Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Zo <strong>28</strong> mei <strong>2023</strong><br />
Grote Zaal<br />
20.15 uur<br />
Serie<br />
Muziektheater<br />
<strong>Blank</strong> <strong>Out</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>Michel</strong> <strong>van</strong> <strong>der</strong> <strong>Aa</strong><br />
<strong>Miah</strong> <strong>Persson</strong>, Ro<strong>der</strong>ick <strong>Williams</strong><br />
+ Ne<strong>der</strong>lands <strong>Kamerkoor</strong><br />
Het gratis beschikbaar stellen <strong>van</strong> dit digitale<br />
programmaboekje is een extra service<br />
ter voorbereiding op het concert. Het is<br />
uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie<br />
tijdens het concert te raadplegen via je mobiele<br />
telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de<br />
an<strong>der</strong>e concertbezoekers.<br />
Bij voorbaat dank.
Programma<br />
<strong>Blank</strong> <strong>Out</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>Michel</strong> <strong>van</strong> <strong>der</strong> <strong>Aa</strong><br />
<strong>Miah</strong> <strong>Persson</strong>, Ro<strong>der</strong>ick <strong>Williams</strong><br />
+ Ne<strong>der</strong>lands <strong>Kamerkoor</strong><br />
Serie<br />
Muziektheater<br />
Zo <strong>28</strong> mei <strong>2023</strong><br />
Grote Zaal<br />
20.15 – 21.35 uur<br />
ca. 80 minuten zon<strong>der</strong> pauze<br />
<strong>Miah</strong> <strong>Persson</strong> sopraan (Vrouw)<br />
Ro<strong>der</strong>ick <strong>Williams</strong> bariton (Man op film)<br />
Ne<strong>der</strong>lands <strong>Kamerkoor</strong><br />
Klaas Stok instu<strong>der</strong>ing en opname Ne<strong>der</strong>lands <strong>Kamerkoor</strong><br />
<strong>Michel</strong> <strong>van</strong> <strong>der</strong> <strong>Aa</strong> concept en regie<br />
Frank <strong>van</strong> <strong>der</strong> Weij technische en productionele ontwikkeling<br />
Sophie Motley dramaturg en assistent regie<br />
Floriaan Ganzevoort licht<br />
Thom Stuart bewegingsadvies<br />
Productieteam:<br />
Tom Gelissen sound projection<br />
Marie-José Litjens voorstellingslei<strong>der</strong><br />
Nik Tenten programmeur licht<br />
Bobby Verbakel play out operator<br />
Jozef Hey, Ronald <strong>van</strong> Alphen filmprojectietechniek<br />
Jurjen Stekelenburg bediening boventiteling<br />
Marelva de Bruin haar en make-up<br />
Siemen <strong>van</strong> <strong>der</strong> Werf technische directeur<br />
Stichting doubleA productieleiding<br />
Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt opname en editing<br />
Ne<strong>der</strong>lands <strong>Kamerkoor</strong><br />
Bart Wagemakers audiomix soundtrack<br />
De opera wordt in het Engels<br />
gezongen en Ne<strong>der</strong>lands<br />
boventiteld.<br />
<strong>Blank</strong> <strong>Out</strong> is een coproductie<br />
<strong>van</strong> De Nationale Opera,<br />
Lucerne Festival en Teatro<br />
dell’Opera di Roma<br />
<strong>Michel</strong> <strong>van</strong> <strong>der</strong> <strong>Aa</strong> (1970)<br />
<strong>Blank</strong> <strong>Out</strong> (2016)<br />
Kameropera voor sopraan, bariton, koor en 3D film<br />
op een libretto <strong>van</strong> <strong>Michel</strong> <strong>van</strong> <strong>der</strong> <strong>Aa</strong><br />
Staat je mobiele telefoon al uit?<br />
Dank je wel.<br />
2
Synopsis<br />
Een vrouw doolt rond, alleen op het toneel. Ze zingt losse tekstflarden en maakt met<br />
een camera opnamen <strong>van</strong> zichzelf. Beetje bij beetje worden haar zinnen compleet en<br />
meer samenhangend. Wij begrijpen dat er in 1976 een traumatische gebeurtenis heeft<br />
plaatsgevonden, toen haar zoon zeven jaar was. Vanaf de dijk bij haar huis zag ze hem<br />
zwemmen, en vervolgens verdrinken. Ze stond daar als verlamd, niet in staat om in te grijpen.<br />
De vrouw haalt herinneringen aan haar zoon<br />
op, terwijl ze langzaam een klein modelhuis<br />
aan het bouwen is. Ze reconstrueert en<br />
verklaart de relatie met haar zoon, waarbij ze<br />
zich verdiept in de emotionele verwij<strong>der</strong>ing<br />
tussen hen beiden. Wanneer de grenzen<br />
tussen de werkelijkheid en de wereld <strong>van</strong> het<br />
modelhuis beginnen te vervagen, verschijnt er<br />
een man op het scherm.<br />
De man zingt een duet met de opnamen die<br />
de vrouw aan het begin <strong>van</strong> de opera heeft<br />
gemaakt. Hij vult haar verhaal over die dag in<br />
1976 aan. Ook hij heeft een trauma opgelopen.<br />
We vernemen dat de vrouw op het toneel zijn<br />
moe<strong>der</strong> is en dat zij die dag is gestorven. Ze<br />
is verdronken toen ze probeerde zijn leven te<br />
redden.<br />
De man neemt ons mee terug naar het<br />
ongeluk en voegt een nieuw perspectief<br />
toe aan hetgeen er die dag is gebeurd. We<br />
realiseren ons dat de vrouw op het toneel<br />
een reconstructie is <strong>van</strong>uit zijn geheugen.<br />
Zij zingen en dansen samen. Wanneer het stuk<br />
zijn climax na<strong>der</strong>t, verdrinkt de vrouw in haar<br />
eigen woorden, terwijl de man zich wanhopig<br />
vastklampt aan de herinneringen die hem zo<br />
dierbaar zijn.<br />
De vrouw verdwijnt <strong>van</strong> het toneel. De man<br />
rouwt om haar.<br />
<strong>Michel</strong> <strong>van</strong> <strong>der</strong> <strong>Aa</strong> en Sophie Motley<br />
Vertaling: Frits Vliegenthart<br />
In tekst en personages <strong>van</strong> <strong>Blank</strong> <strong>Out</strong> wordt<br />
op diverse manieren gerefereerd aan de Zuid-<br />
Afrikaanse dichteres Ingrid Jonker. Het verhaal is<br />
echter niet biografisch.<br />
3
Libretto<br />
<strong>Michel</strong> <strong>van</strong> <strong>der</strong> <strong>Aa</strong><br />
<strong>Blank</strong> <strong>Out</strong><br />
Tekst: <strong>Michel</strong> <strong>van</strong> <strong>der</strong> <strong>Aa</strong>, gebaseerd op het werk <strong>van</strong> Ingrid Jonker in vertaling <strong>van</strong> André Brink en<br />
Antjie Krog. Ne<strong>der</strong>landse vertaling op basis <strong>van</strong> vertalingen <strong>van</strong> Gerrit Komrij en Johan Lippens.<br />
Tijdens de voorstelling wordt het zaallicht gedempt; het libretto is te volgen via de<br />
boventiteling.<br />
SCENE 1<br />
Woman (loop1)<br />
… strong… belly button…<br />
… at seven… the ridge of the …<br />
I stand on… down.<br />
… stones on the corners…<br />
… lift it… crimson…<br />
… mesmerised… for the stacks…<br />
… an overwhelming… I look up…<br />
… There… Somersaulting… vertical.<br />
His arms… climbing…<br />
… are… crashing…<br />
I gape… wounded… at the… kissing…<br />
I… locked… silently… to the ground.<br />
Woman (loop 2)<br />
… is strong today.<br />
He knows… than your belly button.”<br />
… at seven,<br />
skirting the ridge of the…<br />
well within his…<br />
I stand on… separating our house… I look<br />
down.<br />
SCENE 1<br />
Vrouw (loop 1)<br />
… sterk… navel…<br />
Voor z’n zeven jaar… de rand…<br />
Ik sta op… naar beneden…<br />
… steentjes op de hoeken…<br />
… op te tillen… karmijnen…<br />
… gebiologeerd… tot de stapeltjes…<br />
… een overweldigend… Ik kijk op…<br />
… Daar… koprollend… verticaal…<br />
Zijn armen… opklimt…<br />
… zijn… breken…<br />
Ik staar… gewond… op het… kussend…<br />
Ik… geketend… stil… aan de grond…<br />
Vrouw (loop 2)<br />
… is sterk <strong>van</strong>daag.<br />
