Romsdalssoga 2 - Romsdal Sogelag

38Lensherren greidde både den siviIe og militære styringa i lenasine. Kvart len var administrative einingar for seg, jamv'el om fleire- såleis var det mest jamt med Romsdal - låg under same lensherren,t. d. på Nidaros kongsgard. Lensherren måtte alltid ha sinfaste bustad (slotta) og ikkje fara ut or lena sine utan serskilt løyvefrå kongen. Desse slotta får på denne tida svært mykje å s'eiareint militært: Den som er herre på slotta, er herre i landet. Slikser ein det gong på gong. Aslak Bolt gav seg ikkje i kampen sinmot danskestyringa før han såg at han ikkje greidde ta Akershus.Lena var ikkje arvelege. Det var kongens vilje og nåde som avgjordekven som skulle ha dei til kvar tid. Like vel har han nokikkje delt dei ut heilt fritt; det var så mange faktorar som speiainn støtt, iser det at kongen var så sterkt avhengig av stormennene.Den fyrste lensmannen i Romsdal som vi veit namnet på, er ErlendEindrideson (s. 32). tlan var kring 1440 ein av dei stormennene somhadde mest å seia i landet. Ei tid hadde han Tunsberghus, fekk seinareSogn, men budde visstnok i Bergen. Trass i hans sterke nasjonaleinnstilling har han mått gå med på avtalen i Bergen j 1450og er blant underskrivarane av sambandsdokumente't. I tillegg tilSogn får han no, i 1450, Valdres og R 0 m s d a I som pantelen forein del pengar han hadde lånt Kristian 1. Men han har - like litesom våre andre lensmenn - budd i fylket vårt. Erlend var gift medGudrun, fosterdotter til Alv Knutsson, far til oppreisthovding KnutAlvsson. tlo vart seinare gift med den mektige drottseten J 0 nS m ø r, som bl. a. styrte landet under kongeløysa i 1481-83. ,Kris'toffer av Bayern vart vald til konge på eit standsmøte i 1442(Lødøse), og der møtte utsendingar frå bønder og borgarar v'ed sidaav adel og presteskap. Frå Noreg møtte alt i alt 36 bønder, mellomdei ti a Il var d A m u n d s son, truleg den same bonden som vifør har fortalt om (s. 24) hadde eit større jordskifte med erkebispenog soknepresten til Aukra. tlallvard må truleg ha butt utansundsein stad, eller i Bolsøy. tlan er den første namnkjende sagtbygdingenvår som vi veit om har representert folket i fylket, endå slikrepresentasjon, serleg på Frostatinget, var vanleg i sogetida (B. I,s. 154). Men endå han såleis å seia er vår fyrste kjende «stortingsmann»- det er riksrepresentasjon han er med på -, veit vi ikkjenoko meir om han enn at han godkjende den nye framandkongen .saman med dei andre, eit vedtak vi nå gjerne hadde sett haddegått i motsett lei.