You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Do <strong>30</strong> nov <strong>2023</strong><br />
Grote Zaal<br />
20.15 uur<br />
Donderdag<br />
avondserie<br />
<strong>De</strong> <strong>maan</strong> <strong>van</strong> <strong>Rijnvos</strong><br />
<strong>Ives</strong> <strong>Ensemble</strong><br />
Het gratis beschikbaar stellen <strong>van</strong> dit digitale<br />
programmaboekje is een extra service<br />
ter voorbereiding op het concert. Het is<br />
uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie<br />
tijdens het concert te raadplegen via je mobiele<br />
telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de<br />
andere concertbezoekers.<br />
Bij voorbaat dank.
Programma<br />
Donderdag<br />
avondserie<br />
<strong>Ives</strong> <strong>Ensemble</strong><br />
<strong>De</strong> <strong>maan</strong> <strong>van</strong> <strong>Rijnvos</strong><br />
<strong>Ives</strong> <strong>Ensemble</strong><br />
<strong>Ives</strong> <strong>Ensemble</strong>:<br />
Josje ter Haar viool<br />
Emma Breedveld viool<br />
Heleen Hulst altviool<br />
Job ter Haar cello<br />
John Snijders piano<br />
Do <strong>30</strong> nov <strong>2023</strong><br />
Grote Zaal<br />
20.15 – 22.00 uur<br />
ca. 50 minuten voor de pauze<br />
ca. 25 minuten na de pauze<br />
Inleiding<br />
Foyerdeck 1<br />
19.15 – 19.45 uur<br />
Door Huib Ramaer<br />
Dit concert wordt<br />
opgenomen door<br />
de Concertzender<br />
voor een latere<br />
uitzending.<br />
Staat je mobiele telefoon al uit?<br />
Dank je wel.<br />
2
Programma<br />
Ruth Crawford (1901 - 1953)<br />
Suite nr. 2 (1929)<br />
··<br />
Lento<br />
··<br />
Leggiero<br />
··<br />
Allegro energico<br />
Reinbert de Leeuw (1938 - 2020)<br />
Etude voor strijkkwartet (1983/1985)<br />
Laurence Crane (1961)<br />
Piano Quintet (20<strong>11</strong>)<br />
··<br />
First Movement<br />
··<br />
Second Movement<br />
··<br />
Third Movement<br />
··<br />
Fourth Movement<br />
Pauze<br />
Richard <strong>Rijnvos</strong> (1964)<br />
Seléne (2022)<br />
3
Toelichting<br />
Het <strong>Ives</strong> <strong>Ensemble</strong> presenteert Seléne, een <strong>van</strong> de twee stukken die Richard <strong>Rijnvos</strong> tot nu<br />
toe geschreven heeft in een nieuwe cyclus, Kosmoscópio. Daarin reist hij langs de negen<br />
hemellichamen zoals de Griekse wijsgeer en wiskundige die beschreef in zijn ‘harmonie der<br />
sferen’, een systeem waarin de aarde het middelpunt vormde.<br />
Behalve de aarde zijn dat de <strong>maan</strong>, de<br />
zon, de planeten Venus, Mercurius, Mars,<br />
Jupiter en Saturnus en de sterren. Aan elk<br />
<strong>van</strong> deze hemellichamen wijdt <strong>Rijnvos</strong> een<br />
werk. Hij geeft elk de Griekse benaming als<br />
titel. Seléne behandelt de <strong>maan</strong> en volgt de<br />
schijngestalten <strong>van</strong> onze aardse satelliet.<br />
Niet alleen in de muziek, maar ook in het<br />
gebruik <strong>van</strong> belichting en regieaanwijzingen.<br />
Het andere stuk dat hij al geschreven heeft,<br />
Aphrodíte, portretteert Venus en de baan<br />
die deze planeet rond de aarde lijkt te<br />
beschrijven.<br />
Seléne is geplaatst<br />
in een omgeving<br />
<strong>van</strong> werken die<br />
zelden te horen<br />
zijn: Suite nr. 2 <strong>van</strong><br />
de Amerikaanse<br />
componiste Ruth<br />
Crawford, het<br />
uiterst obscure<br />
Etude voor strijkkwartet dat Reinbert<br />
de Leeuw schreef voor het Schönberg<br />
Quartet en het opgewekte Piano Quintet<br />
<strong>van</strong> de Britse componist Laurence<br />
Crane. Het <strong>Ives</strong> <strong>Ensemble</strong>, in dit concert<br />
afwisselend optredend als strijkkwartet<br />
en als pianokwintet, speelt de stukken in<br />
