2023 06 01 Isabella - Wishful Singing, Herz Ensemble + Scordatura Ensemble

Do 1 jun 2023
Grote Zaal
20.15 uur
Donderdag
avondserie
Isabella
Wishful Singing, Herz
Ensemble + Scordatura
Ensemble
Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale
programmaboekje is een extra service
ter voorbereiding op het concert. Het is
uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie
tijdens het concert te raadplegen via je mobiele
telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de
andere concertbezoekers.
Bij voorbaat dank.

Programma
Isabella
Wishful Singing, Herz
Ensemble + Scordatura
Ensemble
Maximilian Ehrhardt harp
Alfrun Schmid mezzosopraan
Kaspar Kröner countertenor
Donderdag
avondserie
Do 1 jun 2023
Grote Zaal
20.15 – 22.25 uur
ca. 50 minuten voor de pauze
ca. 60 minuten na de pauze
Inleiding
Foyerdeck 1
19.15 – 19.45 uur
René van Peer in gesprek
met componist Kate Moore
en Elisabeth Smalt van het
Scordatura Ensemble
Dit concert wordt live
uitgezonden door de NTR
op NPO Klassiek
Staat je mobiele telefoon al uit?
Dank je wel.
2

Programma
Kate Moore (1979)
Isabella (2020; wereldpremière) *
Introit
i. Isabella Suite
Part I: Lamento
1. High mountain
2. I fieri assalti
3. Fate
4. Sacra Giunone
5. Fortune’s wheel
6. Fortuna che sollevi
7. Quanto pregiar
8. River
9. D’un alto monte
10. Torbido Siri
11. Tarantella
12. Breath
Na afloop
Entreehal
Kate Moore signeert twee
nieuwe cd’s: Ridgeway,
met eigen werk uitgevoerd
door het Herz Ensemble
en Tonality Flux met haar
werk Lamento door het
Scordatura Ensemble.
Pauze
Interlude
ii. Deus meus et omnia
iii. Cantico del Sole
Part II: Canzone
1. Overture
2. Poscia
3. Signor
4. Ch’e Reina del Ciel
* Compositieopdracht Muziekgebouw aan ’t IJ mede mogelijk dankzij
een gift van een Vriend van het Muziekgebouw. Lamento mede in
opdracht van Transit Festival Leuven.
3

Toelichting
Isabella bestaat uit twee liederencycli die Kate Moore schreef op de geschriften van de
Italiaanse dichter Isabella di Morra (ca. 1520 - 1545 of 1546). De cyclus past in werken van
Moore waarin vrouwen centraal staan. Bij brainstormsessies voor een mogelijke opera
wees regisseur Martin Butler haar op het tragische leven van Isabella. Die werd door haar
broers opgesloten in het familiekasteel en later door hen vermoord. Als gevangene van
haar eigen broers schreef ze tien sonnetten en drie andere gedichten. Moore besloot zich
op de teksten te richten. Die verdeelde ze over twee ensembles: Scordatura Ensemble en
haar eigen Herz Ensemble.
‘Het is haar kunst die tot me spreekt en
niet haar verhaal’, zegt Moore. ‘Haar verhaal
is tragisch. En het meest tragische eraan
is dat we vrijwel niets van haar weten.
Niet hoe ze eruit zag, hoe ze sprak, hoe ze
zich kleedde, de klank van haar stem. Ik
vond dat ik haar alleen tot haar recht kon
laten komen door te werken met wat ik
had, haar gedichten, en haar opnieuw tot
leven kon brengen door middel van haar
diepste, meest persoonlijke gedachten,
opgetekend in poëzie.’ Moore omschrijft
de gedichten als wandtapijten. ‘Woeste,
levendige beelden, waarin dichtgegroeide
bossen, dramatische landschappen, sterke
gevoelens, renaissancesymboliek, ontzag
voor de dichtkunst, een pantheon bevolkt
door oude Romeinse goden en een christelijk
godsbeeld, schoonheid en wanhoop,
verweven en verknoopt zijn met de rijke
tinten van dure kleden, goud, purper, blauw,
donkergroen, wit en aardkleuren van rood,
bruin en geel. Haar woorden zouden omgezet
kunnen worden in schilderijen. In dit geval
worden ze gezongen.’
In de eerste gedichten beklaagt Isabella
zich over haar lot, maar gaandeweg zoekt ze
verlossing door haar noodlot te accepteren
en haar verlangen te richten naar het
goddelijke. De laatste zin van de gedichten
is misschien de krachtigste, aldus Moore.
‘Hoeveel het zonlicht ook verwarmt en
onthult, mijn lied, het is niets vergeleken
bij één blik van haar, die Hemelkoningin
is, Godin onder de goden. De gedichten
vertegenwoordigen haar waarheid. Door
haar tragische dood zijn haar gedichten
bewaard gebleven, en door haar dood werd
ze onsterfelijk.’
Het concert valt uiteen in twee delen.
Lamento uitgevoerd door Scordatura en
Canzone uitgevoerd door Herz Ensemble
en Wishful Singing, samen met Alfrun
Schmid. Het eerste deel wordt voorafgegaan
door Isabella Suite, een harpsolo door
Maximilian Ehrhardt. Voor Canzone klinken
als tussenspel twee liederen op teksten
van Franciscus van Assisi, Deus Meus et
Omnia en Cantico del Sole, uitgevoerd door
countertenor, harp, saxofoon en orgel.
Part I: Lamento
De instrumenten van het Scordatura
Ensemble zijn grotendeels ontworpen door
de Amerikaanse componist Harry Partch om
4

Toelichting
muziek te spelen in een stemmingssysteem
dat hij ontwikkelde, waarin 43 tonen passen
binnen het octaaf. Hij liet zich inspireren
door instrumenten uit het oude Griekenland,
die gebruikt werden om lyrische poëzie
te begeleiden. Om die reden zijn ze bij
uitstek geschikt voor de begeleiding van
de korte sonnetten, zegt Kate Moore. ‘Het
ensemble vroeg mij om een nieuw werk te
schrijven voor het Partch-instrumentarium.
Net in die tijd speelde ik met het plan om
het geschreven werk van Isabella di Morra
op muziek te zetten. De instrumenten
zijn monumentale sculpturen, en lijken
op buitensporig grote instrumenten uit
de renaissance. Bovendien past de reine
stemming bij de muzikale stijl uit die tijd, en
de instrumenten hebben met hun ontwerp
en omvang weg van kastelen, groots en
mysterieus, prachtig en ontzagwekkend.’
Kate Moore: ‘Ik zag Isabella
zitten met haar luit op
schoot, terwijl ze naar
buiten kijkt en naar de zang
van vogels luistert.’
‘De sonnetten, korte gedichten, hebben
een strikte formele structuur. Ze bieden
ontroerende inkijkjes in Isabella’s geest. Het
zijn korte liederen die goed passen bij de
kithara, de lier, de gitaren en de dubbelfluit.
Ik heb instrumentale tussenstukken
geschreven als aanvullingen bij de liederen,
om aspecten van haar leefomgeving uit
te beelden, zoals de rivier en de bergen.
Daarmee construeer ik niet alleen een
verhaallijn, maar geef ik ook een indruk van
haar fysieke omgeving om zo een licht te
laten schijnen op haar innerlijke wereld.’
‘Tijdens het componeren stelde ik me
haar stem voor en zag ik haar zitten bij
een venster dat overschaduwd werd door
wijnranken. In mijn verbeelding zit ze met
haar luit op schoot, terwijl ze naar buiten
kijkt en naar de zang van vogels luistert
en flarden muziek hoort die door de vallei
opklinkt uit de marktplaats in de verte.’
Interlude
Kate Moore heeft twee teksten van
Franciscus van Assisi voorzien van muziek:
Deus Meus et Omnia en Cantico del Sole.
Cantico del Sole is het eerste lied geschreven
in modern Italiaans en het eerste lied dat
de Lauda-vorm heeft. De structuur is een
prototype voor Isabella’s Canzoni die te
horen zijn in het tweede deel. In het tweede
gedicht daarvan roept ze aan het begin van
elke strofe de Heer aan (Signor), op dezelfde
manier waarop Franciscus in elke strofe de
heer prijst: Laudato si mi signore. ‘Ik houd
enorm van de Cantico del Sole van Sint
Franciscus’, zegt Moore. ‘Ik kan begrijpen
waarom de uitstraling van dit lied mensen
eeuwenlang heeft geïnspireerd. Ik kreeg
de kans om de tekst voor mezelf te zetten
in 2021 toen de gemeente Sant’ Egidio mij
de opdracht gaf een nieuwe compositie
te schrijven voor het jubileum van hun
orgel in de Mozes en Aaronkerk aan het
5

