MUSE 11 - Rijksmuseum Twenthe

Zo kan een liedje uit mijn jeugd terugkomen als titel van
een schilderij.
Vanuit het plein heeft mijn werk zich uitgebreid. Ik kan
nu overal situaties tegenkomen die mogelijkheden bieden
voor een schilderij.’
En vervolgens ga je deze situaties fotograferen?
‘Ja. Foto’s – vaak snapshots – zijn het vertrekpunt van
mijn schilderijen. Toen ik nog aan de academie studeerde,
gebruikte ik foto’s uit tijdschriften en kranten. Daar ging
ik collages mee maken, waar vervolgens tekeningen en schilderijen
uit voortkwamen. Maar uiteindelijk is dat me gaan
tegenstaan. Ik wilde meer contact met de wereld, het hier en
nu, en ben zelf dingen gaan bekijken en fotograferen, zoals
het uitzicht vanuit mijn raam. Dat waren aanvankelijk misschien
minder spectaculaire zaken, maar het was wel mijn
wereld.’
18 Rijksmuseum twenthe – muse 11
Bored, 2011, olie- en acrylverf op doek, 105 x 145 cm
Vermeule-fascinaties
Kan je omschrijven welke situaties of momenten jou raken?
‘Ik kan niet precies uitleggen wat het is, maar ik herken
steeds de mogelijkheid of bruikbaarheid van een beeld.
Je zou kunnen spreken van Vermeule­fascinaties.’
Het lijken vaak ‘tussenmomenten’: mensen die ergens hangen,
zitten of wachten.
‘Dat klopt. Grote momenten zitten vaak in kleine dingen.
Dingen die geen aandacht hebben en vluchtig zijn, onttrek
ik uit de werkelijkheid en ik breng ze vervolgens op een
hoger plan. Daar verwijst de tentoonstellingstitel High above
Ground ook naar. Een voorbeeld is het schilderij Glasshouse
(2008). Ik fietste met mijn zoontje in Barcelona langs het
museum voor moderne kunst en voor die harde gevel van
het museum lag iemand gestrekt op de grond. Die houding
kan zowel totale rust als verslagenheid zijn. En in combinatie
met die keiharde gevel wordt zo’n figuur nog kwetsbaarder.’
Dus de kwetsbaarheid raakt je.
‘Ja, misschien wel. Zoals in het werk Bored (2011). In dat
schilderij heb ik toeristen op de Dam in een andere context
geplaatst. Toeristen hebben iets fascinerends. Vaak zijn
reizen de betere momenten uit iemands leven, maar dan
ben je op de plek waar je wil zijn en daar zit je dan. Het zou
een groot moment moeten zijn … en dan die uitstraling.
Daar kan zo’n treurigheid of melancholie vanuit gaan.’
kern van het kunstenaarschap Melancholie. Het
woord is gevallen en zal nog wel een paar keer vallen tijdens
het gesprek. ‘Melancholie’ is ook het kenmerk van het werk
dat een keerpunt vormde in Vermeule’s artistieke ontwikkeling.
Dat was tijdens zijn opleiding aan de Rijksakademie
van beeldende kunsten in Amsterdam.
‘Toen ik me in 1990 aanmeldde voor de Rijksakademie was
dat een stap in de grote wereld. Alles wat en iedereen die met
de ‘echte’ kunstwereld te maken had, stond bij mij op een
enorm voetstuk. Daarvoor had ik namelijk op de lerarenopleiding
voor tekenen en handvaardigheid gezeten. Ik had
wel naar de kunstacademie gewild, maar in mijn omgeving
bestond kunst niet en toen een kunstenaar ooit tegen mij
zei: ‘hier moet je nooit aan beginnen’, dacht ik: dan maar
kunst als hobby. Maar uiteindelijk ben ik toch naar de
Rijksakademie gegaan. Daar kreeg ik les van Emo Verkerk
en Jan Beutener aan wie ik beiden veel te danken heb. Jan
Beutener was degene die tegen mij zei: ‘Je moet er achter
zien te komen wat de kern van je kunstenaarschap is; wat
wil je schilderen en waarom.’
Toen ben ik teruggegaan in de tijd. Ik vond een boekje met
kindertekeningen van mijn moeder. Tekeningen van figuurtjes
bij een kerststal. Een paar van die figuurtjes heb ik
gebruikt voor een werk en dat was de eerste keer dat ik in
een gebied kwam dat me raakte. In dit geval was het mijn
kindertijd. Ik kom uit een katholiek gezin en vond als kind
Glasshouse, 2008, olie- en acrylverf op doek,
200 x 300 cm, caldic collectie, wassenaar
muse 11 – Rijksmuseum twenthe 19