2024 03 29 The Path to Salvation - Stile Antico

Toelichting
mundi, het eerste in Engeland gedrukte
muziekstuk, lijkt hij de perfecte balans te
hebben gevonden tussen de uitbundige
stijl van zijn Latijnse motetten en de veel
eenvoudigere muzikale schrijfwijze die men in
de Anglicaanse liturgie voorstond.
Met twee responsoriën voor Goede Vrijdag
van Tomás Luis de Victoria, O vos omnes en
Tenebrae factae sunt, zijn we weer in Spanje
beland. De Victoria studeerde bij Palestrina
in Rome en werd door sommige kritische
tijdgenoten omschreven als ‘de aap van
Palestrina’ omdat hij te slaafs Palestrina’s stijl
zou overnemen. Maar juist in deze treurzangen
gaf de componist blijk van een volkomen eigen,
Spaanse, toon die we bij Palestrina niet horen.
Claudio Monteverdi componeerde zowel in
polyfone renaissancestijl als in de vooral door
hemzelf ontwikkelde concerterende barokstijl.
In beide vormen was hij een meester en hij
kon al naargelang de tekst of de gelegenheid
precies de juiste compositietechnieken
aanwenden voor een optimaal muzikaal effect.
Met Adoramus te, Christe, gecomponeerd
rond 1620, komen we langzaamaan in de sfeer
van Pasen terecht.
Paaswake en Pasen
Uitbundig is het motet van Peter Philips, als
een schreeuw die de opstanding bevestigt.
De katholieke Philips had Engeland ingeruild
voor Antwerpen en Brussel om carrière te
maken. Op het continent was inmiddels de
Italiaanse stijl aan een opmars bezig, met veel
expressie en uitbundige woordschildering,
en die horen we in dit paasmotet Ecce vicit
leo. Het stuk is dubbelkorig, in de beste
Venetiaanse traditie.
Ook het motet Regina Caeli van de Portugees
Vicente Lusitano is feestelijk. Lusitano was
waarschijnlijk van Noord-Afrikaanse afkomst,
van zijn leven weten we niet veel, en hij
schreef bijzondere kerkmuziek die hoe langer
hoe meer in de belangstelling komt. Zijn
gebruik van chromatiek loopt vooruit op de
stijl van Carlo Gesualdo.
Met de twee laatste werken op het
programma is het volop Pasen. Het
dubbelkorige Victimae Paschali laudes van
Palestrina, met een laag koor in de rol van
verteller en een hoog koor dat de tekst van
Maria en de engelen zingt, en het feestelijke
O sing unto the Lord a new song van
Thomas Tomkins eindigen we dit programma
waarin we van het donker van de lijdenstijd
naar het licht van Pasen zijn gegaan.
Marcel Bijlo
John Taverners motet Dum transisset is
veel verstilder, als een reflectief moment
op Paasmorgen. Net als Tallis en Sheppard
schreef ook Taverner zowel kerkmuziek op
Latijnse als op Engelse teksten.
6