28.11.2023 Views

2023 11 30 De maan van Rijnvos - Ives Ensemble

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Do <strong>30</strong> nov <strong>2023</strong><br />

Grote Zaal<br />

20.15 uur<br />

Donderdag<br />

avondserie<br />

<strong>De</strong> <strong>maan</strong> <strong>van</strong> <strong>Rijnvos</strong><br />

<strong>Ives</strong> <strong>Ensemble</strong><br />

Het gratis beschikbaar stellen <strong>van</strong> dit digitale<br />

programmaboekje is een extra service<br />

ter voorbereiding op het concert. Het is<br />

uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie<br />

tijdens het concert te raadplegen via je mobiele<br />

telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de<br />

andere concertbezoekers.<br />

Bij voorbaat dank.


Programma<br />

Donderdag<br />

avondserie<br />

<strong>Ives</strong> <strong>Ensemble</strong><br />

<strong>De</strong> <strong>maan</strong> <strong>van</strong> <strong>Rijnvos</strong><br />

<strong>Ives</strong> <strong>Ensemble</strong><br />

<strong>Ives</strong> <strong>Ensemble</strong>:<br />

Josje ter Haar viool<br />

Emma Breedveld viool<br />

Heleen Hulst altviool<br />

Job ter Haar cello<br />

John Snijders piano<br />

Do <strong>30</strong> nov <strong>2023</strong><br />

Grote Zaal<br />

20.15 – 22.00 uur<br />

ca. 50 minuten voor de pauze<br />

ca. 25 minuten na de pauze<br />

Inleiding<br />

Foyerdeck 1<br />

19.15 – 19.45 uur<br />

Door Huib Ramaer<br />

Dit concert wordt<br />

opgenomen door<br />

de Concertzender<br />

voor een latere<br />

uitzending.<br />

Staat je mobiele telefoon al uit?<br />

Dank je wel.<br />

2


Programma<br />

Ruth Crawford (1901 - 1953)<br />

Suite nr. 2 (1929)<br />

··<br />

Lento<br />

··<br />

Leggiero<br />

··<br />

Allegro energico<br />

Reinbert de Leeuw (1938 - 2020)<br />

Etude voor strijkkwartet (1983/1985)<br />

Laurence Crane (1961)<br />

Piano Quintet (20<strong>11</strong>)<br />

··<br />

First Movement<br />

··<br />

Second Movement<br />

··<br />

Third Movement<br />

··<br />

Fourth Movement<br />

Pauze<br />

Richard <strong>Rijnvos</strong> (1964)<br />

Seléne (2022)<br />

3


Toelichting<br />

Het <strong>Ives</strong> <strong>Ensemble</strong> presenteert Seléne, een <strong>van</strong> de twee stukken die Richard <strong>Rijnvos</strong> tot nu<br />

toe geschreven heeft in een nieuwe cyclus, Kosmoscópio. Daarin reist hij langs de negen<br />

hemellichamen zoals de Griekse wijsgeer en wiskundige die beschreef in zijn ‘harmonie der<br />

