2023 03 05 Tell Me the Truth About Love

Zo 5 mrt 2023
Grote Zaal
20.15 uur
Serie Grote
Zangers
Tell Me the Truth
About Love
Roderick Williams
+ Iain Burnside
Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale
programmaboekje is een extra service
ter voorbereiding op het concert. Het is
uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie
tijdens het concert te raadplegen via je mobiele
telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de
andere concertbezoekers.
Bij voorbaat dank.

Programma
Tell Me the Truth About
Love
Roderick Williams
+ Iain Burnside
Roderick Williams bariton
Iain Burnside piano
Serie Grote
Zangers
Zo 5 mrt 2023
Grote Zaal
20.15 – 22.00 uur
ca. 30 minuten voor de pauze
ca. 55 minuten na de pauze
Voorprogramma
Grote Zaal / 19.30 - 19.50 uur
Lucie van Ree mezzosopraan
Mark van Nispen piano
Hans Pfitzner (1869 - 1940)
Lockung
Franz Schubert (1797 - 1828)
Nachtstück
Der Zwerg
Hans Pfitzner
Die Einsame
Abschied
Sergej Rachmaninov (1873 -
1943)
When silent night doth hold
me
Staat je mobiele telefoon al uit?
Dank je wel.
2

Programma
Robert Schumann (1810 - 1856)
Dichterliebe op. 48 (1840)
1. Im wunderschönen Monat Mai
2. Aus meinen Tränen sprießen
3. Die Rose, die Lilie
4. Wenn ich in deine Augen seh’
5. Ich will meine Seele tauchen
6. Im Rhein, im heiligen Strome
7. Ich grolle nicht
8. Und wüssten’s die Blumen
9. Das ist ein Flöten und Geigen
10. Hör’ ich das Liedchen klingen
11. Ein Jüngling liebt ein Mädchen
12. Am leuchtenden Sommermorgen
13. Ich hab’ im Traum geweinet
14. Allnächtlich im Traume
15. Aus alten Märchen winkt es
16. Die alten, bösen Lieder
Pauze
Roger Quilter (1877 – 1953)
7 Elizabethan Lyrics op. 12 (1908)
2. My Life’s Delight
3. Damask Rose
4. The Faithless Shepherdess
5. Brown is my Love
1. Weep you no more
6. By a Fountainside
7. Fair House of Joy
Josephine Lang (1815 – 1880)
Abschied op. 15 nr. 1 (1838)
Robert Schumann (1810 – 1856)
Er, der Herrlichste von allen op. 42 nr. 2 (1840)
Caroline Shaw (1982)
How do I find you (2021)
Sally Beamish (1956)
1. Nightingale uit 4 Hafez Songs (2007)
Cheryl Frances-Hoad (1980)
2. The Pros and Cons uit One Life Stand (2011)
Gerald Finzi (1901 – 1956)
I said to Love op. 19b nr. 6 (1958)
Benjamin Britten (1913 – 1976)
1. Tell me the truth about Love uit Cabaret
Songs (1938)
Clara Schumann (1819 – 1896)
Liebst du um Schönheit op. 12 nr. 2 (1841)
Fanny Mendelssohn (1805 – 1847)
Nähe des Geliebten (1826)
3

Welkom
Honderden miljoenen tv-kijkers zullen 6 mei a.s. naar Roderick Williams kijken: hij zingt
tijdens de officiële kroning van koning Charles III in Westminster Abbey. We weten welke
orkesten, koren en solisten optreden, maar wát ze spelen is een goed bewaard geheim dat
vooralsnog niet aan de paleismuren van Buckingham Palace is ontsnapt.
Toch kan u op een briefje geven – en
dat doe ik nu dus ook graag – welke
muziek u zult horen, vanuit die kerk. Zo’n
driehonderd jaar geleden kwamen door
een toevallige speling van het lot twee
bevriende Duitsers uit Hannover in het
centrum van de Britse samenleving terecht:
Georg II en Georg Friedrich Händel. De
een als koning, de ander als directeur van
de Italiaanse opera in Londen. De vorst
gunde zijn kunstenaarsvriend graag de eer
muziek te componeren voor zijn kroning.
In Westminster Abbey klonk Zadok the
Priest. Sindsdien klinkt Händels hymne
bij elke kroning, al driehonderd jaar. En
tegenwoordig kent bijna iedereen de hymne,
ook mensen die niet van muziek houden: het
is de tune van de Champions League, het
bekendste, belangrijkste voetbaltoernooi.
Tijdens de kroning zal Roderick Williams
op het podium staan met zijn twee kleine
neefjes. Ze zijn jongenssopraantjes in het
Westminster Abbey Choir. Het beroep van
musicus is dikwijls een familiezaak.
aan de beurt geweest. Niet veel meer dan
drie liederen bezingen echt de liefde, de rest
vormt één grote schreeuw om hulp. Met zijn
keuze uit Heines poëzie belicht Schumann
meer de rauwheid dan het sentiment. Je kan
deze liederen natuurlijk prachtig polijsten,
gebeurt ook vaak, maar wie in de gedichten
graaft, stuit op gekweldheid. Het is
misschien mijn achtergrond als operazanger,
maar het gaat mij in Dichterliebe niet om
klankschoonheid. Ik wil luisteraars de
donkere gevoelswereld van de hoofdfiguur
laten ervaren. Want zijn klacht is juist dat
niemand oog heeft voor die diepe pijn.’
Ik wens u een fijn concert.
Theo van den Bogaard
Artistiek directeur Stichting Grote Zangers
Serie Grote Zangers is een samenwerking tussen
het Muziekgebouw en Stichting Grote Zangers
En nog iets anders: Williams heeft ons het
geluk gegund zijn visie op Dichterliebe al
voor het concert te geven, in NRC. Het citaat
is lang, maar zo de moeite waard dat ik het u
niet wil onthouden:
‘Het was dat psychoanalyse halfweg de
negentiende eeuw nog niet bestond, want
anders was de hoofdpersoon uit Dichterliebe
4

Toelichting
When it comes, will it come without warning
Just as I’m picking my nose?
Will it knock on my door in the morning
Or tread in the bus on my toes?
Will it come like a change in the weather?
Will its greeting be courteous or rough?
Will it alter my life altogether?
O tell me the truth about love
Het lijkt treurig: na een onderzoek dat ongeveer drie eeuwen muziek beslaat en zowel
het mannelijk als het vrouwelijk aspect van de liefde belicht is het enige antwoord dat
Roderick Williams rest een vraag. Of beter, een verzoek: ‘Tell me the truth about love’.
Het zijn de woorden van W.H. Auden en de
noten van Benjamin Britten, die een recital
over de liefde in al haar facetten misschien
op ‘onbevredigende’ wijze, maar toch op
de enige juiste manier afsluiten. De liefde
kent vele gedaanten, vele emoties, maar een
eensluidend antwoord op wat de liefde nu
precies is, bestaat niet. Gelukkig niet, want
anders zou het nimmer zo’n onuitputtelijk
thema zijn geweest voor dichters,
tekstschrijvers, musici en componisten.
Dichterliebe
Zo bezingt Robert Schumann het
romantische verhaal van de liefde, compleet
met de eerste vlinders in de buik, de
diepe teleurstelling van de afwijzing en
de berusting gevolgd door vergeving
vanuit een mannelijk perspectief. Hij doet
dat in Dichterliebe op de woorden van
Heinrich Heine, maar de noten en vooral
de pianopartij, die als getuige doorlopend
commentaar levert, zijn hun tijd soms ver
vooruit. Neem alleen al dat adembenemende
begin van Im wunderschönen Monat Mai
waarin het zoeken is naar richting en
toonsoort. Of de epiloog van de piano
aan het eind van Die alten bösen Lieder.
Een vondst van de hoogste orde die een
krachtige vorm van finaliteit geeft aan deze
cyclus waarin Schumann zich niet alleen laat
kennen als een briljant miniaturist, maar ook
als een groot interpreet van de gelaagde
teksten van Heinrich Heine.
Schumann gebruikte in 1840 de teksten uit
Heines Lyrisches Intermezzo, een cyclus
van zesenzestig gedichten in het Büch
der Lieder die op alle mogelijke manieren
de emoties belichten van iemand die door
zijn geliefde in de steek gelaten is. Hoewel
Heine in deze gedichten al zijn ironische
natuur boven laat komen en wraak en
pijn minstens zo belangrijk acht als liefde
en vergeving, weet Schumann door een
herschikking van de gekozen gedichten een
compleet verhaal te vertellen van angst,
afschuw, woede en uiteindelijk, ondanks de
nog steeds aanwezige bitterheid, berusting
5