Toelichting
Waterlooplein. De première vond plaats op
3 oktober, de vooravond van het feest van
Sint Franciscus.’
Part II: Canzone
De instrumentatie van het Scordature
Ensemble en het Herz Ensemble
completeren elkaar. Terwijl het ene in
reine intonatie speelt, gebruikt het Herz
Ensemble de gelijkzwevende stemming die
gangbaar is in westerse muziek. Daarnaast
zijn ze sterk verschillend in hun kleuring.
In beide delen treedt Alfrun Schmid van
Scordatura op als solist. Wishful Singing
is in de tweede cyclus toegevoegd aan
het Herz Ensemble. De vijf vrouwen van
Wishful Singing vertegenwoordigen de
ziel van Isabella en geven uiting aan de
neoplatonische ondertoon van haar filosofie,
waarin de ziel en het lichaam gescheiden
raken. Ze geven ook de vertrekkende
ziel van Isabella een stem, terwijl haar
lichaam de dood nadert. ‘Haar ziel leeft
voort in het lied’, aldus Moore. ‘Het grotere
ensemble past bij het expressieve en breder
uitgewerkte karakter van haar Canzoni,
epische en transcendentale ballades. Door de
renaissanceteksten in handen te leggen van
een modern ensemble, breng ik de gedichten
over naar onze eigen tijd, de 21e eeuw, waar
de expressieve aard van Isabella’s stijl in
thuis is. Zo verschijnt ze op het podium als
een moderne vrouw.’
René van Peer
6

Toelichting
Portret uit de tijd van Isabella de Morra
7

Liedteksten
Kate Moore
Isabella
Tekst: Isabella di Morra (ca. 1520 - 1545 of 1546)
I fieri assalti
I fieri assalti di crudel Fortuna
scrivo piangendo, e la mia verde etate;
me che ’n sì vili ed orride contrate
spendo il mio tempo senza loda alcuna.
Degno il sepolcro, se fu vil la cuna,
vo procacciando con le Muse amate;
e spero ritrovar qualche pietate
malgrado de la cieca aspra importuna,
e col favor de le sacrate Dive,
se non col corpo, almen con l’alma sciolta
essere in pregio a più felice rive.
Questa spoglia, dov’or mi trovo involta,
forse tale alto Re nel mondo vive
che ’n saldi marmi la terrà sepolta.
Sacra Giunone
Sacra Giunone, se i volgari amori
son de l’alto tuo cor tanto nemici,
i giorni e gli anni miei chiari felici
fa’ con tuoi santi e ben concessi ardori.
A voi consacro i miei verginei fiori,
a te, o dea, e ai tuoi pensieri amici,
o de le cose sola alme beatrici,
che colmi il ciel de’ tuoi soavi odori.
Huilend schrijf ik over de woeste aanvallen
van de wrede Fortuna, en over mijn prille jaren,
hoe ik in zo’n verschrikkelijk onheilsoord
mijn dagen slijt, zonder ooit een lovend woord.
Al werd ik voor ongeluk geboren, ik streef
een waardig graf na, met mijn geliefde Muzen,
en ik hoop enig medelijden te ondervinden,
ondanks die blinde, hardvochtige, die mij kwelt,
en met de gunst van de heilige godinnen
– niet in lichaam, maar tenminste in ziel bevrijd –
te worden geprezen aan gelukkiger kusten.
Misschien leeft er op aarde zo’n verheven vorst,
dat hij ’t aards omhulsel dat mij nu omkleedt
in bestendig marmer zal laten rusten.
Heilige Juno, als jouw zuiver, edelmoedig hart
de wereldlijke liefde zo vijandig is gezind,
laat mijn levensdagen dan gelukkig stralen
door gewijde hartstocht, welwillend
geschonken.
Mijn maagdelijke bloem wijd ik aan jou,
Godin, en aan jouw goedgunstige gedachten:
heel de hemel vervul je van jouw zoete geuren,
o enige onder de milde, zegenende krachten!
8

Liedteksten
Cingimi al collo un bello aurato laccio
de’ tuo’ più cari ed umili soggetti,
che di servir a te sola procaccio.
Guida Imeneo con sì cortesi affetti
e fa’ sì caro il nodo ond’io mi allaccio,
ch’una sola alma regga i nostri petti.
Fortuna che sollevi
Fortuna che sollevi in alto stato
ogni depresso ingegno, ogni vil core,
or fai che ’l mio in lagrime e ’n dolore
viva più che altro afflitto e sconsolato.
Veggio il mio Re da te vinto e prostrato
sotto la rota tua, pieno d’orrore,
lo qual, fra gli altri eroi, era il maggiore
che da Cesare in qua fusse mai stato.
Son donna, e contra de le donne dico
che tu, Fortuna, avendo il nome nostro,
ogni ben nato cor hai per nemico.
E spesso grido col mio rozo inchiostro
che chi vuole esser tuo più caro amico
sia degli uomini orrendo e raro mostro.
Omgeef mijn hals met de mooie gouden
keten
die alleen jouw meest trouwe volgelingen
dragen,
want jou te dienen is mijn enig streven.
Vervul Hymen met zulke nobele gevoelens,
en maak de knoop waarin ik mij verstrik zo
zoet,
dat onze harten kloppen als door één ziel.
Fortuna, jij die ieder beperkt talent, ieder
armzalig hart tot de grootste hoogten verheft,
mijn hart doe je in tranen en treurnis leven,
ontroostbaar, en meer dan enig ander
bedroefd.
Ik zie mijn Koning door jou overwonnen,
verpletterd onder jouw wiel, vol ontzetting,
hij die de grootste was onder alle helden
die sinds Julius Caesar het licht hebben
gezien.
Vrouw ben ik, en tegen vrouwen spreek ik
mij uit:
Fortuna, jij die tot ons geslacht behoort,
bent ieder edelmoedig hart vijandig gezind.
Vaak schreeuw ik uit, met mijn onbeholpen
pen:
hij, die jouw meest dierbare vriend wil zijn,
moet wel een monster zijn onder de mensen.
9