chronologische volgorde, <strong>van</strong> het oudste tot<br />
het meest recente werk. Terwijl de eerste<br />
twee stukken nog geworteld zijn in tradities<br />
uit de eerste helft <strong>van</strong> de vorige eeuw<br />
hebben Crane en <strong>Rijnvos</strong> die losgelaten.<br />
Ruth Crawford<br />
Suite nr. 2<br />
Dit driedelige stuk sluit de vroege periode<br />
af in het werk <strong>van</strong> Ruth Crawford, waarin<br />
vooral invloeden doorklinken <strong>van</strong> Aleksandr<br />
Skrjabin en Dane Rudhyar, met hun nadruk<br />
op de spirituele dimensies <strong>van</strong> muziek.<br />
Een ontmoeting met pianist en componist<br />
Henry Cowell zette haar op het spoor<br />
<strong>van</strong> dissonant counterpoint, een stijl<br />
die aansloot bij haar eigen gebruik <strong>van</strong><br />
dissonanten in muziek.<br />
In Suite nr. 2 zijn beide invloeden te horen.<br />
In de verstilde passages waar het werk mee<br />
opent en afsluit klinkt nog het spiritualisme<br />
door <strong>van</strong> Skrjabin en Rudhyar, maar de<br />
dissonanten en de manier waarop Crawford de<br />
partijen ten opzichte <strong>van</strong> elkaar laat bewegen,<br />
duiden erop dat ze de ideeën <strong>van</strong> Cowell en<br />
geestverwanten als Carl Ruggles en Charles<br />
Seeger, bij wie ze in 1929 compositie ging<br />
studeren, ter harte genomen heeft.<br />
Crawford speelt met de uitersten in de<br />
registers <strong>van</strong> de instrumenten die ze met<br />
enige regelmaat tegenover elkaar plaatst. Ze<br />
4
Toelichting<br />
geeft steeds een andere strijker de solorol.<br />
Ook wisselt ze passages waarin ze het hele<br />
pianokwintet laat spelen af met stukken<br />
waarin alleen de strijkers te horen zijn, of de<br />
piano en een <strong>van</strong> de strijkers. Soms laat ze<br />
strijkers parallel lopen, waarna een <strong>van</strong> hen<br />
uit het gelid breekt en een eigen weg gaat<br />
bewandelen.<br />
Na een bedachtzaam en duister klinkend<br />
Lento heeft het tweede deel aan<strong>van</strong>kelijk een<br />
kordaat karakter, alsof ze de teugels eens flink<br />
aangetrokken heeft. Maar in de laatste maten<br />
keert ze terug naar een Lento. Het Allegro<br />
energico, dat net zo lang is als de eerste twee<br />
korte delen samen, is een energieke dans met<br />
de piano als aanstichter. Net als in het tweede<br />
deel eindigt ze in de laatste maten bij het<br />
tempo waarmee ze de compositie begon.<br />
Reinbert de Leeuw<br />
Etude voor strijkkwartet<br />
<strong>De</strong> Etude voor strijkkwartet die Reinbert de<br />
Leeuw voor het Schönberg Quartet schreef,<br />
is een <strong>van</strong> de weinige composities die hij<br />
op zijn naam schreef. Het is een obscuur<br />
werk, dat sinds de première in 1986 mogelijk<br />
slechts een handvol keren is uitgevoerd.<br />
In een interview met Frits <strong>van</strong> der Waa (in de<br />
Volkskrant <strong>van</strong> 2 mei 1986) vertelt <strong>De</strong> Leeuw<br />
enigszins geringschattend over het werk.<br />
‘Wat er verder ook <strong>van</strong> gevonden wordt, ik<br />
ken geen partituur voor strijkkwartet die<br />
er zo eigenaardig uitziet. Het heet Etude<br />
en dat is precies wat het is. Het stuk is<br />
opgedragen aan altviolist Henk Guittart,<br />
uit waardering voor wat hij al die jaren voor<br />
het Schönberg <strong>Ensemble</strong> gedaan heeft.<br />
Maar ik heb er meteen bij gezegd: als jullie<br />
geen trek hebben om daar zoveel repetities<br />
aan te besteden, want het is een tamelijk<br />
onmenselijke opgave om het te spelen, vind<br />
ik het ook best, dan blijft het liggen. Het kan<br />
me absoluut niet schelen.’ Om er later aan toe<br />
te voegen: ‘Als het zo sterk is dat ik iets te<br />