sferen’, een systeem waarin de aarde het middelpunt vormde.<br />

Behalve de aarde zijn dat de <strong>maan</strong>, de<br />

zon, de planeten Venus, Mercurius, Mars,<br />

Jupiter en Saturnus en de sterren. Aan elk<br />

<strong>van</strong> deze hemellichamen wijdt <strong>Rijnvos</strong> een<br />

werk. Hij geeft elk de Griekse benaming als<br />

titel. Seléne behandelt de <strong>maan</strong> en volgt de<br />

schijngestalten <strong>van</strong> onze aardse satelliet.<br />

Niet alleen in de muziek, maar ook in het<br />

gebruik <strong>van</strong> belichting en regieaanwijzingen.<br />

Het andere stuk dat hij al geschreven heeft,<br />

Aphrodíte, portretteert Venus en de baan<br />

die deze planeet rond de aarde lijkt te<br />

beschrijven.<br />

Seléne is geplaatst<br />

in een omgeving<br />

<strong>van</strong> werken die<br />

zelden te horen<br />

zijn: Suite nr. 2 <strong>van</strong><br />

de Amerikaanse<br />

componiste Ruth<br />

Crawford, het<br />

uiterst obscure<br />

Etude voor strijkkwartet dat Reinbert<br />

de Leeuw schreef voor het Schönberg<br />

Quartet en het opgewekte Piano Quintet<br />

<strong>van</strong> de Britse componist Laurence<br />

Crane. Het <strong>Ives</strong> <strong>Ensemble</strong>, in dit concert<br />

afwisselend optredend als strijkkwartet<br />

en als pianokwintet, speelt de stukken in<br />

chronologische volgorde, <strong>van</strong> het oudste tot<br />

het meest recente werk. Terwijl de eerste<br />

twee stukken nog geworteld zijn in tradities<br />

uit de eerste helft <strong>van</strong> de vorige eeuw<br />

hebben Crane en <strong>Rijnvos</strong> die losgelaten.<br />

Ruth Crawford<br />

Suite nr. 2<br />

Dit driedelige stuk sluit de vroege periode<br />

af in het werk <strong>van</strong> Ruth Crawford, waarin<br />

vooral invloeden doorklinken <strong>van</strong> Aleksandr<br />

Skrjabin en Dane Rudhyar, met hun nadruk<br />

op de spirituele dimensies <strong>van</strong> muziek.<br />

Een ontmoeting met pianist en componist<br />

Henry Cowell zette haar op het spoor<br />

<strong>van</strong> dissonant counterpoint, een stijl<br />

die aansloot bij haar eigen gebruik <strong>van</strong><br />

dissonanten in muziek.<br />

In Suite nr. 2 zijn beide invloeden te horen.<br />

In de verstilde passages waar het werk mee<br />

opent en afsluit klinkt nog het spiritualisme<br />

door <strong>van</strong> Skrjabin en Rudhyar, maar de<br />

dissonanten en de manier waarop Crawford de<br />

partijen ten opzichte <strong>van</strong> elkaar laat bewegen,<br />

duiden erop dat ze de ideeën <strong>van</strong> Cowell en<br />

geestverwanten als Carl Ruggles en Charles<br />

Seeger, bij wie ze in 1929 compositie ging<br />

studeren, ter harte genomen heeft.<br />

Crawford speelt met de uitersten in de<br />

registers <strong>van</strong> de instrumenten die ze met<br />

enige regelmaat tegenover elkaar plaatst. Ze<br />

4


Toelichting<br />

geeft steeds een andere strijker de solorol.<br />

Ook wisselt ze passages waarin ze het hele<br />

pianokwintet laat spelen af met stukken<br />

waarin alleen de strijkers te horen zijn, of de<br />

piano en een <strong>van</strong> de strijkers. Soms laat ze<br />

strijkers parallel lopen, waarna een <strong>van</strong> hen<br />

uit het gelid breekt en een eigen weg gaat<br />

bewandelen.<br />

Na een bedachtzaam en duister klinkend<br />

Lento heeft het tweede deel aan<strong>van</strong>kelijk een<br />

kordaat karakter, alsof ze de teugels eens flink<br />

aangetrokken heeft. Maar in de laatste maten<br />

keert ze terug naar een Lento. Het Allegro<br />

energico, dat net zo lang is als de eerste twee<br />

korte delen samen, is een energieke dans met<br />

de piano als aanstichter. Net als in het tweede<br />

deel eindigt ze in de laatste maten bij het<br />

tempo waarmee ze de compositie begon.<br />

Reinbert de Leeuw<br />

Etude voor strijkkwartet<br />

<strong>De</strong> Etude voor strijkkwartet die Reinbert de<br />

Leeuw voor het Schönberg Quartet schreef,<br />

is een <strong>van</strong> de weinige composities die hij<br />

op zijn naam schreef. Het is een obscuur<br />

werk, dat sinds de première in 1986 mogelijk<br />

slechts een handvol keren is uitgevoerd.<br />

In een interview met Frits <strong>van</strong> der Waa (in de<br />

Volkskrant <strong>van</strong> 2 mei 1986) vertelt <strong>De</strong> Leeuw<br />