Toelichting
en vergeving. In eerste instantie bevatte de
cyclus twintig liederen, maar bij de eerste
publicatie in 1844 kreeg Dichterliebe zijn
definitieve vorm van zestien liederen die niet
alleen een logisch verhaal vormen, maar ook
door harmonische en melodische thema’s
met elkaar verbonden zijn.
Elizabethaanse tijd
Zoals de liefde in de negentiende eeuw
naast extatisch vooral ook melancholisch
bezongen werd in teksten vol gemis,
afwijzing en onbeantwoorde liefde, zo was in
de Elizabethaanse tijd in Engeland (1558 –
1603) de liefde vaak een tranendal. Er werd
wat afgehuild in de luitliederen van John
Dowland en consorten en meestal doen alle
facetten van de liefde vooral een beetje pijn.
Fain would I change that note
To which fond Love hath charm’d me
Long, long to sing by rote,
Fancying that that harm’d me
Zo verwoordt het laatste lied Fair House of
Joy, uit de 7 Elizabethan Lyrics van Roger
Quilter het in het eerste couplet. Uiteindelijk
is het lied een liefdesverklaring aan de liefde
en een mooie afsluiting van een cyclus die
niet echt een cyclus is. In zeven liederen, die
geen ander thematisch verband hebben dan
de liefde, geeft Quilter een 20e-eeuwse kleur
aan laat 16e- en 17e-eeuwse (luit)liederen
van Engelse componisten als John Dowland,
Thomas Campion en John Wilbye. Hoewel
Quilter ondanks zijn Duitse opleiding op
en top Engels blijft in deze liederen, kleurt
hij de 17e-eeuwse sentimenten meesterlijk
met meer chromatiek, meer uitdaging voor
de stem en soms verrassende modulaties.
Alles om uit te drukken dat liefde in de
zeventiende eeuw, en nog steeds, doorgaans
een beetje pijn doet.
Romantische vrouwen
Na Quilter is het woord aan de vrouwen,
al gebruiken 19e-eeuwse kopstukken als
Clara Schumann, Fanny Mendelssohn en
Josephine Lang vooral mannenwoorden
voor hun zielenroerselen over de liefde.
Respectievelijk Friedrich Rückert, Johann
Wolfgang von Goethe en Ernst Schulze zijn
de souffleurs van hun gevoelens.
In het geval van Clara Schumann is de ode
aan de liefde die Liebst du um Schönheit
is wel te verklaren. Ze schreef dit tweede
lied van haar Drei lieder op. 12 kort nadat
ze in het huwelijk was getreden met Robert
Schumann, na een stevige strijd met haar
vader die toestemming weigerde. Heb mij
lief louter vanwege de liefde, zo luidt de
conclusie van deze verstilde overpeinzing.
Ook Goethes Nähe des Geliebten is in feite
een eerbetoon aan de liefde, maar ook aan
het overweldigende gevoel dat de liefde
voor iemand met zich mee kan brengen.
De boodschap dat een mens bij alles de
nabijheid van zijn of haar geliefde voelt,
heeft Fanny Mendelssohn vrij sec, haast
adorerend op muziek gezet.
Bij Josephine Lang speelt weer de
melancholie een grote rol. De componiste
die ruim driehonderd liederen schreef
6

Toelichting
en kon rekenen op de steun van Felix
Mendelssohn en Clara Schumann, schreef
Abschied als een relaas van een voorbije
of onbeantwoorde liefde, terwijl de liefde
en toewijding van de ik-persoon blijft
bestaan. ‘Ik heb jou en het lot vergeven
en ik ben gelukkig als jij gelukkig bent’, zo
luidt parafraserend de ultieme vergeving
aan het slot. Uit deze tekst spreekt de
ondergeschikte en dienende positie van de
vrouw in de 19e eeuw, maar die is wel door
een man geschreven.
Dat wordt des te duidelijker in de cyclus
Frauenliebe und -leben van Adelbert von
Chamisso. Hoewel Robert Schumann de
cyclus fenomenaal op muziek zette, is het
duidelijk dat de vrouw hier wel erg dienend
en onderdanig wordt neergezet. Zo is Er, der
Herrlichsten von allen, het tweede lied uit de
cyclus die Schumann kort na zijn huwelijk
met Clara schreef, een vorm van volledige
adoratie waarbij de geliefde zelfs met een
god als Apollo wordt vergeleken.
Hedendaags antwoord
Dan is het vrouwenbeeld beter af bij de
hedendaagse liederen zoals How do I
find him dat de Amerikaanse componiste
Caroline Shaw als een reactie op de
coronapandemie schreef in opdracht van
sopraan Sasha Cooke. Of bij de metaforische
beelden van de 14e-eeuwse Perzische soefidichter
Hafez die de Britse Sally Beamish
gebruikte voor haar Four Hafez Songs. In
het eerste lied, Nightingale, vallen vooral de
wederom aanwezige Engelse melancholie en
de beeldende pianopartij op.
De duidelijkste stellingname tegen het
19e-eeuwse vrouwenbeeld komt van de
Engelse componiste Cheryll Frances-Hoad.
Zij componeerde in 2011 met de cyclus One
Life Stand op gedichten van de crimi-auteur
Sophie Hannah een 21e-eeuws antwoord
op Frauenliebe und -leben. Zo wordt het
tweede lied van Schumanns cyclus, Er, der
Herrlichsten von allen in The Pros and the
Cons, het tweede lied van One Life Stand een
hilarisch hedendaags datingdilemma. Het
ongeloof over het feit dat de man haar heeft
uitgekozen wordt nu het herkenbare I will
phone him / should I wait? / should I? / am I
doing it too often? / surely he knows it’s his
turn to phone anyway?
Waarheid
Het is deze twijfel aan het romantische
19e-eeuwse beeld van de liefde die ook
doorklinkt in I said to love van Gerald
Finzi. Het is de laatste van de set van zes
liederen op teksten van Thomas Hardy die
in 1956 postuum verscheen en een, vooral
in de piano, licht furieus lied in de vorm van
een mini-opera waarbij de liefde zelf ter
verantwoording wordt geroepen.
Vandaar dat er uiteindelijk maar één
antwoord mogelijk is en dat is opnieuw die
vraag: wat is de waarheid van de liefde? Tell
me the truth about love dichtte W.H. Auden
voor zijn goede vriend Benjamin Britten.
Hij deed dat met zijn kenmerkende ironie,
een stemming die paste bij het idee dat
Britten in zijn hoofd had met zijn vier Cabaret
Songs waarvan Tell me the truth about love
de eerste is. En hoewel het vooral geestig
7

Toelichting
bedoeld is – onderstreept door Brittens
meesterlijke blik op de cabaretliederen en
populaire songs van die tijd – zit er zoals
bij zoveel goede humor een grote kern van
waarheid in. Een waarheid die al eeuwen zo
is: liefde kent vele vormen, vele melodieën,
vele emoties en dito harmonieën, maar die
ene allesomvattende waarheid, dat ene lied
dat alles zegt, is er niet. Gelukkig maar. Want
zoals Orsino in Shakespeares Twelfth Night
niet overvoed raakt – If music be the food
of love… – zullen componisten, dichters en
luisteraars zo ook nooit genoeg krijgen van
het raadsel van de liefde.
Paul Janssen
8

Liedteksten
Robert Schumann
Dichterliebe, op. 48
Tekst: Heinrich Heine (1797 - 1856)
Im wunderschönen Monat Mai
In die wonderschone maand mei, toen alles
ontlook en alle vogels zongen, is ook in mijn
hart de liefde gekomen en heb ik haar mijn
verlangen bekend.
Im wunderschönen Monat Mai,
Als alle Knospen sprangen,
Da ist in meinem Herzen
Die Liebe aufgegangen.
Im wunderschönen Monat Mai,
Als alle Vögel sangen,
Da hab’ ich ihr gestanden
Mein Sehnen und Verlangen.
Aus meinen Tränen sprießen
Uit mijn tranen ontspruiten bloemen en mijn
zuchten worden een koor van nachtegalen.
Als je mij lief hebt, schenk ik je alle bloemen
en klinkt het lied van de nachtegaal voor
jouw venster.
Aus meinen Tränen sprießen
Viel blühende Blumen hervor,
Und meine Seufzer werden
Ein Nachtigallenchor.
Und wenn du mich lieb hast, Kindchen,
Schenk’ ich dir die Blumen all’,
Und vor deinem Fenster soll klingen
Das Lied der Nachtigall.
Die Rose, die Lilie, die Taube, die Sonne
Ooit hield ik van de roos, de lelie, de duif en
de zon, nu houd ik alleen van het kleine, het
fijne, het reine en die ene. Zij is de bron van
alle liefde, zij is roos en lelie en duif en zon.
Die Rose, die Lilie, die Taube, die Sonne,
Die liebt’ ich einst alle in Liebeswonne.
Ich lieb’ sie nicht mehr, ich liebe alleine
Die Kleine, die Feine, die Reine, die Eine;
Sie selber, aller Liebe Wonne,
Ist Rose und Lilie und Taube und Sonne.
Ich liebe alleine
Die Kleine, die Feine, die Reine, die Eine.
9