vertellen heb, dan merk ik het wel.’ Grootste<br />
struikelblokken bij het componeren vond<br />
<strong>De</strong> Leeuw dat hij steeds meer kennis kreeg<br />
<strong>van</strong> de muziekgeschiedenis en dat hij het<br />
moeilijk vond om zijn compositiepraktijk te<br />
combineren met zijn activiteiten als dirigent.<br />
Hij vergelijkt de ritmiek <strong>van</strong> de Etude met de<br />
stijl <strong>van</strong> componeren die Louis Andriessen<br />
bezigde en die geldt als kenmerk <strong>van</strong> de<br />
Haagse School. <strong>De</strong> akkoorden die hij de drie<br />
hoogste strijkers laat spelen lijken aan<strong>van</strong>kelijk<br />
op geluiden <strong>van</strong> een speelgoedaccordeon die<br />
opengetrokken en weer dichtgeduwd wordt.<br />
Daar laat hij de cello tegenin bewegen, terwijl<br />
hij doorlopend de maatsoort wisselt, in snelle<br />
opeenvolging <strong>van</strong> 3/4 naar 3/8 naar 5/8 naar<br />
3/4 naar 7/8, en zo door tot halverwege. Op dat<br />
punt vindt er een omslag plaats. <strong>De</strong> strijkers<br />
gaan lange noten produceren, waarbij steeds<br />
een <strong>van</strong> hen pizzicato speelt en dat doorgeeft<br />
naar de volgende. Vanaf dat punt ook blijft de<br />
maatsoort grotendeels constant. <strong>De</strong> musici<br />
moeten telkens wisselen <strong>van</strong> techniek. <strong>De</strong><br />
Leeuw heeft plotse veranderingen in volume<br />
ingebouwd. <strong>De</strong> benaming Etude is wat dat<br />
betreft goed gekozen.<br />
5
Toelichting<br />
Laurence Crane<br />
Piano Quintet<br />
Het Piano Quintet uit 20<strong>11</strong> was de langste<br />
compositie die Crane tot dan toe geschreven<br />
had. Vergeleken met de koortsachtige<br />
intensiteit en de dichtheid <strong>van</strong> noten in<br />
het stuk <strong>van</strong> Reinbert de Leeuw is dit<br />
kwintet een toonbeeld <strong>van</strong> transparantie en<br />
ogenschijnlijke eenvoud.<br />
Elk deel opent met een akkoord dat C-majeur<br />
en c-mineur combineert. Zo laat Crane<br />
de muziek steeds op twee benen hinken.<br />
Een groot deel <strong>van</strong> de muziek staat in een<br />
onverdroten pompende driekwartsmaat, soms<br />
verruild voor een marstempo dat merkwaardig<br />
met zijn voeten lijkt te slepen, in betrekkelijk<br />
simpel klinkende open akkoorden. Maar<br />
die eenvoud is bedrieglijk. Voor de goede<br />
orde mikt hij <strong>van</strong> tijd tot tijd een 4/4 in de<br />
voortgang. Telkens weer goochelt hij met de<br />
grondtoon aan het begin <strong>van</strong> elke maat. Hij<br />
breidt plotseling een akkoord uit. Hij draait de<br />
volgorde om. Hij geeft het walsje kortstondig<br />
in handen <strong>van</strong> de strijkers. Of hij verandert<br />
het aantal maten dat hij bundelt, <strong>van</strong> drie naar<br />
vier naar twee en weer terug.<br />
In het tweede deel neemt de piano<br />
aan<strong>van</strong>kelijk een thema <strong>van</strong> steeds drie noten<br />
over dat de strijkers eerder gespeeld hebben.<br />
Vervolgens krijgt hij een bescheiden rol met<br />
hooguit enkele akkoorden, terwijl eerst de<br />
altviool en daarna de cello het thema <strong>van</strong> drie<br />
tonen spelen, waarin soms kleine wijzigingen<br />
plaatsvinden, en die rol wat later weer<br />
overdragen aan de piano. <strong>De</strong> manier waarop<br />
de vier delen in elkaar overgaan is volstrekt<br />
logisch. In het laatste deel speelt het kwartet<br />
vrijwel steeds pizzicato, afgewisseld met<br />
lang aangehouden pianoakkoorden. Crane<br />
schreef bovenaan de partituur, ‘Met grote<br />
vastberadenheid en doelgerichtheid. Massief<br />
en krachtig. Zo dicht mogelijk tegen de<br />
regelmaat <strong>van</strong> een metronoom.’ Droog, maar<br />