Liedteksten
Quanto pregiar ti puoi
Quanto pregiar ti puoi, Siri mio amato,
de la tua ricca e fortunata riva
e de la terra, che da te deriva
il nome, ch’al mio cor oggi è sì grato;
s’ivi alberga colei, che ’l cielo irato
può far tranquillo e la mia speme viva,
malgrado de l’acerba e cruda Diva,
ch’ogni or s’esalta del mio basso stato.
Non men l’odor de la vermiglia Rosa
di dolce aura vital nodrisce l’alma
che soglian farsi i sacri Gigli d’oro.
Sarà per lei la vita mia gioiosa,
de’ grievi affanni deporrò la salma
e queste chiome cingerò d’alloro.
D’un alto monte
D’un alto monte onde si scorge il mare
miro sovente io, tua figlia Isabella,
s’alcun legno spalmato in quello appare,
che di te, padre, a me doni novella.
Ma la mia adversa e dispietata stella
non vuol ch’alcun conforto possa entrare
nel tristo cor, ma, di pietà rubella,
la calda speme in pianto fa mutare.
Ch’io non veggo nel mar remo né vela
(così deserto è lo infelice lito)
che l’onde fenda o che la gonfi il vento.
Mijn geliefde Siri, wat kan jij je beroemen
op jouw vruchtbare en gelukkige oevers,
op dit land, dat aan jou haar naam ontleent,
en dat mijn hart nu zo welgevallig is.
Hier woont zij, die de vertoornde hemel
tot bedaren brengt, die mijn hoop doet leven,
ondanks de felle, bittere Godin, die zich
altijd verheugt over mijn erbarmelijk bestaan.
De geur van deze scharlaken Roos voedt
mijn ziel niet minder met zoete levensadem,
dan de gouden Lelies plachten te doen.
Zij zal mijn leven van geluk vervullen,
ik zal mij ontdoen van mijn zware zorgenlast,
en mijn haren omkransen met laurier.
Hoog op een bergtop die uitkijkt op zee
sta ik, jouw dochter Isabella, steeds weer te
turen,
of er geen een schip aan de einder verschijnt,
dat mij, o vader, nieuws brengt van jou.
Maar mijn ster, die genadeloze vijand,
laat nog geen sprankje troost de weg vinden
naar mijn droevig hart, en laat zonder
erbarmen
al mijn vurige hoop teloor gaan in tranen.
En daar ik geen scheepsriem deze golven
zie doorklieven, geen zeil zie bollen in de
wind,
(zo verlaten zijn deze troosteloze kusten!)
10

Liedteksten
Contra Fortuna alor spargo querela
ed ho in odio il denigrato sito,
come sola cagion del mio tormento.
Torbido Siri
Torbido Siri, del mio mal superbo,
or ch’io sento da presso il fin amaro,
fa’ tu noto il mio duolo al Padre caro,
se mai qui ’l torna il suo destino acerbo.
Dilli come, morendo, disacerbo
l’aspra Fortuna e lo mio fato avaro
e, con esempio miserando e raro,
nome infelice a le tue onde serbo.
Tosto ch’ei giunga a la sassosa riva
(a che pensar m’adduci, o fiera stella,
come d’ogni mio ben son cassa e priva!),
inqueta l’onde con crudel procella
e di’: – Me accreber sì, mentre fu viva,
non gli occhi no, ma i fiumi d’Isabella.
stort ik mijn klachten uit tegen Fortuna,
en koester mijn haat voor dit vervloekte oord,
dat de volle schuld draagt voor mijn ellende.
Woelige Siri, ongevoelig voor mijn ellende,
maak, nu ik mijn bittere einde voel naderen,
mijn verdriet bekend aan mijn dierbare vader,
als zijn wrede lot hem ooit weer laat keren.
Zeg hem hoe ik, door te sterven, Fortuna’s
wreedheid en mijn hebzuchtige noodlot
verzacht,
hoe ik mijn ongeluksnaam bewaar in jouw
golven,
als zeldzaam en treurig toonbeeld van smart.
Zodra hij deze rotsige oevers bereikt,
(wrede sterren, bij die gedachte besef ik,
hoezeer ik beroofd ben van al wat mij lief is!)
laat je golven dan kolken door een wilde
storm,
en zeg: ‘Zo deden mij zwellen, toen zij nog
leefde,
niet de ogen van Isabella, maar haar
tranenstromen!’
11

Liedteksten
Deus meus et omnia
Tekst: Franciscus van Assisi
Deus meus et omnia
Mijn God, mijn alles
Cantico del Sole
Tekst: Franciscus van Assisi
Altissimu, omnipotente bon Signore,
Tue so le laude, la gloria e l’honore et onne
benedictione.
Ad Te solo, Altissimo, se konfano,
et nullu homo ène dignu te mentouare.
Laudato si, mi Signore, cum tucte le Tue
creature,
spetialmente messor lo frate Sole,
lo qual è iorno, et allumini noi per lui.
Et ellu è bellu e radiante cum grande
splendore:
de Te, Altissimo, porta significatione.
Laudato si, mi Signore, per sora Luna e le
stelle:
in celu l’ài formate clarite et pretiose et belle.
Laudato si, mi Signore, per frate Uento
et per aere et nubilo et sereno et onne
tempo,
per lo quale, a le Tue creature dài
sustentamento.
Laudato si, mi Signore, per sor’Acqua,
la quale è multo utile et humile et pretiosa et
casta.
Allerhoogste, almachtige, goede Heer,
van U zijn de lof, de roem, de eer en alle
zegen.
U alleen, Allerhoogste, komen zij toe
en geen mens is waardig uw naam te noemen.
Wees geprezen, mijn Heer met al uw
schepselen,
vooral door mijnheer broeder zon,
die de dag is en door wie Gij ons verlicht.
En hij is mooi en straalt met grote pracht;
van U, Allerhoogste, draagt hij het teken.
Wees geprezen, mijn Heer, door zuster maan
en de sterren.
Aan de hemel hebt Gij ze gevormd, helder en
kostbaar en mooi.
Wees geprezen, mijn Heer, door broeder wind
en door de lucht, bewolkt of helder, en ieder
jaargetijde,
door wie Gij het leven van uw schepselen
onderhoudt.
Wees geprezen, mijn Heer, door zuster water,
die heel nuttig is en nederig, kostbaar en
kuis.
12

Liedteksten
Laudato si, mi Signore, per frate Focu,
per lo quale ennallumini la nocte:
ed ello è bello et iucundo et robustoso et
forte.
Laudato si, mi Signore, per sora nostra matre
Terra,
la quale ne sustenta et gouerna,
et produce diuersi fructi con coloriti fior et
herba.
Laudato si, mi Signore, per quelli ke
perdonano per lo Tuo amore
et sostengono infirmitate et tribulatione.
Beati quelli ke ‘l sosterranno in pace,
ka da Te, Altissimo, sirano incoronati.
Laudato si, mi Signore, per sora nostra Morte
corporale,
da la quale nullu homo uiuente pò skappare:
guai a quelli ke morrano ne le peccata
mortali;
beati quelli ke trouarà ne le Tue sanctissime
uoluntati,
ka la morte secunda no ‘l farrà male.
Laudate et benedicete, mi Signore, et
rengratiate
e seruiteli cum grande humilitate.
Wees geprezen, mijn Heer, door broeder vuur,
door wie Gij voor ons de nacht verlicht;
en hij is mooi en vrolijk, stoer en sterk.
Wees geprezen, mijn Heer, door onze zuster,
moeder aarde,
die ons voedt en leidt,
en allerlei vruchten voortbrengt, bonte
bloemen en planten.
Wees geprezen, mijn Heer, door wie omwille
van uw liefde
vergiffenis schenken, en ziekte en
verdrukking dragen.
Gelukkig wie dat dragen in vrede,
want door U, Allerhoogste, worden zij
gekroond.
Wees geprezen, mijn Heer, door onze zuster
de lichamelijke dood,
die geen levend mens kan ontvluchten.
Wee hen die in doodzonde sterven;
gelukkig wie zij in uw allerheiligste wil vindt,
want de tweede dood zal hun geen kwaad
doen.
Prijs en zegen mijn Heer,
en dank en dien Hem in grote nederigheid.
13