Hij weet… dan je navel.<br />
Voor z’n zeven jaar,<br />
Langs de rand <strong>van</strong> de…<br />
netjes binnen de…<br />
Ik sta op… die ons huis scheidt… Ik kijk naar<br />
beneden<br />
4
Libretto<br />
Meticulous… of stones on the corners…<br />
… tries to lift it, it ripples like a crimson…<br />
I’m mesmerised… waiting for the stacks…<br />
Suddenly, an overwhelming sensation…<br />
I look up…<br />
There he…<br />
Somersaulting in the… Then vertical.<br />
His arms sprawl like he’s climbing…<br />
… All I hear are… crashing… rocks.<br />
I gape at my child, wounded…<br />
His face at the… kissing…<br />
I am locked… Paralysed…<br />
He is silently… I am riveted to the ground…<br />
Frozen.<br />
Woman (loop 3)<br />
The un<strong>der</strong>tow is strong today.<br />
He knows the rule. “No deeper than your<br />
belly button.”<br />
He is sensible at seven,<br />
skirting the ridge of the sandbank in the water,<br />
well within his depth.<br />
I stand on the dyke separating our house<br />
from the sea. I look down.<br />
Meticulous piles of stones on the corners of<br />
his towel.<br />
The wind tries to lift it, it ripples like a<br />
crimson tongue.<br />
I’m mesmerised, waiting for the stacks to<br />
tumble.<br />
Nette… steentjes op de hoeken<br />
… probeert het op te tillen, rimpels als een<br />
karmijnen…<br />
Ik ben gebiologeerd… wachtend tot de<br />
stapeltjes…<br />
Plotseling een overweldigend gevoel…<br />
Ik kijk op…<br />
Daar is hij…<br />
Koprollend in het… Dan verticaal<br />
Zijn armen alle kanten op alsof hij opklimt…<br />
Ik hoor alleen… breken… rotsen…<br />
Ik staar naar mijn kind, gewond…<br />
Zijn gezicht op het… kussend…<br />
Ik sta geketend… verlamd…<br />
Stil hij… ik sta aan de grond genageld…<br />
bevroren<br />
Vrouw (loop 3)<br />
De stroming is sterk <strong>van</strong>daag.<br />
Hij weet de regels: “Niet ver<strong>der</strong> dan je navel”<br />
Hij is verstandig voor z’n zeven jaar,<br />
langs de rand <strong>van</strong> de zandbank in het water,<br />
netjes binnen de toegestane diepte.<br />
Ik sta op de dijk die ons huis <strong>van</strong> de zee<br />
scheidt. Ik kijk naar beneden.<br />
Nette bergjes steentjes op de hoeken <strong>van</strong><br />
zijn handdoek.<br />
De wind probeert het op te tillen, rimpels als<br />
een karmijnen tong.<br />
Ik ben gebiologeerd, wachtend tot de<br />
stapeltjes vallen.<br />
5
Libretto<br />
Suddenly, an overwhelming sensation of loss.<br />
I look up from the dike.<br />
There he is.<br />
Somersaulting in the water. Then vertical.<br />
His arms sprawl like he’s climbing an invisible<br />
lad<strong>der</strong>.<br />
Silently.<br />
All I hear are waves crashing against rocks.<br />
I gape at my child, wounded by water.<br />
His face at the water’s surface, kissing the<br />
waves.<br />
I am locked to the ground. Paralysed.<br />
Powerless.<br />
He is silently drowning. I am riveted to the<br />
ground. Unable. Frozen.<br />
SCENE 2<br />
2A<br />
I always wanted to be a mother, for as long<br />
as I can remember. On the other hand I was<br />
terrified of having children:<br />
In my experience, mothers can’t cope and<br />
then die.<br />
You’ve got to be good…if you’re not good<br />
your love is a mess and your courage a<br />
slaughter.<br />
But children give birth to beauty; when he<br />
was born he was like a butterfly.<br />
Plotseling een overweldigend gevoel <strong>van</strong><br />
verlies.<br />
Ik kijk op <strong>van</strong> de dijk.<br />
Daar is hij…<br />
Koprollend in het water. Dan verticaal.<br />
Zijn armen alle kanten op alsof hij een<br />
onzichtbare lad<strong>der</strong> opklimt.<br />
Stil,<br />
ik hoor alleen golven die breken op de rotsen<br />
Ik staar naar mijn kind, gewond door water.<br />
Zijn gezicht op het watervlak, de golven<br />
kussend.<br />
Ik sta aan de grond geketend, verlamd,<br />
machteloos.<br />
Stil verdrinkt hij. Ik sta aan de<br />
grondgenageld, machteloos, bevroren.<br />
SCENE 2<br />
2A<br />
Ik wilde altijd moe<strong>der</strong> zijn, zolang ik me kan<br />
herinneren. Maar aan de an<strong>der</strong>e kant was ik<br />
doodsbang om kin<strong>der</strong>en te krijgen.<br />
Mijn ervaring is, dat moe<strong>der</strong>s het niet aan<br />
kunnen en dan dood gaan<br />
Je moet goed zijn... als je niet goed bent<br />
is je liefde een puinhoop en je moed een<br />
slachting.<br />
Maar kin<strong>der</strong>en verwekken schoonheid; toen<br />
hij werd geboren was hij als een vlin<strong>der</strong>.<br />
6
Libretto<br />
His father is a painter, we weren’t together<br />
for long. I wasn’t expecting him to stick<br />
around. He didn’t.<br />
–<br />
He fell asleep on the way back home last<br />
night. When I lifted him out of the back seat<br />
his head flopped onto my shoul<strong>der</strong>, like a<br />
puppy.<br />
I paused, overwhelmed by the intensity of<br />
the moment.<br />
He was half asleep, his consciousness<br />
unravelling from his head like a spiral of yarn.<br />
2B<br />
Zijn va<strong>der</strong> is schil<strong>der</strong>, we waren niet lang bij<br />
elkaar. Ik verwachte ook niet <strong>van</strong> hem bij me<br />
te blijven. Dat deed hij ook niet.<br />
–<br />
Hij viel in slaap op weg naar huis gisteravond.<br />
Toen ik hem <strong>van</strong> de achterbank optilde viel<br />
zijn hoofd op m’n schou<strong>der</strong>, als bij een jong<br />
hondje.<br />
Ik stopte even, be<strong>van</strong>gen door de intensiteit<br />
<strong>van</strong> het moment.<br />
Hij sliep, zijn bewustzijn ontrafeld <strong>van</strong> z’n<br />
hoofd als een kluwen wol.<br />
2B<br />
Woman<br />
When you sleep<br />
your forehead is a mountain<br />
and your temples<br />
like lambs on the slopes<br />
Ingrid Jonker<br />
Vrouw<br />
Als jij slaapt<br />
is je voorhoofd een berg<br />
en je slapen<br />
als lammeren tegen de helling<br />
Ingrid Jonker<br />
Mommy is no longer a person<br />
just an a<br />
she gets dressed<br />
she goes to the hairdresser<br />
she walks in the streets<br />
her feet trip<br />
she consults the psychiatrist<br />
just like an ordinary person<br />
Ingrid Jonker<br />
Ingrid Jonker<br />
Mamma is niet langer een mens<br />
slechts ‘n “een”<br />
zij kleed zich aan,<br />
ze gaat naar de kapper<br />
ze loopt op straat<br />
ze struikelt<br />
zij spreekt de psychiater<br />
net als een gewoon mens<br />
7
Libretto<br />
she whispers words<br />
mon chéri<br />
it has no sound<br />
it’s the white<br />
whispering of a ghost<br />
it has no colour<br />
and it bolts<br />
it giggles from lifts<br />
it peers through spectacles<br />
it won<strong>der</strong>s on the sly<br />
it is disarmed<br />
it is naked as an african<br />
it would like to believe in people<br />
never mind a god<br />
2C<br />
When he’s inside the house becomes a<br />
jungle, a desert, a fortress. Our fortress.<br />
I found him standing on the coffee table in<br />
our sitting room playing ‘don’t-touch-thefloor’.<br />
Jumping deliberately from couch to<br />
table to chairs, laughing.<br />
His voice is still ringing in my ears – quick<br />
and decisive.<br />
He loves stones and pebbles, warmed by<br />
the sun. He used to put them in his mouth,<br />
even up his nose sometimes. When he was<br />
four we had to go to the village doctor to<br />
have a pebble taken out of his nose. When I<br />
asked him why he did it, he looked at me very<br />
seriously and said that he wanted to smell<br />