met een knipoog.<br />
Richard <strong>Rijnvos</strong><br />
Seléne<br />
Seléne (spreek uit selini, met de klemtoon<br />
op de tweede lettergreep) is het tweede<br />
deel <strong>van</strong> de nieuwe cyclus Kosmoscópio, de<br />
zevende <strong>van</strong> Richard <strong>Rijnvos</strong>. <strong>De</strong> cyclus zal<br />
bestaan uit negen delen, dit deel voltooide<br />
hij als eerste.<br />
Nu <strong>Rijnvos</strong> de cyclus Grand Atlas afgesloten<br />
heeft met Australie (volgend jaar in première<br />
in de NTR ZaterdagMatinee), duikt hij de<br />
kosmos in, <strong>van</strong> de aarde naar de sterren. Dat<br />
doet hij aan de hand <strong>van</strong> een wereldbeeld<br />
zoals dat voorgesteld werd door Pythagoras,<br />
waarin de zon het middelpunt is <strong>van</strong> het<br />
heelal. Alle hemellichamen draaien rond onze<br />
planeet in een ‘harmonie der sferen’.<br />
Seléne is geschreven voor strijkkwartet. Het<br />
volgt de schijngestalten <strong>van</strong> de <strong>maan</strong>, <strong>van</strong><br />
nieuwe via wassende en halve <strong>maan</strong> naar<br />
volle <strong>maan</strong> en weer terug. <strong>De</strong> leden <strong>van</strong> het<br />
6
Toelichting<br />
kwartet spelen in een cirkelopstelling, met<br />
de rug naar het publiek, dat om hen heen zit.<br />
Gaandeweg het stuk draaien ze een voor een<br />
om op hun kruk, te beginnen met de cellist,<br />
tot ze alle vier met de rug naar elkaar toe<br />
zitten. Met het draaien gaat ook een lamp aan<br />
bij de betreffende strijker. Zo schijnt bij volle<br />
<strong>maan</strong> het meeste licht. Vervolgens draaien<br />
ze in omgekeerde volgorde terug naar hun<br />
oorspronkelijke positie, en gaan de lampen<br />
een voor een weer uit.<br />
Seléne is <strong>Rijnvos</strong>’ eerste<br />
strijkkwartet en gelijk ook<br />
zijn laatste.<br />
Veel <strong>van</strong> de klanken zijn hoog en flinterdun,<br />
zilverig als het <strong>maan</strong>licht. Die passages<br />
worden afgewisseld met stukken waarin de<br />
instrumenten als losgeslagen door elkaar<br />
heen bewegen. <strong>Rijnvos</strong>: ‘<strong>De</strong> <strong>maan</strong>standen<br />
zelf hebben een polyfone vorm. <strong>De</strong><br />
overgangsfasen zijn monochroom. Dit is mijn<br />
eerste strijkkwartet, en gelijk ook het laatste.<br />
Het is zo’n beladen gegeven. Hoe kun je daar<br />
als bescheiden componist in de 21e eeuw iets<br />
aan toevoegen?’<br />
René <strong>van</strong> Peer<br />
7
Biografieën<br />
Componisten<br />
Ruth Crawford<br />
Ruth Crawford (1901-<br />
1953) was een <strong>van</strong> de<br />
meest vooraanstaande<br />
‘modernisten’ <strong>van</strong> de<br />
Amerikaanse componisten.<br />
Ze was vooral actief in de<br />
jaren twintig en dertig <strong>van</strong><br />
de vorige eeuw.<br />
Via haar pianoleraar Djane<br />
Lavoie-Herz kwam Crawford<br />
in aanraking met de stroming<br />
<strong>van</strong> theosofie en de muziek<br />
<strong>van</strong> Aleksandr Skrjabin.<br />
Ze bracht Crawford ook in<br />
contact met Henry Cowell.<br />
8<br />
Die maakte haar opmerkzaam<br />
op dissonant counterpoint,<br />
een compositiestijl die nauw<br />
aansloot bij haar eigen werk.<br />
In 1929 begon ze aan een<br />
compositiestudie bij Charles<br />
Seeger, met wie ze later<br />
zou trouwen. Niet alleen<br />
was Seeger een <strong>van</strong> de<br />
grondleggers <strong>van</strong> dissonant<br />
counterpoint, hij deed ook<br />
onderzoek naar Amerikaanse<br />
volksmuziek. Onder zijn<br />
invloed stopte ze bijna<br />
volledig met componeren en<br />
ging ze zich bezighouden<br />
met het arrangeren <strong>van</strong><br />
Amerikaanse volksliedjes<br />
voor kinderen. Haar eigen<br />