Liedteksten
Poscia
Poscia che al bel desir troncate hai l’ale,
che nel mio cor sorgea, crudel Fortuna,
sì che d’ogni tuo ben vivo digiuna,
dirò con questo stil ruvido e frale
alcuna parte de l’interno male
causato sol da te fra questi dumi,
fra questi aspri costumi
di gente irrazional, priva d’ingegno,
ove senza sostegno
son costretta a menare il viver mio,
qui posta da ciascuno in cieco oblio.
Tu, crudel, de l’infanzia in quei pochi anni
del caro genitor mi festi priva,
che, se non è già pur ne l’altra riva,
per me sente di morte i grevi affanni.
ché ’l mio penar raddoppia gli suoi danni.
Cesar gli vieta il poter darmi aita.
O cosa non più udita,
privar il padre di giovar la figlia!
Così, a disciolta briglia
seguitata m’hai sempre, empia Fortuna,
cominciando dal latte e da la cuna.
Quella ch’è detta la fiorita etade,
secca ed oscura, solitaria ed erma
tutta ho passata qui cieca ed inferma,
senza saper mai pregio di beltade.
È stata per me morta in te pietade,
e spenta l’hai in altrui, che potea sciorre
e in altra parte porre
dal carcer duro il vel de l’alma stanca,
Nu jij, wrede Fortuna, de vleugels hebt
ontnomen
aan de mooie droom die oprees in mijn hart,
leef ik hongerend naar al jouw gaven.
In zwakke, breekbare woorden
zal ik spreken van mijn innerlijke nood,
omgeven door doornstruiken,
door de ruwe gebruiken
van redeloze lieden, zonder enig talent.
Door jou alleen ben ik gedwongen
hier zonder enige soelaas mijn leven te
leiden,
veroordeeld tot blinde vergetelheid.
In mijn vluchtige kinderjaren, wrede godin,
beroofde je mij van mijn dierbare vader,
die, als hij tenminste nog in leven is,
om mij door dodelijke zorgen wordt gekweld,
want mijn pijn verdubbelt zijn ellende.
De keizer verbiedt hem mij te hulp te
schieten:
wie heeft ooit zoiets gehoord,
dat een vader zijn eigen kind niet mag
bijstaan!
Zo heb je mij, verdorven Fortuna,
steeds nagezeten, met ongebreidelde drift,
al sinds ik een zuigeling was in de wieg.
De zogeheten bloei der jeugd was voor mij
schraal en duister, eenzaam en verloren,
ik leefde hier, krachteloos en blind,
zonder ooit mijn schoonheid te horen prijzen.
Alle medelijden is in jou gestorven,
en je doofde het in diegene, die het lichaam
dat mijn vermoeide ziel omgeeft
uit haar wrede kerker weg kon voeren en
bevrijden.
14

Liedteksten
che, come neve bianca
dal sol, così da te si strugge ogni ora
e struggerassi infin che qui dimora.
Qui non provo io di donna il proprio stato
per te, che posta m’hai in sì ria sorte
che dolce vita mi saria la morte.
I cari pegni del mio padre amato
piangon d’intorno. Ahi, ahi, misero fato,
mangiare il frutto, ch’altri colse, amaro
quei che mai non peccaro,
la cui semplicità faria clemente
una tigre, un serpente,
ma non già te, ver noi più fiera e rea.
ch’al figlio Progne ed al fratel Medea.
Dei ben, che ingiustamente la tua mano
dispensa, fatta m’hai tanto mendica,
che mostri ben quanto mi sei nemica,
in questo inferno solitario e strano
ogni disegno mio facendo vano.
S’io mi doglio di te sì giustamente
per isfogar la mente,
da chi non son per ignoranza intesa
i’ son, lassa, ripresa:
ché, se nodrita già fossi in cittade,
avresti tu più biasmo, io più pietade.
Zoals witte sneeuw die smelt in de zon
ga ik ieder moment te gronde,
en zal ik te gronde gaan, zolang ik hier moet
blijven.
Ik leef hier niet een vol bestaan als vrouw:
door jou trof mij zo’n ellendig lot,
dat de dood mij zoeter zou zijn, dan dit leven.
De dierbare zonen van mijn geliefde vader
huilen hier om mij heen. Ach, wat toch een
lot!
Zij dragen geen schuld, maar eten
de bittere vruchten die door anderen zijn
geplukt!
Hun eenvoud zou een tijgerin,
een slang nog mild kunnen stemmen,
maar niet jou – jij bent ons nog wreder
gezind
dan Medea haar broer, en Procne haar kind.
Door mij tot bedelaarster te maken
van de gaven, die jouw hand zo ongelijk
verdeelt,
laat je zien hoezeer je mij vijandig bent
in deze hel, zo vreemd en verloren,
waarin al mijn plannen teniet worden gedaan.
Als ik mij, om mijn hart te luchten,
met recht over jou beklaag,
treffen mij, ongelukkige, verwijten
van onwetenden, die mij niet begrijpen.
Als ik in de stad tot wasdom was gekomen,
viel jou meer blaam, mij meer mededogen ten
deel.
15

Liedteksten
Baston i figli de la fral vecchiezza
esser dovean di mia misera madre;
ma per le tue procelle inique ed adre
sono in estrema ed orrida fiacchezza:
e spenta in lor sarà la gentilezza
dagli antichi lasciata a questi giorni,
se dagli alti soggiorni
pietà non giunge al cor del Re di Francia,
che, con giusta bilancia
pesando il danno, agguaglie la mercede
secondo il merto di mia pura fede.
Ogni mal ti perdono,
né l’alma si dorrà di te giamai
se questo sol farai
(ahi, ahi, Fortuna, e perché far no ’l dêi?)
che giungano al gran Re gli sospir miei.
Signor
Signor, che insino a qui
Signor, che insino a qui, tua gran mercede
con questa vista mia caduca e frale
spregiar m’hai fatto ogni beltà mortale,
fammi di tanto ben per grazia erede,
che sempre ami te sol con pura fede
e spregie per innanzi ogni altro oggetto,
con sì verace affetto,
ch’ognun m’additi per tua fida amante
in questo mondo errante,
ch’altro non è, senza il tu’ amor celeste,
ch’un procelloso mar pien di tempeste.
Haar zoons hadden voor mijn arme moeder
de steun van haar zwakke ouderdom moeten
zijn,
maar door jouw vijandige onheilsstormen
vielen zij aan afschuwelijke loomheid ten
prooi.
En in hen zal de edelmoedigheid doven,
die de Ouden nalieten aan onze tijd,
als genade uit het Hemelrijk
het hart van de Franse koning niet bereikt.
Zijn weegschaal weegt eerlijk
mijn tegenspoed, en hij vergoedt die
in mededogen, naar verdienste van mijn
zuiver geloof.
Ik vergeef je alle kwaad,
en nooit zal mijn ziel zich nog beklagen,
als je me slechts dit vergunt,
(en ach, Fortuna, waarom zou je ’t laten?)
dat mijn zuchten de grote Koning bereiken.
Heer, die tot nu toe, in uw grote genade,
deze broze mensenogen van mij
alle sterfelijke schoonheid deed versmaden,
maak mij erfgenaam van zoveel goeds,
dat ik slechts u liefheb, met een zuiver hart,
en al ’t andere om mij heen geringschat,
mijn toewijding zó oprecht,
dat iedereen mij aanwijst als uw trouwe
geliefde,
in deze wereld vol dwaling,
die zonder uw hemelse liefde
niets is dan een woeste zee, door storm
geteisterd.
16