enigszins geringschattend over het werk.<br />

‘Wat er verder ook <strong>van</strong> gevonden wordt, ik<br />

ken geen partituur voor strijkkwartet die<br />

er zo eigenaardig uitziet. Het heet Etude<br />

en dat is precies wat het is. Het stuk is<br />

opgedragen aan altviolist Henk Guittart,<br />

uit waardering voor wat hij al die jaren voor<br />

het Schönberg <strong>Ensemble</strong> gedaan heeft.<br />

Maar ik heb er meteen bij gezegd: als jullie<br />

geen trek hebben om daar zoveel repetities<br />

aan te besteden, want het is een tamelijk<br />

onmenselijke opgave om het te spelen, vind<br />

ik het ook best, dan blijft het liggen. Het kan<br />

me absoluut niet schelen.’ Om er later aan toe<br />

te voegen: ‘Als het zo sterk is dat ik iets te<br />

vertellen heb, dan merk ik het wel.’ Grootste<br />

struikelblokken bij het componeren vond<br />

<strong>De</strong> Leeuw dat hij steeds meer kennis kreeg<br />

<strong>van</strong> de muziekgeschiedenis en dat hij het<br />

moeilijk vond om zijn compositiepraktijk te<br />

combineren met zijn activiteiten als dirigent.<br />

Hij vergelijkt de ritmiek <strong>van</strong> de Etude met de<br />

stijl <strong>van</strong> componeren die Louis Andriessen<br />

bezigde en die geldt als kenmerk <strong>van</strong> de<br />

Haagse School. <strong>De</strong> akkoorden die hij de drie<br />

hoogste strijkers laat spelen lijken aan<strong>van</strong>kelijk<br />

op geluiden <strong>van</strong> een speelgoedaccordeon die<br />

opengetrokken en weer dichtgeduwd wordt.<br />

Daar laat hij de cello tegenin bewegen, terwijl<br />

hij doorlopend de maatsoort wisselt, in snelle<br />

opeenvolging <strong>van</strong> 3/4 naar 3/8 naar 5/8 naar<br />

3/4 naar 7/8, en zo door tot halverwege. Op dat<br />

punt vindt er een omslag plaats. <strong>De</strong> strijkers<br />

gaan lange noten produceren, waarbij steeds<br />

een <strong>van</strong> hen pizzicato speelt en dat doorgeeft<br />

naar de volgende. Vanaf dat punt ook blijft de<br />

maatsoort grotendeels constant. <strong>De</strong> musici<br />

moeten telkens wisselen <strong>van</strong> techniek. <strong>De</strong><br />

Leeuw heeft plotse veranderingen in volume<br />

ingebouwd. <strong>De</strong> benaming Etude is wat dat<br />

betreft goed gekozen.<br />

5


Toelichting<br />

Laurence Crane<br />

Piano Quintet<br />

Het Piano Quintet uit 20<strong>11</strong> was de langste<br />

compositie die Crane tot dan toe geschreven<br />

had. Vergeleken met de koortsachtige<br />

intensiteit en de dichtheid <strong>van</strong> noten in<br />

het stuk <strong>van</strong> Reinbert de Leeuw is dit<br />

kwintet een toonbeeld <strong>van</strong> transparantie en<br />

ogenschijnlijke eenvoud.<br />

Elk deel opent met een akkoord dat C-majeur<br />

en c-mineur combineert. Zo laat Crane<br />

de muziek steeds op twee benen hinken.<br />

Een groot deel <strong>van</strong> de muziek staat in een<br />

onverdroten pompende driekwartsmaat, soms<br />

verruild voor een marstempo dat merkwaardig<br />

met zijn voeten lijkt te slepen, in betrekkelijk<br />

simpel klinkende open akkoorden. Maar<br />

die eenvoud is bedrieglijk. Voor de goede<br />

orde mikt hij <strong>van</strong> tijd tot tijd een 4/4 in de<br />

voortgang. Telkens weer goochelt hij met de<br />

grondtoon aan het begin <strong>van</strong> elke maat. Hij<br />

breidt plotseling een akkoord uit. Hij draait de<br />

volgorde om. Hij geeft het walsje kortstondig<br />

in handen <strong>van</strong> de strijkers. Of hij verandert<br />

het aantal maten dat hij bundelt, <strong>van</strong> drie naar<br />

vier naar twee en weer terug.<br />

In het tweede deel neemt de piano<br />

aan<strong>van</strong>kelijk een thema <strong>van</strong> steeds drie noten<br />

over dat de strijkers eerder gespeeld hebben.<br />

Vervolgens krijgt hij een bescheiden rol met<br />

hooguit enkele akkoorden, terwijl eerst de<br />

altviool en daarna de cello het thema <strong>van</strong> drie<br />

tonen spelen, waarin soms kleine wijzigingen<br />

plaatsvinden, en die rol wat later weer<br />

overdragen aan de piano. <strong>De</strong> manier waarop<br />

de vier delen in elkaar overgaan is volstrekt<br />

logisch. In het laatste deel speelt het kwartet<br />

vrijwel steeds pizzicato, afgewisseld met<br />

lang aangehouden pianoakkoorden. Crane<br />

schreef bovenaan de partituur, ‘Met grote<br />

vastberadenheid en doelgerichtheid. Massief<br />

en krachtig. Zo dicht mogelijk tegen de<br />

regelmaat <strong>van</strong> een metronoom.’ Droog, maar<br />

met een knipoog.<br />

Richard <strong>Rijnvos</strong><br />

Seléne<br />

Seléne (spreek uit selini, met de klemtoon<br />

op de tweede lettergreep) is het tweede<br />

deel <strong>van</strong> de nieuwe cyclus Kosmoscópio, de<br />

zevende <strong>van</strong> Richard <strong>Rijnvos</strong>. <strong>De</strong> cyclus zal<br />