kinderen werden belangrijke<br />
figuren in de Amerikaanse<br />
folk-revival <strong>van</strong> de jaren<br />
vijftig en zestig.<br />
Reinbert de Leeuw<br />
Dirigent en pianist<br />
Reinbert de Leeuw<br />
(1938 - 2020) werd<br />
nationaal en internationaal<br />
gewaardeerd als groot<br />
kenner en pleitbezorger <strong>van</strong><br />
hedendaagse muziek. Vanaf<br />
de oprichting in 1974 was<br />
hij vaste dirigent <strong>van</strong> het<br />
Schönberg <strong>Ensemble</strong>, nu<br />
Asko|Schönberg.<br />
Daarnaast dirigeerde<br />
hij een groot aantal<br />
andere ensembles en<br />
symfonieorkesten in<br />
binnen- en buitenland,<br />
zoals het Koninklijk<br />
Concertgebouworkest, het<br />
Rotterdams Philharmonisch<br />
Orkest en diverse producties<br />
bij <strong>De</strong> Nationale Opera en<br />
de Nationale Reisopera.<br />
Zijn hele leven is hij een<br />
fervent voorvechter geweest<br />
<strong>van</strong> hedendaagse muziek.<br />
Voor de VPRO maakte<br />
hij met Cherry Duins de<br />
tv-serie Toonmeesters,<br />
waarin hij acht eigentijdse<br />
componisten portretteerde.<br />
Hij was aan het Sydney<br />
Symphony Orchestra<br />
verbonden als artistiek
Biografieën<br />
adviseur voor de series<br />
moderne en hedendaagse<br />
muziek. Ook was hij<br />
artistiek directeur <strong>van</strong> het<br />
Aldeburgh Festival en <strong>van</strong><br />
het Tanglewood Festival<br />
voor hedendaagse muziek<br />
in de Verenigde Staten.<br />
Maar hij greep ook terug op<br />
oudere werken, zoals Via<br />
Crucis <strong>van</strong> Franz Liszt en<br />
de Matthäus Passion <strong>van</strong><br />
Johann Sebastian Bach.<br />
Als pianist werd <strong>De</strong> Leeuw<br />
vooral gewaardeerd om<br />
zijn uitvoeringen <strong>van</strong> Satie.<br />
Hij ontving diverse prijzen<br />
en onderscheidingen voor<br />
zijn baanbrekende werk en<br />
verschillende cd’s werden<br />
bekroond met Edisons.<br />
Voor zijn enorme oeuvre en<br />
buitengewone verdiensten<br />
voor de Nederlandse muziek<br />
ontving hij de Edison<br />
Oeuvreprijs Klassiek 2013. In<br />
2018 ontving hij de jaarlijkse<br />
prijs <strong>van</strong> het Cultuurfonds.<br />
Laurence Crane<br />
Geboren in Oxford<br />
studeerde Laurence Crane<br />
(1961) compositie aan de<br />
Nottingham University.<br />
Hij schrijft voornamelijk<br />
voor de concertzaal,<br />
maar ook voor film,<br />
radio, theater, dans en<br />
installatie. Vaak combineert<br />
hij elektronische en<br />
akoestische instrumenten,<br />
en betrekt hij alledaagse<br />
klankobjecten in zijn<br />
muziek.<br />
Crane presenteert<br />
eenvoudige akkoorden<br />
en intervallen, arpeggio’s,<br />
drones, cadensen,<br />
fragmenten <strong>van</strong> toonladders<br />
en korte stapsgewijze<br />
melodieën in uiteenlopende<br />
configuraties en<br />
opeenvolgingen die hij deels<br />
intuïtief en deels volgens een<br />
formeel schema structureert.<br />
Hij bedenkt een nieuwe<br />
context voor deze figuren,<br />
om een frisse schoonheid te<br />
ontdekken in het vertrouwde<br />
en het alledaagse. Crane<br />
werkt regelmatig met<br />
groepen als het Plus-Minus<br />
<strong>Ensemble</strong>, het <strong>Ives</strong> <strong>Ensemble</strong><br />
(dat een cd met zijn werk<br />
heeft opgenomen) en het<br />
Canadese Quatuor Bozzini.<br />
Zijn werk wordt onder meer<br />
uitgevoerd door Orkest <strong>De</strong><br />
Ereprijs, zangeressen Juliet<br />
Fraser en Loré Lixenberg en<br />
cellisten Rhodri Davies en<br />
Oliver Coates. Crane is als<br />
compositiedocent verbonden<br />
aan de Guildhall School of<br />
Music and Drama in Londen.<br />
Richard <strong>Rijnvos</strong><br />
Richard <strong>Rijnvos</strong> (1964)<br />