Liedteksten
Signor, che di tua man fattura sei,
ov’ogni ingegno s’affatica in vano,
ritrarre in versi il tuo bel volto umano
or sol per disfogare i desir miei,
ad altri no, ma a me sola vorrei,
ed iscolpirmi il tuo celeste velo,
qual fu quando dal Cielo
scendesti ad abitar la bassa terra
ed a tor l’uom di guerra.
Questa grazia, Signor, mi sia concessa
ch’io mostri col mio stil te a me stessa.
Signor, nel piano spazio di tua fronte
la bellezza del Ciel tutta scolpita
si scorge, e con giustizia insieme unita
de l’alta tua pietade il vivo fonte,
e le pie voglie a perdonarci pronte.
Ombre dei lumi venerandi e sacri,
di Dio bei simulacri,
ciglia, del cor fenestre, onde si mostra
l’alma salute nostra;
occhi che date al sol la vera luce,
che per voi soli a noi chiara riluce!
Signor, cogli occhi tuoi pien di salute
consoli i buoni ed ammonisci i rei
a darsi in colpa di lor falli rei;
in lor s’impara che cosa è virtute.
O mia e tutte l’altre lingue mute,
perché non dite ancor de’ suoi capelli,
tanto del sol più belli
quanto è più bello e chiaro egli del sole?
O chiome uniche e sole,
che, vibrando dal capo insino al collo,
di nuova luce se ne adorna Apollo!
Heer, u bent door eigen hand geschapen,
en zo trachten alle dichters tevergeefs.
Maar ik zou, als vervulling van mijn verlangen,
niet voor anderen, voor mij alleen,
uw menselijk gelaat in verzen willen vangen:
uw hemelse lichaam wil ik verbeelden,
zoals u was, toen u uit de Hemel
neerdaalde om hier op aarde te leven,
en de mensen te verlossen van hun strijd.
Heer, vergun mij de genade
dat ik u met mijn kunst aan mijzelf kan
openbaren.
Heer, op de weidse vlakte van uw gelaat
zie ik heel de hemelse schoonheid
uitgehouwen, met gerechtigheid verbonden,
levende bron van uw mededogen,
uw milde vergiffenis van onze zonden.
Wimpers, schaduw over uw heilige ogen,
die schone afspiegelingen van God,
vensters naar ’t hart, waarin
ons zoete heil zich openbaart:
ogen, jullie schenken de zon haar licht,
slechts door jullie straalt haar licht over ons
uit!
Heer, uw ogen vol van verlossing
troosten wie goed doet, vermanen de zondaar
de schuld voor zijn zonden te bekennen:
zij leren ons wat ware deugd is.
O, mijn tong, en iedere tong die zwijgt,
waarom spreken jullie niet van zijn haren,
die mooier zijn dan de zon,
zoals ook hij de zon in glans en schoonheid
overtreft?
O, uitzonderlijke lokken,
die neergolven van zijn hoofd tot zijn hals,
jullie tooien Apollo met nieuw licht!
17

Liedteksten
Signor, da questa tua divina bocca
di perle e di rubini escon di fore
dolci parole ch’ogni afflitto core
sgombran di duolo e sol piacer vi fiocca
e di letizia eterna ogniun trabocca.
Guancie di fior celesti adorne, e piane
a le speranze umane;
corpo in cui si rinchiuse il Cielo e Dio,
a te consacro il mio:
la mente mia qual fu la tua statura
con gli occhi interni già scorge e misura.
Signor, le mani tue non dirò belle
per non scemar col nome lor beltade,
mani, che molto innanzi ad ogni etade
ci fabricâr la luna, il sol, le stelle:
se queste chiare son, quai saran elle?
Felice terra, in cui le sacre piante
stampâr tant’orme sante!
A la vaghezza del tuo bianco piede
il Ciel s’inchina e cede.
Felice lei, che con l’aurate chiome
le cinse e si scarcò de l’aspre some!
Canzon, quanto sei folle,
poi che nel mar de la beltà di Dio
con sì caldo desio
credesti entrare! Or c’hai ’l camin smarrito,
réstati fuor, ché non ne vedi il lito.
Heer, aan uw goddelijke mond
van parels en robijnen ontspringen
zoete woorden, die ’t verdriet verdrijven
uit ieder verslagen hart: vol plezier dwarrelen
ze neer,
en vervullen iedereen van eeuwige vreugde.
Wangen, getooid met hemelbloesem,
haven voor onze hoop,
lichaam, dat God en Hemel omspant,
aan u wijd ik het mijne:
reeds meten de ogen van mijn geest
de volle omvang van uw gestalte.
Heer, ik noem uw handen niet mooi,
om hun schoonheid niet in woorden te
beperken.
Uw handen, die lang voor ’t begin der tijden
de maan, de zon, de sterren hebben geschapen:
als zij prachtig zijn, wat is dan niet hun maker?
Gelukkige aarde, waarin uw heilige voeten
zoveel sporen hebben gedrukt!
De Hemel buigt zich en wijkt
voor de gratie van uw blanke voet.
Gelukkig is zij, die ze met haar gouden haren
omgaf,
en zich bevrijdde van haar bittere last!
Mijn lied, dwaas ben je,
als je dacht dat je met zulk vurig verlangen
die zee van goddelijke schoonheid
kon betreden! Nu je de weg verloren bent,
geef op, want de kust onttrekt zich aan jouw
zicht.
18

Liedteksten
Ch’e Reina del Ciel
Quel che gli giorni a dietro
noiava questa mia gravosa salma,
di star fra queste selve erme ed oscure,
or sol diletta l’alma;
ché da Dio, sua mercé, tal grazie impetro
che scorger ben mi fa le vie secure
di gire a lui fuor de le inique cure.
Or, rivolta la mente a la Reina
del Ciel, con vera umiltade,
per le solinghe strade
senza intrico mortal l’alma camina
già verso il suo riposo,
che ad altra parte il pensier non inchina,
fuggendo il tristo secol sì noioso,
lieta e contenta in questo bosco ombroso.
Quando da l’orïente
spunta l’Aurora col vermiglio raggio
e ne s’annuncia da le squille il giorno,
allora al gran messaggio
de la nostra salute alzo la mente
e la contemplo d’alte glorie adorno
nel basso tetto, dove fea soggiorno
la gran Madre di Dio c’or regna in Cielo.
Così, godendo nel mio petto umile,
a lei drizzo il mio stile
e ’l fral mio vel di roze veste velo
e sol di servir lei,
non d’altra cura, al cor mi giunge zelo,
seguendo le vestigia di colei
che dal deserto accolta fu tra i Dei.
Wat vroeger mijn lichaam,
mijn aardse last, tot kwelling was,
te zwerven in deze duistere, eenzame wouden,
vervult mijn ziel nu van vreugde:
want God vergunt het mij, in zijn genade,
de veilige wegen te zien, die leiden
naar hem, ver weg van pijnlijke zorgen.
Nu, terwijl mijn geest, vol oprechte deemoed,
zich richt tot de Hemelkoningin,
gaat mijn ziel langs eenzame paden,
vrij van aardse dwaling,
reeds naar haar eeuwige rust.
Nergens anders neigen mijn gedachten,
ik ontvlucht deze ellendige eeuw,
volmaakt gelukkig in dit schaduwrijke bos.
Wanneer in het Oosten
de dageraad rijst met rossige stralen,
en klokjes de nieuwe dag inluiden,
verhef ik mijn geest, naar de
grote boodschapper van ons heil,
en ik denk aan hem, met glorie getooid,
onder het schamele dak waar eens
de Moeder Gods verbleef, die nu heerst in de
Hemel.
Zo, mijn nederig hart vervuld van vreugde,
richt ik mijn woorden tot haar,
hul ik mijn ijle gestalte in ruwe gewaden,
en niets anders beheerst mijn hart,
dan de innige drang om háár te dienen,
in het voetspoor van degene,
die uit de woestijn werd opgenomen onder
de Goden.
19