bestaan uit negen delen, dit deel voltooide<br />

hij als eerste.<br />

Nu <strong>Rijnvos</strong> de cyclus Grand Atlas afgesloten<br />

heeft met Australie (volgend jaar in première<br />

in de NTR ZaterdagMatinee), duikt hij de<br />

kosmos in, <strong>van</strong> de aarde naar de sterren. Dat<br />

doet hij aan de hand <strong>van</strong> een wereldbeeld<br />

zoals dat voorgesteld werd door Pythagoras,<br />

waarin de zon het middelpunt is <strong>van</strong> het<br />

heelal. Alle hemellichamen draaien rond onze<br />

planeet in een ‘harmonie der sferen’.<br />

Seléne is geschreven voor strijkkwartet. Het<br />

volgt de schijngestalten <strong>van</strong> de <strong>maan</strong>, <strong>van</strong><br />

nieuwe via wassende en halve <strong>maan</strong> naar<br />

volle <strong>maan</strong> en weer terug. <strong>De</strong> leden <strong>van</strong> het<br />

6


Toelichting<br />

kwartet spelen in een cirkelopstelling, met<br />

de rug naar het publiek, dat om hen heen zit.<br />

Gaandeweg het stuk draaien ze een voor een<br />

om op hun kruk, te beginnen met de cellist,<br />

tot ze alle vier met de rug naar elkaar toe<br />

zitten. Met het draaien gaat ook een lamp aan<br />

bij de betreffende strijker. Zo schijnt bij volle<br />

<strong>maan</strong> het meeste licht. Vervolgens draaien<br />

ze in omgekeerde volgorde terug naar hun<br />

oorspronkelijke positie, en gaan de lampen<br />

een voor een weer uit.<br />

Seléne is <strong>Rijnvos</strong>’ eerste<br />

strijkkwartet en gelijk ook<br />

zijn laatste.<br />

Veel <strong>van</strong> de klanken zijn hoog en flinterdun,<br />

zilverig als het <strong>maan</strong>licht. Die passages<br />

worden afgewisseld met stukken waarin de<br />

instrumenten als losgeslagen door elkaar<br />

heen bewegen. <strong>Rijnvos</strong>: ‘<strong>De</strong> <strong>maan</strong>standen<br />

