo 18 dec / 11.00 + 15.00 uur<br />
Kerstspel<br />
Nieuw Vocaal Amsterdam +<br />
Holland Baroque<br />
zo 18 dec / 20.15 uur<br />
Magnificat<br />
Amsterdam Sinfonietta,<br />
Håkan Hard<strong>en</strong>berger +<br />
Johanna Wallroth<br />
ma 19 dec / 20.15 uur<br />
E<strong>en</strong> Engelse Kerst<br />
T<strong>en</strong>ebrae<br />
di 20 dec / 20.15 uur<br />
Stille Nacht am Silbersee<br />
Silbersee + Bodil de la Parra<br />
wo 21 dec / 20.15 uur<br />
De geliefde Misa Criolla<br />
Música Temprana<br />
do 22 dec / 20.15 uur<br />
Vox humana<br />
Claron McFadd<strong>en</strong> +<br />
Alexander Melnikov<br />
wo 28 dec / 19.30 uur<br />
PAN <strong>2022</strong><br />
Calefax<br />
do 29 + vr 30 dec / 20.15 uur<br />
Kleine Zaal<br />
Maar wat er ook gebeurt er<br />
klinkt muziek<br />
Olga Zuiderhoek +<br />
Gerard Bouwhuis<br />
Januari 2023<br />
wo 4 jan / 20.15 uur<br />
At The Spot Where I Find<br />
Myself<br />
G<strong>en</strong>evieve Murphy<br />
vr 6 jan / 20.30 uur<br />
FIBER X The Rest is Noise<br />
2023<br />
Vinc<strong>en</strong>t Rang + Shoal +<br />
Hel<strong>en</strong>a Basilova & Klara Lewis<br />
+ Nik Colk Void + Pedro Maia<br />
za 7 jan / 20.15 uur<br />
Van Bach tot Eötvös<br />
Momo + Mari Kodama<br />
SoundLAB Workshop<br />
Maak je eig<strong>en</strong> muziek met de<br />
wonderlijkste instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />
Voor kinder<strong>en</strong> (7+) met<br />
volwass<strong>en</strong><strong>en</strong>. Elke zondag,<br />
13.00 uur in de Atriumzaal.<br />
Kaartjes via muziekgebouw.nl/<br />
soundlab.<br />
WannaSwing<br />
Op de kade voor het<br />
Muziekgebouw staat de<br />
interactieve muziekinstallatie<br />
WannaSwing van theatermaakster<br />
Caecilia Thuniss<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> sc<strong>en</strong>ograaf Jan Boit<strong>en</strong>. Acht<br />
schommels stur<strong>en</strong> composities<br />
aan van hed<strong>en</strong>daagse<br />
componist<strong>en</strong> als Joey Rouk<strong>en</strong>s,<br />
Mayke Nas <strong>en</strong> Rob Zuidam.<br />
Zie voor meer informatie<br />
muziekgebouw.nl/wannaswing<br />
Huil van de Wolff<br />
Elke 22e van de maand<br />
klinkt om 20.00 uur het<br />
geluidsmonum<strong>en</strong>t Huil van<br />
de Wolff van Martijn Padding<br />
ter herinnering aan oprichter<br />
van het Muziekgebouw<br />
Jan Wolff (1941 - 20<strong>12</strong>).<br />
muziekgebouw. nl/<br />
huilvandewolff<br />
Geheimtips<br />
Bijzondere concert<strong>en</strong><br />
die je niet mag miss<strong>en</strong>.<br />
muziekgebouw.nl/geheimtips<br />
14
Foto: Erik van Gurp<br />
4’33 grand café<br />
Kom voor of na het concert et<strong>en</strong><br />
in 4’33 Grand café. Reserver<strong>en</strong>:<br />
020 788 2<strong>09</strong>0 of 433grandcafe.nl.<br />
Bij de prijs inbegrep<strong>en</strong><br />
Reserveringskost<strong>en</strong> zijn bij de<br />
kaartprijs inbegrep<strong>en</strong>.<br />
Ook e<strong>en</strong> drankje, t<strong>en</strong>zij anders<br />
vermeld op je concertkaartje.<br />
Rondom het concert<br />
- Na aanvang van het concert heb je<br />
ge<strong>en</strong> toegang meer tot de zaal.<br />
- Zet je mobiele telefoon uit voor<br />
aanvang van het concert.<br />
- Het mak<strong>en</strong> van beeld- of<br />
geluidsopnam<strong>en</strong> in de zaal alle<strong>en</strong><br />
met schriftelijke toestemming.<br />
- Algem<strong>en</strong>e Bezoekersvoorwaard<strong>en</strong><br />
zijn na te lez<strong>en</strong> op muziekgebouw.nl<br />
Steun het Muziekgebouw<br />
Inkomst<strong>en</strong> uit kaartverkoop dekk<strong>en</strong><br />
t<strong>en</strong> dele onze kost<strong>en</strong>. Word vri<strong>en</strong>d<br />
of doneer: met jouw extra steun<br />
kunn<strong>en</strong> we concert<strong>en</strong> op het<br />
hoogste niveau blijv<strong>en</strong> organiser<strong>en</strong>.<br />
Meer informatie:<br />
muziekgebouw.nl/steunons<br />
Op de hoogte blijv<strong>en</strong>?<br />
Blijf op de hoogte van nieuw<br />
geboekte concert<strong>en</strong> of ander<br />
nieuws. Volg ons via onze<br />
e-nieuwsbrief (aanmeld<strong>en</strong> op<br />
muziekgebouw.nl/nieuwsbrief),<br />
Facebook, Twitter of Instagram.<br />
Dank!<br />
Wij kunn<strong>en</strong> niet zonder de steun van<br />
onze vaste subsidiënt<strong>en</strong> <strong>en</strong> Vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />
van het Muziekgebouw. Wij zijn h<strong>en</strong><br />
daarvoor zeer erk<strong>en</strong>telijk.<br />
Druk binn<strong>en</strong>werk<br />
druk & printservice<br />
15