Liedteksten
Quando da poi fuor sorge
Febo, che fa nel mar la strada d’oro,
tutta m’interna e l’allegrezza immensa
c’ebbe del suo tesoro
quella che tanta grazia or a me porge;
ch’io la riveggio con la mente intensa
mirare il figlio in caritate accensa,
nato fra gli animai, con pio sembiante;
e del sangue che manda al petto il core
nodrire il suo Signore;
e scerno il duce de l’eterno amante
sotto povere veste
spregiar le pompe del vulgo arrogante,
colui che sol pregiò l’aspre foreste
e fu fatto da Dio tromba celeste.
Poi che ’l suo chiaro volto
alzando, da le valli scaccia l’ombra
il biondo Apollo col suo altero sguardo,
un bel pensier m’ingombra:
parmi veder Giesù nel tempio, involto
fra saggi, disputar con parlar tardo,
e lei, per ch’io d’amor m’infiammo ed ardo,
versar dagli occhi, per letizia, pianto.
Questi conforti incontra i duri oltraggi
m’apportan questi faggi,
lungi schivando di sirene il canto;
ché per solinghe vie
il bel gioven, a Dio diletto tanto,
con le sue caste voglie e sante e pie
vide il sentier de l’alte ierarchie.
Wanneer Phoebus zich laat zien,
en zijn gouden spoor door de golven trekt,
word ik doordrongen van de immense vreugde
die ook zij, die mij nu zoveel genade schenkt,
eens vond in haar liefste schat.
Want aandachtig beeld ik me haar in,
hoe zij met vurige liefde kijkt naar haar zoon,
die werd geboren tussen de dieren, met mild
gelaat,
en hoe zij haar Heer voedt met het bloed,
dat haar hart naar haar borst stuwt.
En ik zie hoe de veldheer van die eeuwige
minnaar
in armzalige lompen gehuld,
het vertoon van ’t arrogante volk afwijst:
hij die de woeste wouden verkoos,
werd verkoren door God tot heraut des
Hemels.
Wanneer de blondgelokte Apollo
zijn stralend gelaat opheft, en met trotse blik
de schaduwen verjaagt uit de dalen,
word ik van een mooie gedachte vervuld:
Het is alsof ik Jezus zie in de Tempel, omgeven
door wijzen, hij spreekt in bedachtzame
woorden,
en zij, voor wie ik nu brand van liefde,
laat van geluk haar tranen stromen.
Zo brengen deze beuken
troost voor mijn wrede tegenslagen,
en blijf ik doof voor de zang der Sirenen.
Want de schone jongeling, die God zo liefhad,
ging over eenzame paden
met een vroom en kuis gemoed,
toen hij de weg der hemelse machten zag.
20

Liedteksten
Alzato a mezo il polo
il gran pianeta co’ bollenti rai,
ch’uccide i fiori in grembo a primavera,
s’alcuno vide mai
crucciato il padre contra il rio figliuolo,
così contemplo Cristo, in voce altera
predicando, ammonir la plebe fera
e col cenno, del qual l’Inferno pave,
romper le porte d’ogni duro core,
cacciando il vizio fore.
Quanto ti fu a vedere, o Dea, soave
gli error conversi in cenere
del caro figlio in abito sì grave?
Quanto beata fu chi le sue tenere
membra a Dio consacrò, sacrate a Venere?
E se l’eterno Foco
giunge tant’alto ch’al calar rimira,
ti scorgo, o Signor mio, fra i tuoi fratelli
senza minaccie od ira
del tuo amor infiammarli a poco a poco,
e co’ leggiadri detti e gravi e belli
render beati e pien di grazia quelli,
lor rammentando pur la santa pace.
La gioia del mio cor, ch’amo ed adoro,
contemplo fra coloro,
che i santi esempi tuoi raccoglie e tace.
O via dolce e spedita
trovata già nel vil secol fallace;
e chi ’l primiero fu, dal Ciel m’addita
sol de l’erèmo la tranquilla vita.
De grote planeet is halverwege zijn baan
met zijn gloeiende stralen,
die lentebloemen al in de knop doen sterven.
Als iemand ooit een vader zag,
in woede ontstoken op zijn zondige zoon,
zo stel ik mij Christus voor, die het bandeloze
volk
vermaant met onverbiddelijke stem.
Met een gebaar, dat de Hel doet beven,
breekt hij de poorten van ieder onbuigzaam
hart,
en verdrijft daar alle gebreken.
O Godin, hoe zoet was het,
te zien hoe ‘t streng gelaat van jouw zoon
alle zonden tot as deed vergaan?
Hoe gelukkig was zij, die zijn dierbare
lichaam, aan Venus gewijd, opdroeg aan
God?
Wanneer het eeuwige Vuur zo hoog stijgt,
dat het zich reeds opmaakt om weer onder
te gaan,
zie ik hoe jij, mijn Heer, jouw broers
zonder woede of dreigement
beetje bij beetje aanvuurt met jouw liefde,
hoe je hen met ernstige, bekoorlijke woorden
zalig maakt, en vol van genade,
en de heilige vrede oproept in hun geest.
De vreugde van mijn hart, die ik aanbid en
bemin,
beeld ik mij in temidden van hen,
terwijl zij zwijgend heilige voorbeelden vergaart.
O, om een zoete, voorspoedige weg
te vinden, in dit ellendig, verraderlijk bestaan!
En vanuit de Hemel toont hij, die de eerste
was:
alleen een kluizenaar leeft in rust en vrede.
21

Liedteksten
Per voi, grotta felice,
boschi intricati e rovinati sassi.
Sinno veloce, chiare fonti e rivi,
erbe che d’altrui passi
segnate a me vedere unqua non lice,
compagna son di quelli spirti divi,
c’or là su stanno in sempiterno vivi,
e nel solare e glorïoso lembo
de la madre, del padre e del suo Dio
spero vedermi anch’io
sgombrata tutta dal terrestre nembo,
e fra l’alme beate
ogni mio bel pensier riporle in grembo.
O mie rimote e fortunate strate,
donde adopra il Signor la sua pietate!
Quanto discovre e scalda il chiaro sole,
canzon, è nulla ad un guardo di lei,
ch’è Reina del Ciel, Dea degli dei.
Door jullie, gelukkige grot,
wirwar van wouden, ineengestorte keien,
snelstromende Siri, heldere bronnen en
beekjes,
groene velden, waarin ik nooit
de sporen van andere voeten zal zien,
ga ik nu vergezeld van de goddelijke geesten,
die daarboven in eeuwigheid leven.
En in de plooien van ’t glorierijk zonnekleed
van de moeder, van haar God en Vader,
hoop ik ooit mijzelf te zien,
om, verlost van donkere, aardse wolken,
door gelukkige zielen omgeven,
al mijn gedachten in haar schoot te leggen.
O, mijn afgelegen, gelukkige paden,
waar de Heer zijn genade laat werken!
Hoeveel het zonlicht ook verwarmt en
onthult,
mijn lied, het is niets vergeleken bij één blik
van haar,
die Hemelkoningin is, Godin onder de goden.
Vertaling gedichten Isabella di Morra:
Marjolein van Zuylen
22

Biografieën
Componist
Kate Moore
Kate Moore (1979),
zielsverwant van het
Muziekgebouw in het
seizoen 2018-2019,
behaalde een doctorstitel
aan het Conservatorium
van Sydney en voltooide
de masteropleiding van het
Koninklijk Conservatorium
van Den Haag.
Ook slaagde Moore cum
laude voor haar bachelor
aan de Nationale Universiteit
van Australië in Canberra.
Centrale thema’s in haar
werk zijn zorg voor de natuur,
spiritualiteit en de rol van
vrouwen in muziek en andere
disciplines. Ze gebruikt
ongewone klankbronnen
in haar muziek, waaronder
keramische objecten die
ze zelf gemaakt heeft.
Haar werk is uitgevoerd
in de Carnegie Hall, het
Sydney Opera House en het
Koninklijk Concertgebouw te
Amsterdam en op belangrijke
festivals zoals het Holland
Festival, November Music
en Dag in de Branding.
Ze werkte met diverse
orkesten en ensembles,
waaronder het Radio
Filharmonisch Orkest en
het Omroepkoor, Slagwerk
Den Haag, Amsterdam
Sinfonietta, Nieuw Ensemble,
Bang on a Can All-Stars
foto: Johan Nieuwnhuize
en Asko|Schönberg. In
2017 richtte ze het Herz
Ensemble op. Moore heeft
diverse prijzen ontvangen,
waaronder de Matthijs
Vermeulen Prijs in 2017 en de
Gieskes-Strijbis Podiumprijs
in 2022.
23