zelf hebben een polyfone vorm. <strong>De</strong><br />

overgangsfasen zijn monochroom. Dit is mijn<br />

eerste strijkkwartet, en gelijk ook het laatste.<br />

Het is zo’n beladen gegeven. Hoe kun je daar<br />

als bescheiden componist in de 21e eeuw iets<br />

aan toevoegen?’<br />

René <strong>van</strong> Peer<br />

7


Biografieën<br />

Componisten<br />

Ruth Crawford<br />

Ruth Crawford (1901-<br />

1953) was een <strong>van</strong> de<br />

meest vooraanstaande<br />

‘modernisten’ <strong>van</strong> de<br />

Amerikaanse componisten.<br />

Ze was vooral actief in de<br />

jaren twintig en dertig <strong>van</strong><br />

de vorige eeuw.<br />

Via haar pianoleraar Djane<br />

Lavoie-Herz kwam Crawford<br />

in aanraking met de stroming<br />

<strong>van</strong> theosofie en de muziek<br />

<strong>van</strong> Aleksandr Skrjabin.<br />

Ze bracht Crawford ook in<br />

contact met Henry Cowell.<br />

8<br />

Die maakte haar opmerkzaam<br />

op dissonant counterpoint,<br />

een compositiestijl die nauw<br />

aansloot bij haar eigen werk.<br />

In 1929 begon ze aan een<br />

compositiestudie bij Charles<br />

Seeger, met wie ze later<br />

zou trouwen. Niet alleen<br />

was Seeger een <strong>van</strong> de<br />

grondleggers <strong>van</strong> dissonant<br />

counterpoint, hij deed ook<br />

onderzoek naar Amerikaanse<br />

volksmuziek. Onder zijn<br />

invloed stopte ze bijna<br />

volledig met componeren en<br />

ging ze zich bezighouden<br />

met het arrangeren <strong>van</strong><br />

Amerikaanse volksliedjes<br />

voor kinderen. Haar eigen<br />

kinderen werden belangrijke<br />

figuren in de Amerikaanse<br />

folk-revival <strong>van</strong> de jaren<br />

vijftig en zestig.<br />

Reinbert de Leeuw<br />

Dirigent en pianist<br />

Reinbert de Leeuw<br />

(1938 - 2020) werd<br />

nationaal en internationaal<br />

gewaardeerd als groot<br />

kenner en pleitbezorger <strong>van</strong><br />

hedendaagse muziek. Vanaf<br />

de oprichting in 1974 was<br />

hij vaste dirigent <strong>van</strong> het<br />

Schönberg <strong>Ensemble</strong>, nu<br />

Asko|Schönberg.<br />

Daarnaast dirigeerde<br />

hij een groot aantal<br />

andere ensembles en<br />

symfonieorkesten in<br />

binnen- en buitenland,<br />

zoals het Koninklijk<br />

Concertgebouworkest, het<br />

Rotterdams Philharmonisch<br />

Orkest en diverse producties<br />

bij <strong>De</strong> Nationale Opera en<br />

de Nationale Reisopera.<br />

Zijn hele leven is hij een<br />

fervent voorvechter geweest<br />

<strong>van</strong> hedendaagse muziek.<br />

Voor de VPRO maakte<br />

hij met Cherry Duins de<br />

tv-serie Toonmeesters,<br />

waarin hij acht eigentijdse<br />

componisten portretteerde.<br />

Hij was aan het Sydney<br />

Symphony Orchestra<br />

verbonden als artistiek


Biografieën<br />

adviseur voor de series<br />

moderne en hedendaagse<br />

muziek. Ook was hij<br />

artistiek directeur <strong>van</strong> het<br />

Aldeburgh Festival en <strong>van</strong><br />

het Tanglewood Festival<br />

voor hedendaagse muziek<br />

in de Verenigde Staten.<br />

Maar hij greep ook terug op<br />

oudere werken, zoals Via<br />

Crucis <strong>van</strong> Franz Liszt en<br />

de Matthäus Passion <strong>van</strong><br />

Johann Sebastian Bach.<br />

Als pianist werd <strong>De</strong> Leeuw<br />

vooral gewaardeerd om<br />

zijn uitvoeringen <strong>van</strong> Satie.<br />

Hij ontving diverse prijzen<br />

en onderscheidingen voor<br />

zijn baanbrekende werk en<br />

verschillende cd’s werden<br />

bekroond met Edisons.<br />

Voor zijn enorme oeuvre en<br />

buitengewone verdiensten<br />

voor de Nederlandse muziek<br />

ontving hij de Edison<br />

Oeuvreprijs Klassiek 2013. In<br />

2018 ontving hij de jaarlijkse<br />

prijs <strong>van</strong> het Cultuurfonds.<br />

Laurence Crane<br />

Geboren in Oxford<br />

studeerde Laurence Crane<br />

(1961) compositie aan de<br />

Nottingham University.<br />

Hij schrijft voornamelijk<br />

voor de concertzaal,<br />

maar ook voor film,<br />

radio, theater, dans en<br />

installatie. Vaak combineert<br />

hij elektronische en<br />

akoestische instrumenten,<br />

en betrekt hij alledaagse<br />

klankobjecten in zijn<br />

muziek.<br />

Crane presenteert<br />

eenvoudige akkoorden<br />

en intervallen, arpeggio’s,<br />

drones, cadensen,<br />

fragmenten <strong>van</strong> toonladders<br />

en korte stapsgewijze<br />

melodieën in uiteenlopende<br />

configuraties en<br />

opeenvolgingen die hij deels<br />

intuïtief en deels volgens een<br />

formeel schema structureert.<br />

Hij bedenkt een nieuwe<br />

context voor deze figuren,<br />

om een frisse schoonheid te<br />

ontdekken in het vertrouwde<br />

en het alledaagse. Crane<br />

werkt regelmatig met<br />

groepen als het Plus-Minus<br />

<strong>Ensemble</strong>, het <strong>Ives</strong> <strong>Ensemble</strong><br />