Liedteksten
Wenn ich in deine Augen seh’
Als ik in jouw ogen kijk, verdwijnt al mijn
verdriet, maar als ik je kus word ik helemaal
gezond. Aan jouw borst voel ik mij in de
hemel, maar als je zegt ‘ik hou van jou’ huil ik
bittere tranen.
Wenn ich in deine Augen seh’,
So schwindet all’ mein Leid und Weh;
Doch wenn ich küße deinen Mund,
So werd’ ich ganz und gar gesund.
Wenn ich mich lehn’ an deine Brust,
Kommt’s über mich wie Himmelslust;
Doch wenn du sprichst: ich liebe dich!
So muß ich weinen bitterlich.
Ich will meine Seele tauchen
Ik wil mijn ziel onderdompelen in de kelk van
een lelie; de lelie moet dan een lied van mijn
liefste laten klinken. Het lied moet beven net
als de kus die zij mij eens gaf in een heerlijk uur.
Ich will meine Seele tauchen
In den Kelch der Lilie hinein;
Die Lilie soll klingend hauchen
Ein Lied von der Liebsten mein.
Das Lied soll schauern und beben
Wie der Kuß von ihrem Mund,
Den sie mir einst gegeben
In wunderbar süßer Stund’.
Im Rhein, im heiligen Strome
In de Rijn weerspiegelt de Dom van Keulen.
Daarin is een beeld van Onze Lieve Vrouw.
Haar ogen, lippen en wangen zijn net als van
mijn liefste.
Im Rhein, im heiligen Strome,
Da spiegelt sich in den Well’n
Mit seinem großen Dome
Das große, heil’ge Köln.
Im Dom da steht ein Bildnis,
Auf goldnem Leder gemalt;
In meines Lebens Wildnis
Hat’s freundlich hineingestrahlt.
Es schweben Blumen und Eng’lein
Um unsre liebe Frau;
Die Augen, die Lippen, die Wänglein,
Die gleichen der Liebsten genau.
Ich grolle nicht
Ik ben niet boos, ook al breekt mijn hart. Ook
al straal je nog zo, geen straal verlicht de
nacht in jouw hart. Ik zag de slang die aan
jouw hart knaagt en zag hoe verdrietig jij bent.
Ich grolle nicht, und wenn das Herz auch bricht,
Ewig verlor’nes Lieb! Ich grolle nicht.
Wie du auch strahlst in Diamantenpracht,
Es fällt kein Strahl in deines Herzens Nacht.
Das weiß ich längst.
10

Liedteksten
Ich grolle nicht, und wenn das Herz auch bricht,
Ich sah dich ja im Traume,
Und sah die Nacht in deines Herzens Raume,
Und sah die Schlang’, die dir am Herzen frißt,
Ich sah, mein Lieb, wie sehr du elend bist.
Und wüßten’s die Blumen, die kleinen
Als de bloemen, die kleine, wisten hoe diep
gewond mijn hart is, zouden zij met mij huilen
om mijn pijn te verlichten. En de nachtegalen
zouden verkwikkende liederen zingen. En de
sterren zouden neerdalen om mij te troosten.
Maar slechts een kent mijn verdriet, zij die
mij zelf het hart brak.
Und wüßten’s die Blumen, die kleinen,
Wie tief verwundet mein Herz,
Sie würden mit mir weinen,
Zu heilen meinen Schmerz.
Und wüßten’s die Nachtigallen,
Wie ich so traurig und krank,
Sie ließen fröhlich erschallen
Erquickenden Gesang.
Und wüßten sie mein Wehe,
Die goldenen Sternelein,
Sie kämen aus ihrer Höhe,
Und sprächen Trost mir ein.
Sie alle können’s nicht wissen,
Nur eine kennt meinen Schmerz;
Sie hat ja selbst zerrissen,
Zerrissen mir das Herz.
Das ist ein Flöten und Geigen
Met fluiten, violen en trompetten danst mijn
allerliefste haar bruiloftsdansen. Pauken en
schalmeien maken lawaai en ondertussen
snikken en kreunen de lieve engeltjes.
Das ist ein Flöten und Geigen,
Trompeten schmettern darein;
Da tanzt wohl den Hochzeitreigen
Die Herzallerliebste mein.
Das ist ein Klingen und Dröhnen,
Ein Pauken und ein Schalmei’n
Dazwischen schluchzen und stöhnen
Die lieblichen Engelein.
Hör’ ich das Liedchen klingen
Hoor ik het liedje dat eens mijn liefste zong,
dan drijft een zwart verlangen mij omhoog
het woud in. Daar komt al mijn droefheid
door tranen vrij.
Hör’ ich das Liedchen klingen,
Das einst die Liebste sang,
So will mir die Brust zerspringen
Von wildem Schmerzendrang.
Es treibt mich ein dunkles Sehnen
Hinauf zur Waldeshöh’,
Dort löst sich auf in Tränen
Mein übergroßes Weh’.
11

Liedteksten
in Jüngling liebt ein Mädchen
Een jongen houdt van een meisje, dat een
ander koos. Die ander houdt van een ander
en is met haar getrouwd. Het meisje huwt uit
boosheid de eerste de beste man; de jongen
is er slecht aan toe. Het is het oude liedje dat
steeds weer terugkeert. En wie het overkomt,
zit met een gebroken hart.
Ein Jüngling liebt ein Mädchen
Die hat einen andern erwählt;
Der andre liebt eine andre,
Und hat sich mit dieser vermählt.
Das Mädchen nimmt aus Ärger
Den ersten besten Mann,
Der ihr in den Weg gelaufen;
Der Jüngling ist übel dran.
Es ist eine alte Geschichte,
Doch bleibt sie immer neu;
Und wem sie just passieret,
Dem bricht das Herz entzwei.
Am leuchtenden Sommermorgen
Op een stralende zomermorgen in de
tuin hoor ik de bloemen fluisteren. Met
medelijden zien ze mij aan: ‘Neem onze
zuster niets kwalijk, jij treurige bleke man.’
Am leuchtenden Sommermorgen
Geh’ ich im Garten herum.
Es flüstern und sprechen die Blumen,
Ich aber wandle stumm.
Es flüstern und sprechen die Blumen,
Und schaun mitleidig mich an:
Sei unsrer Schwester nicht böse,
Du trauriger blasser Mann.
Ich hab’ im Traum geweinet
Ik droomde dat jij dood was en weer wakker
stroomden de tranen over mijn wangen. Ik
droomde dat jij mij verliet en weer wakker
huilde ik nog lang en bitter. Ik droomde dat
het nog goed was, werd weer wakker en nog
steeds komen de tranen.
Ich hab’ im Traum geweinet,
Mir träumte, du lägest im Grab.
Ich wachte auf, und die Träne
Floß noch von der Wange herab.
Ich hab’ im Traum geweinet,
Mir träumt’, du verließest mich.
Ich wachte auf, und ich weinte
Noch lange bitterlich.
Ich hab’ im Traum geweinet,
Mir träumte, du wär’st mir noch gut.
Ich wachte auf, und noch immer
Strömt meine Tränenflut.
Allnächtlich im Traume
Elke nacht in mijn dromen zie ik jou. Jij kijkt
mij aan vol medelijden en schudt zacht je
blonde hoofdje. Je zegt zachtjes een klein
woord en geeft mij takken van cipressen.
Dan word ik wakker, zijn de takken weg en
het woord ben ik vergeten.
12