concentreert zich sinds<br />
1993 op de verwezenlijking<br />
<strong>van</strong> composities die deel<br />
uitmaken <strong>van</strong> een groter<br />
geheel, te beginnen met<br />
Stanza waar<strong>van</strong> hij drie<br />
versies schreef.<br />
Tussen 1995 en 2000<br />
ontstond de cyclus<br />
Block Beuys, rond een<br />
collectie werken <strong>van</strong><br />
deze kunstenaar in het<br />
Hessisches Landesmuseum<br />
in Darmstadt. Andere cycli<br />
9
Biografieën<br />
hebben steden als New York<br />
en Venetië als onderwerp.<br />
In Grand Atlas belicht<br />
hij de zeven continenten<br />
muzikaal. <strong>De</strong> Riflessi, waar<br />
hij in 2007 aan begon,<br />
vormen een serie ‘companion<br />
pieces’ die <strong>Rijnvos</strong> schrijft<br />
bij composities voor een<br />
bijzondere bezetting.<br />
Hij ontving de Matthijs<br />
Vermeulenprijs opnieuw<br />
voor zijn liederencyclus<br />
Die Kämmersängerin,<br />
uitgevoerd door het <strong>Ives</strong><br />
<strong>Ensemble</strong>. Van 20<strong>11</strong> tot 2017<br />
was hij voor een meerjarige<br />
periode huiscomponist<br />
<strong>van</strong> het Koninklijk<br />
Concertgebouworkest.<br />
Sinds 2009 is <strong>Rijnvos</strong><br />
Hoofd Compositie aan de<br />
Muziekfaculteit <strong>van</strong> Durham<br />
University (Groot-Brittannië).<br />
Hem werd een ‘Higher<br />
Doctorate’ toegekend in juni<br />
2012, en hij bekleedt sinds<br />
2014 een hoogleraarschap.<br />
10<br />
foto: Frank Zweers<br />
Hij ontving prijzen voor<br />
verschillende delen uit zijn<br />
cyclus over New York, de<br />
Matthijs Vermeulenprijs<br />
voor Times Square Dance<br />
en een internationale prijs<br />
voor NYConcerto. Die<br />
laatste compositie werd<br />
ook bekroond met de<br />
Buma Toonzetters Award.
Biografieën<br />
Uitvoerenden<br />
<strong>Ives</strong> <strong>Ensemble</strong><br />
Het <strong>Ives</strong> <strong>Ensemble</strong> is<br />
in 1986 opgericht door<br />
pianist John Snijders. Het<br />
ensemble bestaat uit een<br />
vaste pool <strong>van</strong> dertien<br />
musici die in verschillende<br />
samenstellingen concerten<br />
geven. Het ensemble legt<br />
zich toe op het uitvoeren<br />
<strong>van</strong> ongedirigeerde<br />
kamermuziek <strong>van</strong> na 1900.<br />
Met de eigenzinnige<br />
Amerikaanse componist<br />
Charles <strong>Ives</strong> als naamgever<br />
zoekt het ensemble steeds<br />
naar verrassende muziek.<br />
Met één been in de 20e eeuw,<br />
één been in de 21e eeuw, en<br />
met ogen en oren gericht<br />
op de 22e eeuw. Het <strong>Ives</strong><br />
<strong>Ensemble</strong> speelt historische<br />
foto: Jostijn Ligtvoet Fotografie<br />
muziek <strong>van</strong> onze tijd, muziek<br />
die we in de toekomst zullen<br />
waarderen als ons cultureel<br />
erfgoed. Het ensemble richt<br />
zich op het werk <strong>van</strong> Charles<br />
<strong>Ives</strong>, John Cage, Morton<br />
Feldman, Stefan Wolpe en<br />
hedendaagse componisten<br />
die in de geest <strong>van</strong> deze<br />
21e-eeuwse grootheden<br />
schrijven. Inmiddels<br />
heeft het <strong>Ives</strong> <strong>Ensemble</strong><br />
een groot repertoire aan<br />
opdrachtwerken opgebouwd.<br />
<strong>11</strong>
Verwacht<br />
Cinquantenaires <strong>van</strong> de<br />
zotheid<br />
Het Collectief<br />
Donderdag<br />
avondserie<br />
Do 7 dec <strong>2023</strong><br />
Grote Zaal<br />
20.15 uur<br />
Wij zijn zelf vreselijk beschaafd, daar twijfelt niemand<br />
aan. Dit gaat over de anderen: de mensen bij wie je maar<br />
in het vernis hoeft te krassen of het spuit je tegemoet – de<br />
waanzin, het geweld, de rauwe lust. Het Collectief brengt een<br />
theatraal concert over momenten dat de zotheid overkookte:<br />