(dat een cd met zijn werk<br />

heeft opgenomen) en het<br />

Canadese Quatuor Bozzini.<br />

Zijn werk wordt onder meer<br />

uitgevoerd door Orkest <strong>De</strong><br />

Ereprijs, zangeressen Juliet<br />

Fraser en Loré Lixenberg en<br />

cellisten Rhodri Davies en<br />

Oliver Coates. Crane is als<br />

compositiedocent verbonden<br />

aan de Guildhall School of<br />

Music and Drama in Londen.<br />

Richard <strong>Rijnvos</strong><br />

Richard <strong>Rijnvos</strong> (1964)<br />

concentreert zich sinds<br />

1993 op de verwezenlijking<br />

<strong>van</strong> composities die deel<br />

uitmaken <strong>van</strong> een groter<br />

geheel, te beginnen met<br />

Stanza waar<strong>van</strong> hij drie<br />

versies schreef.<br />

Tussen 1995 en 2000<br />

ontstond de cyclus<br />

Block Beuys, rond een<br />

collectie werken <strong>van</strong><br />

deze kunstenaar in het<br />

Hessisches Landesmuseum<br />

in Darmstadt. Andere cycli<br />

9


Biografieën<br />

hebben steden als New York<br />

en Venetië als onderwerp.<br />

In Grand Atlas belicht<br />

hij de zeven continenten<br />

muzikaal. <strong>De</strong> Riflessi, waar<br />

hij in 2007 aan begon,<br />

vormen een serie ‘companion<br />

pieces’ die <strong>Rijnvos</strong> schrijft<br />

bij composities voor een<br />

bijzondere bezetting.<br />

Hij ontving de Matthijs<br />

Vermeulenprijs opnieuw<br />

voor zijn liederencyclus<br />

Die Kämmersängerin,<br />

uitgevoerd door het <strong>Ives</strong><br />

<strong>Ensemble</strong>. Van 20<strong>11</strong> tot 2017<br />

was hij voor een meerjarige<br />

periode huiscomponist<br />

<strong>van</strong> het Koninklijk<br />

Concertgebouworkest.<br />

Sinds 2009 is <strong>Rijnvos</strong><br />

Hoofd Compositie aan de<br />

Muziekfaculteit <strong>van</strong> Durham<br />

University (Groot-Brittannië).<br />

Hem werd een ‘Higher<br />

Doctorate’ toegekend in juni<br />

2012, en hij bekleedt sinds<br />

2014 een hoogleraarschap.<br />

10<br />

foto: Frank Zweers<br />

Hij ontving prijzen voor<br />

verschillende delen uit zijn<br />

cyclus over New York, de<br />

Matthijs Vermeulenprijs<br />

voor Times Square Dance<br />

en een internationale prijs<br />

voor NYConcerto. Die<br />

laatste compositie werd<br />

ook bekroond met de<br />

Buma Toonzetters Award.


Biografieën<br />

Uitvoerenden<br />

<strong>Ives</strong> <strong>Ensemble</strong><br />

Het <strong>Ives</strong> <strong>Ensemble</strong> is<br />

in 1986 opgericht door<br />

pianist John Snijders. Het<br />

ensemble bestaat uit een<br />

vaste pool <strong>van</strong> dertien<br />

musici die in verschillende<br />

samenstellingen concerten<br />

geven. Het ensemble legt<br />

zich toe op het uitvoeren<br />

<strong>van</strong> ongedirigeerde<br />

kamermuziek <strong>van</strong> na 1900.<br />

Met de eigenzinnige<br />

Amerikaanse componist<br />

Charles <strong>Ives</strong> als naamgever<br />

zoekt het ensemble steeds<br />

naar verrassende muziek.<br />

Met één been in de 20e eeuw,<br />

één been in de 21e eeuw, en<br />

met ogen en oren gericht<br />

op de 22e eeuw. Het <strong>Ives</strong><br />

<strong>Ensemble</strong> speelt historische<br />

foto: Jostijn Ligtvoet Fotografie<br />

muziek <strong>van</strong> onze tijd, muziek<br />

die we in de toekomst zullen<br />

waarderen als ons cultureel<br />

erfgoed. Het ensemble richt<br />

zich op het werk <strong>van</strong> Charles<br />

<strong>Ives</strong>, John Cage, Morton<br />

Feldman, Stefan Wolpe en<br />

hedendaagse componisten<br />

die in de geest <strong>van</strong> deze<br />

21e-eeuwse grootheden<br />

schrijven. Inmiddels<br />

heeft het <strong>Ives</strong> <strong>Ensemble</strong><br />

een groot repertoire aan<br />

opdrachtwerken opgebouwd.<br />

<strong>11</strong>


Verwacht<br />

Cinquantenaires <strong>van</strong> de<br />

zotheid<br />

Het Collectief<br />

Donderdag<br />

avondserie<br />

Do 7 dec <strong>2023</strong><br />

Grote Zaal<br />

20.15 uur<br />

Wij zijn zelf vreselijk beschaafd, daar twijfelt niemand<br />

aan. Dit gaat over de anderen: de mensen bij wie je maar<br />

in het vernis hoeft te krassen of het spuit je tegemoet – de<br />

waanzin, het geweld, de rauwe lust. Het Collectief brengt een<br />

theatraal concert over momenten dat de zotheid overkookte:<br />

de geboorte <strong>van</strong> dada, tijdens de Eerste Wereldoorlog<br />

en het ‘revolutiejaar’ 1968. Het gevarieerde programma<br />

laveert tussen Stravinsky’s opwindende Ragtime en de<br />

‘meubileringsmuziek’ (muzikaal behang) <strong>van</strong> Satie. Sopraan<br />

Liesbeth <strong>De</strong>vos leeft zich uit in de orgastische stemkunst<br />

<strong>van</strong> Luciano Berio en Erwin Schulhoff.<br />

Het Collectief uit België keert terug in het Muziekgebouw na<br />

de succesvolle wereldpremière <strong>van</strong> Specchio <strong>van</strong> Johannes<br />