Liedteksten
Allnächtlich im Traume seh’ ich dich
Und sehe dich freundlich grüßen,
Und laut aufweinend stürz’ ich mich
Zu deinen süßen Füßen.
Du siehest mich an wehmütiglich
Und schüttelst das blonde Köpfchen;
Aus deinen Augen schleichen sich
Die Perlentränentröpfchen.
Du sagst mir heimlich ein leises Wort
Und gibst mir den Strauß von Zypressen.
Ich wache auf, und der Strauß ist fort,
Und das Wort hab’ ich vergessen.
Aus alten Märchen winkt es
In oude sprookjes wordt verhaald van een
toverland. Waar bonte bloemen bloeien,
groene bomen zingen en nevels dansen.
Blauwe vonken branden op ieder blad en rode
lichtjes rennen rond, luide bronnen breken
uit marmer en de beek weerschijnt. Ach, kon
ik daar maar komen en vrij en tevreden zijn.
Dat land zie ik vaak in een droom, maar bij de
morgenzon verdwijnt het snel als schuim.
Aus alten Märchen winkt es
Hervor mit weißer Hand,
Da singt es und da klingt es
Von einem Zauberland;
Und grüne Bäume singen
Uralte Melodei’n,
Die Lüfte heimlich klingen,
Und Vögel schmettern drein;
Und Nebelbilder steigen
Wohl aus der Erd’ hervor,
Und tanzen luft’gen Reigen
Im wunderlichen Chor;
Und blaue Funken brennen
An jedem Blatt und Reis,
Und rote Lichter rennen
Im irren, wirren Kreis;
Und laute Quellen brechen
Aus wildem Marmorstein.
Und seltsam in den Bächen
Strahlt fort der Widerschein.
Ach, könnt’ ich dorthin kommen,
Und dort mein Herz erfreu’n,
Und aller Qual entnommen,
Und frei und selig sein!
Ach! jenes Land der Wonne,
Das seh’ ich oft im Traum,
Doch kommt die Morgensonne,
Zerfließt’s wie eitel Schaum.
Wo bunte Blumen blühen
Im gold’nen Abendlicht,
Und lieblich duftend glühen,
Mit bräutlichem Gesicht;
13

Liedteksten
Die alten, bösen Lieder
Laat ons nu die oude boze liederen
begraven, haal een grote kist, groter als
een Heidelberger vat. En haal een lijkbaar,
langer dan de brug over de Mainz. En haal
twaalf reuzen, sterker dan Sint Christoffel.
Zij moeten de kist dragen en in de zee laten
zinken. Weet u waarom de kist zo groot en
zwaar kan zijn? Ik legde ook mijn liefde en
pijn daarin.
Wißt ihr, warum der Sarg wohl
So groß und schwer mag sein?
Ich senkt auch meine Liebe
Und meinen Schmerz hinein.
Die alten, bösen Lieder,
Die Träume bös und arg,
Die laßt uns jetzt begraben,
Holt einen großen Sarg.
Hinein leg’ ich gar manches,
Doch sag’ ich noch nicht, was;
Der Sarg muß sein noch größer,
Wie’s Heidelberger Faß.
Und holt eine Totenbahre,
Und Bretter fest und dick;
Auch muß sie sein noch länger,
Als wie zu Mainz die Brück’.
Und holt mir auch zwölf Riesen,
Die müssen noch stärker sein
Als wie der starke Christoph
Im Dom zu Köln am Rhein.
Die sollen den Sarg forttragen,
Und senken ins Meer hinab;
Denn solchem großen Sarge
Gebührt ein großes Grab.
14

Liedteksten
Roger Quilter
7 Elizabethan lyrics, opus 12
2. My life’s delight
Tekst: Thomas Campion (1567 - 1620)
Kom levenslust, laat mij niet wegkwijnen.
Liefde houdt niet van uitstel. Als een kleine
wereld van gelukzaligheid omsluit gij alle
zoetheid. Kom en maak uw vlucht zo snel als
het hemels licht.
Come, O come, my life’s delight!
Let me not in languor pine:
Love loves no delay, thy sight
The more enjoyed, the more divine.
O come, and take from me
The pain of being deprived of thee.
Thou all sweetness dost enclose,
Like a little world of bliss:
Beauty guards thy looks: the rose
In them pure and eternal is.
Come then! and make thy flight
As swift to me as heavenly light!
3. Damask roses
Tekst: anoniem
Vrouwe, als ik de rozen zie bloeien en
vergelijk met uw liefdevolle lippen weet ik niet
of uw lippen rozen zijn of rozen uw lippen.
Lady, when I behold the roses sprouting,
Which clad in damask mantles deck the
arbours,
And then behold your lips where sweet love
harbours,
My eyes present me with a double doubting;
For, viewing both alike, hardly my mind
supposes
Whether the roses be your lips or your lips
the roses.
4. The faithless shepherdess
Tekst: anoniem
Terwijl de zon de vruchten in het dal en de
bergen verschroeide vergat Philon de tijd.
In de schaduw van de groene eik, naast
een fontein, speelde hij op zijn fluit dit lied:
vaarwel liefde, ontrouwe liefde. Drie dagen
duurde jouw liefde voor mij en was direct
vergaan.
While that the sun with his beams hot
Scorchèd the fruits in vale and mountain,
Philon, the shepherd, late forgot,
Sitting beside a crystal fountain,
In shadow of a green oak tree,
Upon his pipe this song play’d he:
Adieu, Love, adieu, Love, untrue Love,
Untrue Love, untrue Love, adieu, Love!
Your mind is light, soon lost for new love.
So long as I was in your sight
I was your heart, your soul, and treasure;
And evermore you sobb’d and sigh’d
Burning in flames beyond all measure:
-- Three days endured your love to me
And it was lost in other three!
Adieu, Love, adieu, Love, untrue Love,
Untrue Love, untrue Love, adieu, Love!
Your mind is light, soon lost for new love.
15

Liedteksten
5. Brown is my Love
Tekst: anoniem
Mijn geliefde is duister, maar gracieus. Bij
haar duisternes verbleekt zelfs het zuiverste
wit. Mijn geliefde is eerlijk, maar minachtend.
Toch heb ik verachtelijke witte lelies en
droevige bloemen van hoge kwaliteit.
Brown is my Love, but graceful:
And each renowned whiteness,
Matched with her lovely brown loseth its
brightness.
Fair is my Love, but scornful,
Yet have I seen despisèd
Dainty white lilies, and sad flowers well
prizèd.
1. Weep you no more
Tekst: Anonymous (16e eeuw )
Huil niet meer, bedroefde fonteinen. De
hemelse ogen van mijn zon zien jouw tranen
niet. Slaap is een verzoening, een rust die
vrede brengt.
Weep you no more, sad fountains;
What need you flow so fast?
Look how the snowy mountains
Heaven’s sun doth gently waste!
But my sun’s heavenly eyes
View not your weeping,
That now lies sleeping,
Softly now, softly lies
Sleeping.
Sleep is a reconciling,
A rest that peace begets;
Doth not the sun rise smiling
When fair at e’en he sets?
Rest you, then, rest, sad eyes!
Melt not in weeping,
While she lies sleeping,
Softly now, softly lies
Sleeping.
6. By a fountainside
Tekst: Ben Jonson (1572 - 1637)
uit Cynthia’s Revels, Act I Scene 2
Houd de tijd bij met mijn zoute tranen, o
frisse bron. Laat kruiden en bloemen hangen
en laat verdriet in buien vallen. De trots van
de natuur is nu een verdorde narcis.
Slow, slow, fresh fount, keep time with my
salt tears:
Yet slower, yet; O faintly, gentle springs:
List to the heavy part the music bears,
Woe weeps out her division when she sings.
Droop herbs and flowers,
Fall grief in showers,
Our beauties are not ours;
O, I could still,
Like melting snow upon some craggy hill,
Drop, drop, drop, drop,
Since nature’s pride is, now, a withered
daffodil.
16

Liedteksten
7. Fair House of Joy
Tekst: anoniem
Graag zou ik uit volle borst willen zingen over
de liefde die mij heeft betoverd. Ze zeggen
dat uw fruit bitter is, maar niets kan zoeter
zijn dan een vrucht die zo rijk is.
Fain would I change that note
To which fond Love hath charm’d me
Long, long to sing by rote,
Fancying that that harm’d me:
Yet when this thought doth come
‘Love is the perfect sum
Of all delight!’
I have no other choice
Either for pen or voice
To sing or write.
O Love! they wrong thee much
That say thy fruit is bitter,
When thy rich fruit is such
As nothing can be sweeter.
Fair house of joy and bliss,
Where truest pleasure is,
I do adore thee:
I know thee what thou art,
I serve thee with my heart,
And fall before thee.
Clara Schumann
Liebst du um Schönheit
Tekst: Friedrich Rückert
Zoek je naar schoonheid? Hou dan niet van mij,
maar van de zon, zij draagt gouden haren. Zoek
je de jeugd? Hou dan van het voorjaar, want
dat is elk jaar weer jong. Zoek je liefde? Hou
dan van mij, want ik zal eeuwig van je houden.
Liebst du um Schönheit,
O nicht mich liebe!
Liebe die Sonne,
Sie trägt ein gold‘nes Haar!
Liebst du um Jugend,
O nicht mich liebe!
Liebe den Frühling,
Der jung ist jedes Jahr!
Liebst du um Schätze,
O nicht mich liebe.
Liebe die Meerfrau,
Die hat viel Perlen klar.
Liebst du um Liebe,
O ja, mich liebe!
Liebe mich immer,
Dich lieb‘ ich immerdar.
17