the heat.<br />
ze fluistert woorden<br />
mon chéri<br />
het heeft geen klank<br />
het is ‘t witte<br />
gefluister <strong>van</strong> een spook,<br />
het heeft geen kleur<br />
en ‘t is gehaast,<br />
‘t giechelt in liften<br />
‘t loert door brillenglazen<br />
‘t vraagt zich heimelijk iets af<br />
‘t is ongewapend<br />
‘t is naakt als een afrikaan<br />
‘t wil in de mens geloven<br />
om <strong>van</strong> een god maar te zwijgen<br />
2C<br />
Als hij binnen is, wordt het huis een wil<strong>der</strong>nis,<br />
een woestijn, een fort. Ons fort.<br />
Ik vond hem staand op de salontafel ‘voetje<br />
<strong>van</strong> de vloer’ spelend in de huiskamer.<br />
Lachend en met opzet <strong>van</strong> bank, naar tafel<br />
naar stoel springend.<br />
Zijn stem klinkt nog steeds na in mijn oren –<br />
snel en beslist.<br />
Hij is gek op steentjes en kiezeltjes die in<br />
de zon zijn gewarmd. Hij stak ze altijd in z’n<br />
mond, en soms zelfs in z’n neus. Toen hij vier<br />
was moesten we een keer naar de dorpsarts<br />
om een kiezeltje uit z’n neus te halen. Toen ik<br />
‘m vroeg waarom hij dat gedaan had, keek hij<br />
me heel serieus aan en zei dat hij de warmte<br />
wilde ruiken.<br />
8
Libretto<br />
Leaves.<br />
I take a bath every afternoon. I can sit there<br />
for hours in total silence – just me and my<br />
cigarettes.<br />
There were leaves in the tub today when I<br />
ran the water. Where did they come from? I<br />
know he plays outside in the leaves but I’m<br />
sure he didn’t bring any in.<br />
2D<br />
Ingrid Jonker<br />
Woman<br />
I went to seek for the path of my body<br />
and could find only strange scars in the dust<br />
Spoor of blue wildebeest elephants and<br />
leopards<br />
trampled over the sure secret of the white<br />
path<br />
O I just wanted to know your shadow, small<br />
steenbok<br />
and the slight weight of your body in flight<br />
Ingrid Jonker<br />
I searched for my own heart<br />
and long after I had lost my way<br />
in the days trailing past with their foliage<br />
in the aloof sky blue with distance<br />
I thought I’d find my heart<br />
where I’d kept your eyes two brown<br />
butterflies<br />
and I saw the swallow swoop up and shadow<br />
starlings<br />
Bla<strong>der</strong>en.<br />
Ik neem elke middag een bad. Ik kan er uren<br />
in totale stilte zitten. Alleen mijn sigaret en Ik.<br />
Er lagen <strong>van</strong>daag bla<strong>der</strong>en in het bad toen ik<br />
het vol liet lopen. Waar kwamen die <strong>van</strong>daan?<br />
Ik weet dat hij buiten in de bla<strong>der</strong>en speelt<br />
maar hij nam er zeker geen mee naar binnen.<br />
2D<br />
Ingrid Jonker<br />
Vrouw<br />
Ik heb naar het pad <strong>van</strong> mijn lichaam<br />
gezocht en vond alleen de vreemde littekens<br />
in het stof<br />
sporen <strong>van</strong> blauwe gnoe, olifanten en<br />
luipaarden<br />
getrapt in het zekere geheim <strong>van</strong> het witte<br />
pad<br />
O ik wilde alleen jouw schaduw kennen,<br />
steenbokje<br />
en het schaarse gewicht <strong>van</strong> je vluchtende lijf<br />
Ingrid Jonker<br />
Ik heb gezocht naar mijn eigen hart<br />
en lang nadat ik verdwaald was<br />
in de voorbijtrekkende dagen met hun lover<br />
in de lucht, blauw <strong>van</strong> verte en<br />
afstandelijkheid<br />
had ik gedacht dat ik mijn hart zou vinden<br />
waar ik jouw ogen die twee bruine vlin<strong>der</strong>s<br />
gehouden had<br />
en ik de zwaluw op had zien vliegen en<br />
schaduwen spreeuwen.<br />
9
Libretto<br />
SCENE 3<br />
Instrumental<br />
SCENE 4<br />
Woman<br />
The un<strong>der</strong>tow is strong today.<br />
He knows the rule. “No deeper than your<br />
belly button.”<br />
Man<br />
I was a fakir…<br />
Woman<br />
He is sensible at seven,<br />
skirting the ridge of the sandbank in the<br />
water,<br />
well within his depth.<br />
Man<br />
I was a fakir, my towel a magic carpet. Little<br />
towers of stones on the corners, ballast, until<br />
it was time to lift up from the sand.<br />
Woman<br />
I stand on the dyke separating our house<br />
from the sea. I look down.<br />
Meticulous piles of stones on the corners of<br />
his towel.<br />
Man<br />
I waded into the sea.<br />
Woman<br />
The wind tries to lift it, it ripples like a<br />
crimson tongue.<br />
Man<br />
My shadow passed over the sand, a wobbly<br />
twin.<br />
Woman<br />
I’m mesmerised,<br />
Man<br />
… mesmerised<br />
SCENE 3<br />
Instrumentaal<br />
SCENE 4<br />
Vrouw<br />
De stroming is sterk <strong>van</strong>daag.<br />
Hij weet de regels: “Niet ver<strong>der</strong> dan je navel”<br />
Man<br />
Ik was een fakir<br />
Vrouw<br />
Hij is verstandig voor z’n zeven jaar,<br />
hij blijft dicht bij de kant <strong>van</strong> het water,<br />
netjes binnen de toegestane diepte<br />
Man<br />
Ik was een fakir, mijn handdoek een vliegend<br />
tapijt. Torentjes stenen op de hoeken,<br />
gewicht, tot het tijd is om <strong>van</strong> het zand op te<br />
stijgen.<br />
Vrouw<br />
Ik sta op de dijk die ons huis <strong>van</strong> de zee<br />
scheidt. Ik kijk naar beneden.<br />
Nette stapeltjes steentjes op de hoeken <strong>van</strong><br />
zijn handdoek.<br />
Man<br />
Ik ging de zee te lijf<br />
Vrouw<br />
De wind probeert het op te tillen, rimpels als<br />
een karmijnen tong.<br />
Man<br />
Mijn schaduw gleed over het zand, een<br />
wiebelende tweeling.<br />
Vrouw<br />
Ik ben gebiologeerd,<br />
Man<br />
… gebiologeerd<br />
10
Libretto<br />
Woman<br />
… waiting for the stacks to tumble.<br />
Man<br />
Waist-deep, at the edge of the sandbank,<br />
I slipped into deep water just as a huge wave<br />
crashed over me.<br />
Woman<br />
Suddenly, an overwhelming sensation of loss.<br />
Man<br />
I thought I’d pop back up. But I didn’t.<br />
Woman<br />
I look up from the dike.<br />
Man<br />
The current kept flipping and spinning me.<br />
I thrashed about, not knowing which way was<br />
up.<br />
Woman<br />
There he is.<br />
Man<br />
I opened my mouth to scream and cold water<br />
hit the back of my throat and nose.<br />
Woman<br />
There he is.<br />
Somersaulting in the water.<br />
Man<br />
Jets of pain.<br />
Woman<br />
Then vertical.<br />
Man<br />
My body slowed and throbbed,<br />
Woman<br />
His arms sprawl like he’s climbing an invisible<br />
lad<strong>der</strong>.<br />
Silently.<br />
Vrouw<br />
… wachtend tot de stapeltjes vallen.<br />
Man<br />
Op heup-diepte, aan de rand <strong>van</strong> de<br />
zandbank,<br />
gleed ik in het diepe water precies toen een<br />
enorme golf over mij heen brak.<br />
Vrouw<br />
Plotseling een overweldigend gevoel <strong>van</strong><br />
verlies.<br />
Man<br />
Ik dacht dat ik weer boven zou komen, maar<br />
dat gebeurde niet.<br />
Vrouw<br />
Ik kijk op <strong>van</strong> de dijk...<br />
Man<br />
De stroom keerde en tolde me steeds om.<br />
Ik spartelde, niet wetend welke kant boven<br />
was.<br />
Vrouw<br />
Daar is hij.<br />
Man<br />
Ik opende mijn mond om te schreeuwen en<br />
koud water sloeg achter in mijn keel en neus.<br />
Vrouw<br />
Daar is hij.<br />
Koprollend in het water...<br />
Man<br />
Pijnscheuten...<br />
Vrouw<br />
Dan verticaal...<br />
Man<br />
Mijn lichaam vertraagde en klopte...<br />
Vrouw<br />
Zijn armen alle kanten op alsof hij een<br />
onzichtbare lad<strong>der</strong> opklimt.<br />
Stil.<br />
11
Libretto<br />
Man<br />