Schöllhorn in 2022. Met héél ander repertoire. Met zijn gedicht<br />

Karawane, dat geheel uit onzinwoorden bestaat, was Hugo<br />

Ball in 1916 de katalysator <strong>van</strong> dada. <strong>De</strong> Pa<strong>van</strong> nr. 2 <strong>van</strong> Peter<br />

Maxwell Davies is een subversief dansje dat weinig met Purcell<br />

te maken heeft – meer met de al even balorige Serenade <strong>van</strong><br />

Alfred Schnittke. temA <strong>van</strong> Helmut Lachenmann biedt een<br />

theatrale staalkaart <strong>van</strong> geluiden – gelukkig heeft sopraan<br />

<strong>De</strong>vos niet alleen een stralende stem en een volmaakte dictie,<br />

ze is ook een begenadigd actrice.<br />

Liesbeth <strong>De</strong>vos<br />

foto: Bruno Bonansea<br />

Programma: Igor Stravinsky Ragtime voor <strong>11</strong> instrumenten<br />

Helmut Lachenmann temA / Erwin Schulhoff Sonata Erotica<br />

Luciano Berio Sequenza III voor zang solo / Alfred Schnittke<br />

Serenade / Francis Poulenc Rapsodie nègre / Erik Satie<br />

Musique d’ameublement / Peter Maxwell Davies Pa<strong>van</strong> nr. 2<br />

after Purcell / Hugo Ball Karawane<br />

12


Verwacht<br />

Strijkkwartet<br />

Biënnale<br />

Amsterdam<br />

Za 27 jan t/m za 3 feb 2024<br />

Grootste strijkkwartet-festival ter wereld<br />

terug voor de 4de editie!<br />

Acht dagen lang vieren we <strong>van</strong> ‘s morgens<br />

vroeg tot ‘s avonds laat de schoonheid,<br />

veelzijdigheid en kracht <strong>van</strong> het strijkkwartet.<br />

<strong>De</strong> line-up telt vierentwintig strijkkwartetten<br />

en brengt musici en muziek uit alle<br />

windstreken bij elkaar. Ontdek, deel en vier<br />

het strijkkwartet in meer dan 50 concerten,<br />

lezingen, talks en masterclass tijdens de<br />

Strijkkwartet Biënnale Amsterdam.<br />

Quatuor Confluence<br />

foto: Astrid di Crollalanza<br />

Line-up 2024: o.a. Danish String Quartet, Belcea Quartet,<br />

Jerusalem Quartet, Brentano Quartet, Doric String Quartet,<br />

Australian String Quartet, Calder Quartet, Marmen Quartet,<br />

Animato Quartet, Ragazze Quartet, Dudok Quartet, Butter<br />

Quartet, Isidore Quartet, Quatuor Confluence, Quartetto<br />

Indaco en vele anderen. Daarnaast Orkest <strong>van</strong> de 18de eeuw<br />

met violiste Amadine Beyer, Tabea Zimmermann (altviool),<br />

Jelmer de Moed (klarinet), Davóne Tines (bas-bariton), Antoine<br />

Hunter (dans). Met (wereld)premieres <strong>van</strong> Bushra El-Turk,<br />

Seung-Won Oh, James MacMillan, Paul Stanhope e.a.<br />

Kaartverkoop via het Muziekgebouw.<br />

Kijk ook op www.sqba.nl.<br />

13


Verwacht<br />

<strong>De</strong>cember<br />

za 2 dec / 20.15 uur<br />

Frans, Duits én Brits<br />

Simon Keenlyside +<br />

Malcolm Martineau<br />

zo 3 dec / 16.00 uur /<br />

Kleine Zaal<br />

What’s in the air?<br />

Nieuw Amsterdams Peil<br />

di 5 dec / 20.15 uur /<br />

Kleine Zaal<br />

Maar wat er ook gebeurt er<br />

klinkt muziek<br />

Olga Zuiderhoek +<br />

Gerard Bouwhuis<br />

do 7 dec / 12.<strong>30</strong> uur<br />

Shunske Sato +<br />

Shuann Chai<br />

Lunchconcert i.s.m. Nationaal<br />

Muziekinstrumenten Fonds<br />

do 7 dec / 20.15 uur<br />

Cinquantenaires <strong>van</strong> de<br />

zotheid<br />

Het Collectief<br />

vr 8 dec / 20.15 uur<br />

Carmina Burana <strong>van</strong> Orff<br />

Pianoduo Festival<br />

Amsterdam<br />

zo 10 dec / <strong>11</strong>.00 uur /<br />

Kleine Zaal<br />

<strong>De</strong> wondere wereld <strong>van</strong> de<br />