Liedteksten
Fanny Mendelssohn
Nähe des Geliebten
Tekst: Johann Wolfgang von Goethe (1749 – 1832)
Ik denk aan jou als ik het licht van zon en
maan in het water zie schitteren. In het stof
dat zweeft op verre wegen zie ik jouw beeld.
Jouw stem hoor ik fluisteren in het stille bos,
als alles zwijgt.
Ich denke dein, wenn mir der Sonne
Schimmer
Vom Meere strahlt;
Ich denke dein, wenn sich des Mondes
Flimmer
In Quellen mahlt.
Ich sehe dich, wenn auf dem fernen Wege
Der Staub sich hebt;
In tiefer Nacht, wenn auf dem schmalen
Stege
Der Wandrer bebt.
Ich höre dich, wenn dort mit dumpfem
Rauschen
Die Welle steigt.
Im stillen Haine geh‘ ich oft zu lauschen,
Wenn alles schweigt.
Ich bin bei dir, du seyst auch noch so ferne,
Du bist mir nah!
Die Sonne sinkt, bald leuchten mir die Sterne.
O wärst du da!
Josephine Lang
Abschied
Tekst: Ernst Konrad Friedrich Schulze (1789 – 1817)
Ik hield van u, maar helaas moet ik afstand
nemen. Niet op u ben ik boos, maar op het
lot. Ik kan u niet vergeten, maar ik zal stil
zijn met mijn verdriet. Mijn hart zal u als een
heilige aanbidden. Vaarwel. Uw beeld zal mij
nooit ontvluchten
Ich liebte dich, und ach, ich muß entsagen!
Nicht zürn‘ ich dir, ich zürne dem Geschick.
Wirst du mich je um meiner Thränen fragen,
So gieb nur selbst die Antwort dir zurück!
Ich liebte dich, ich will es nicht verhehlen,
War auch nur Schmerz der langen Sehnsucht
Ziel;
Ist Liebe nicht ein Antheil schöner Seelen,
Und lohnet nicht Gefühl sich durch Gefühl?
Ich liebte dich mit jenem zarten Triebe,
Dem nicht Genuß, dem Liebe nur genügt;
Ach, du begannst und schlossest meine
Liebe!
Wer mich besiegt, hat ewig mich besiegt.
Ich liebe dich, und kann dich nicht vergessen;
Doch schweigen will ich mit verhaltnem
Schmerz,
Will allen Gram in eine Thräne pressen,
In einen Seufzer mein zerdrücktes Herz.
18

Liedteksten
Jetzt mag das Schicksal jedes Glück mir
rauben --
Der giebt sein Alles, wer sein Bestes giebt --
O laß mir nur den letzten süßen Glauben,
Daß du mich nicht gehaßt, weil ich geliebt!
Laß mir die Lust, dich geistig zu verehren,
Im süßen Traum dein Bildniß zu umfahn,
Laß mir den Trost der stillen
Wehmuthszähren,
Der Geisternähe wundersüßen Wahn!
Ach, jede Lust wird doppelt mich entzücken,
Denn deine Lust zu fühlen wähnt mein Herz;
Und jeder Schmerz, er wird mich minder
drücken,
Denn tröstend ruft‘s: Sie fühlet deinen
Schmerz.
Gieb mir den Kuß der schwesterlichen Treue,
Nur Freundschaft sey der Herzen neues
Band!
Gieb mir den Kuß! keusch ist der
Freundschaft Weihe,
Entsagung ist der Reinheit Unterpfand.
O lebe wohl! nie wird dein Bild mich fliehen,
Wenn auch dein Herz das meine bald vergißt;
Ich habe dir und dem Geschick verziehen
Und bin beglückt, wenn du nur glücklich bist.
Als Ideal sollst du vor mir jetzt schweben:
Was ich gedacht, gefühlt, dir will ich‘s weihn.
Du sollst die Gluth der Phantasie beleben,
Du sollst mein Lied und meine Muse seyn.
Empor aus dieses Lebens Dämmerungen
Soll mich dein Bild zum reinern Licht erhöhn,
Und ist mir je ein schönes Werk gelungen,
Es soll nur dir als ew‘ges Denkmahl stehn.
In der Madonna seelenvollen Zügen,
Im zarten Bild der jüngsten Huldgöttin,
In jedem Reiz, dem sich die Herzen
schmiegen,
Erblick‘ ich dich und sinke vor dir hin.
Als Heilige wird dich mein Herz verehren,
Der sich zu nahn der Pilger nicht erkühnt,
Der er von fern nur mit der Inbrunst Zähren,
Nur mit dem Opfer frommer Seufzer dient.
19

Liedteksten
Robert Schumann
Er, der Herrlichste von allen
Tekst: Adelbert von Chamisso
Hij is de heerlijkste van allen, vriendelijk
en goed. Met lieve lippen, klare ogen, een
heldere geest en en sterke moed. Alleen de
waardigste mag jouw uitverkorene zijn. En
als mijn hart breekt, wat zou dat uitmaken?
Er, der Herrlichste von allen,
Wie so milde, wie so gut!
Holde Lippen, klares Auge,
Heller Sinn und fester Muth.
So wie dort in blauer Tiefe,
Hell und herrlich, jener Stern,
Also er an meinem Himmel,
Hell und herrlich, hoch und fern.
Wandle, wandle deine Bahnen;
Nur betrachten deinen Schein,
Nur in Demuth ihn betrachten,
Selig nur und traurig sein!
Höre nicht mein stilles Beten,
Deinem Glücke nur geweiht;
Darfst mich niedre Magd nicht kennen,
Hoher Stern der Herrlichkeit!
Nur die Würdigste von allen
Soll beglücken deine Wahl,
Und ich will die Hohe segnen,
Segnen viele tausend Mal.
Will mich freuen dann und weinen,
Selig, selig bin ich dann,
Sollte mir das Herz auch brechen,
Brich, o Herz, was liegt daran.
Caroline Shaw
How do I find you
Tekst: Caroline Shaw
Hoe vind ik je? Wanneer verblind ik je? Een
tuin onderhouden is altijd werk. Onkruid en
woesternij van menselijk gedrag vullen de
aarde met een bitterzoete lofzang op de
aarde en haar geschiedenis.
How do I find you?
When do I blind you?
Do I remind you,
bind or confine you,
shine and confide
in your counter side,
co-sign your anxiety and
comfort you silently?
While tenderly pretending
that nothing is ending,
we fend off the sendoff,
suspending the mending.
Tending a garden is always a labor.
The weeds and the wilds of human behavior
fill up the earth with a bittersweet synonym
for what we contain in a world that is
brimming
with light that is dimming but fighting to
hum
its hymn to tomorrow and what is to come.
Tending a garden is mending a love
20

Liedteksten
for the weeds and the wilds climbing above
the earth and its history.
Will tomorrow forget that it once was a
mystery?
How can I
How
How you remind me
to realign the elastic
shine from a light that confides
in a garden that hums—
with all that may come.
Sally Beamish
Nightingale
Tekst: Hafez | vertaling: Jila Peacock
Zwervend door de ochtendtuin hoorde ik
de roep van een nachtegaal. Beiden zijn we
eenzaam en houden we van de roos. Geen
mens plukt een roos zonder het risico geprikt
te worden door een doorn.
Roaming the dawn garden
I heard the call of a nightingale
Forlorn like me he loved the rose
And in that cry surged all his warbling grief
I drifted in that garden’s timeless moment
Balancing the plight of rose and bird
For endless roses flower each day
Yet no man plucks a single bloom
Without the risk of thorn
O Hafez, seek no gain from the orbit of this
wheel
It has a thousand failings and no concern for
you
21

Liedteksten
Cheryl Frances-Hoad
The pros and cons
Tekst: Sophie Hanna (1971)
Hij zal blij zijn als ik hem bel om te vragen
hoe het gaat. Als ik hem nu bel zal ik hem
eerder spreken dan wanneer ik wacht tot hij
mij belt. Als ik het hem te gemakkelijk maak,
zal hij aannemen dat ik te gemakkelijk ben.
Als ik niet bel, kan ik altijd zeggen, dat ik als
eerste hem verliet.
He’ll be pleased if I phone to ask him how he
is.
It will make me look considerate and he likes
considerate people.
He’ll be reassured to see that I haven’t lost
interest,
Which might make him happy and then I’ll
have done him a favour.
If I phone him right now I’ll get to speak to
him sooner
Than I will if I sit around waiting for him to
phone me.
But there’s always the chance he’ll back off if
I come on too strong.
The less keen I appear, the more keen he’s
likely to be,
And I phoned him twice on Thursday and
once on Friday.
He must therefore be fully aware that it’s his
turn, not mine.
If I make it too easy for him, he’ll assume I’m
too easy,
While if I make no effort, that leaves him with
more of a challenge.
I should demonstrate that I have a sense of
proportion.
His work must come first for a while and I
shouldn’t’ mind waiting.
For all I know he could have gone off me
already
And if I don’t phone I can always say, later,
that I went off him first.
He might not want to phone me from work in
case someone hears
And begins (or continues) to suspect that
there’s somethingBetween us.
If I want to and don’t, aren’t I being a bit
immature?
We’re both adults. Does it matter, with adults,
who makes the First move?
22