de geboorte <strong>van</strong> dada, tijdens de Eerste Wereldoorlog<br />
en het ‘revolutiejaar’ 1968. Het gevarieerde programma<br />
laveert tussen Stravinsky’s opwindende Ragtime en de<br />
‘meubileringsmuziek’ (muzikaal behang) <strong>van</strong> Satie. Sopraan<br />
Liesbeth <strong>De</strong>vos leeft zich uit in de orgastische stemkunst<br />
<strong>van</strong> Luciano Berio en Erwin Schulhoff.<br />
Het Collectief uit België keert terug in het Muziekgebouw na<br />
de succesvolle wereldpremière <strong>van</strong> Specchio <strong>van</strong> Johannes<br />
Schöllhorn in 2022. Met héél ander repertoire. Met zijn gedicht<br />
Karawane, dat geheel uit onzinwoorden bestaat, was Hugo<br />
Ball in 1916 de katalysator <strong>van</strong> dada. <strong>De</strong> Pa<strong>van</strong> nr. 2 <strong>van</strong> Peter<br />
Maxwell Davies is een subversief dansje dat weinig met Purcell<br />
te maken heeft – meer met de al even balorige Serenade <strong>van</strong><br />
Alfred Schnittke. temA <strong>van</strong> Helmut Lachenmann biedt een<br />
theatrale staalkaart <strong>van</strong> geluiden – gelukkig heeft sopraan<br />
<strong>De</strong>vos niet alleen een stralende stem en een volmaakte dictie,<br />
ze is ook een begenadigd actrice.<br />
Liesbeth <strong>De</strong>vos<br />
foto: Bruno Bonansea<br />
Programma: Igor Stravinsky Ragtime voor <strong>11</strong> instrumenten<br />
Helmut Lachenmann temA / Erwin Schulhoff Sonata Erotica<br />
Luciano Berio Sequenza III voor zang solo / Alfred Schnittke<br />
Serenade / Francis Poulenc Rapsodie nègre / Erik Satie<br />
Musique d’ameublement / Peter Maxwell Davies Pa<strong>van</strong> nr. 2<br />
after Purcell / Hugo Ball Karawane<br />
12
Verwacht<br />
Strijkkwartet<br />
Biënnale<br />
Amsterdam<br />
Za 27 jan t/m za 3 feb 2024<br />
Grootste strijkkwartet-festival ter wereld<br />
terug voor de 4de editie!<br />
Acht dagen lang vieren we <strong>van</strong> ‘s morgens<br />
vroeg tot ‘s avonds laat de schoonheid,<br />
veelzijdigheid en kracht <strong>van</strong> het strijkkwartet.<br />
<strong>De</strong> line-up telt vierentwintig strijkkwartetten<br />
en brengt musici en muziek uit alle<br />
windstreken bij elkaar. Ontdek, deel en vier<br />
het strijkkwartet in meer dan 50 concerten,<br />
lezingen, talks en masterclass tijdens de<br />
Strijkkwartet Biënnale Amsterdam.<br />
Quatuor Confluence<br />
foto: Astrid di Crollalanza<br />
Line-up 2024: o.a. Danish String Quartet, Belcea Quartet,<br />
Jerusalem Quartet, Brentano Quartet, Doric String Quartet,<br />
Australian String Quartet, Calder Quartet, Marmen Quartet,<br />
Animato Quartet, Ragazze Quartet, Dudok Quartet, Butter<br />
Quartet, Isidore Quartet, Quatuor Confluence, Quartetto<br />
Indaco en vele anderen. Daarnaast Orkest <strong>van</strong> de 18de eeuw<br />
met violiste Amadine Beyer, Tabea Zimmermann (altviool),<br />
Jelmer de Moed (klarinet), Davóne Tines (bas-bariton), Antoine<br />
Hunter (dans). Met (wereld)premieres <strong>van</strong> Bushra El-Turk,<br />
Seung-Won Oh, James MacMillan, Paul Stanhope e.a.<br />
Kaartverkoop via het Muziekgebouw.<br />
Kijk ook op www.sqba.nl.<br />
13
Verwacht<br />
<strong>De</strong>cember<br />
za 2 dec / 20.15 uur<br />
Frans, Duits én Brits<br />
Simon Keenlyside +<br />
Malcolm Martineau<br />
zo 3 dec / 16.00 uur /<br />
Kleine Zaal<br />
What’s in the air?<br />
Nieuw Amsterdams Peil<br />
di 5 dec / 20.15 uur /<br />
Kleine Zaal<br />
Maar wat er ook gebeurt er<br />
klinkt muziek<br />
Olga Zuiderhoek +<br />
Gerard Bouwhuis<br />
do 7 dec / 12.<strong>30</strong> uur<br />
Shunske Sato +<br />
Shuann Chai<br />
Lunchconcert i.s.m. Nationaal<br />
Muziekinstrumenten Fonds<br />
do 7 dec / 20.15 uur<br />