lungs burst with liquid fire,<br />
Woman<br />
All I hear are waves crashing against rocks.<br />
Man<br />
darkness seeped into the edge of my vision.<br />
Woman<br />
I gape at my child, wounded by water.<br />
Man<br />
Exhausted.<br />
Woman<br />
His face at the water’s surface, kissing the<br />
waves.<br />
Man<br />
Shrouded by blackness,<br />
Woman<br />
I am locked to the ground. Paralysed.<br />
Powerless.<br />
Man<br />
being gently forced<br />
Woman<br />
He is silently drowning. I am riveted to the<br />
ground. Unable. Frozen.<br />
Man<br />
forced to surren<strong>der</strong>.<br />
Then something grabbed my wrist.<br />
Metallic, soft, jangling, secure.<br />
I clung to it like a limpet,<br />
It turned me over, I could see the sky.<br />
I gasped for air.<br />
Found it.<br />
The blackness cleared.<br />
I was alive.<br />
Staggered back to shore, across the beach,<br />
up the dike.<br />
Man<br />
… longen barsten <strong>van</strong> vloeibaar vuur...<br />
Vrouw<br />
Ik hoor alleen golven die breken op de rotsen.<br />
Man<br />
Duisternis sijpelde door de randen <strong>van</strong> mijn<br />
zicht.<br />
Vrouw<br />
Ik staar naar mijn kind, gewond door water.<br />
Man<br />
Uitgeput...<br />
Vrouw<br />
Zijn gezicht op het watervlak, de golven<br />
kussend.<br />
Man<br />
Omsluierd door duisternis...<br />
Vrouw<br />
Ik sta aan de grond geketend, verlamd,<br />
machteloos.<br />
Man<br />
… zachtjes gedwongen<br />
Vrouw<br />
Stil verdrinkt hij... Ik sta aan de grond<br />
genageld, machteloos, bevroren.<br />
Man<br />
…me over te geven...<br />
Toen greep iets mijn pols<br />
Metalig, zacht, rinkelend, stevig.<br />
Ik klemde me eraan vast als een zeeslak,<br />
Het keerde me om, ik kon de lucht zien,<br />
Ik snakte naar adem.<br />
Vond het.<br />
De duisternis loste op.<br />
Ik was in leven.<br />
Ik wankelde naar de kant, over het strand, de<br />
dijk op.<br />
12
Libretto<br />
No mum.<br />
Searched every room in the house.<br />
No mum.<br />
Gone, in the water, green or gold or grey.<br />
SCENE 5<br />
5A<br />
It was like any other day, it didn’t seem<br />
strange at all, I just got out of bed in the<br />
morning as I normally do, I came downstairs.<br />
Mum was… she was doing something.. she<br />
had this photograph and she was cutting it<br />
with a pair of scissors very carefully going<br />
round the outline of my, of my face. And,<br />
and it was like she was gonna cut the head<br />
off, and I said “what are you doing, don’t cut<br />
my head off!” And she, it, it turned out she<br />
wanted something to fit into a, a small locket,<br />
and, erm, she just laughed and she gave me<br />
this big hug, I thought it was really weird at<br />
the time.<br />
We had the radio on and, I re… what was<br />
it.. Dancing Queen. She was singing away<br />
while she was cooking, she was like, stirring<br />
something on the kitchen stove, and bopping<br />
away, err, er I remember she was just so<br />
happy that day. It’s great to see someone<br />
relaxed and, just, feeling the music.<br />
Was I upstairs? Maybe I was upstairs looking<br />
out, cos the neighbours, the neighbour’s kid,<br />
I used to play with him sometimes, he was<br />
outside, I could see him, he was just eating<br />
worms out of the ground, and then I could<br />
hear Mum downstairs.<br />
Geen mamma.<br />
Ik doorzocht elke kamer in het huis.<br />
Geen mamma.<br />
Weg, in het water, groen of goud of grijs.<br />
SCENE 5<br />
5A<br />
Het was een gewone dag. Er was helemaal<br />
niets vreemds. Ik kwam ’s ochtends gewoon<br />
uit bed zoals normaal, ik ging naar beneden.<br />
Mamma was... ze was iets aan het doen... ze<br />
had een foto en ze was er met een schaar in<br />
aan het knippen heel voorzichtig langs de<br />
kantjes <strong>van</strong> mijn gezicht. En, en het zag eruit<br />
alsof ze m’n hoofd af ging knippen, en ik zei:<br />
“Wat doe je nou, knip mijn hoofd niet af!” En<br />
ze, het bleek dat ze iets wilde hebben om<br />
in een medaillon te stoppen, en ze begon te<br />
lachen en gaf me een dikke knuffel. Ik vond<br />
dat toen heel vreemd.<br />
We hadden de radio aan en ik her... Wat was<br />
het… Dancing Queen... Ze zong mee terwijl<br />
ze kookte, ze roerde iets op het fornuis en…<br />
en ging helemaal los. Ik herinner me dat ze<br />
zo vrolijk was die dag. Mooi om te zien als<br />
iemand zo ontspannen is en in de muziek zit.<br />
Was ik boven? Misschien was ik boven naar<br />
buiten aan het kijken want de buren, het<br />
buurjongetje, ik speelde soms met hem, was<br />
buiten, ik kon hem zien, hij was net wormen<br />
uit de grond aan het eten, en toen hoorde ik<br />
mamma beneden.<br />
13
Libretto<br />
It’s a bit difficult to tell with Mum, sometimes<br />
she- had this way of putting on a happy face<br />
for, maybe for me, I don’t know, but she – I<br />
dunno, sometimes I could see through it. She<br />
had this funny thing about mirrors, we had<br />
this one particular bathroom mirror and I used<br />
to catch her looking at herself in it, and once<br />
just, once I asked her about it, and she said it<br />
wasn’t anything to do with the way she looked,<br />
it wasn’t <strong>van</strong>ity or anything, it was that she<br />
needed to know that she – was real. She said<br />
that unless she could see her reflection she<br />
didn’t feel that she really existed. And later on<br />
I think I became to realise that somehow she<br />
gained validity from seeing her own image.<br />
Actually this in the wrong, this is in the<br />
wrong place. I remember how we left it in<br />
1976. It was, this, this would have been, this<br />
would have been much closer to the stove.<br />
Cos I remember, on the morning before I’d<br />
been playing my normal game. I’d have been<br />
up here… well, I mean I call it game, but this<br />
is life and death because if you, the thing<br />
is if you touch the floor, that’s the lava, that<br />
was where all the.. that was where, you’d fry<br />
instantly if you touch the floor, so you had<br />
to, ah no, hang on a second, that’s, this must<br />
have been much closer. Like that.<br />
Because then I could get anywhere I wanted<br />
to. And I’d live on the furniture. Just going<br />
from one to another. And there was this time<br />
when Mum, she came into the room and she<br />
had a sandwich in her hand, and she was<br />
trying to chase me round the room, and then,<br />
she realised she could only give it to me if<br />
Het is met mamma moeilijk te zeggen, soms<br />
had ze... zette ze een vrolijk gezicht op,<br />
misschien voor mij, geen idee, maar ze… Ik<br />
weet niet, maar ik kon er soms doorheen<br />
kijken. Ze had iets grappigs met spiegels,<br />
we hadden die ene badkamerspiegel en<br />
ik betrapte haar vaker terwijl ze zichzelf<br />
bekeek, en op een keer vroeg ik haar ernaar,<br />
en ze zei dat het niets te maken had met hoe<br />
ze eruit zag, het was geen ijdelheid of iets, ze<br />
wilde alleen weten dat ze echt was. Ze zei dat<br />
tenzij ze haar spiegelbeeld zag ze niet het<br />
gevoel had dat ze bestond. En later denk ik<br />
dat ik me realiseerde dat ze er bestaansrecht<br />
aan ontleende door zichzelf te zien.<br />
Eigenlijk staat dit op de verkeerde, de<br />
verkeerde plek. Ik herinner me hoe we het<br />
achter lieten in 1976. Het was... het zou veel<br />
dichter bij het fornuis hebben gestaan.<br />
Want ik herinner me, de ochtend daarvoor<br />