Biografieën
Uitvoerenden
Maximilian Ehrhardt
Harp
24
foto: Sabine Delafon
Na vooropleidingen aan
het Landeskonservatorium
für Vorarlberg (Oostenrijk)
en het Konservatorium der
Stadt Zürich studeerde
harpist Maximilian Ehrhardt
(Tettnang, Duitsland) in
2009 cum laude af aan
het Conservatorium van
Amsterdam.
Van 2008 tot 2015 legde
hij toe op een studie
historische harpen bij Mara
Galassi aan de Accademia
Internazionale della Musica
di Milano, die hij met een
master afrondde. Hij treedt
regelmatig op in solorecitals,
theaterproducties,
barokorkesten en
kamermuziekensembles
door heel Europa. Hij
speelde in festivals oude
muziek, onder meer in
Berlijn, Utrecht, Ambronay
en Namen. Ehrhardt is een
van de oprichters van het
ensemble L’Aura Rilucente,
waarmee hij internationaal
optrad. In 2015 kreeg hun
debuut-cd de hoogste score
van recensenten van het
Franse muziekweekblad
Télérama. Als fervent
onderzoeker van het
‘vergeten’ repertoire van de
harp bereidt hij een uitgave
voor van ongepubliceerde
manuscripten uit de 18e
eeuw. Momenteel is hij
artistiek leider van Alte
Musik am Bodensee.
Kaspar Kröner
Countertenor
Kaspar Kröner begon zijn
muzikale opleiding met
een studie altviool aan
de Hochschule für Musik
Hanns Eisler in Berlijn.
Nadat hij zijn altstem
had ontdekt, werd hij aan
hetzelfde instituut begeleid
door Scot Weir, Stewart
Emerson en Wolfram Rieger
bij de eerste stappen
in zijn ontwikkeling als
countertenor.
foto: Maurice Lammerts van Bueren
Kröner zette zijn zangstudie
voort aan de afdeling Oude

Biografieën
Muziek van het Koninklijk
Conservatorium in Den
Haag. Daarnaast volgde
hij masterclasses bij onder
meer het Hilliard Ensemble,
Thomas Quasthoff en Jard
van Nes. Kröner brengt een
gevarieerd repertoire van
liederen, oratorium en opera
als solist en met ensembles
als het Nederlands
Kamerkoor, Amsterdam
Baroque Choir, Huelgas
Ensemble, Cinquecento
en Cappella Amsterdam.
Daarbij werkte hij samen
met dirigenten als Ton
Koopman, Paul van Nevel en
Mike Fentross. In 2015 zong
Kröner de wereldpremiere
van het werk Die Klage
um Linos van componiste
Astrid Kruisselbrink samen
met Asko|Schönberg
onder leiding van Reinbert
de Leeuw. In 2016 zong
hij een solopartij in de
wereldpremière van 72
Angels van Lera Auerbach
met het Nederlands
Kamerkoor en het Raschèr
Saxophone Quartet.
Alfrun Schmid
Mezzosopraan
Alfrun Schmid studeerde
zang, koordirectie en
schoolmuziek in München
en Amsterdam, bij onder
anderen Cora Canne
Meijer. Ze was altijd het
meest gefascineerd door
nieuwe muziek, het liefst in
afwijkende stemmingen.
Samen met Elisabeth Smalt
is ze artistiek leider van
Scordatura Ensemble. Ze
maakt ook deel uit van het
5-koppige Vocaalproject
31 dat 31-toonsmuziek uit
de renaissance, vroege
barok en deze tijd uitvoert,
vaak met het Fokker-orgel
dat staat in de Kleine Zaal
van het Muziekgebouw.
Alfrun speelt regelmatig in
muziektheaterproducties
(traditioneel en experimenteel).
Dit jaar zong ze
bijvoorbeeld in de Tango-
Mattheus met ensemble
Musica Extrema. Met veel
plezier leidt Alfrun twee
amateur-kamerkoren,
Vocaal Ensemble Frascanti
en het AUK kamerkoor.
Samen met dirigente Maria
van Nieukerken richtte ze
tijdens de pandemie ALMA
op, een online initiatief
met koorzangers uit heel
Nederland dat sindsdien in
een mix van live en online
wordt voortgezet.
25

Biografieën
Scordatura
Ensemble
Het Scordatura Ensemble
legt zich toe op het
spelen van repertoire in
microtonale stemmingen die
afwijken van het evenredig
zwevende systeem dat
sinds de 20e eeuw gangbaar
is in de westerse muziek.
Het ensemble werd in 2006
als trio opgericht door Harry
Partch-biograaf Bob Gilmore,
altvioliste Elisabeth Smalt en
zangeres Alfrun Schmid om,
geïnspireerd door Partch,
werk in experimentele
stemmingen uit te voeren.
Na het overlijden van
Gilmore in 2015 voegden
gespecialiseerde musici als
toetsenist Reinier van Houdt
en gitarist Chris Rainier zich
bij de groep. Scordatura heeft
instrumenten laten bouwen
die door Partch ontworpen
zijn: snaarinstrumenten, een
harmonium en gestemde
percussie. Meest recent is
de bass marimba, gebouwd
door Aart Strootman op
basis van instructies die de
componist optekende in zijn
boek Genesis of a Music.
Naast muziek van Partch
voert Scordatura werken uit
van eigentijdse componisten,
zoals Phill Niblock, Anne La
Berge, Aart Strootman, Merijn
Bisschops, James Tenney en
Kate Moore. Het ensemble
heeft opgetreden in Noord-
Amerika en verscheidene
Europese landen en heeft
deelgenomen aan diverse
festivals. Dit jaar is Melodies
uitgebracht, een dubbelcd
met muziek van Frank
Denyer. Deze week kwam
ook Tonality Flux uit, met
Lamento van Kate Moore,
aangevuld met werken van
Aart Strootman, Merijn
Bisschops en Harry Partch.
Scordatura Ensemble:
Alfrun Schmid
mezzosopraan, cloud
chamber bowl, kithara, lier,
tambour
Elisabeth Smalt altviool,
adapted viola, kithara
Chris Rainier adapted
guitar III, kithara, harmonic
canon
Orlando Velazquez bass
marimba, harmonic canon
Lucia Mense blokfluiten,
harmonic canon
Reinier van Houdt
chromelodeon, kithara
26

Biografieën
foto: Charles van Gelder
27

Biografieën
Herz Ensemble
Kate Moore vormde het
Herz Ensemble voor een
concert dat ze in 2017
samenstelde voor het
Orgelpark in Amsterdam.
Het ensemble bestaat uit
verschillende musici die
een gemeenschappelijke
esthetiek delen en
uitermate geïnspireerd zijn
door hedendaagse muziek.
Na meer dan een decennium
te hebben samengewerkt
aan talrijke projecten in
verschillende ensembles
en orkesten bracht Moore
de musici samen voor het
uitvoeren van haar eigen
werk en van tijdgenoten.
Het Herz Ensemble is
vernoemd naar Herz Cycle,
dat Moore in 2015-2016
schreef. Het Herz Ensemble
speelde een belangrijke
rol in de concertserie die
Moore als Zielsverwant
van het Muziekgebouw
samenstelde. De twee
uitgevoerde concerten
Night of the Tarantula
en x gen x werden zeer
gewaardeerd. Samen met
Capella Pratensis, Wishful
Singing en Temko bracht
Herz Ensemble Moore's
Bosch Requiem Lux Aeterna
| VIVID (2018) in première
voor het openingsconcert
van November Music in
's-Hertogenbosch.
Herz Ensemble:
Janneke van Prooijen viool
Jellantsje de Vries altviool
Susanne Rosmolen cello
Sjors van de Mark basgitaar
Annette Schenk basklarinet
Tom Sanderman saxofoon
Mei Yi Lee slagwerk
Geerten van de Wetering
orgel
Laura Sandee piano
Kaspar Kröner countertenor
28