31-toonsmuziek<br />

Vokalprojekt 31<br />

zo 10 dec / 20.<strong>30</strong> uur<br />

Suzanne Ciani<br />

wo 13 dec / 20.15 uur<br />

Rachmaninov voor vier<br />

handen<br />

Alexei Volodin +<br />

Olga Pashchenko<br />

za 16 dec / 15.00 + 19.<strong>30</strong> uur<br />

zo 17 dec / 10.15 + 13.15 uur<br />

Kerstspel<br />

Nieuw Vocaal Amsterdam +<br />

Holland Baroque<br />

ma 18 dec / 20.15 uur<br />

Sternstunde<br />

Holland Baroque + <strong>Ensemble</strong><br />

Polyharmonique<br />

di 19 dec / 20.15 uur<br />

Magnificat<br />

Nederlandse Bachvereniging<br />

do 21 dec / 20.15 uur<br />

Kerst met rising star<br />

Nardus Williams<br />

Orkest <strong>van</strong> de Achttiende<br />

Eeuw<br />

SoundLAB Workshop<br />

Maak je eigen muziek met de<br />

wonderlijkste instrumenten.<br />

Voor kinderen (7+) met<br />

volwassenen in de Atriumzaal<br />

om 13.00 uur op verschillende<br />

zondagen. Kaartjes via<br />

muziekgebouw.nl/soundlab<br />

WannaSwing<br />

Op de kade voor het<br />

Muziekgebouw staat de<br />

interactieve muziekinstallatie<br />

WannaSwing <strong>van</strong> theatermaakster<br />

Caecilia Thunissen<br />

en scenograaf Jan Boiten. Acht<br />

schommels sturen composities<br />

aan <strong>van</strong> hedendaagse<br />

componisten als Joey Roukens,<br />

Mayke Nas en Rob Zuidam.<br />

Zie voor meer informatie<br />

muziekgebouw.nl/wannaswing<br />

Huil <strong>van</strong> de Wolff<br />

Elke 22e <strong>van</strong> de <strong>maan</strong>d<br />

klinkt om 20.00 uur het<br />

geluidsmonument Huil <strong>van</strong><br />

de Wolff <strong>van</strong> Martijn Padding<br />

ter herinnering aan oprichter<br />

<strong>van</strong> het Muziekgebouw<br />

Jan Wolff (1941 - 2012).<br />

muziekgebouw. nl/<br />

huil<strong>van</strong>dewolff<br />

Geheimtips<br />

Bijzondere concerten<br />

die je niet mag missen.<br />

muziekgebouw.nl/geheimtips<br />

14


Foto: Erik <strong>van</strong> Gurp<br />

Op de hoogte blijven?<br />

Mis geen enkel concert en schrijf je<br />

in voor onze nieuwsbrief! Scan de<br />

QR-code of ga naar muziekgebouw.<br />

nl/nieuwsbrief. Of volg ons via<br />

Facebook, LinkedIn of Instagram.<br />

4’33 grand café<br />

Kom voor of na het concert eten<br />

in 4’33 grand café. Reserveren:<br />

020 788 2090 of 433grandcafe.nl.<br />

Rondom het concert<br />

- Na aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> het concert heb je<br />

geen toegang meer tot de zaal.<br />

- Zet je mobiele telefoon uit voor<br />

aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> het concert.<br />

- Het maken <strong>van</strong> beeld- of<br />

geluidsopnamen in de zaal alleen<br />

met schriftelijke toestemming.<br />

- Algemene Bezoekersvoorwaarden<br />

zijn na te lezen op muziekgebouw.nl<br />

Bij de prijs inbegrepen<br />

Reserveringskosten zijn bij de<br />

kaartprijs inbegrepen.<br />

Ook een drankje, tenzij anders<br />

vermeld op je concertkaartje.<br />

Word Vriend<br />

Inkomsten uit kaartverkoop dekken<br />

ten dele onze kosten.<br />

Word vriend: met jouw steun<br />

kunnen we concerten op het<br />

hoogste niveau blijven organiseren.<br />

Meer informatie:<br />

muziekgebouw.nl/wordvriend<br />

Dank!<br />

Wij kunnen niet zonder de steun <strong>van</strong><br />

onze vaste subsidiënten en Vrienden<br />

<strong>van</strong> het Muziekgebouw. Wij zijn hen<br />

daarvoor zeer erkentelijk.<br />

Druk binnenwerk<br />

druk & printservice<br />

15

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!