had ik mijn gewone spelletje gespeeld. Ik<br />
zat hierboven... nou ja, ik noem het een spel,<br />
maar eigenlijk was het leven en dood want<br />
als je... het punt is, als je de vloer raakt, dat is<br />
de lava, dat was waar alle... dat was waar, je<br />
word levend geroosterd als je de grond raakt,<br />
dus moest je... eh nee... wacht even... dat is...<br />
Dit moet veel dichter bij zijn geweest. ... zo<br />
... want dan kon ik overal naartoe waar ik<br />
wilde. En ik leefde op de meubels. Gewoon<br />
<strong>van</strong> de een naar de an<strong>der</strong> lopend. En op<br />
een keer toen mamma, ze kwam de kamer<br />
in en ze had een boterham in haar hand. Ze<br />
probeerde me te achtervolgen, tot ze zich<br />
realiseerde dat ze hem alleen aan me kon<br />
14
Libretto<br />
she was on the furniture too. So she like, she<br />
like, jumped up on the side there and we<br />
were the two of us just – clambering around.<br />
5B<br />
geven als ze ook op de meubels stond. Dus<br />
ze sprong dáár aan de zijkant bovenop en<br />
samen... klauterden we rond.<br />
5B<br />
Chorus<br />
When you sleep<br />
your forehead is a mountain<br />
and your temples<br />
like lambs on the slopes<br />
Ingrid Jonker<br />
Koor<br />
Als jij slaapt<br />
is je voorhoofd een berg<br />
en je slapen<br />
als lammeren tegen de helling<br />
Ingrid Jonker<br />
Man Woman<br />
Mommy is no longer a person<br />
just an a<br />
she gets dressed<br />
she goes to the hairdresser<br />
she walks in the streets<br />
her feet trip<br />
she consults the psychiatrist<br />
just like an ordinary person<br />
Ingrid Jonker<br />
Ingrid Jonker<br />
Man Vrouw<br />
Mamma is niet langer een mens<br />
slechts ‘n “een”<br />
zij kleed zich aan,<br />
ze gaat naar de kapper<br />
ze loopt op straat<br />
ze struikelt<br />
zij spreekt de psychiater<br />
net als een gewoon mens<br />
she whispers words<br />
mon chéri<br />
it has no sound<br />
it’s the white<br />
whispering of a ghost<br />
it has no colour<br />
and it bolts<br />
it giggles from lifts<br />
it peers through spectacles<br />
it won<strong>der</strong>s on the sly<br />
it is disarmed<br />
it is naked as an african<br />
it would like to believe in people<br />
never mind a god<br />
ze fluistert woorden<br />
mon chérie<br />
het heeft geen klank<br />
het is ‘t witte<br />
gefluister <strong>van</strong> een spook,<br />
het heeft geen kleur<br />
en ‘t is gehaast,<br />
‘t giechelt in liften<br />
‘t loert door brillenglazen,<br />
‘t vraagt zich heimelijk iets af<br />
‘t is ongewapend<br />
‘t is naakt als een afrikaan<br />
‘t wil in de mens geloven<br />
om <strong>van</strong> een god maar te zwijgen<br />
15
Libretto<br />
5C<br />
Man<br />
The night before the accident. I know, it<br />
was all to do with the TV. It caught fire, and<br />
the neighbour had to deal with it because,<br />
erm, my mother, she just freaked out, she<br />
just couldn’t cope with it. There was fire, we<br />
thought it was gonna catch up towards the<br />
curtains, so the neighbour had to come in,<br />
and put the whole thing out with a blanket.<br />
My mum was too whacked out to cook or<br />
anything like that, so she took me out for<br />
pizza, and it was the first time id ever had a<br />
pizza, so I didn’t know what, what topping to<br />
have or anything, and I – I think I just chose<br />
everything. Just heaped it up on top of this<br />
pizza base, and<br />
And then we went home in the car. My<br />
mum used to drive this amazing beetle,<br />
Volkswagen beetle. She had trouble with<br />
the gear stick – it just, used to make this<br />
grinding sound, she, she used to have to use<br />
both hands to move the gearstick, to take her<br />
hand of the steering wheel and just - chunk<br />
this thing around. But I still remember the<br />
sound of its engine like a sewing machine.<br />
I was on the back seat, I must have been<br />
half asleep, the shadow of her head, the<br />
streetlamps outside the car were making her<br />
head go round and round on the inside of the<br />
car it was – it was kind of like a - merry-goround<br />
or something.<br />
5C<br />
Man<br />
De avond voor het ongeluk. Ik weet nog, het<br />
had alles te maken met de tv. Die vloog in<br />
brand, en de buurman moest het oplossen<br />
want... want mijn moe<strong>der</strong>, ze flipte gewoon,<br />
ze kon er gewoon niet mee omgaan. Er was<br />
brand, we dachten dat het naar de gordijnen<br />
zou overslaan, dus de buurman moest<br />
komen, en doofde het met een deken.<br />
Mamma, ze was zo <strong>van</strong> streek, ze kon niet<br />
meer koken, ze kon niets <strong>der</strong>gelijks meer, dus<br />
nam ze me mee uit voor pizza en het was<br />
voor het eerst dat ik pizza kreeg, dus ik wist<br />
niet wat ik er op wilde of zo en ik geloof dat<br />
ik gewoon alles koos. Ik stapelde het gewoon<br />
op de pizza bodem.<br />
Daarna gingen we in de auto naar huis.<br />
Mamma reed die fantastische kever,<br />
Volkswagen kever. Ze had problemen met<br />
de versnellingspook – het maakte altijd een<br />
malend geluid. Ze moest altijd twee handen<br />
gebruiken om de pook te bewegen, haar<br />
hand <strong>van</strong> het stuur halen om dat ding rond te<br />
wrikken. Maar ik herinner me nog steeds het<br />
geluid <strong>van</strong> de motor als een naaimachine.<br />
Ik zat op de achterbank, ik moet half<br />
geslapen hebben, de schaduw <strong>van</strong> haar<br />
hoofd, de straatlantaarns buiten de auto<br />
lieten haar hoofd... alsmaar ronddraaien op de<br />
binnenkant <strong>van</strong> de auto – het was een soort...<br />
draaimolen of zo.<br />
16
Libretto<br />
I never really got rid of the sound of the sea.<br />
I don’t, I don’t like coming back here. It gets<br />
worse, the closer I get, the more I think about<br />
it, really.<br />
And I’ve never really shaken off the feeling<br />
that if I’d just listened to her that day, if I’d<br />
just kept in my depth, it would never’ve<br />
happened. It’s just one tiny moment of<br />
carelessness and – your life changes forever.<br />
5D<br />
Ingrid Jonker<br />
Man Woman<br />
I went to seek for the path of my body<br />
and could find only strange scars in the dust<br />
Spoor of blue wildebeest elephants and<br />
leopards<br />
trampled over the sure secret of the white<br />
path<br />
O I just wanted to know your shadow, small<br />
steenbok<br />
and the slight weight of your body in flight<br />
Ingrid Jonker<br />
I searched for my own heart<br />
and long after I had lost my way<br />
in the days trailing past with their foliage<br />
in the aloof sky blue with distance<br />
I thought I’d find my heart<br />
where I’d kept your eyes two brown<br />
butterflies<br />
and I saw the swallow swoop up and shadow<br />
starlings<br />
Ik heb het geluid <strong>van</strong> de zee nooit helemaal<br />
kwijt kunnen raken. Ik, ik kom hier niet graag<br />
terug. Het wordt erger, hoe dichter bij ik kom<br />
des te meer ik er aan denk, eigenlijk.<br />
En ik heb...het gevoel nooit echt <strong>van</strong> me af<br />
geschud dat... als ik die dag gewoon naar<br />
haar geluisterd had, als ik open had gestaan,<br />
was het nooit gebeurd. Het is gewoon een<br />
klein moment <strong>van</strong> nalatigheid... en...je leven<br />
veran<strong>der</strong>t voor altijd.<br />
5D<br />
Ingrid Jonker<br />
Man Vrouw<br />
Ik heb naar het pad <strong>van</strong> mijn lichaam gezocht<br />