Liedteksten
Gerald Finzi
I said to love
Tekst: Thomas Hardy (1840 - 1928)
Ik zei tegen de liefde: ‘Het is niet meer zoals
het was, toen men u aaanbad. We weten
nu meer van u dan toen. Met een gebroken
hart waren wij zwak. De mens zal vergaan
zonder uw vriendelijke gelofte. Wij vrezen
uw dreigement niet. Dat wij ophouden te
bestaan ... laat het zo zijn.’
‘Depart then, Love!
Man’s race shall perish, threatenest thou,
WIthout thy kindling coupling-vow?
The age to come the man of now
Know nothing of?
We fear not such a threat from thee;
We are too old in apathy!
Mankind shall cease.. -
So let it be,’
I said to Love.
I said to Love
I said to Love,
‘It is not now as in old days
When men adored thee and thy ways
All else above;
Named thee the Boy, the Bright, the One
Who spread a heaven beneath the sun,’
I said to Love.
I said to him,
‘We now know more of thee than then;
We were but weak in judgment when,
With hearts abrim,
We clamoured thee that thou would’st please
Inflict on us thine agonies,’
I said to him.
I said to Love,
‘Thou art not young, thou art not fair,
No elfin darts, no cherub air,
Nor swan, nor dove
Are thine; but features pitiless,
And iron daggers of distress,’
I said to Love.
23

Liedteksten
Benjamin Britten
Tell me the truth about love
Tekst: W. H. Auden
Sommigen zeggen dat liefde een kleine jongen
is. Sommigen zeggen dat liefde een vogel is.
Sommigen zeggen dat liefde de wereld doet
draaien. Zal het mijn leven totaal veranderen?
Vertel me de waarheid over de liefde.
Some say love’s a little boy,
And some say it’s a bird,
Some say it makes the world go around,
Some say that’s absurd,
And when I asked the man next—door,
Who looked as if he knew,
His wife got very cross indeed,
And said it wouldn’t do.
Does it look like a pair of pyjamas,
Or the ham in a temperance hotel?
Does its odour remind one of llamas,
Or has it a comforting smell?
Is it prickly to touch as a hedge is,
Or soft as eiderdown fluff?
Is it sharp or quite smooth at the edges?
O tell me the truth about love.
Our history books refer to it
In cryptic little notes,
It’s quite a common topic on
The Transatlantic boats;
I’ve found the subject mentioned in
Accounts of suicides,
And even seen it scribbled on
The backs of railway guides.
Does it howl like a hungry Alsatian,
Or boom like a military band?
Could one give a first—rate imitation
On a saw or a Steinway Grand?
Is its singing at parties a riot?
Does it only like Classical stuff?
Will it stop when one wants to be quiet?
O tell me the truth about love.
I looked inside the summer—house;
It wasn’t over there;
I tried the Thames at Maidenhead,
And Brighton’s bracing air.
I don’t know what the blackbird sang,
Or what the tulip said;
But it wasn’t in the chicken—run,
Or underneath the bed.
Can it pull extraordinary faces?
Is it usually sick on a swing?
Does it spend all its time at the races,
or fiddling with pieces of string?
Has it views of its own about money?
Does it think Patriotism enough?
Are its stories vulgar but funny?
O tell me the truth about love.
When it comes, will it come without warning
Just as I’m picking my nose?
Will it knock on my door in the morning,
Or tread in the bus on my toes?
Will it come like a change in the weather?
Will its greeting be courteous or rough?
Will it alter my life altogether?
O tell me the truth about love.
24

Biografieën
Componisten
Wieck trouwde, maakte
hij zichzelf onsterfelijk
als liedcomponist. Ook
de andere genres zoals
de symfonie, de opera,
de kamermuziek en de
koorwerken liet hij niet
onberoerd.
Quilter een nieuw leven.
Hij was van grote invloed
op de ontwikkeling van het
Engelse lied. Daarnaast
schreef hij vooral wat
lichtvoetiger orkestmuziek
zoals de Children’s Overture
waarin diverse kinderliedjes
verwerkt zijn.
Robert Schumann (1810 -
1856) was een van de
belangrijkste componisten
en muziekcritici uit de
eerste helft van de 19e eeuw.
Hoewel hij zijn educatie
startte als rechtenstudent,
was de roep om een
virtuoos pianist te worden
sterker. Hij studeerde bij
Ferdinand Wieck, maar een
hardnekkige handblessure
gooide roet in het eten.
Schumann concentreerde
zich vervolgens compleet op
het schrijven over muziek,
vooral in het mede door hem
opgerichte toonaangevende
Neue Zeitschrift für Musik,
en het componeren. Tot
1840 schreef hij nagenoeg
exclusief voor piano, na 1840,
het jaar waarin hij tegen de
wil van haar vader met Clara
De Engelse componist
Roger Quilter (1877 - 1953)
maakte vooral furore met
zijn meer dan honderd
liederen. Hoewel hij net
als Percy Grainger en
Cyril Scott aan het Hoch
Conservatorium in Frankfurt
werd opgeleid en bekend
werd als een van de leden
van de Frankfurt Group,
bleef zijn Engelse tongval in
zijn liederen onmiskenbaar.
Hij richtte zich in zijn
liederen voornamelijk op
teksten van Shakespeare.
Ook andere teksten uit
die periode vonden bij
Clara Schumann (1819 -
1896) was veel meer
dan de echtgenote van
Robert Schumann. Niet
alleen overleefde ze haar
echtgenoot ruim veertig
jaar, ook had ze een grote
carrière als concertpianiste
en was ze actief als
componiste. Ze groeide op
als Clara Wieck en leerde
pianospelen van haar
vader, de pianopedagoog
Friedrich Wieck. Ze maakte
op negenjarige leeftijd haar
debuut en werd na haar
zwaarbevochten huwelijk
25

Biografieën
met Robert Schumann de
belangrijkste kostwinner
in huis, een bijzonderheid
voor de negentiende eeuw.
Naast een solocarrière had
ze ook een lespraktijk aan
het destijds vrij nieuwe Hoch
Conservatorium in Frankfurt.
Componeren was nooit haar
voornaamste bezigheid en
na de dood van haar man
componeerde ze nauwelijks
meer en zette ze zich in
voor de verspreiding van
zijn werk. Tot haar dood
onderhield ze een hechte
vriendschap met Johannes
Brahms.
Fanny Mendelssohn
(1805 - 1847) was minstens
zo getalenteerd als haar
vier jaar jongere broer
Felix. Toen ze net als Felix
aan de Sing-Akademie zu
Berlin studeerde bij Carl
Friedrich Zelter sloeg hij
26
haar hoger aan en meende
dat ‘ze speelde als een
man’, in die tijd een groot
compliment. Ook als
componiste van liederen,
piano- en orkestwerken wist
ze waar ze het over had.
Haar broer en vooral haar
vader meenden echter dat
er in de familie slechts plaats
was voor één componist.
Haar werken bleven lange
tijd op de plank liggen en
werden hooguit uitgevoerd
in het amateurcircuit of,
soms, onder de naam van
Felix uitgebracht. Pas toen
ze in 1829 met de schilder
Wilhelm Hensel trouwde
kreeg ze alle ruimte van
haar vooruitstrevende
echtgenoot en kon ze
verschillende werken
publiceren. Erg lang kon
ze er niet van genieten.
Ze stierf in 1847, een
half jaar voor haar broer,
ruim vierhonderd werken
achterlatend.
Josephine Lang (1815 -
1880), een tijdgenoot van
Clara Schumann en Fanny
Mendelssohn, was een derde
prominente vrouw die in de
negentiende eeuw furore
maakte als componiste.
Ze kwam uit een muzikaal
gezin met een vader als
violist en een moeder die
operazangeres was. Ze
leerde pianospelen van haar
moeder en gaf al vanaf haar
elfde jaar les.
Via contacten met onder
anderen Felix Mendelssohn
en Robert Schumann
kon haar werk worden
uitgegeven. Na de dood
van haar echtgenoot in
1856, de advocaat Christian
Reinhold Köstling, spande
ook Clara Schumann zich
in om het werk van Lang te
promoten. Ze groeide uit tot
een prominent componiste
en bleef tot haar dood aan
het werk.
De Amerikaanse componiste,
violiste en zangeres Caroline
Shaw (1982) begon met
vioolspelen op tweejarige
leeftijd. Daarnaast had het