Cinquantenaires <strong>van</strong> de<br />
zotheid<br />
Het Collectief<br />
vr 8 dec / 20.15 uur<br />
Carmina Burana <strong>van</strong> Orff<br />
Pianoduo Festival<br />
Amsterdam<br />
zo 10 dec / <strong>11</strong>.00 uur /<br />
Kleine Zaal<br />
<strong>De</strong> wondere wereld <strong>van</strong> de<br />
31-toonsmuziek<br />
Vokalprojekt 31<br />
zo 10 dec / 20.<strong>30</strong> uur<br />
Suzanne Ciani<br />
wo 13 dec / 20.15 uur<br />
Rachmaninov voor vier<br />
handen<br />
Alexei Volodin +<br />
Olga Pashchenko<br />
za 16 dec / 15.00 + 19.<strong>30</strong> uur<br />
zo 17 dec / 10.15 + 13.15 uur<br />
Kerstspel<br />
Nieuw Vocaal Amsterdam +<br />
Holland Baroque<br />
ma 18 dec / 20.15 uur<br />
Sternstunde<br />
Holland Baroque + <strong>Ensemble</strong><br />
Polyharmonique<br />
di 19 dec / 20.15 uur<br />
Magnificat<br />
Nederlandse Bachvereniging<br />
do 21 dec / 20.15 uur<br />
Kerst met rising star<br />
Nardus Williams<br />
Orkest <strong>van</strong> de Achttiende<br />
Eeuw<br />
SoundLAB Workshop<br />
Maak je eigen muziek met de<br />
wonderlijkste instrumenten.<br />
Voor kinderen (7+) met<br />
volwassenen in de Atriumzaal<br />
om 13.00 uur op verschillende<br />
zondagen. Kaartjes via<br />
muziekgebouw.nl/soundlab<br />
WannaSwing<br />
Op de kade voor het<br />
Muziekgebouw staat de<br />
interactieve muziekinstallatie<br />
WannaSwing <strong>van</strong> theatermaakster<br />
Caecilia Thunissen<br />
en scenograaf Jan Boiten. Acht<br />
schommels sturen composities<br />
aan <strong>van</strong> hedendaagse<br />
componisten als Joey Roukens,<br />
Mayke Nas en Rob Zuidam.<br />
Zie voor meer informatie<br />
muziekgebouw.nl/wannaswing<br />
Huil <strong>van</strong> de Wolff<br />
Elke 22e <strong>van</strong> de <strong>maan</strong>d<br />
klinkt om 20.00 uur het<br />
geluidsmonument Huil <strong>van</strong><br />
de Wolff <strong>van</strong> Martijn Padding<br />
ter herinnering aan oprichter<br />
<strong>van</strong> het Muziekgebouw<br />
Jan Wolff (1941 - 2012).<br />
muziekgebouw. nl/<br />
huil<strong>van</strong>dewolff<br />
Geheimtips<br />
Bijzondere concerten<br />
die je niet mag missen.<br />
muziekgebouw.nl/geheimtips<br />
14
Foto: Erik <strong>van</strong> Gurp<br />
Op de hoogte blijven?<br />
Mis geen enkel concert en schrijf je<br />
in voor onze nieuwsbrief! Scan de<br />
QR-code of ga naar muziekgebouw.<br />
nl/nieuwsbrief. Of volg ons via<br />
Facebook, LinkedIn of Instagram.<br />
4’33 grand café<br />
Kom voor of na het concert eten<br />
in 4’33 grand café. Reserveren:<br />
020 788 2090 of 433grandcafe.nl.<br />
Rondom het concert<br />
- Na aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> het concert heb je<br />
geen toegang meer tot de zaal.<br />
- Zet je mobiele telefoon uit voor<br />
aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> het concert.<br />
- Het maken <strong>van</strong> beeld- of<br />
geluidsopnamen in de zaal alleen<br />
met schriftelijke toestemming.<br />
- Algemene Bezoekersvoorwaarden<br />
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl<br />
Bij de prijs inbegrepen<br />
Reserveringskosten zijn bij de<br />
kaartprijs inbegrepen.<br />
Ook een drankje, tenzij anders<br />
vermeld op je concertkaartje.<br />
Word Vriend<br />
Inkomsten uit kaartverkoop dekken<br />
ten dele onze kosten.<br />
Word vriend: met jouw steun<br />
kunnen we concerten op het<br />
hoogste niveau blijven organiseren.<br />
Meer informatie:<br />
muziekgebouw.nl/wordvriend<br />
Dank!<br />
Wij kunnen niet zonder de steun <strong>van</strong><br />
onze vaste subsidiënten en Vrienden<br />
<strong>van</strong> het Muziekgebouw. Wij zijn hen<br />
daarvoor zeer erkentelijk.<br />
Druk binnenwerk<br />
druk & printservice<br />
15