en vond alleen de vreemde littekens in het<br />
stof<br />
sporen <strong>van</strong> blauwe gnoe, olifanten en<br />
luipaarden<br />
getrapt in het zekere geheim <strong>van</strong> het witte<br />
pad<br />
O ik wilde alleen jouw schaduw kennen,<br />
steenbokje<br />
en het schaarse gewicht <strong>van</strong> je vluchtende lijf<br />
Ingrid Jonker<br />
Ik heb gezocht naar mijn eigen hart<br />
en lang nadat ik verdwaald was<br />
in de voorbijtrekkende dagen met hun lover<br />
in de lucht, blauw <strong>van</strong> verte en<br />
afstandelijkheid<br />
had ik gedacht dat ik mijn hart zou vinden<br />
waar ik jouw ogen die twee bruine vlin<strong>der</strong>s<br />
gehouden had<br />
en ik de zwaluw op had zien vliegen en<br />
schaduwen spreeuwen.<br />
17
Libretto<br />
SCENE 6<br />
Ingrid Jonker<br />
Man Woman<br />
I repeat you<br />
without beginning or end<br />
repeat your body<br />
The day has a thin shadow<br />
the night yellow crosses<br />
the landscape has no distinction<br />
and the people a row of candles<br />
Ingrid Jonker<br />
I was amused by our double game<br />
the nodding talk, the cheating play<br />
One mirror in my room was<br />
shiny-smooth, the other cracked<br />
Perhaps you think, god-man, you fathomed<br />
me;<br />
but I’ll confuse and wound you so<br />
that you will rush from glass to glass and ask:<br />
if this is she, by God, who may the other be…?<br />
SCENE 6<br />
Ingrid Jonker<br />
Man Vrouw<br />
Ik herhaal jou<br />
zon<strong>der</strong> begin of einde<br />
...herhaal ik jouw lichaam<br />
De dag heeft een smalle schaduw<br />
en de nacht gele kruisen<br />
het landschap is niets bijzon<strong>der</strong>s<br />
en de mensen een rij kaarsen<br />
Ingrid Jonker<br />
Ons dubbelspel heeft mij vermaakt<br />
het vals spelen het hoofd geknik<br />
De ene spiegel in mijn kamer was<br />
blinkend glad, de an<strong>der</strong>e had een barst<br />
Je denkt maar, god-mens, je hebt me<br />
doorgrond;<br />
ik zal je zo verwarren en verwonden<br />
dat je <strong>van</strong> spiegel naar spiegel zult draven en<br />
je afvraagt:<br />
als zij dit is, God, wie is die an<strong>der</strong>...?<br />
I repeat you<br />
without beginning or end<br />
repeat your body<br />
Ingrid Jonker<br />
Ik herhaal jou<br />
zon<strong>der</strong> begin of einde...<br />
...herhaal ik jouw lichaam<br />
Ingrid Jonker<br />
6B<br />
6B<br />
Woman<br />
the sand, towel<br />
little towers stones on the...<br />
Vrouw<br />
‘t zand, de handdoek<br />
torentjes stenen op de...<br />
18
Libretto<br />
my shadow passed over the sand<br />
a wobbly twin<br />
until it was time, towel,<br />
little towers of stones on the corners<br />
my shadow passed over the sand,<br />
my shadow into the sea<br />
towel, a magic carpet.<br />
the sea a wobbly twin.<br />
into the sea, the sand,<br />
I slipped, the edge,<br />
at the edge of the sandbank,<br />
I slipped into deep water<br />
a huge wave crashed over me<br />
flipping and spinning a huge wave,<br />
towel,<br />
little towers of stones on the corners<br />
Spinning, I thought I’d pop back up<br />
But I didn’t<br />
I thrashed about.<br />
The current kept flipping and spinning me<br />
Blackness<br />
not knowing which way<br />
Shrouded by blackness<br />
not knowing which way,<br />
cold water hit the back of my throat<br />
Shrouded by blackness<br />
I opened my mouth to scream<br />
Jets of pain<br />
flipping and spinning<br />
My body slowed and throbbed<br />
lungs burst with liquid fire<br />
Darkness seeped into the edge of my vision.<br />
Exhausted<br />
Shrouded by blackness,<br />
being gently forced to surren<strong>der</strong>.<br />
mijn schaduw gleed over het zand,<br />
een wiebelende tweeling<br />
tot het tijd was, handdoek,<br />
torentjes stenen op de hoeken<br />
mijn schaduw gleed over het zand,<br />
mijn schaduw in de zee.<br />
handdoek, een vliegend tapijt<br />
de zee een wiebelende tweeling<br />
in de zee, het zand,<br />
ik gleed uit<br />
aan de rand <strong>van</strong> de zandbank,<br />
gleed ik in het diepe water<br />
een enorme golf brak over mij heen<br />
kerend en tollend een enorme golf,<br />
handdoek,<br />
torentjes stenen op de hoeken<br />
Tollend, Ik dacht dat ik weer boven zou<br />
komen,<br />
maar dat gebeurde niet.<br />
Ik spartelde.<br />
De stroom keerde en tolde me steeds om.<br />
Duisternis<br />
niet wetend welke kant<br />
Omsluierd door duisternis<br />
niet wetend welke kant<br />
koud water sloeg achter in mijn keel<br />
Omsluierd door duisternis<br />
Ik opende mijn mond om te schreeuwen<br />
Pijnscheuten<br />
kerend en tollend<br />
Mijn lichaam vertraagde en klopte<br />
longen barsten <strong>van</strong> vloeibaar vuur<br />
Duisternis sijpelde door de randen <strong>van</strong> mijn<br />
zicht.<br />
Uitgeput<br />
Omsluierd door duisternis,<br />
zachtjes gedwongen me over te geven<br />
19
Libretto<br />
6C<br />
Ingrid Jonker<br />
The day has a thin shadow<br />
the night yellow crosses<br />
the landscape has no distinction<br />
and the people a row of candles<br />
Ingrid Jonker<br />
Plant me an oak tree<br />
so that I can recognise my shape<br />
make me an open house<br />
so that my windows may discover the day<br />
green or gold or grey but well-shaped<br />
while you sleep beyond the stars and mirrors<br />
of my forehead<br />
SCENE 7<br />
Ingrid Jonker<br />
Man<br />
To stow myself away like a secret<br />
in a sleep of lambs and of cuttings<br />
To stow myself away<br />
in the salute of a great ship<br />
To stow away<br />
in the violence of a simple memory<br />
in your drowned hands<br />
to stow myself away in my word<br />
6C<br />
Ingrid Jonker<br />
De dag heeft een smalle schaduw<br />
en de nacht gele kruisen<br />
het landschap is niets bijzon<strong>der</strong>s<br />
en de mensen een rij kaarsen<br />
Ingrid Jonker<br />
Plant voor mij een eik<br />
zodat ik mijn gestalte kan herkennen<br />
maak voor mij een open huis<br />
zodat mijn ramen de dag mogen ontdekken<br />
groen of goud of grijs maar welgeschapen<br />
als jij slaapt voorbij de sterren en spiegels<br />
<strong>van</strong> mijn voorhoofd.<br />
SCENE 7<br />
Ingrid Jonker<br />
Man<br />
Om mezelf weg te bergen als een geheim<br />
in een slaap <strong>van</strong> lammetjes en stekjes<br />
Om mezelf te verbergen<br />
in het saluutschot <strong>van</strong> ‘n groot schip<br />
weg te bergen<br />
in het geweld <strong>van</strong> een eenvoudige herinnering<br />
in jouw verdronken handen<br />
om mezelf weg te bergen in mijn woord<br />
Gleaming ochre<br />
and the light breaks<br />
from the sea.<br />
Ingrid Jonker<br />
Glanzend oker<br />
en een licht breekt<br />
uit de zee<br />
Ingrid Jonker<br />
In the back yard<br />
somewhere between the washing<br />
and the pomegranate tree<br />
In de achtertuin<br />
ergens tussen de was<br />
en de granaatappels<br />
20
Libretto<br />
your laugh and the morning<br />
sudden and small<br />
like a ladybird<br />
fallen on my hand<br />
Ingrid Jonker<br />
On all faces of all people<br />
always your eyes the two brothers<br />
the event of yourself and the unreality<br />
of this world<br />
All sounds repeat your name<br />
all buildings think it and the posters<br />
the typewriters guess it and the sirens echo it<br />
every birth cry confirms it and the<br />
renunciation<br />
of this world<br />
My days search for the vehicle of your body<br />
my days search for the shape of your name<br />