Biografieën
plaatselijke kerkkoor grote
invloed op haar ontwikkeling.
Als tienjarige schreef ze
haar eerste werken en ze
studeerde uiteindelijk viool
aan de Rice University en
aan Yale en compositie aan
de Princeton University.
foto: Dayna Szyndrowski
Haar grote doorbraak kwam
toen ze op dertigjarige
leeftijd de jongste winnares
werd van de Pulitzer Price
voor haar Partita for Eight
Voices. Naast componist is
ze altijd uitvoerend musicus
gebleven. Zo maakt ze
als violist deel uit van het
American Contemporary
Music Ensemble en zingt ze
bij Roomful of Teeth.
De Britse Sally Beamish
(1956) gaf al jong
pianoconcerten en hield
zich al vroeg bezig met
componeren. Toch ging
ze uiteindelijk in eerste
instantie altviool studeren
aan het Royal Northern
College of Music. Daar
studeerde ze ook compositie,
onder anderen bij Lennox
Berkeley. Ze begon als
altvioliste van het Raphael
Ensemble en kreeg in
de jaren negentig meer
bekendheid als componiste
na het winnen van de eerste
prijs van de Paul Halys
Foundation.
foto: Ashley Coombes
Ze organiseerde daarnaast
zomercursussen met
componist Peter Maxwell
Davies op het Schotse eiland
Hoy en was huiscomponiste
van het Schots Kamerorkest
en het Zweeds Kamerorkest.
Regelmatig presenteert ze
muziekprogramma’s bij de
BBC.
De Britse componiste
Cheryl Frances-Hoad (1980)
schreef haar eerste werken
op achtjarige leeftijd terwijl
ze cello en piano studeerde
aan de Yehudi Menuhin
School. Ze studeerde
uiteindelijk in Cambridge af
als componiste. Daar maakte
ze al jong furore met een
werk ter gelegenheid van
de tweehonderdvijftigste
sterfdag van Bach en met
haar eerste kameropera
Broken lines. Sindsdien
is ze een veelgevraagd
componiste en won ze
diverse prijzen zoals een
Mendelssohn Scolarship
en de Harriet Cohen Award
(2002) en de Robert Helps
Prize (2006).
Gerald Finzi (1901 - 1956)
leerde al jong dat het leven
vol onzekerheden zat. Hij
verloor al vroeg zijn vader
27

Biografieën
en drie broers en hoorde
al voor zijn vijftigste dat
hij nog maar een paar jaar
te leven had. Dat besef
van vergankelijkheid
zit ook in zijn werk dat
verder beïnvloed is door
componisten als Edward
Elgar en Ralph Vaughan
Williams. Hij studeerde
muziek aan Christ Church,
High Harrogate en schoolde
zichzelf verder grotendeels
bij.
Door zijn liefde voor poëzie
schreef hij vele koorwerken
en liederen, vooral voor
de bariton, zijn favoriete
stemtype. Ook componeerde
hij verschillende werken met
de klarinet in de hoofdrol.
Door bemiddeling van
Vaughan Williams gaf hij
enkele jaren les aan het
Royal College of Music.
Daarnaast werd Finzi
internationaal bekend door
28
zijn immense collectie
Engelse boeken over poëzie,
filosofie en literatuur.
De Engelse componist,
pianist en dirigent Benjamin
Britten (1913 - 1976)
manifesteerde zich als kind
al als een buitengewoon
muzikaal talent. Hij had al
jong compositielessen van
Frank Bridge en hij kon
vervolgens dankzij een
beurs studeren aan het
Royal College of Music. Zijn
grote doorbraak kwam in
de late jaren dertig met zijn
Variations on a Theme of
Frank Bridge dat tijdens
de Salzburger Festspiele
van 1937 in première ging.
Britten groeide rond de
Tweede Wereldoorlog uit tot
de belangrijkste stem van
de Britse componisten en
wist de wereld te veroveren
met onder andere zijn opera
Peter Grimes en later zijn
War Requiem. Britten was
de grondlegger van de
English Opera Group en het
Aldeburgh Festival. In 1976
kreeg hij de eervolle adellijke
titel baron van Aldeburgh.

Biografieën
Uitvoerenden
Roderick Williams
Roderick Williams (1965)
is een Britse bariton. Hij
ontving in 2016 de Singer
of the Year Award van de
Royal Philharmonic Society
en in 2017 de Most Excellent
Order of the British Empire.
Deze zoon van een vader uit
Wales en een Jamaicaanse
moeder kreeg zijn eerste
muzieklessen aan de Christ
Church Cathedral School
en studeerde uiteindelijk af
aan het Magdalen College
in Oxford als muziekdocent.
Pas op achtentwintigjarige
leeftijd pakte hij de
zangstudie op aan de
Guildhall School of Music
in Londen. Daar zong hij
ook zijn eerste operarol als
Tarquinius in Brittens The
Rape of Lucretia. Hij maakte
al snel furore in Engeland,
onder andere tijdens de
Proms. Het was het begin
van een internationale
operacarrière en een
uitgebreide discografie,
onder andere met vele
minder bekende liederen.
Zo geniet hij bekendheid
door zijn Mozart- en Brittenvertolkingen,
maar stond
hij ook in de premières van
nieuwe opera’s van onder
anderen Sally Beamish,
Alexander Knaifel en
Michel van der Aa. Hij trad
op met alle BBC-orkesten
en met uiteenlopende
gezelschappen als de
Academy of Ancient Music,
London Sinfonietta, de
Berliner Philharmoniker,
het RIAS Kammerchor, het
Deutsches Symphonie-
Orchester Berlin, het
Russisch Nationaal Orkest,
de New York Philharmonic,
het Bach Collegium Japan
en De Nationale Opera. Sinds
foto: Simon van Boxtel
2022 is hij Parton van het
Britse reisoperagezelschap
opera Brava. Daarnaast is
Williams als componist actief.
Hij is een van de uitverkoren
componisten om een nieuw
werk te schrijven voor de
kroning van Charles III.
29

Biografieën
Iain Burnside
De Schotse pianist Iain
Burnside (1950) heeft
zich ontwikkeld tot een
geliefd liedbegeleider. Hij
studeerde onder andere
aan de Royal Academy
of Music en de Chopin
Academie in Warschau.
Daar begon hij zich ook
te specialiseren als
liedbegeleider.
Burnside werkt met zangers
als Benjamin Appl, Susan
Bickley, Susan Chilcott,
Joyce DiDonato en Ailish
Tynan. Verder heeft hij een
goede band met bariton
Roderick Williams met
wie hij alle baritonliederen
van Finzi opnam. Naast
zijn pianoactiviteiten
presenteerde hij jarenlang
programma’s op BBC
Radio 3. Voor zijn eigen
programma Voices won hij
een Sony Radio Award. Iain
Burnside schreef ook een
aantal theaterstukken. Hij
schreef de musical A Soldier
and a Maker over het leven
van de Engelse dichter en
componist Ivor Gurney.
Naast dit alles is hij artistiek
leider van het Ludlow
30
English Song Weekend en
artistiek adviseur van de
Grange Park Opera.
foto: TallWall Media

Biografieën
Lucie van Ree
Mezzosopraan
Lucie van Ree is een
Nederlandse mezzosopraan
en is recentelijk
afgestudeerd aan de
befaamde Dutch National
Opera Academy. De
laatste jaren was ze al
te zien in verschillende
operaproducties.
Producties waar ze aan
meewerkte waren Die
Fledermaus van Johann
Strauss II (Orlofsky), de
Nederlandse première van
Postcard from Morocco
van Dominick Argento (the
foreign singer) en in Die
Zauberflöte van Wolfgang
Amadeus Mozart (Zweite
Dame). Ze werkte samen met
dirigenten als Karel Desseure,
Antony Hermus, Patrick
Lange en met regisseurs
als Robert Chevara, Dirk
Schmeding en Gabriele Rech.
Onlangs speelde ze in de
gloednieuwe opera Lijflied
van Lucas Wiegerink, een coproductie
van Opera Zuid en
de Dutch National Opera.
Mark van Nispen
Piano
Na zijn studies piano en
orgel aan het Tilburgse
Conservatorium verdiepte
Mark van Nispen zich
in liedbegeleiding bij
Rudolf Jansen en Meinard
Kraak. Verdere lessen
en masterclasses volgde
hij bij onder anderen
Ed Spanjaard, Ronald
Brautigam, Roger Braun en
Kathryn Stott.
Als pianist/liedbegeleider
was hij onder andere te horen
bij het Grachtenfestival,
Liedfestival Vocallis
en Radio4, en in zalen
als het Amsterdamse
Concertgebouw en De
Doelen in Rotterdam. Hij doet
liedrecitals met bas-bariton
Alexander de Jong, sopraan
Maartje Rammeloo en
mezzosopraan Merlijn Runia.
Als repetitor/coach werkt
Mark sinds 2013 bij Opera
Spanga. Daarnaast werkt hij
freelance bij gezelschappen
als Het Groot Omroepkoor,
Vocaal Talent Nederland, het
Rotterdams Philharmonisch
Orkest, Opera Zuid en De
Nederlandse Opera (Opera
Forward Festival).
31