Biografieën
foto: Jeff Zimberlin
29

Biografieën
Wishful Singing
Wishful Singing bestaat uit
vijf klassiek geschoolde
zangeressen die een brede
waaier aan muziekstijlen
brengen, uiteenlopend van
werken uit de renaissance
en de barok tot volksmuziek
en close harmony.
Ook voert Wishful Singing
hedendaags repertoire
uit van componisten als
Kate Moore, Joey Roukens
en Steven Kamperman.
Daarnaast legt het kwintet
zich toe op het gregoriaans.
In samenwerking met
Herman Finkers, een groot
pleitbezorger van deze
muziek, zong Wishful Singing
de Missa en Vespers in
Mysterium en bracht de cd
In Mysterium uit. Wishful
Singing treedt regelmatig
op in Nederlandse zalen
zoals het Concertgebouw in
Amsterdam en op festivals
als November Music en de
Cello Biënnale, maar ook op
buitenlandse festivals als
het City of London Festival.
Ook maakt het ensemble
tournees, onder andere
door Japan, de Verenigde
Staten, Duitsland, Spanje,
Estland en Italië. In juni 2021
is Wishful Singing het project
Zing je sterk gestart. Dit
programma helpt long-Covid
patiënten bij hun herstel
door middel van zang- en
ademoefeningen.
Wishful Singing:
Anne-Christine Wemekamp
eerste sopraan
Maria Goetze tweede
sopraan
Marleen van Os
mezzosopraan
Stella Brüggen eerste alt
Marjolein Stots tweede alt
30

Biografieën
foto: Anne Claire de Breij
31

Verwacht
Vrije radicalen
Asko|Schönberg
Donderdag
avondserie
Do 14 sep 2023
Grote Zaal
20.15 uur
In de biochemie vormen ‘vrije radicalen’ een gevaar
voor cellen en weefsels. In de muziek bieden ze juist
de kans om een andere klankwereld binnen te stappen.
Asko|Schönberg presenteert vijf onorthodoxe geesten, die
zich los weten te maken van conventies en verwachtingen.
Ze spelen met onze tijdwaarneming, dagen ons uit om
microtonale intervallen te omarmen en integreren nietmuzikale
klanken in hun dramaturgie.
Naast eigenzinnige makers van vandaag zoals Chaya
Czernowin, Saad Haddad en de Nederlander Jan van de
Putte – met een vocaal eerbetoon aan de dichter Pessoa –
klinken werken van de twintigste-eeuwse rebellen Ives en
Xenakis. Spanning verzekerd!
Programma: Chaya Czernowin Fast Darkness III / Charles
Ives Three Quarter Tone Piano Pieces / Saad Haddad Aruah
Iannis Xenakis Anaktoria / Jan van de Putte Uma só Divina
Linha
Jan van de Putte
foto: Patricia Werner
32

Verwacht
Serie Calefax
Serie Cappella
Amsterdam
Moeder Aarde
Calefax + Cappella
Amsterdam
Za 30 sep 2023
Grote Zaal
20.15 uur
Moeder Aarde is een universeel begrip, waar iedereen
andere associaties bij heeft. Moeder Aarde geeft, is
vruchtbaar, voedt en ontfermt zich over ons welbehagen.
Moeder Aarde is ook onvergeeflijk en vergeet niets. We
leven nu in een tijd, waarin we ons meer dan voorheen
collectief bewust zouden moeten zijn van het feit dat de
aarde wel zonder de mens zou kunnen, maar de mens niet
zonder de aarde. De huidige situatie is zorgwekkend, maar
ook interessant. Zo moeten we scherpe keuzes maken en
krijgen nieuwe ontwikkelingen een kans.
De internationaal geprezen componist Kate Moore schrijft
voor het programma Moeder Aarde een nieuw werk voor
rietkwintet en koor. In haar nieuwe compositie richt Moore
zich op het menselijk tekort dat ten grondslag ligt aan de
problematische relatie tussen mens en planeet: een gebrek
aan compassie – voor elkaar, onze omgeving en onze aarde.
Frank Ticheli
foto: Charlie Grosso
Programma: Jean-Féry Rebel Les éléments / Josquin
Desprez In principio erat verbum / Kate Moore Compassion
(werktitel) / Antonín Dvořák V prìrode (In de natuur) /
Frank Ticheli Earth Song / Paul Simon The Sound of Silence
Anoniem The Hurrian Hymn / Claudio Monteverdi Hor che ‘l
ciel e la terra / Rudolf Escher These are the days when birds
come back
33

Verwacht
Juni
vr 2 juni / 20.15 uur
De grote Telemann
Akademie für Alte Musik
Berlin + Isabelle Faust
za 3 juni / 20.15 uur
Jazzy toetsenenergie
Yeol Eum Son
zo 4 juni / 11.00 uur /
Kleine Zaal
Pimp My Organ
Ere Lievonen e.a.
wo 7 + do 8 juni / 20.30 uur
Ribingurumu no
Metamorufuoshisu
Toshiki Okada, Dai Fujikura,
Klangforum Wien, chelfitsch
za 10 jun / 20.30 uur
+ zo 11 jun / 15.00 uur
The Bacchae
Elli Papakonstantinou, Ariah
Lester, ODC Ensemble
ma 12 juni / 20.30 uur
How To Live (After You Die)
Lynette Wallworth
di 13 juni / 18.00 uur / A Lab
Auditory Reset 9
Roland Dahinden
do 15 juni / 20.30 uur
Dark Skies
Jamie Man, Blixa Bargeld,
ft. James McVinnie,
Asko|Schönberg, Slagwerk
Den Haag
zo 18 juni / 20.30 uur
To Feel A Thing: A Ritual for
Emergence
adrienne maree brown, Troy
Anthony, The Fire Ensemble
di 20 juni / 20.30 uur
Call for the Company
Raven Chacon, The
Monochrome Project
vr 23 juni / 20.30 uur
Tenebris Suspiria Naturae &
The Way We Are
Kembra Pfahler, Johanna
Constantine
Mis geen enkel concert!
Blijf op de hoogte en schrijf
je in voor onze nieuwsbrief
SoundLAB Workshop
Maak je eigen muziek met de
wonderlijkste instrumenten.
Voor kinderen (7+) met
volwassenen. Elke zondag,
13.00 uur in de Atriumzaal.
Kaartjes via muziekgebouw.nl/
soundlab.
WannaSwing
Op de kade voor het
Muziekgebouw staat de
interactieve muziekinstallatie
WannaSwing van theatermaakster
Caecilia Thunissen
en scenograaf Jan Boiten. Acht
schommels sturen composities
aan van hedendaagse
componisten als Joey Roukens,
Mayke Nas en Rob Zuidam.
Zie voor meer informatie
muziekgebouw.nl/wannaswing
Huil van de Wolff
Elke 22e van de maand
klinkt om 20.00 uur het
geluidsmonument Huil van
de Wolff van Martijn Padding
ter herinnering aan oprichter
van het Muziekgebouw
Jan Wolff (1941 - 2012).
muziekgebouw. nl/
huilvandewolff
Geheimtips
Bijzondere concerten
die je niet mag missen.
muziekgebouw.nl/geheimtips
34

Foto: Erik van Gurp
4’33 grand café
Kom voor of na het concert eten
in 4’33 Grand café. Reserveren:
020 788 2090 of 433grandcafe.nl.
Bij de prijs inbegrepen
Reserveringskosten zijn bij de
kaartprijs inbegrepen.
Ook een drankje, tenzij anders
vermeld op je concertkaartje.
Rondom het concert
- Na aanvang van het concert heb je
geen toegang meer tot de zaal.
- Zet je mobiele telefoon uit voor
aanvang van het concert.
- Het maken van beeld- of
geluidsopnamen in de zaal alleen
met schriftelijke toestemming.
- Algemene Bezoekersvoorwaarden
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Steun het Muziekgebouw
Inkomsten uit kaartverkoop dekken
ten dele onze kosten. Word vriend
of doneer: met jouw extra steun
kunnen we concerten op het
hoogste niveau blijven organiseren.
Meer informatie:
muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven?
Blijf op de hoogte van nieuw
geboekte concerten of ander
nieuws. Volg ons via onze
e-nieuwsbrief (aanmelden op
muziekgebouw.nl/nieuwsbrief),
Facebook, Twitter of Instagram.
Dank!
Wij kunnen niet zonder de steun van
onze vaste subsidiënten en Vrienden
van het Muziekgebouw. Wij zijn hen
daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
druk & printservice
35