always before me in the path of my eyes<br />
and my only fear is reflection<br />
that wants to change your blood into water<br />
that wants to change your name into a number<br />
and to deny your eyes like a memory<br />
Ingrid Jonker<br />
while you sleep<br />
beyond the stars and mirrors of my forehead<br />
jouw lach en de ochtend<br />
plotseling en klein<br />
als een lieveheersbeestje<br />
op mijn hand gevallen<br />
Ingrid Jonker<br />
Op alle gezichten <strong>van</strong> alle mensen<br />
altijd jouw ogen de twee broers<br />
jouw gebeurtenis en de onwerkelijkheid<br />
<strong>van</strong> de wereld<br />
Alle geluiden herhalen jouw naam<br />
alle gebouwen denken ‘t en de<br />
aanplakbiljetten<br />
de typemachines raden het en de sirenes<br />
echoën het<br />
elke geboortekreet bevestigt het en de<br />
afwijzing<br />
<strong>van</strong> de wereld<br />
Mijn dagen zoeken naar het voertuig <strong>van</strong><br />
jouw lichaam<br />
Mijn dagen zoeken naar de vorm <strong>van</strong> jou<br />
naam<br />
altijd voor mij in het pad <strong>van</strong> mijn ogen<br />
en mijn enige angst is bezinning<br />
die je bloed wil veran<strong>der</strong>en in water<br />
die je naam wil veran<strong>der</strong>en in een nummer<br />
en je ogen ontzegt, als een herinnering<br />
Ingrid Jonker<br />
Als jij slaapt<br />
voorbij de sterren en spiegels <strong>van</strong> mijn<br />
voorhoofd.<br />
21
Biografieën<br />
Componist<br />
<strong>Michel</strong> <strong>van</strong> <strong>der</strong> <strong>Aa</strong><br />
<strong>Michel</strong> <strong>van</strong> <strong>der</strong> <strong>Aa</strong> is een<br />
<strong>van</strong> de meest gevraagde<br />
componisten en regisseurs<br />
<strong>van</strong> <strong>van</strong>daag. Hij is een<br />
pionier op het gebied<br />
<strong>van</strong> nieuwe muziek<br />
en technologie en in<br />
zijn geënsceneerde<br />
werken combineert<br />
hij muziektheater en<br />
multimedia.<br />
Van <strong>der</strong> <strong>Aa</strong>’s fantasierijke<br />
muziektheaterwerken<br />
The Book of Water (2021-<br />
22), Upload (2019-20),<br />
Eight (2018-19), <strong>Blank</strong> <strong>Out</strong><br />
(2015-16), Sunken Garden<br />
(2011-12), The Book of<br />
Disquiet (2008), After Life<br />
(20<strong>05</strong>-06) en One (2002)<br />
zijn internationaal zowel<br />
bij critici als bij het publiek<br />
met veel lof ont<strong>van</strong>gen.<br />
<strong>Michel</strong> <strong>van</strong> <strong>der</strong> <strong>Aa</strong> ontving<br />
vele on<strong>der</strong>scheidingen,<br />
waaron<strong>der</strong> in 2013 de<br />
Grawemeyer Award, de<br />
belangrijkste internationale<br />
compositieprijs, voor zijn<br />
celloconcert Up-Close<br />
(2013). In 2015 ontving Van<br />
<strong>der</strong> <strong>Aa</strong> de Johannes Vermeer<br />
Prijs, de Ne<strong>der</strong>landse<br />
staatsprijs voor de kunsten,<br />
<strong>van</strong>wege de baanbrekende<br />
rol die hij speelt in het<br />
muziekleven, zowel in<br />
Ne<strong>der</strong>land als internationaal,<br />
en de <strong>van</strong>zelfsprekendheid<br />
waarmee hij zijn muzikale<br />
idioom weet te combineren<br />
met film, VR, theater,<br />
beeldende kunst, elektronica<br />
en visuele elementen. De<br />
filmversie <strong>van</strong> zijn filmopera<br />
Upload werd in 2022<br />
bekroond met de befaamde<br />
Opera Award for best<br />
digital Opera. De Londense<br />
agency Intermusica<br />
vertegenwoordigt <strong>Michel</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>der</strong> <strong>Aa</strong>-projecten wereldwijd.<br />
Zijn muziek wordt<br />
uitgegeven door Boosey &<br />
Hawkes.<br />
22
Biografieën<br />
foto: Sarah Wijzenbeek<br />
23
Biografieën<br />
Uitvoerenden<br />
<strong>Miah</strong> <strong>Persson</strong><br />
Sopraan<br />
De Zweedse sopraan<br />
<strong>Miah</strong> <strong>Persson</strong> is een <strong>van</strong><br />
‘s werelds belangrijkste<br />
Mozart-vertolkers. Zij<br />
studeerde in Stockholm aan<br />
de Kulturama, Operastudio<br />
67 en de Operahogeschool<br />
en maakte in 1998 haar<br />
professionele operadebuut<br />
als Susanna in Mozarts Le<br />
nozze di Figaro.<br />
<strong>Persson</strong> trad na haar debuut<br />
toe tot de Koninklijke<br />
Zweedse Opera. Daarnaast<br />
soleerde ze bij de Wiener<br />
Staatsoper, de Metropolitan<br />
Opera in New York, in het<br />
Royal Opera House Covent<br />
Garden, het Teatro alla Scala<br />
in Milaan en vele an<strong>der</strong>e<br />
operahuizen. Ook op het<br />
concertpodium maakt ze<br />
furore; ze heeft opgetreden<br />
met de belangrijkste<br />
internationale orkesten<br />
on<strong>der</strong> leiding <strong>van</strong> dirigenten<br />
als Zubin Mehta, Bernard<br />
Labadie, Simone Young<br />
en Vladimir Jurowski.<br />
24<br />
<strong>Miah</strong> <strong>Persson</strong> werd in 2011<br />
benoemd tot Hovsångerska,<br />
Hofzangeres, door Z.M. de<br />
Koning <strong>van</strong> Zweden.<br />
foto: Monika Rittershaus
Biografieën<br />
Ro<strong>der</strong>ick <strong>Williams</strong><br />
Bariton<br />
Ro<strong>der</strong>ick <strong>Williams</strong> (1965)<br />
<strong>Williams</strong> is een <strong>van</strong> de<br />
meest gevraagde baritons<br />
<strong>van</strong> zijn generatie met een<br />
breed repertoire dat zich<br />
uitstrekt <strong>van</strong> barok tot<br />
hedendaags, dat hij uitvoert<br />
in opera, concert en recital.<br />
<strong>Williams</strong> ontving in 2016 de<br />
Singer of the Year Award<br />
<strong>van</strong> de Royal Philharmonic<br />
Society en in 2017 de Most<br />
Excellent Or<strong>der</strong> of the British<br />
Empire. Zijn zangstudie<br />
voltooide hij aan de Guildhall<br />
School of Music in Londen<br />
en hij maakte al snel furore<br />
in Engeland, on<strong>der</strong> an<strong>der</strong>e<br />
tijdens de Proms. Het<br />
was het begin <strong>van</strong> een<br />
internationale operacarrière<br />
en een uitgebreide<br />
discografie. Hij geniet<br />
bekendheid door zijn Mozarten<br />
Brittenvertolkingen,<br />
maar stond ook in de<br />
premières <strong>van</strong> nieuwe<br />
opera’s <strong>van</strong> on<strong>der</strong> an<strong>der</strong>en<br />
Sally Beamish, Alexan<strong>der</strong><br />
Knaifel en <strong>Michel</strong> <strong>van</strong> <strong>der</strong><br />
<strong>Aa</strong>. Daarnaast is <strong>Williams</strong><br />
als componist actief.<br />
In december 2016 won<br />
hij de prijs voor Beste<br />
Koorcompositie bij de<br />
British Composer Awards.<br />
Vanaf het seizoen 2022-23<br />
bekleedt hij de functie <strong>van</strong><br />
Composer in Association<br />
<strong>van</strong> de BBC Singers. Ter ere<br />
foto: Benjamin Ealovega<br />
<strong>van</strong> de kroning <strong>van</strong> koning<br />
Charles III kreeg <strong>Williams</strong><br />
een compositieopdracht<br />
en tijdens de<br />
kroningsceremonie trad hij<br />
op als solist in Westminster<br />
Abbey.<br />
25
Biografieën<br />
foto: Kasimir Szerkeres<br />
Ne<strong>der</strong>lands<br />
<strong>Kamerkoor</strong><br />
Het Ne<strong>der</strong>lands <strong>Kamerkoor</strong><br />
behoort al meer dan 80<br />
jaar tot de wereldtop <strong>van</strong><br />
de koormuziek. Het staat<br />
bekend om zijn nieuwe<br />
vergezichten als het gaat<br />
om de ontwikkeling en<br />