Colofon
Grote
Zangers
De serie Grote Zangers is een samenwerking
tussen Muziekgebouw aan ’t IJ en Stichting
Grote Zangers.
Grote Zangers
Zes concerten per seizoen in het
Muziekgebouw voor de mondiale wereldtop.
We zijn begonnen met de serie in 2010/2011.
Jonge Grote Zangers
In het voorprogramma treden zangers op uit
ons educatietraject voor jong talent. Dat heet
Jonge Grote Zangers. Wij organiseren voor
jong talent ca. 25 concerten per jaar:
• Voorprogramma. In het Muziekgebouw
• Huisconcerten. In Amsterdamse huizen
met vleugel en muziekkamer
• Tuinconcerten. In Amsterdamse stadtuinen,
vleugel staat onder een veranda
• Picknickconcerten à la Glyndebourne.
In fijne tuinen in de Stichtse Vecht
• Operaconcert. Op Landgoed Berkenrode
• Masterclasses. In het Concertgebouw
Vrienden Grote Zangers
Grote Zangers kent een actieve Vriendenclub.
Vrienden wonen concerten en activiteiten
van Jonge Grote Zangers bij. Er zijn borrels
rondom Grote Zangers-concerten. Er is één
keer per jaar een exclusief en bijzonder
evenement.
Partners
Muziekgebouw aan ’t IJ; co-producent serie
Grote Zangers
Concertgebouw; masterclasses
Landgoed Berkenrode
Radio4
Grote Zangers
Theo van den Bogaard, artistiek directeur
Bestuur:
Wouter van Nispen tot Sevenaer, voorzitter
Gjørild Kristiansen-Brenninkmeijer, secretaris
Gerhard Opheikens, penningmeester
Contact Stichting Grote Zangers
Herengracht 458, 1017 CA Amsterdam
e info@grotezangers.nl
w www.grotezangers.nl
Wilt u zo’n concert van een Jonge Grote Zanger
bijwonen? Stuur dan een mail voor informatie
over toegang naar vrienden@grotezangers.nl.
Jonge Grote Zangers wordt ondersteund
door het Muziekgebouw (voorprogramma),
Vrienden van Grote Zangers, Prins Bernhard
Cultuurfonds, AFK, e.a.
32

Verwacht
Een langverwacht
recitaldebuut
Eva-Maria Westbroek
+ Julius Drake
Serie Grote
Zangers
Wo 31 mei 2023
Grote Zaal
20.15 uur
Eindelijk! Dat is het enige woord dat past bij het debuut
van sopraan Eva-Maria Westbroek in de serie Grote
Zangers. Steeds weer paste een recital niet in de agenda
van de zangeres en vervolgens kwam corona. Westbroek,
die volgens het conservatorium waar ze afstudeerde beter
een ander vak kon kiezen, geldt inmiddels internationaal
als een van de grote Wagner-, Verdi- en Puccinivertolkers
en heeft de aanbiedingen voor het oprapen. Van haar
debuut maakt ze iets bijzonders door vooral groots
Amerikaans en Spaans repertoire te zingen en zo een even
vurige als onbekende kant van zichzelf te laten horen.
In seizoen 2017/2018 was Eva-Maria Westbroek nog artist
in residence bij het Koninklijk Concertgebouworkest, een
eer die alleen de grootste internationale musici toekomt.
Ondertussen reisde ze de wereld over van operahuis naar
operahuis. Met Julius Drake geeft ze nu een zeldzaam
liedrecital op eigen bodem. Deze sopraan weet de luisteraar
als geen ander mee te nemen in de dramatiek van een lied.
Een absolute buitenkans om haar van dichtbij mee te maken.
Eva Maria Westbroek
foto: Fazil Berisha
Programma: Samuel Barber A Nun Takes the Veil / Liederen
voor zangstem en piano ‘Naar James Joyce’ / Rain Has
Fallen Sleep Now / I Hear an Army / Kurt Weill Walt Whitman
Songs / Joaquín Turina Poema en forma de canciones
Jesús Guridi Seis canciones castellanas / Carlos Guastavino
selectie uit zijn liederen
33

Verwacht
Maart
Kurtág Festival
di 7 t/m za 11 mrt
di 7 mrt
16.00 uur
Masterclass Kurtág
Door Pierre-Laurent Aimard
wo 8 mrt
20.15 uur
…quasi una fantasia…
Asko|Schönberg
do 9 mrt
17.00 uur
Játékok I - elementaire
experimenten
Pierre-Laurent Aimard,
Lorenzo Soules +
Fabian Müller
20.15 uur
Játékok II - subtiele poëzie
Pierre-Laurent Aimard +
Tamara Stefanovich
vr 10 mrt
17.00 uur
Játékok III - levendige
contrasten
Pierre-Laurent Aimard
20.15 uur
Vocale sleutelwerken van
Kurtág
Asko|Schönberg +
Pierre-Laurent Aimard e.a
za 11 mrt
11.00 uur / Kleine Zaal
Kurtág door orgeloren
Ere Lievonen
15.00 uur
Kafka-Fragmente
Berit Norbakken +
Nurit Stark
20.15 uur
Kurtágs kosmos
Dudok Quartet
zo 12 mrt / 15.00 uur
Josquin, de meester
The Tallis Scholars
zo 12 mrt / 20.15 uur
Eerbetoon aan Josquin
The Tallis Scholars
Mis geen enkel concert!
Blijf op de hoogte en schrijf
je in voor onze nieuwsbrief
SoundLAB Workshop
Maak je eigen muziek met de
wonderlijkste instrumenten.
Voor kinderen (7+) met
volwassenen. Elke zondag,
13.00 uur in de Atriumzaal.
Kaartjes via muziekgebouw.nl/
soundlab.
WannaSwing
Op de kade voor het
Muziekgebouw staat de
interactieve muziekinstallatie
WannaSwing van theatermaakster
Caecilia Thunissen
en scenograaf Jan Boiten. Acht
schommels sturen composities
aan van hedendaagse
componisten als Joey Roukens,
Mayke Nas en Rob Zuidam.
Zie voor meer informatie
muziekgebouw.nl/wannaswing
Huil van de Wolff
Elke 22e van de maand
klinkt om 20.00 uur het
geluidsmonument Huil van
de Wolff van Martijn Padding
ter herinnering aan oprichter
van het Muziekgebouw
Jan Wolff (1941 - 2012).
muziekgebouw. nl/
huilvandewolff
Geheimtips
Bijzondere concerten
die je niet mag missen.
muziekgebouw.nl/geheimtips
34

Foto: Erik van Gurp
4’33 grand café
Kom voor of na het concert eten
in 4’33 Grand café. Reserveren:
020 788 2090 of 433grandcafe.nl.
Bij de prijs inbegrepen
Reserveringskosten zijn bij de
kaartprijs inbegrepen.
Ook een drankje, tenzij anders
vermeld op je concertkaartje.
Rondom het concert
- Na aanvang van het concert heb je
geen toegang meer tot de zaal.
- Zet je mobiele telefoon uit voor
aanvang van het concert.
- Het maken van beeld- of
geluidsopnamen in de zaal alleen
met schriftelijke toestemming.
- Algemene Bezoekersvoorwaarden
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Steun het Muziekgebouw
Inkomsten uit kaartverkoop dekken
ten dele onze kosten. Word vriend
of doneer: met jouw extra steun
kunnen we concerten op het
hoogste niveau blijven organiseren.
Meer informatie:
muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven?
Blijf op de hoogte van nieuw
geboekte concerten of ander
nieuws. Volg ons via onze
e-nieuwsbrief (aanmelden op
muziekgebouw.nl/nieuwsbrief),
Facebook, Twitter of Instagram.
Dank!
Wij kunnen niet zonder de steun van
onze vaste subsidiënten en Vrienden
van het Muziekgebouw. Wij zijn hen
daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
druk & printservice
35