uitvoeringspraktijk <strong>van</strong><br />
koormuziek op topniveau.<br />
Met koormuziek als medium<br />
verkent en verklankt het<br />
ensemble maatschappelijke<br />
thema’s en werkt het samen<br />
met an<strong>der</strong>e kunstenaars als<br />
acteurs, dansers, dj’s, vj’s<br />
en dichters, maar ook met<br />
partners uit de zorg, het<br />
on<strong>der</strong>wijs en het bedrijfsleven.<br />
Op die manier vertelt het koor<br />
met zijn muziek elke keer<br />
weer een actueel verhaal.<br />
Sopraan<br />
Annet Lans<br />
Mónica Monteiro<br />
Maria Valdmaa<br />
Alt/mezzosopraan<br />
Marian Dijkhuizen<br />
Elsbeth Gerritsen<br />
Åsa Olsson<br />
Tenor<br />
Stefan Berghammer<br />
William Knight<br />
Emilio Aguilar<br />
Jasper Schweppe<br />
Bas<br />
Matthew Baker<br />
Harry <strong>van</strong> <strong>der</strong> Kamp<br />
26
<strong>Blank</strong> <strong>Out</strong> | foto: P. Ketterer - Lucerne Festival<br />
27
Filmteam<br />
<strong>Michel</strong> <strong>van</strong> <strong>der</strong> <strong>Aa</strong> director<br />
Joost Rietdijk director of photography<br />
Jurriën Steenkamp 3D stereographer<br />
Navid Tansaz, Jelte Maarten Boll drone<br />
operators<br />
Angelique Melis art director, set dresser<br />
Guido Tichelman, Sara Teofilova music<br />
recording<br />
Gavin Overstall 3D Rig Technician<br />
Michael Monteiro focus puller<br />
Maarten <strong>van</strong> <strong>der</strong> Pluijm gaffer<br />
Huib Berkhoff electrician<br />
Auke Verhoeff grip<br />
Merijn Wendel data handler<br />
Lindelotte <strong>van</strong> <strong>der</strong> Meer make-up<br />
Annemarije Morssink catering<br />
Jurriën Steenkamp VFX producer<br />
Efraim Gons colour grading<br />
Julius Horsthuis, Lars Snel<strong>der</strong>s,<br />
Pablo Navarra VFX operators<br />
Raoul Ventel tracking<br />
Ronnie <strong>van</strong> <strong>der</strong> Veer foley artist<br />
Peter Claassen, Peter Rump assistance with<br />
film edit<br />
Hilco <strong>van</strong> ‘t Hof media manager<br />
Patty Veenstra post production producer<br />
Tamara Zeenny productie assistent<br />
WE ARE WILL, Melvin Kant, William<br />
Griffioen film producer<br />
Disquiet Foundation, Frank <strong>van</strong> <strong>der</strong> Weij<br />
executive producer<br />
<strong>28</strong>
Seizoen <strong>2023</strong>-2024<br />
Serie Muziektheater<br />
Actuele en indringende voorstellingen waarin muziek een centrale rol vervult. Makers<br />
als regisseur Jorinde Keesmaat, Stage Director in Residence <strong>van</strong> het kersverse<br />
Muziekgebouw Productiehuis, bevragen de status quo, geven poëtisch commentaar op<br />
onze tijd of confronteren het publiek met schurende performances.<br />
zo 5 nov / 20.15 uur<br />
PERSONHOOD<br />
Oslo Sinfonietta + Andreas Borregaard<br />
do 9 nov / 20.15 uur<br />
SIN-EATER<br />
The Crossing + Ragazze Quartet<br />
do 23 nov / 20.15 uur<br />
Rhapsody<br />
Asko|Schönberg + LOD<br />
do 11 jan / 20.15 uur<br />
The World’s Wife<br />
Ragazze Quartet + Lucia Lucas<br />
wo 17 apr / 20.30 uur / BIMHUIS<br />
Chez Bricktop<br />
Claron McFadden + Muziektheater Transparant<br />
Zie ons volledige nieuwe seizoen op muziekgebouw.nl.<br />
29
Verwacht<br />
Mei<br />
wo 31 mei / 20.15 uur<br />
Slavische lie<strong>der</strong>en<br />
Olga Peretyatko + Matthias<br />
Samuil<br />
Juni<br />
do 1 juni / 20.15 uur<br />
Isabella<br />
Wishful Singing, Herz<br />
Ensemble + Scordatura<br />
Ensemble<br />
vr 2 juni / 20.15 uur<br />
De grote Telemann<br />
Akademie für Alte Musik<br />
Berlin + Isabelle Faust<br />
za 3 juni / 20.15 uur<br />
Jazzy toetsenenergie<br />
Yeol Eum Son<br />
zo 4 juni / 11.00 uur /<br />
Kleine Zaal<br />
Pimp My Organ<br />
Ere Lievonen e.a.<br />
za 10 jun / 20.30 uur<br />
+ zo 11 jun / 15.00 uur<br />
The Bacchae<br />
Elli Papakonstantinou, Ariah<br />
Lester, ODC Ensemble<br />
ma 12 juni / 20.30 uur<br />
How To Live (After You Die)<br />
Lynette Wallworth<br />
di 13 juni / 18.00 uur / A Lab<br />
Auditory Reset 9<br />
Roland Dahinden<br />
do 15 juni / 20.30 uur<br />
Dark Skies<br />
Jamie Man, Blixa Bargeld,<br />
ft. James McVinnie,<br />
Asko|Schönberg, Slagwerk<br />
Den Haag<br />
zo 18 juni / 20.30 uur<br />
To Feel A Thing: A Ritual for<br />
Emergence<br />
adrienne maree brown, Troy<br />
Anthony, The Fire Ensemble<br />
Mis geen enkel concert!<br />
Blijf op de hoogte en schrijf<br />
je in voor onze nieuwsbrief<br />
SoundLAB Workshop<br />
Maak je eigen muziek met de<br />
won<strong>der</strong>lijkste instrumenten.<br />
Voor kin<strong>der</strong>en (7+) met<br />
volwassenen. Elke zondag,<br />
13.00 uur in de Atriumzaal.<br />
Kaartjes via muziekgebouw.nl/<br />
soundlab.<br />
WannaSwing<br />
Op de kade voor het<br />
Muziekgebouw staat de<br />
interactieve muziekinstallatie<br />
WannaSwing <strong>van</strong> theatermaakster<br />
Caecilia Thunissen<br />
en scenograaf Jan Boiten. Acht<br />
schommels sturen composities<br />
aan <strong>van</strong> hedendaagse<br />
componisten als Joey Roukens,<br />
Mayke Nas en Rob Zuidam.<br />
Zie voor meer informatie<br />
muziekgebouw.nl/wannaswing<br />
Huil <strong>van</strong> de Wolff<br />
Elke 22e <strong>van</strong> de maand<br />
klinkt om 20.00 uur het<br />
geluidsmonument Huil <strong>van</strong><br />
de Wolff <strong>van</strong> Martijn Padding<br />
ter herinnering aan oprichter<br />
<strong>van</strong> het Muziekgebouw<br />
Jan Wolff (1941 - 2012).<br />
muziekgebouw. nl/<br />
huil<strong>van</strong>dewolff<br />
wo 7 + do 8 juni / 20.30 uur<br />
Ribingurumu no<br />
Metamorufuoshisu<br />
Toshiki Okada, Dai Fujikura,<br />
Klangforum Wien, chelfitsch<br />
Geheimtips<br />
Bijzon<strong>der</strong>e concerten<br />
die je niet mag missen.<br />
muziekgebouw.nl/geheimtips<br />
30
Foto: Erik <strong>van</strong> Gurp<br />
4’33 grand café<br />
Kom voor of na het concert eten<br />
in 4’33 Grand café. Reserveren:<br />
020 788 2090 of 433grandcafe.nl.<br />
Bij de prijs inbegrepen<br />
Reserveringskosten zijn bij de<br />
kaartprijs inbegrepen.<br />
Ook een drankje, tenzij an<strong>der</strong>s<br />
vermeld op je concertkaartje.<br />
Rondom het concert<br />
- Na aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> het concert heb je<br />
geen toegang meer tot de zaal.<br />
- Zet je mobiele telefoon uit voor<br />
aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> het concert.<br />
- Het maken <strong>van</strong> beeld- of<br />
geluidsopnamen in de zaal alleen<br />
met schriftelijke toestemming.<br />
- Algemene Bezoekersvoorwaarden<br />
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl<br />
Steun het Muziekgebouw<br />
Inkomsten uit kaartverkoop dekken<br />
ten dele onze kosten. Word vriend<br />
of doneer: met jouw extra steun<br />
kunnen we concerten op het<br />
hoogste niveau blijven organiseren.<br />
Meer informatie:<br />
muziekgebouw.nl/steunons<br />
Op de hoogte blijven?<br />
Blijf op de hoogte <strong>van</strong> nieuw<br />
geboekte concerten of an<strong>der</strong><br />
nieuws. Volg ons via onze<br />
e-nieuwsbrief (aanmelden op<br />
muziekgebouw.nl/nieuwsbrief),<br />
Facebook, Twitter of Instagram.<br />
Dank!<br />
Wij kunnen niet zon<strong>der</strong> de steun <strong>van</strong><br />
onze vaste subsidiënten en Vrienden<br />
<strong>van</strong> het Muziekgebouw. Wij zijn hen<br />
daarvoor zeer erkentelijk.<br />
Druk binnenwerk<br />
druk & printservice<br />
31